Morgunblaðið - 03.11.1992, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ VIÐSKIPTI/ATVINNULÍF ÞRIÐJUDAGUR 3. NÓVEMBER 1992
EÐAL —Á myndinni er Tryggvi Magnússon hjá Eðal hf. við fram-
leiðslu fyrirtækisins, „Icelandic Gourmet Salmon“.
........................
Eðal færir ú t kvíamar
erlendis
EÐAL hf. hefur hafið markaðssetningu á gjafapakka með þremur
laxastykkjum sem matreidd eru á mismunandi vegu og tveimur tegund-
um af sósu, „Icelandic Gourmet Salmon“, í Hong Kong, Grikklandi,
Hollandi og Austurríki. Einnig tekur fyrirtækið í fyrsta sinn þátt í
gríðarmikilli sýningu í Dilsseldorf eftir áramótin.
Fjármál
Lífeyrissjóðakerfið
samrýmist ekki opnum
fjármagnsmarkaði
— segir í skýrslu Enskilda um eftirspurnarhlið hlutabréfamarkaðarins
BRESKA ráðgjafarfyrirtækið Enskilda telur að núverandi skipulag
lífeyrissjóðakerfisins með þeim fjölmörgu Iífeyrissjóðum sem hér
eru starfandi samrýmist ekki opnum fjármagnsmarkaði sem nú sé
að skapast hér á landi. Nauðsynlegt sé að fækka lífeyrissjóðum og
búa þannig til stærri einingar sem eigi auðveldara með að laða til
sín sérhæfða stjórnendur. Það er hins vegar skoðun ráðgjafanna
að nægt fjármagn sé til ráðstöfunar vegna fjárfestinga i hlutabréf-
um. Þetta kom m.a. fram á morgunverðarfundi Verslunarráðs á
föstudag þar sem ný skýrsla Enskilda um hlutabréfamarkaðinn var
kynnt.
Þetta er þriðja árið sem Eðal sér-
hæfír sig í þessum gjöfum sem t.d.
hafa verið vinsælar til gjafa af for-
svarsmönnum fyrirtækja og öðrum.
Hingað til hefur þjónustan einskorð-
ast við íslensk fyrirtæki og að sögn
forsvarsmanna fyrirtækisins hefur
verið gríðarlegur vöxtur í starfsem-
inni ár frá ári. T.d. hafí verið 30%
Á námsstefnunni fjallar David T.
Carey um breyttar aðstæður á vett-
vangi alþjóðavipskipta og aðferðir
við markaðssókn sem hafa reynst
áhrifaríkar í sívaxandi samkeppni.
Hann mun fjalla um mikilvægi gæða-
stjórnunar á öllum stigum reksturs
og viðskipta og greina frá því hvern-
ig unnt er að efla hag fyrirtækja
með markvissri íjárfestingu, vöru-
þróun og betri þjónustu.
John W. Alden mun gera vinnufer-
aukning í sölunni innanlands á milli
áranna 1990 og 1991.
Sem dæmi um árangur af mark-
aðssetningu erlendis nefna forsvars-
menn Eðals að nú hyggst austurrísk-
ur banki gefa öllum sínum bestu
viðskiptavinum þessa íslensku laxa-
öskju, í stað fransks koníaks eða
þýskra vindla.
il og verklag í fyrirtækjum að um-
ræðuefni og greinir frá því hvernig
unnt er að virkja hæfileika starfs-
manna til fulls til hagsbóta fyrir þá
sjálfa og fyrirtækið sem þeir starfa
hjá. Hann flallar einnig um tengslin
milli hamingu í einkalífí og árangurs
í starfi.
Jón Sigurðsson ræðir um stöðu
íslendinga með hliðsjón af breyting-
um á alþjóðamörkuðum.
í skýrslunni er að finna niður-
stöður á athugun Enskilda á eftir-
spurnarhlið hlutabréfamarkaðar-
ins. Fjallað er um helstu kaupend-
ur hlutabréfa þ.e. lífeyrissjóði,
verðbréfasjóði, tryggingafélög,
fyrirtæki og einstaklinga. í síðari
hluta skýrslunnar eru kynntar
helstu aðferðir sem notaðar eru
við_ mat á virði hlutabréfa.
I inngangi skýrslunnar kemur
fram að í hinu nýja viðskiptakerfi
fyrir hlutabréf á Opna tilboðs-
markaðnum séu nú birtar upplýs-
ingar um verð og umfang við-
skipta daglega. Á það er hins veg-
ar bent að íslenskir fjárfestar hafi
hingað til leitað eftir fjárfestingar-
kostum sem gefi af sér fasta ávöxt-
un. Eftirspum hafi beinst að
traustum skuldabréfum fremur en
áhættusamari hlutabréfum og al-
mennt megi segja að áhugi manna
hafí ekki beinst að mögulegum
verðhækkunum á verðbréfum. Þá
kemur fram að peningalegur
sparnaður á árinu 1992 muni lík-
lega verða hinn sami og árið 1991
og lítið af nýju fjármagni í hagkerf-
inu sem geti leitt til hærri vaxta
en ella. Til skemmri tíma litið séu
horfurnar fremur dökkar á hluta-
bréfamarkaði. Hins vegar telur
Enskilda að vegna gengislækkunar
á hlutabréfum að undanförnu sé
verð bréfa í mörgum fyrirtækjum
tiltölulega hagstætt. Því kunni að
vera fyrir hendi möguleikar á því
að gera hagstæð kaup í hlutabréf-
um ef fjárfestar hafi trú á því að
uppsveiflu sé að vænta í efnahags-
lífínu til lengri tíma litið.
Eðlilegt að hér séu 10-15
lífeyrissjóðir
Þá kemur fram að iðgjalds-
greiðslur í lífeyrissjóði eru u.þ.b.
36% af peningalegum sparnaði hér
á landi og er talið að þeir ráði yfír
44% af því fjármagni sem er til
ráðstöfunar til fjárfestinga í verð-
bréfum.
Enskilda gerir í skýrslunni sam-
anburð á stærð lífeyrissjóðanna
hér á landi við lífeyrissjóðakerfi í
nokkrum löndum og er þá tekið
mið af fólksfjölda. Var horft til
Bandaríkjanna, Bretlands, Þýska-
lands og Japans svo og til Norður-
landanna. íslenska lífeyrissjóð-
skerfið er svipað að stærð og slík
kerfi í löndum í hiutfalli við fólks-
fjölda. Þegar hins vegar meðal-
stærð sjóðanna hér á landi er skoð-
uð kemur í ljós að þeir eru að
meðaltali aðeins tíundi hluti af
meðalstærð lífeyrissjóða á alþjóð-
legan mælikvarða. Kostnaður við
rekstur sjóðanna er einnig gerður
að umtalsefni. „Við komumst að
tveimur mjög athyglisverðum nið-
urstöðum,“ segir Birgitta Albage,
fjármálaráðgjafi hjá Enskilda. „I
fyrsta lagi er greinilegt að
rekstrarkostnaður minni sjóðanna
er mun hærri en þeirra stærri.
Kostnaður 50 minnstu sjóðanna
er u.þ.b. tvöfalt hærri en 5 stærstu
sjóðanna.“
Enskilda telur að lífeyrissjóðim-
ir muni hafa hag af frekari sam-
runa og hagræðingu í rekstri.
Raunar kom fram á fundinum að
Enskilda telur eðlilegt að hér á
landi séu starfræktir 10-15 lífeyr-
issjóðir. Með stækkun sjóða verði
auðveldara að fá til starfa sér-
hæfða sjóðsstjóra til að annast
umsýslu þeirra jafnframt því sem
rekstur þeirra yrði hagkvæmari og
ávöxtun mögulega hærri. Endur-
skipulagning geti átt sér stað með
yfiitöku stærri sjóða á þeim minni
eða með samruna sjóða af svipaðri
stærð. Á aðlögunartímanum og
sem fyrsta skref í átt til aukinnar
rekstrarhagkvæmni geti minni
sjóðir runnið saman en einnig
gætu þeir nýtt sér þjónustu verð-
bréfafyrirtækja ef slíkt reyndist
hagkvæmara.
Til að hvetja lífeyrissjóði til auk-
innar hagkvæmni telur Enskilda
að reynst geti nauðsynlegt að
minnka tengsl einstakra verkalýðs-
félaga og lífeyrissjóða sem myndi
gefa einstaklingum og fyrirtækjum
kost að velja um lífeyrissjóð.
Flestum lífeyrissjóðum er heim-
ilt að ijárfesta í hlutabréfum. Hins
vegar hefur Samband almennra
lífeyrissjóða sett sérstakar leið-
beinandi reglur um slíkar fjárfest-
Verstu fréttirnar koma frá
Finnlandi. Tveir stærstu bankar
landsins tilkynntu mettap og
nokkrir smærri bankar höfðu
jafnslæma sögu að segja. Ástandið
er svo slæmt að sumir frammá-
menn í finnska bankakerfinu telja
að varasjóðir kerfisins, um 350
milljarðar íslenskra króna alls,
kunni að tæmast á næstu 12 mán-
uðum.
Stærsti banki Finnlands, Kans-
allis Osake Pankki, tapaði á átta
fyrstu mánuðum ársins ríflega 30
milljörðum ISK. Næststærsti
bankinn, Unitas, tapaði um 24
milljörðum. Hjá báðum bönkum
má rekja tapið til mikils samdrátt-
ar í tekjum sem og gífurlegrar
aukningar tapaðra útlána. Þrátt
fyrir slæma afkomu er eiginfjár-
hlutfall bankanna enn viðunandi
miðað við alþjóðleg viðmiðunar-
mörk, en stutt er síðan ríkisvaldið
jók hlutafé sitt í KOP um ríflega
20 milljarða króna og Unitas hefur
ákveðið að sækjast eftir svipaðri
hlutafjáraukningu. Á síðasta ári
ingar. Sumir sjóðir setja einnig
takmarkanir á fiárfestingar í
hlutabréfum og ér þetta takmark
gjarnan 6-10% af ráðstöfunarfé
hvers árs. í þessu sambandi bend-
ir Enskilda á að dæmigert samval
verðbréfa á alþjóðlegan mæli-
kvarða sé þannig að 40% séu
skuldabréf, 30% innlend hlutabréf
og 10% erlend hlutabréf meðan hér
á landi sé hlutfallið 90% skulda-
bréf en aðeins 1% hlutabréf.
Enskilda telur heppilegt að
stjórnir lífeyrissjóða setji til að
byija með þak á fjárfestingar sínar
í erlendum hlutabréfum.
Þá er mælt með því að útlán til
til félagsmanna verði endurskoðuð
hjá lífeyrissjóðunum með það fyrir
augum að draga úr þeim mun sem
á vaxtakjörum sjóðanna og mark-
aðsvöxtum. Er bent á að með slík-
um ívilnunum sé verið að flytja
fjármagn frá félögum sem engin
lán taka til þeirra sem taka lán.
Varðandi verðbréfasjóði og
hlutabréfasjóði er á það bent í
skýrslu Enskilda að þeir hafi verið
mikilvægur þáttur í því að auka
sparifjármyndun. Þetta hafi gert
fyrirtækjum kleift að útvega eigið
fé með útgáfu nýs hlutafjár. Þá
gerir fyrirtækið einnig að umtals-
efni tillögur um að skattfríðindi
einstaklinga vegna hlutafiárkaupa
verði afnumin á þremur árum.
Bent er á að þetta fari e.t.v. ekki
saman við að viðhalda verðbréfa-
og hlutabréfasjóðum. Telur En-
skilda að fara eigi fram athugun
á því hvort þörf sé á sérstökum
skattaívilnum vegna ijárfestinga í
þessum sjóðum eins og séu við
lýði hjá sumum Norðurlandanna.
voru báðir bankarnir reknir með
hagnaði.
Nær öruggt er talið að eftir því
sem stjórnvöld dæla meiri fjár-
munum inn í bankakerfið muni
þau auka þrýstinginn á bankanna
að sameinast og ná fram hagræð-
ingu í bankakerfinu. Þannig viður-
kenna yfirmenn Unitas að með ósk
sinni um hlutafjárkaup ríkisins
muni bankinn óhjákvæmilega
dragast inn í hagræðingaráform
ríkisstjórnarinnar.
Frá Stokkhólmi bárust á sama
tíma þær fréttir að Skandinaviska
Enskilda Banken hafi á fyrstu
átta mánuðum ársins tapað um
27 milljörðum ÍSK. Þær tölur eru
að vissu leyti enn óhugnanlegri
þar sem tapið má í verulegum
mæli rekja til reglulegrar starf-
semi. Að auki er ekki tekið tillit
til hugsanlegs taps lána til Gota
AB sem nú er í gjaldþrotameð-
ferð, þar sem samningaviðræður
við stjórnvöld um meðferð og af-
drif félagsins standa énn. Þar
gæti bankinn tapað allt að 11
milljörðum til viðbótar.
Skýrslutæknifélag íslands
heldur ráðstefnu á Hótel Sögu A-sal
fimmtudaginn 5. nóvember 1992, kl. 13:00
Víðtengd Tölvunet
Aflvaki framfara
13:00 Skráning
13:15 Setning ráðstefnunnar
Helgi Þórsson, sérfræðingur, Reiknistofnun
Háskólans
13:30 Hvert stefnir f tölvusamskiptum?
Gústav Arnar, yfirverkfræðingur, Pósti og sima
14:00 Netkerfi á Ríkisspítölum
Gunnar Ingimundarson, yfirverkfræðingur,
Töivudeiid Ríkisspítala
14:30 Breytt nethögun hjá Skýrr - Alnet Skýrr, opið net
Heiðar Jón Hannesson, kerfisforritari, Skýrr
15:00 Kaffihlé
15:30 Upplýsinganet sparisjóöanna
Jón Ragnar Höskuidsson, framkvæmdastjóri,
Tö/vumiðstöð sparisjóðanna
16:00 fslenska menntanetið
Pétur Þorsteinsson, skóiastjóri, Kópaskeri
16:30 Farskóli Kennaraháskóla íslands
Sigurjón Mýrdai, forstöðumaður farskóla K.H.Í.
16:50 Ráðstefnuslit
Ráðstefnustjóri Helgi Þórsson
Aðgangseyrir er kr. 3.950 fyrir félagsmenn SÍ
og kr. 4.700 fyrir aðra.
Skráning fer fram á skrifstofu félagsins í síma 27577,
eigi sfðar en 4. nóvember 1992.
Námsstefna
Straumhvörf í viðskiptum
NÁMSSTEFNA um markaðssókn á alþjóðavettvangi og ný viðhorf
varðandi stjórnun á tímum vaxandi samkeppni verður haldin 23. nóv-
ember að tilstuðlan AUK hf., Gæðastjórnunarfélags Islands og Hag-
ræðingarfélags Islands. Leiðbeinendur verða David T. Carney og
John W. Alden. Jón Sigurðsson viðskiptafulltrúi Utflutningsráðs ís-
lands í New York mun flytja erindi.
Norðurlönd
Mikið tap stærstu
bankanna
MARGIR stærstu bankar Norðurlanda hafa tilkynnt um mikið tap
á fyrstu átta mánuðum ársins og telja sérfræðingar stutt í að staða
sumra þeirra verði svo erfið að nauðsynlegt verði fyrir yfirvöld
að grípa til björgunaraðgerða.