Morgunblaðið - 04.11.1992, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. NÓVEMBER 1992
13
ingar allt í einu, tælandi áhrifin
gerast mjög hægt, svo hægt að
við tökum varla eftir því."
- Áherslan á tilfinningajafn-
vægi virðist vera markmið fíkils-
ins, bæði í virkni og í bata. Samt
virðast þeir flestir álíta að tilfinn-
ingajafnvægi þýði tilbreytingar-
snautt líf. Hvers konar markmið
er þá tilfinningajafnvægi?
„Þegar við tölum um tilfinn-
ingajafnvægi erum við gjarnan
að tala um hvernig við stjórnum
tilfinningum okkar, hvernig við
eigum að botna í þeim. Vaninn
er að gera það út frá þeirri for-
sendu að höfuðið sé í hjartanu.
Svo er höfuðið tekið úr sam-
bandi, til dæmis með fíkniefnum,
og manneskjan byrjar að hegða
sér út frá tilfinningum sem hún
hefur enga stjórn á — og það er
sársaukafullt, vegna þess að okk-
ur finnst við dýrsleg. Það hafa
orðið rof á milli hjarta og heila
í stað þess að þau vinni saman.
Raunverulegt markmið bata er
tilfinningalegt jafnvægi, þar sem
við þekkjum þær tilfinningar sem
við finnum og vitum í fyrsta lagi
hvernig við eigum að bregðast
við þeim og getum komið þeim
í samband við tilfinningar ann-
arra. Til þess að svo geti orðið
þarf að vera kærleiksríkt sam-
band milli heila og hjarta."
- Sú gagnrýni hefur heyrst
að endurhæfingarprógröm snúist
aðeins um að gera alla eins; búa
til sjálfslausan massa sem allur
talar eins, hegðar sér eins og
megi í rauninni ekki hafa tilfinn-
ingar — heldur eigi að taka öllu
af stakasta æðruleysi. Hverju
svarar þú þessu?
„Ef við lítum á fíkla, þá erum
við að tala um fólk sem lifir í
öfgum, á bjargbrún, ef svo má
að orði komast. Ég veit ekki
hversu slæmt það er að hjálpa
fólki til að lifa við meira öryggi,
kenna því meðalhóf. Alkóhólistar
og aðrir fíkniefnafíklar verða að
læra að tempra tilfinningar sín-
ar, ná stjórn á þeim. Þeir verða
að læra hvernig á að hegða sér
og halda sig frá sjálfseyðingar-
krafti fíkniefnanna. Það er að
segja ef þeir vilja lifa.
í rauninni er þetta ómarktæk
gagnrýni, því við kennum fólki
aðeins að skilja um hvað mennsk-
an snýst. Endurhæfing, eða bati,
er bara röð af gildum og um leið
þróun sem unnið er út frá og
ástæðan fyrir því að þessi vinna
virkar er sú að fólk sem þarf á
hvert öðru að halda kemur saman
til að takast á við sameiginleg
vandamál sín. Um leið lærir það
að deila gleði sinni og sorgum
með öðrum og þar með að mynda
samband við annað fólk sem
skiptir einhverju máli. Það lærir
að hlusta, treysta og þykja vænt
um aðra. Um leið öðlast líf þessa
fólks inntak."
Yiðtal: Súsanna
Svavarsdóttir
Barnasáttmáli SÞ fullgiltur á íslandi
Réttur barna oft ekki
virtur í raun hérlendis
- segir Arthur Morthens formaður Barnaheilla
BARNASÁTTMALI Sameinuðu þjóðanna var fullgiltur af íslenskum
stjórnvöldum í síðustu viku og segir Arthur Morthens formaður Barna-
heilla að nú þurfi að fara vel yfir framkvæmd laga sem hér gilda
um málefni barna. Réttur þeirra sé oft ekki virtur í raun. Þetta kom
fram á ráðstefnu BarnaheiIIa um helgina og sagðist Jóhanna Sigurðar-
dóttir f élagsmálaráðherra vUja beita sér f yrir að umboðsmaður barna
taki til starfa hérlendis innan tveggja ára. Arlega leita mun fleiri
íslensk börn til læknis eftir slys en jafnaldrar í nágrannalöndum.
Ráðstefnan var haldin til að fjalla
um barnasáttmála SÞ frá 1989 og
segir Arthur það fagnaðarefni að
sáttmálinn hafi loks verið fullgiltur
hér. Sáttmálinn sé skuldbindandi
fyrir þau lönd sem það hafi gert,
honum verði að framfylgja og skipa
eftirlitsnefnd með því og gefa að
auki reglulega skýrslur til SÞ.
Arthur segir að löggjöf í málefn-
um barna sé býsna góð hérlendis,
en framkvæmd í ýmsum atriðum
ábótavant. Barnalög sem samþykkt
voru í vor hafi verið samin með hlið-
sjón af sáttmála SÞ og grunnskóla-
lög séu í sámræmi við hann. Lög
Utanríkisvið-
skiptaráðherrar
Norðurlanda
Viðskiptasam-
viniian iim á
vettvang EES
Á ÁRLEGUM fundi utanríkisvið-
skiptaráðherra Norðurlandanna,
sem haldinn var í Kaupmanna-
höfn á mánudag, varð sú niður-
staða helst að viðskiptasamvinna
Norðurlanda mun í framtíðinni
færast inn á vettvang EES-sam-
starfsins. Fundinum stýrði Björn
Tore Godal, viðskiptaráðherra
Noregs.
Auk norska ráðherrans sátu
fundinn Jón Baldvin Hannibalsson
utanríkisráðherra, Pertti Salolain-
en, utanríkisviðskiptaráðherra
Finnlands, Anne Birgitte Lundholt,
iðnaðarráðherra Danmerkur og
Frank Belfrage, aðstoðarmaður
Evrópu- og utanríkisviðskiptaráð-
herra Svíþjóðar.
í frétt frá utanríkisráðuneytinu
segir að ráðherrarnir hafi rætt um
þróun í evrópsku viðskiptasamstarfi
og í því sambandi hafi m.a. verið
fjallað um EES-samninginn, þróun
mála innan Evrópubandalagsins og
hugsanlega fjölgun aðildarríkja
þess. Þeir minntu á að vöxtur í
heimsviðskiptum er undir því kom-
inn að samkomulag náist í Urugu-
ay-viðræðum GATT og skoruðu á
stærstu deiluaðilana að gera út um
ágreining sinn. Loks ræddu ráð-
herrarnir stöðuna í ríkjum Mið- og
Austur-Evrópu.
um vernd barna og ungmenna sem
taki gildi um áramótin eigi eftir að
bera saman við sáttmálann.
Réttur barna til að láta í ljós skoð-
ariif sínar er þó að sögn Arthíirs
atriði sem þarf að skoða hér. Hann
segir sáttmála SÞ kveða almennt á
um þennan rétt barna, en íslensku
barnalögin miði við eldri börn en
tólf ára. Að auki nefnir Arthur ýmis
framkvæmdaatriði sem þurfi að
laga:
• Hann segir börn innflytjenda á
íslandi ekki njóta þess réttar sem
barnasáttmáli SÞ segir til um, þau
fái til dæmis ekki nægan stuðning
í skólum.
• Framkomu kennara við börn sé
stundum ábótavant, þau njóti ekki
alltaf virðingar sem einstaklingar.
• Brottrekstur úr skólum sé brot á
grunnskólalögum eins og hann tíðk-
ist nokkuð hér, tímabundinn brott-
rekstur geti orðið æði langvarandí.
• í dómskerfinu heyrist sjónarmið
barns ekki nógu mikið, í forræðis-
málum sé frekar horft til foreldra
en barna. Þá segi sáttmáli SÞ fyrir
um rétt barna til beggja foreldra,
allur gangur sé hins vegar á um-
gengni foreldra eftir skilnað.
• Vistun og fóstur barna sé víða
gagnrýni verð, barnaverndarnefndir
fylgi slíkum málum oft ekki nógu
vel eftir og ráðgjöf sé af skornum
skammti.
Meðal þess sem fram kom í erind-
um á ráðstefnunni er að hérlendis
leita mun fleiri börn læknis yegna
slysa en í grannlöndum. Árlega
koma 21.000 börn til læknis vegna
slysa, 11.000 á slysadeild. Arthur
Morthens segir að orsök þessa virð-
ist fyrst og fremst sú hvað íslensk
börn ganga mikið sjálfala. Og þótt
þau verði kannski sjálfstæðari en
börn I ýmsum öðrum löndum megi
spyrja hvort ekki sé verið að ræna
þau barnæskunni.
Börn á íslandi eiga að sögn félags-
málaráðherra að fá umboðsmann
innan tveggja ára. Guðrún Helga-
dóttir alþingismaður hefur í fjórgang
lagt frumvarp um slíkan umboðs-
mann fyrir þingið og fékk loks dóms-
málaráðherra til að taka við málinu.
Það er nú statt í ráðuneyti hans að
sögn Arthurs.
Norðmenn og Nýsjálendingar
hafa sérstakan umboðsmann barna
og Svíar hyggjast stofna slíkt emb-
ætti. Arthur segir að norski umboðs-
maðurinn, Traand Viggo Torgeirsen,
hafi komið hingað í tengslum við
ráðstefnu Barnaheilla og rætt við
ýmsa aðila. Mönnum sýnist norska
fyrirkomulagið geta hentað vel á
íslandi.
Umboðsmaður barna í Noregi
annist ráðgjöf til stjórnvalda og hafi
eftirlit með lögum varðandi börn og
framkvæmd þeirra. Hann geti gripið
inn í mál þar sem hag barns þykir
hætt og hafi síðast en ekki síst viku-
legan sjónvarpsþátt sem börn geti
hringt í og leitað upplýsinga um
réttindi sín.
íslensk sveit vann
bridsmót í Bretlandi
ÍSLENSK bridssveit vann um helgina eitt kunnasta bridsmót
sem haldið er í Bretlandi ár hyert. Sveitin var skipuð Jóni Bald-
urssyni, Sævari Þorbjörnssýni, Guðmundi Páli Arnarsyni og
Þorláki Jónssyni.
Mótið, sem haldið hefur verið
árlega síðan 1948 er til minningar
um Ricard Lederer, sem var einn
helsti forvígismaður bridsfþróttar-
innar á árum áður í Bretlandi. Að
þessu sinni var átta sveitum boðið
að spila á mótinu, sex enskum og
einnil írskri auk íslendingannajjls-
lenska sveitin var ðruggur sigur-
vegari og hafði raunar tryggt sér
sigurinn þegar tveimur umferðum
var ólokið. Sveitin endaði með 260
stig en sveitin í 2. sæti hlaut 225
stig. í þeirri sveit spiluðu gömlu
meistararnir Boris Schapiro og Rob
Sheehan, Munir frá Pakistan, Irving
Gordon og Colin Simpson.
í 3. sæti varð enska landsliðið
með 221 stig en í því spiluðu með-
al annars Steve Lodge, Richard
Fleet og Barry Regal. I 4. sæti var
sveit enskra atvinnumanna, írska
landsliðið var í 5. sæti, sveit frá
London í 6. sæti, breska kvenna-
landsliðið í 7. sæti og breska ung-
Iingalandsliðið í 8. sæti.
Að sögn Sævars Þorbjörnssonar
græddu íslensku spilararnir á ná-
kvæmum sögnum og sagnbaráttu.
Fjöldi áhorfenda fylgdist með
mótinu á sýningartöflu og sá ís-
lenska liðið meðal annars gersigra
breska unglingaliðið með 62 IMP-
stigum gegn engu í 12 spilum.
Electrolux í s s k á p a r
;+
*>£.