Morgunblaðið - 04.11.1992, Side 29

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. NÓVEMBER 1992
ÍIM
29
Ingi Björn Albertsson
Risnukostnaður og dagpen-
ingar renni til þyrlukaupa
INGI Björn Albertsson (S-Rv)
mælti í gær fyrir frumvarpi sínu
til laga um kaup á björgunar-
þyrlu. Framsögumaður sagði
m.a. að virði ríkisstjórnin ekki
ályktanir Alþingis, þá verði
þingið að framfylgja vilja sínum
með lagasetningu.
Frumvarp Inga Björns Alberts-
sonar kveður í 1. grein á um að
ríkisstjómin skuli á árinu 1993
gera samning við framleiðendur
eða seljendur um kaup á björgun-
arþyrlu fyrir Landhelgisgæsluna.
í 2. grein segir að fjármálaráð-
herra sé heimilt fyrir hönd ríkis-
sjóðs að taka lán á árinu 1993 að
fjárhæð allt að 150 milljónir króna
eða jafnvirði þeirrar upphæðar í
erlendri mynt. 3. og síðasta grein
segir: „Lög þessi öðlast þegar
gildi.“ Meðflutningsmenn með
Inga Birni Albertssyni eru, Stein-
grímur Hermannsson (F-Rn),
Olafur Ragnar Grímsson (Ab-Rn),
Kristín Astgeirsdóttir (SK-Rv),
Guðmundur Hallvarðsson (S-Rv),
Guðrún Helgadóttir (Ab-Rv) og
Anna Ólafsdóttir Björnsson (SK-
Rn).
I framsöguræðu sinni vitnaði-
Ingi Björn Albertsson til þings-
ályktunar sem samþykkt var á
Alþingi 12. mars 1991: „Alþingi
ályktar að fela ríkisstjórninni að
sjá til þess að á árinu 1991 verði
gerður samningur um kaup á full-
kominni björgunarþyrlu fyrir
Landhelgisgæsluna."
Ingi Bjöm sagði það vera íhug-
unarefni til hvers þingsályktunart-
illögur væm ef ríkisstjórnir virtu
þær að engu. Virtu að engu þá
skyldu að virða vilja Alþingis. Vilji
Alþingis hefði ítrekað komið fram;
með samþykkt þingsályktunartil-
lögunar og með því að setja inn í
6. gr. fjárlaga í tvígang heimild
til lántöku vegna kaupa á björgun-
arþyrlu og einnig í lánsQárlögum.
Ingi Bjöm sagði að ef ríkis-
stjórn virti ekki vilja Alþingis sem
kæmi fram í þingsályktunum þá
yrði þingið að framfylgja sínum
vilja með lagasetningu. Undanfar-
in ár hefðu fjölmargar nefndir
verið skipaðar í þyrlukaupamálið,
„en allt kemur fyrir ekki, niður-
staðan er sú að nú er endanlega
hætt við kaup á þyrlunni." Þetta
væri niðurstaðan þrátt fyrir greini-
legan vilja Alþingis og þjóðarinn-
ar. „Málið nýtur almenns stuðn-
ings alls staðar í þjóðfélaginu.
Nema við Lækjargötu, nema hjá
ríkisstjóminni.“ í ræðu sinni vitn-
aði Ingi Bjöm til viðtals við forsæt-
isráðherra frá því í vor, þar sem
fram kom sá vilji ríkisstjómarinn-
ar að keypti yrði þyrla. Hvað hefði
gerst í millitíðinni? „Af hveiju er
þjóðin svikin um þetta?" Ingi Bjöm
taldi að eina leiðin til að þjóðin
eignaðst þyrlu væri að setja lög.
Hann tryði því ekki að ríkisstjóm-
in bryti lög.
Hvað kostar þyrla?
Ræðumanni þótti ekki mikið til
um þau rök að ekki væri hægt að
sinni, vegna erfiðs efnahags-
ástands að ráðast í þyrlukaup.
Útgjöld myndu ekki leggjast á rík-
issjóð fyrr en eftir tæp 3 ár og
vísaði hann til tilboða frá söluaðil-
um. Ingi Bjöm taldi sig hafa merkt
það af öllum málflutningi ráða-
manna þjóðarinnar að landsmenn
mættu þá vænta betra efnahags-
ástands og traustari stöðu ríkis-
sjóðs.
Ingi Björn greindi frá því að
þyrla af gerðinni AS-332-LS Su-
per-Puma með 22 flugtíma ætti
að kosta samkvæmt tilboði 11
milljónir dollara (u.þ.b. 635 millj-
ónir ISK.) Annað tilboð varðandi
þyrlu sömu gerðar en með 6000
flugtíma gerði ráð fyrir u.þ.b. 7
milljónum dollara (u.þ.b. 400-410 ,
milljónir ISK.). Og eftir fyrstu
afborgun væri' boðið upp á
greiðslukjör til 8-10 ára.
Ingi Bjöm vildi svara þeirri
spurningu hvar fé ætti að taka til
að borga fyrir þyrlukaupin. Ingi
Bjöm vildi skera niður risnukostn-
að ríkisins um helming. Hann
væri á annan milljarð. Og inni í
þeirri upphæð væri „geysilegt
sukk“. Ingi Bjöm sagði einnig að
afnema bæri dagpeninga með öllu,
það ætti að nægja að greiða mönn-
um fyrir útlagðan kostnað. Fjár-,
munimir væm til, það eina sem
vantaði væri viljinn. Undir lok
ræðu sinnar lagði framsögumaður
áherslu á að á meðan beðið væri
eftir því að fá þá þyrlu sem keypt
yrði afhenta ætti að leigja þyrlu
til að sinna hinu brýna öryggis-
hlutverki til sjós og lands. Að lok-
inni fyrstu umræðu óskaði fram-
sögumaður þess að málinu yrði
vísað til allsheijamefndar.
Fjöldi þingmanna tók til máls
og lýstu fygi sínu við frumvarpið,
Guðni Ágústsson (F-Sl), Anna Ól-
afsdóttir Bjömsson (SK-Rn),
Steingrímur Hermannsson (F-
Rn), Stefán Guðmundsson (F-Nv), ,
Kristinn H. Giinnarsson (Áb-Vf),
Svanhildur Ámadóttir (S-Ne),
Guðmundur Hallvarðsson (S-Rv)
og Jón Helgason (F-Sl).
Þeir þingmenn sem fylgja flokk-
um stjórnarandstöðu, átöldu harð-
lega að ráðherrar ríkisstjómarinn-
ar væm ekki viðstaddir umræðu
í þingsal eða ekki í þinghúsi án
lögmætra fjarvista. Töldu þeir
ekki hægt að ljúkja þessari um-
ræðu án þess að fulltrúar ríkis-
stjómarinnar gerðu grein fyrir
meðferð þyrlukaupamálsins. Að
lokum féllst starfandi forseti,
Pálmi Jónsson 6. varaforseti, á
tilmæli Steingríms Hermannsson-
ar um að þessari umræðu yrði
frestað.
MMHCI
Frumvarp um orku fallvatna
Nauðsynleg ríkiseign vegna
þjóðarhagsmuna eða þjófnaður
ALLIR þingmenn Alþýðubandalagsins standa að frumvarpi til laga
þess efnis að orka fallvatna sé eign íslenska ríkisins. Frumvarp
þetta var áður lagt fram árin 1984 og 1985. Páll Pétursson (F-Nv),
formaður þingflokks framsóknarmanna, telur að frumvarp Álþýðu-
bandalagsins standist ekki gagnvart 67. grein stjórnarskrárinnar
um friðhelgi eignarréttarins. Páll Pétursson minnir einnig á 19.
vers í 5. kafla Mósebókar: „Þú skalt ekki stela.“
Fmmvarp alþýðubandalags-
manna kveður á um að lögfest verði
að orka fallvatna sé eign ríkisins
sem eitt hafi heimild til nýtingar
hennar. Frá þessari meginreglu eru
þó gerðar nokkrar undantekningar,
s.s. að heimildir til þeirra sem þeg-
ar hafa virkjað samkvæmt gildandi
lögum skulu haldast óskertar. Þá
haldast heimildir rétthafa til virkj-
unar fallvatna til raforkufram-
leiðslu allt að 200 kW. Einnig hald-
ast heimildir þeirra aðila sem þegar
hafa hafið virkjunarframkvæmdir
og ennfremur þeirra aðila sem virkj-
að hafa fallvötn til orkuframleiðslu
innan 10 ára frá gildistöku laga
þessara; tefjist framkvæmdir við
slíka virkjun af óviðráðanlegum
ástæðum lengist frestur þessi sem
þeirri töf nemur.
Það kemur fram í greinargerð
með frumvarpinu að frumvarp um
sama efni hefur tvívegis áður verið
flutt en ekki orðið útrætt. Nú séu
aðeins gerðar breytingar á 4. grein
þar sem tekin eru inn fyllri ákvæði
um umhverfisvemd í tengslum við
leyfísveitingu fyrir vatnsaflsvirkj-
unum og vísað til ákvæða skipu-
lagslaga um málsmeðferð.
Flutningsmenn frumvarpsins
telja brýnt að lögfesta ákvæði frum-
varpsins út frá almennum sjónar-
miðum en einnig vegna breyttrar
réttarstöðu erlendra ríkisborgara
hér á landi.
í greinargerð kemur fram að
þetta frumvarp var upphaflega af-
rakstur af starfi nefndar sem skipuð
varð af iðnaðarráðuneytinu í apríl
1979 til að semja „tillögu að frum-
varpi til laga um að virkjunarréttur
fallvatna verði þjóðareign".
Fyrrgreind nefnd skilaði áliti
haustið 1981 og lagði fram drög
að frumvarpi. í nefndaráliti var tek-
ið undir þá stefnu að sem mest af
náttúruauðlindum landsins bæri að
lýsa sameign þjóðarinnar, þ. á m.
réttinn til virkjunar landsins. Við
samningu frumvarpsins kom fram
ágreiningur og varð nefndin ekki
sammála um afgreiðslu málsins.
Meirihluta nefndarinnar skipuðu
Ámi Reynisson framkvæmdastjóri,
Bragi Siguijónsson alþingismaður,
Guðmundur Vigfússon deildarstjóri
og Jakob Bjömsson orkumálastjóri.
Páll Pétursson alþingismaður átti
einnig sæti í nefndinni en hann lýsti
sig í grundvallaratriðum ósammála
áliti meirihluta. Hann taldi þetta
frumvarp bijóta í bága við 67. grein
stjórnarskrárinnar: „Eignarréttur-
inn er friðhelgur. Engan má skylda
til að láta af hendi eign sína, nema
almenningsþörf krefji; þarf til þess
lagafyrirmæli, og komi fullt verð
fyrir." Páll Pétursson minnti einnig
á að í Gamla testamentinu, 5. Móse-
bók, 5. kafla, 19. og 21. versi, varK
sama hugsun lögð til grundvallar
siðsamlegri breytni eins og býr að
baki 67. gr. stjómarskrárinnar.
19. vers 5. Mósebókar boðar: „Þú
skalt ekki stela." 21. vers boðar:
„Þú skalt ekki gimast konu náunga
þíns, og ekki ágimast hús náunga
þíns, ekki land hans, ekki þræl
hans eða ambátt, ekki uxa hans eða
asna, né nokkuð það, sem náungi
þinn á.“
Páll Pétursson sagði í samtali við
Morgunblaðið að trú sín á gildi
stjómarskrárinnar og fyrrgreindra
boðorða Mósebókar væri óhögguð
og gætu menn því leitt að því líkur
hvaða álit hann hefði á þessu frum-
varpi Alþýðubandalagsmanna. Páli
Péturssyni lék meiri hugur á að sjá
frumvarp frá iðnaðarráðherra um
virkjunarrétt fallvatna. En slíkt
frumvarp hefur ríkisstjómin boðað
í tengslum við EES-samninginn. _