Morgunblaðið - 05.11.1992, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 5. NÓVEMBER 1992
19
Spamaður í heilsu-
gæslunni í Reykjavík
áhugalausu í hópi kjósenda. Við slík-
ar aðstæður er rétt eins og varpað
sé hlutkesti um afstöðuna. Hending
eða alls konar aukaatriði geta ráðið
úrslitunum, þar með talið óvinsældir
ríkisstjómar sem glímir við erfíðan
efnahagsvanda eða lýðskrum pólití-
skra loddara. Aðalatriði málsins, sú
hagsbót sem þjóðin getur haft af
samningnum, gæti orðið aukaatriði
í ákvarðanatökunni. Slíkt er bæði
óheppilegt og óskynsamlegt.
Alþingismenn sem þrátt fyrir allt
hafa rætt kosti og galla aðildar
meira en aðrir ættu því að taka sjálf-
ir ákvörðun, en ekki vísa málinu frá
sér í dóm þjóðaratkvæðagreiðslu eða
skoðanakönnunar. Öll skynsemi
mælir með því, að þingmenn leggi
málið í dóm reynslunnar.
Höfundur er prófessor við HÍ og
forstöðumaður
Félagsvísindastofnunar
Háskólans.
-----» ♦ ♦-----
Fremur
dræm
síldveiði á
miðunum
SÍLDVEIÐI hefur verið fremur
dræm á miðunum suðaustur af
landinu síðustu daga. Jón Ragn-
ar Sævarsson, stýrimaður á
Gígju VE, sagði að síldiri stæði
c|júpt og því væri erfitt að ná
til hennar. Loðnuveiði hefur
heldur ekki gengið vel
Jón sagði að skipið væri á land-
leið með 150 tonn af sfld þegar
rætt var við hann uppúr hádegi í
gær. Hann sagði að aflinn hefði
fengist í 3 köstum í fyrrinótt og
væri síldin mjög góð, ekki blönduð
eins og komið hefði fyrir. Aðspurð-
ur sagði Jón að síldin stæði djúpt
en menn vonuðu að hún færi að
ganga nær landi og verða viðráð-
anlegri. Áætlað var að komið yrði
til Vestmannaeyja um kvöldmatar-
leytið og átti síldin að fara í
vinnslu.
Helgi Valdimarsson, skipstjóri á
Berki NK, sagði að 180 tonn af
loðnu hefðu fengist í fyrrinótt en
loðnan væri dreifð og stæði djúpt.
Loðnuveiði hefur verið fremur
dræm allan vertíðina fyrir utan
dag og dag inn á milli.
Samkvæmt heimildum Tilkynn-
ingaskyldunnar voru 17 síldarbát-
ar og 16 loðnuskip úti í fyrrinótt.
eftir Finn Ingólfsson
Þáð er þungur áfellisdómur sem
Ríkisendurskoðun hefur kveðið upp
yfír íjármálastjórn ríkisstjómar
Davíðs Oddsonar. í skýrslu Ríkis-
endurskoðunar um framkvæmd
fjárlaga fyrir sex fyrstu mánuði
ársins 1992 segir: „Ríkisendurskoð-
un telur að að öllu óbreyttu stefni
rekstrarhalli A-hluta ríkissjóðs í
árslok í að verða 9 til 9,5 milíjarðar
króna. Rekstrarhalli samkvæmt
fjárlögum er talinn vera 4,1 millj-
arður. Meginskýring á rekstrarhal-
lanum er að tekjur ríkissjóðs eru
áætlaðar um 2 milljörðum króna
lægri en ráð var fyrir gert og gjöld
um 3,5 milljörðum króna hærri en
fjárlög ársins 1992 áformuðu." Ein
skýring Ríkisendurskoðunar á því
að útgjöldin fari úr böndunum er
sú, að áformaður spamaður í heil-
brigðis- og tryggingamálaráðuneyt-
inu hefur ekki náðst. Þetta á al-
mennt við um heilbrigðismálin, því
í heiisugæslunni í Reykjavík hefur
náðst ótrúlegur árangur í spamaði.
í leiðara Morgunblaðsins fyrir
nokkm er greint frá því að á Borg-
arspítalanum hafi sparast 450 millj-
ónir króna með hagræðingarað-
gerðum á fyrstu 8 mánuðum árs-
ins, en þrátt fyrir það þá er spítal-
inn kominn 14,4 milljónum króna
fram úr íjárlögum. Þetta hlýtur
hins vegar að vekja upp spumingar
um hvort 450 -milljóna kr. sparnað-
urinn sé raunverulegur eða hitt,
sem er þó öllu trúlegra, að fjárlögin
séu svona afspymu vitlaus og
óraunhæf að 450 milljón kr. spam-
aður dugi ekki til þess að stofnun
geti haldið sig innan fjárlaga.
Ákvarðanir færðar sem næst
starfsfólkinu
í maí 1989 voru samþykkt lög
frá Alþingi um breytta verkaskipt-
ingu ríkis og sveitarfélaga, þar sem
yfirstjórn allra heilbrigðismála
fluttist frá sveitarfélögunum til rík-
isvaldsins, en sveitarfélögin tóku
að sér aðra þætti. Þessar breytingu
var síðan fylgt eftir með breytingu
á lögum um heilbrigðisþjónustu. í
Reykjavík em nú starfandi fjögur
sjálfstæð heilsugæsluumdæmi sem
hvert um sig hefur sjálfstæða
stjórn. Völd og verkefni sem áður
vom hjá borgarstjóra eða í heil-
brigðisráðuneytinu hafa nú verið
færð út til stjóma heilsugæslu-
stöðvanna. Hver og ein heilsu-
gæslustöð hefur nú verið gerð fjár-
hagslega sjálfstæð. Ráðningar
starfsfólks og ákvarðanir um kaup
á tækjum og búnaði hafa verið
færðar til stjóma heilsugæslustöðv-
ánna. Allt þetta er gert í þeim til-
gangi að dreifa valdi og færa
ákvarðanir eins nálægt vettvangi
og kostur er svo að saman geti
farið Qárhagsleg og rekstrarleg
ábyrgð. Árangurinn hefur ekki látið
á sér standa í heilsugæslunni í
Reykjavík.
Raunverulegur sparnaður
Fyrir 8 fyrstu mánuði ársins
1992 gerðu íjárlög ráð fyrir að út-
gjöldin yrðu 99.162 þúsund. Rekstr-
amiðurstaða fyrir 8 fyrstu mánuði
ársins er hins vegar sú, að útgjöld-
in em ekki nema 92.505 þúsund
krónur eða rekstrarafgangur upp á
6.657 þúsund krónur. Þegar við
samþykkt fjárlaga var vitað að
áætlaðar sértekjur sem heilsu-
gæslustöðvamar í Reykjavík ættu
að skila væra of hátt áætlaðar.
Sértekjur 8 fyrstu mánuði ársins
áttu að vera 27.300 þúsund, en
innkomnar sértekjur era hins vegar
ekki nema 20.954 þúsund krónur.
Innkomnar sértekjur era því lægri
en upphaflega var gert ráð fyrir
sem nemur 6.346 þúsund krónur.
Ástæður þess eru einkum tvær.
í fyrsta lagi era sértekjur of
hátt áætlaðar í fjárlögum. Það hef-
ur verið viðurkennt af heilbrigðis-
ráðuneytinu og loforð era frá heil-
brigðisráðherra um að það skuli
heilsugæslunni bætt.
í öðra lagi hafa breytingar verið
gerðar á greiðslufyrirkomulagi
komugjalds einstaklinga í kjölfar
síðustu kjarasamninga. Þessi breyt-
ing skerðir sértekjumöguleika
heilsugæslunnar.
Hefðu áætlaðar sértekur í upp-
hafi árs verið í samræmi við það
sem eðlilegt getur talist út frá
reynslu undangenginna ára, þá
hefði rekstrarafgangar heilsugæsl-
unnar í Reykjavík fyrir 8 fyrstu
mánuði ársins verið nálægt 13 millj-
ónum króna sem er hátt hlutfall
af heildargjöldum heilsugæslunnar
í Reykjavík.
Árangur starfsfólksins
Hér er um ótvíræðan spamað að
ræða og eftirtektarverðan árangur
sem ber að þakka einkum þrennu.
í fyrsta lagi áhuga, samvisku-
semi og dugnaði starfsfólks heilsu-
gæslunnar, en starfsfólk og stjóm-
endur heilsugæslunnar hafa lagst á
eitt við að sýna fram á, að það sé
hægt að spara án þess að skerða
þjónustu og það hefur tekist.
í öðra lagi höfðu þær leiðir sem
upphaflega var lagt af stað með til
að spara það að markmiði að skerða
ekki þjónustuna. Stjómendur stöðv-
anna, læknar, hjúkranarfólk sem
og allt annað starfsfólk þeirra hefur
lagst á eitt um, að láta þessi mark-
mið ganga eftir.
í þriðja lagi hefur tekist að spara
verulega fjármuni vegna breytts
stjómunarfyrirkomulags í kjölfar
breyttrar verkaskiptingar ríkis og
sveitarfélaga, þar sem losað var um
miðstýringarkramlu íhaldsins í
Reyjavík á heilsugæslunni og völd
og verkefni vora færð yfír til stjóma
heilsugæslustöðvanna.
Losað um kverktak íhaldsins
Á meðan stjóm heilsugæslunnar
í Reykjavík var í höndum Reykja-
víkurborgar, þá var starfandi eitt
heilbrigðisráð sem fór með yfír-
stjóm allra heilsugæslustöðva í
Reykjavík. Starfsfólk heilsugæslu-
stöðvanna vissi aldrei hver raun-
veruleg staða viðkomandi stöðvar
var. Engar upplýsingar bárust til
starfsfólksins úti á heilsugæslu-,
stöðvunum, hvort og hver árangur
hefði orðið af rekstrinum. Heil-
brigðisráð Reykjavíkurborgar var
skipað pólitískt kjörnum fulltrúum
og þess gætt að Sjálfstæðisflokkur-
inn hefði töglin og hagldirnar f ráð-
inu. Ákvarðanir heilbrigðisráðs öðl-
uðust hins vegar ekki gildi fyrr en
borgarstjórinn í Reykjavík hafði
lagt blessun sína yfír þær. Þetta
er sama fyrirkomulag og einræðis-
herrarnir í Austur-Evrópu höfðu til
skamms tíma, þar sem allar ákvarð-
anir þurftu að fara í gegnum hend-
ur eins manns. í þeim löndum þar
sem kommúnisminn hefur ráðið
ríkjum hefur aldrei náðst neinn
sparnaður í rekstri, ekki frekar
heldur en í rekstri Reykjavíkurborg-
ar, þar sem einræði íhaldsins er
alls ráðandi.
Finnur Ingólfsson
„Á meðan stjórn heilsu-
gæslunnar í Reykjavík
var í höndum Reykja-
víkurborgar, þá var
starfandi eitt heilbrigð-
isráð sem fór með yfir-
stjórn allra heilsu-
gæslustöðva í Reykja-
vík.“
Starfsfólkið þarf að ryóta
árangursins
Þegar svo vel hefur tekist til með
spamað í opinberum rekstri eins
og að framan er lýst, þá skiptir
gríðarlega miklku máli að starfsfólk
heilsugæslustöðvanna sem lagt hef-
ur á sig ómælda vinnu, erfíði og
oft á tíðum miklar þrengingar til
þess að ná settum markmiðum fái
að njóta árangurs erfíðisins. Fyrir
liggjir loforð frá heilbrigðisráðherra
um að heilsugæslan í Reykjavík fái
að halda eftir og flytja yfír á næsta
ár þann sparnað sem orðið hefur
af rekstrinum á þessu ári. Verði
ekki við það loforð staðið, þá er
alveg ljóst, að það er tómt mál að
tala um spamað við starfsfólk
heilsugæslunnar í Reykjavík á
næsta ári. Það er grundvallaratriði
að hægt sé að umbuna fólki fyrir
vel unnin störf og að hægt sé að
treysta loforðum hins opinbera.
Höfundur er alþingismaður
Framsóknarflokksins í Reykjavík
og formaður Samstarfsráðs
heilsugæslustöðva í Reykjavík.
MITSUBISHIPAJERO,
Super Wagon, V 6.
Fremstur meðal jafningja
IHI
HEKLA
*