Morgunblaðið - 14.11.1992, Blaðsíða 31

M0RGUNBLA.Ð1Ð LAUGARDAGUR 14. NÓVEMBER 1992
31
ÁRNAÐ HEILLA
HJÓNABAND. Fyrir allnokkru voru gefin saman í hjónaband Ása
Lálja Norðíjörð og Jan Káre Jacobsen. Athöfnin fór fram í Garðakirkju.
Heimili þeirra er í Stavanger.
Ljósmyndastofa Reykjavíkur.
HJÓNABAND. Hinn 17. október
voru gefin saman í hjónaband Stef-
anía J. Valdimarsdóttir og Hilmar
Gunnlaugsson af sr. Sigmari Torfa-
syni í Dómkirkjunni.
Ljósmyndastofa Reykjavíkur.
HJÓNABAND. Hinn 25. júlí voru
gefin saman í hjónaband Hlín
Ingólfsdóttir og Sigurbjöm Ei-
ríksson af sr. Birgi Ásgeirssyni
í Lágafellskirkju. Heimili þeirra
er í Þverholti 11, Mosfellsbæ.
Ijósmyndastofa Reykjavíkur.
HJÓNABAND. Hinn 12. júlí voru
gefin saman í hjónaband Kristín
Gunnarsdóttir og Ingvi Týr Tómas-
son af sr. Halldóri Gröndal í Há-
teigskirkju.
HJÓNABAND. Hinn 5. september
sl. voru gefin saman í hjónaband
Ámý Davíðsdóttir og Bjami Óli
Haraldsson af sr. Birni Jónssyni,
Akranesi. Þau eru til heimilis á
Einigrand 2, Akranesi.
ÞJOÐMAL STEFÁN FRIÐBJARNARSON
Rannsókn á afleið-
íngum atvinnuleysis
- félagsleguin, menningarlegum og efnahagslegum
Stofnfundur Félags atvinnulausra. Morgunbiaðið/Kristinn
Atvinnuleysið er eitt alvarleg-
asta vandamálið í Evrópu. Það
setur vaxandi svip á íslenzkt
samfélag. Ástæðan er alþjóðleg
efnahagslægð, sem hefur sam-
dráttaráhrif hér sem annars
staðar, aflasamdráttur og sex
ára stöðnun í þjóðarbúskapnum.
Rúmlega áttatíu þúsund atvinnu-
leysisdagar vóru skráðir hér á
landi í októbermánuði og hafði
fjölgað um fimm þúsund frá því
i september. Um 3.800 manns á
vinnualdri gengu að jafnaði at-
vinnulausir í október (2,9%) og
4.200 í lok mánaðarins. Gert er
ráð fyrir að Atvinnuleysistrygg-
ingasjóður greiði um 1.700 millj-
ónir króna í atvinnuleysisbætur
frá upphafi til loka árs 1992.
I
Fram hefur verið lögð á Alþingi
þingsályktunartillaga um rannsókn
á félagslegum, menningarlegum og
efnahagslegum afleiðingum at-
vinnuleysis hér á landi. Flutnings-
menn era þingmennirnir Svavar
Gestsson og Kristinn H. Gunnars-
son. í greinargerð með tillögunni
segir, m.a.:
„Atvinnuleysið er hrikalegt og
vaxandi vandamál í grannlöndum
okkar. Atvinnuleysi í Finnlandi er
er um 15% sem þýðir að annar
hver íbúi Finnlands finnur fyrir
atvinnuleysinu með beinum eða
óbeinum hætti. 10,6% vinnufærra
Dana era atvinnulausir, 6,0% Svía
og_5,4% Norðmanna."
í októbermánuði vóra að jafnaði
skráðir 2.800 manns atvinnulausir
hér á landi (2,9%). í lok mánaðar-
ins voru 4.200 einstaklingar á at-
vinnuleysisskrá. Skráningin segir
þó hvergi nærri alla atvinnuleysis-
söguna. Atvinnuleysið er umtals-
vert meira en skráning gefur til
kynna. Fólk, sem ekki hefur rétt
til atvinnuleysisbóta, skortir hvat-
ann til skráningar.
Því miður bendir flest til áfram-
haldandi atvinnusamdráttar á
næsta ári. Þjóðhagssérfræðingar
spá 3,5-4% atvinnuleysi á næsta
ári. Það er mesta atvinnuleysi hér
á landi í aldarfjórðung. Samdrátt-
urinn gæti orðið enn hastarlegri,
ef ekki næst þjóðarsátt um að
styrkja atvinnulífíð. Ásmundur
Stefánsson forseti ASÍ lét t.d. að
því liggja á fjölmennum fundi iðn-
verkafólks fyrir nokkru að atvinnu-
leysi kynni að fara allt upp í 25%
á næstu tveimur áram verði ekkert
að gert til að efla atvinnulífið og
lækka kostnað fyrirtækjanna.
í yfirliti frá Hagstofunni, sem
flutningsmenn tillögunnar vitna til
í greinargerð, kemur í ljós, að
nærri 300 þeirra, sem atvinnulaus-
ir voru úm mánaðamótin maí/júní
sl., höfðu verið atvinnulausir í
meira en eitt ár, 136 konur og 137
karlar. Þannig var atvinnuleysið
orðið varanlegt vandamál hjá
hundraðum heimila þegar á vor-
dögum. Atvinnuleysisvofan hefur
og verið inni á gafli hjá þúsundum
landsmanna allt þetta ár og svo
verður því miður einnig á næsta ári.
n
Atvinnuleysi gjörbreytir aðstöðu
og afkomu þeirra ijölmörgu heim-
ila, sem það hefur bitnað á. Það
brýtur heilbrigða og vinnufúsa ein-
staklinga fyrr og verr niður en flest
annað. Þar að auki kostar það sam-
félagið fjármuni langt umfram það
sem flestir gera sér grein fyrir.
Þannig segir í greinargerð með til-
vitnaðri tillögu:
„Aldrei hefur birzt opinberlega
hve þjóðin tapar miklu a atvinnu-
leysinu. Geram ráð fyrir að tap
þjóðarbúsins og verðmætisaukinn
eftir hvert starf sé tvær milljónir
króna á ári að meðaltali. Sú tala
er áreiðanlega ekki fjarri lagi. Þá
nemur tap þjóðarbúsins vegna þess
að 3.500 manns hafa ekki atvinnu
allt árið um 7.000 milljónum króna,
eða margfalt hærri upphæð en
nemur þeim greiðslum sem fólkið
fær greitt í atvinnuleysisbætur..."
í greinargerðinni kemur einnig
fram að Atvinnuleysistrygginga-
sjóður hafði greitt 1.320 milljónir
króna í atvinnuleysisbætur frá upp-
hafi árs til loka septembermán-
aðar. Spár standa til þess að bóta-
greiðslur geti numið allt að 1.700
m.kr. frá upphafi til loka ársins.
„Sjóðurinn er nú þegar tómur,"
segir í greinargerðinni, „og lifir á
aukafjárveitingum eða á því að
ganga á höfuðstól eigna sinna.“
Og framundan er eitt þrengingaár-
ið til viðbótar.
m
í ljósi framansagðs sem og
reynslu þjóða, sem fram úr skara
í lífslcjöram og þjóðartekjum, er
það bæði góð fjárfesting og brýn
að auka og efla hvers konar rann-
sóknir í þágu atvinnuveganna, til
að skapa fleiri störf í samfélaginu
og stækka skiptahlutinn í þjóðar-
búskapnum. Sem og að búa at-
vinnuvegunum jafnstöðu, m.a.
skattalega, við samkeppnisgreinar
í umheiminum. Og loks að styrkja
markaðsstöðu sjávarvöra og ann-
ars útflutnings með aðild að Evr-
ópska efnahagssvæðinu. Slík aðild
eykur og líkur á framkvæmdum á
Keilisnesi (þ.e. í orkufrekum iðn-
aði) og á fríiðnaðarsvæði í grennd
við Flugstöð Leifs Eiríkssonar,
vegna aðgangs að Evrópumarkaði.
IV
Við ríkjandi kringumstæður er
eðlilegt að fram komi tillaga til
þingsályktunar um rannsókn á af-
leiðingum atvinnuleysis í landinu,
félagslegum, menningarlegum og
efnahagslegum. Rannsókn af þessu
tagi auðveldar ákvarðanir um við-
brögð, m.a. til að draga úr atvinnu-
leysi. En hún þarf einnig að taka
á hinum mannlegu vandamálum
sem atvinnuleysinu tengjast.
En við, ég og þú, eigum leik á
borði, sem landsfeður, til að halda
störfum í landinu. Það gerum við
með þvi að velja íslenzkt þegar við
geram innkaup okkar.
BÓI IÐUNN KAMi ERLENDI ARKAI )URI INN
Jólavörur - ótrúlegt \ Opið alla helgina rerð
IÐUNN, forlagsverslun, Bræðraborgarstíg 16