Morgunblaðið - 15.11.1992, Qupperneq 20
20
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15. NÓVEMBER 1992
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15. NÓVEMBER 1992
21
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstraeti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið.
Finnur Jónsson
100 ára
Eftir á að hyggja var aldamóta-
kynslóðin, fólkið sem fæddist
ustu áratugum 19. aldarinnar
og á morgni hinnar 20., eins konar
framvarðarsveit í sókn þjóðarinnar
til stjórnarfarslegra, efnahagslegra
og menningarlegra framfara og full-
veldis. Sumir af þessum framvörðum
þjóðarinnar sóttu menntun og þekk-
ingu og nýja sýn til menningarmið-
stöðva í Evrópu og auðguðu þann
veg og efldu þá menningararfleifð
sem þjóðin hafði í farteski sínu inn
í nýja öld. Einn þessara framvarða
þjóðarinnar í menningu og myndlist
er aldursforseti íslenzkra listamanna
á líðandi stundu, Finnur Jónsson list-
málari, sem verður 100 ára í dag.
Hann málaði allt í senn óhlutlægar
myndir, expressjónísk verk og lands-
lags- og sjávarmyndir.
Finnur Jónsson fæddist 15. nóv-
ember árið 1892. Hann vann í æsku
öll venjuleg sveitastörf, auk þess sem
hann réri til fiskjar. Hann átti að
þessu leyti sama bakland og jafn-
aldrar hans á morgni aldarinnar.
Hann hóf ekki myndlistamám af
alvöru fyrr en að loknu sveinsprófi
í gullsmíði frá Iðnskólanum í Reykja-
vík, þá 27 ára gamall. Að loknum
undirbúningskóla Viggos Brandts
fór hann í einkaskóla Olafs Rudes,
sem var einn framsæknasti lista-
maður Dana á þeirri tíð. Þaðan hélt
hann til Þýzkaiands, Berlínar og
Dresden, sem þá var óvenjulegt, og
nam hjá Karli Hofer og Öskari Kok-
oschka, frægum expressjónistum.
Finnur Jónsson átti myndir á sýn-
ingu Der Sturm, sem var ein helzta
miðstöð framsækinnar myndlistar í
Þýzkalandi, árið 1925. Hélt sama
ár heim til íslands og efndi hér til
sögulegrar sýningar á á verkum sín-
um frá Þýzkalandsárunum. „Þessi
sýning hafði mikið listsögulegt
gildi," segir Bera Nordal hjá Lista-
safni íslands, „því að hún er fyrsta
abstraktsýning íslendings hér á
landi. Finnur sýndi þó ekki aðeins
óhlutlægar myndir heldur einnig
expressjónísk verk og landslags- og
sjávarmyndir."
Finnur Jónsson er tvímælalaust
einn fremsti myndlistarmaður ís-
lendinga á þessari öld. Árið 1970
voru valin verk eftir hann á sýningu
Evrópuráðsins á framsækinni list
sem hét Evrópa 1925. Verk hans
vöktu þar mikla athygli og í kjölfar
hennar hláut hann margar viður-
kenningar víða um álfuna. Hann
hlaut og margvíslegan og verðskuld-
aðan sóma hér á landi. Hann er
heiðursfélagi Félags íslenzkra mynd-
listarmanna, hann hefur verið á heið-
urslaunaskrá Alþingis frá árinu
1973 og hann var sæmdur stórridd-
arakrossi hinnar íslenzku fálkaorðu
fyrir myndlistarstörf árið 1976.
Sama ár heiðraði Listasafn íslands
hann með yfirlitssýningu á verkum
hans. Síðastliðið vor efndi Listasafn
íslands síðan til sýningar á umfangs-
mikilii listaverkagjöf sem Finnur
Jónsson og kona hans, Guðný Elís-
dóttir, gáfu safninu. Bera Nordal
komst svo að orði um þá veglegu
gjöf:
„Listasafn Islands stendur í mik-
illi þakkarskuld við listamanninn, en
Finnur Jónsson og kona hans, Guðný
Elísdóttir, gáfu Listasafni íslands
öll verk hans er Listasafn íslands
var aldargamalt árið 1984. Gjöf
hans til safnsins er afar merk því
að meðal þessara verka eru allar
abstraktmyndir hans sem til eru hér
á landi frá þriðja áratugnum. Lista-
safn Islands fær seint fullþakkað
slíka gjöf og mun hún halda nafni
þeirra hjóna á lofti um ókomna fram-
tíð.“
Morgunblaðið sendir aldursfor-
seta íslenzkra listamanna, Finni
Jónssyni, heillaóskir og þakkir í
nafni alþjóðar í tilefni af hundrað
ára afmæli hans.
7EINAR BENEDIKTS-
• son lítur einatt í sjálfs
sín barm og þá ekkisízt í
Gömlu lagi þarsem hann
talar í 5. erindi um einfald-
an, sannan og hreinan
hljóm sem snart hjarta
Þessi einfaldi, sanni og hreini hljómur
mitt hjarta snart eins og sakardómur.
Því brauzt ég frá sókn þeirra vinnandi vega
á vonlausu klifín, um hrapandi fell?
Það hlóðst að mér allt eins og haf af trega,
sem holskefla sannleikinn yfír mig féll, -
minn eyddi draumur, sem eilífð ei borgar,
minn óður einn skuggi fánýtrar sorgar.
Brotsjóir sannleikans falla yfír skáldið og hann spyr
hví hann hætti ekki að yrkja það sem hann réð ekki
við; hví reisti hann sér hurðarás um öxl með því að
reyna að segja það ósegjanlega? Eilífðin greiðir ekki
brostnar vonir og ljóðið verður einungis skuggi fánýtr-
ar sorgar. Eilífðin leysir ekki út þá ávísun sem skáld-
ið eða við gefum út á hana, þ.e. draumur okkar verð-
ur aðeins draumur, eða einsog skáldið segir sjálft:
„Minn eyddi draumur." Hann komst einnig svipað að
orði í Frosta (Það var mitt eydda líf, sem létt var fund-
íð.) Og enn:
Mín list var dæmd. Ég vaxtaði ekki pundið.
Takmark er semsagt eitt, en takmörk annað.
í Einræðum Starkaðar er dauðasökin sú,
að skiljast við ævinnar æðsta verk
í annars hönd...
en fyrirheitið blasir svo við í III kafla þessa sama
kvæðis:
...bölið sem aldrei fékk uppreisn á jörð
var auðlegð á vöxtum í guðanna ríki.
Þetta er sem^gt ekki einungis ferð án fyrirheits.
En „guðanna ríki“ þarf síðurensvo að visa til ásatrúar
eða fjölgyðistrúar að öðru leyti. Slíkt orðalag er einfaid-
lega skáldaleyfí.
8EINAR BENEDIKTSSON ÞRÁIR AÐ KANNA
• hjartað, Iangt frá glaumsins hirð einsog hann
segir í Dettifossi og geyma sín sjálfs í glauminum öll-
um einsog væringjar í samnefndu kvæði, en hann kemst
ekki heill og óskaddaður úr skarkalanum; í Iokin tínir
hann einungis upp brotin af sjálfum sér, eða einsog
hann segir í Elívogum:
Færi heim af banabrautum
brotin mín — fyrir vaxtað pund.
Þroska mannsins eru takmörk sett; svoog skynjun
hans og andlegri fullnægingarhvöt. Ándspænis eilífð
og alheimi er maðurinn einungis einsog, hvertannað
rykkorn. En samt er hann verðmætur og mikilvægur
í umhverfí sínu. En honum er ekki ætlað að ávaxta
sitt pund — nema í þeim fyrirheitum sem við blasa.
Og það er að þeim sem andi hans stefnir, þvíað guðs
kraftur andar í „duftsins líki“ einsog segir í Norðurljós-
um. En
Með beygðum knjám og með bænastaf
menn bíða við musteri allrar dýrðar.
En autt er allt sviðið og harðlæst hvert hlið
og hljóður sá andi, sem býr þar.
Menn geta svo deilt um það hvort þetta er kristin
afstaða eða ekki. En því miður kemst enginn undan
því að upplifa einhvem tíma þann tómleika sem þama
er lýst. Þegar lífsreynsla og snilld Einars Benediktsson-
ar haldast í hendur hættir umhverfí okkar að vera
„sandkom himnahafs" og breytist I „blys í heljarheim"
svoað vitnað sé í Jörð. Og þar á næstu grösum er guð
— höfundur sköpunarverksins; og fyrirheitanna.
9Í NIÐURLAGSERINDUM GAMALS LAGS SEG-
• ir Einar Benediktsson bezt sé að bera varlega á
borð fyrir aðra hina stórkostlegu skáldsýn. Áður hafði
hann hrósað léttleika og einföldum stíl sænskra skálda
og telur bezt sé að vera alþýðlegur en í lokaerindinu
er auðmýktin gagnvart því einfalda horfín. Sorganna
lífí lýkur þá fyrst þegar mennirnir vakna og sjá það
í vöku sem þeir sjá nú aðeins í draumi — og minnir
á kjamann í Hulduljóðum Jónasar. Að eiga sinn dag
er tökumerking úr ensku og merkir að vinna sigur,
lifa sitt fegursta; sbr. to carry the day; to win the
day; the day is ours: að vinna sigur. To have had its
day merkir að lifa sitt fegursta (sbr. 7. erindið í Vær-
ingjum). I lokaerindum Gamals lags segir:
Já, þetta var listin, sú heilaga, háa,
að hækkast ei yfir hið daglega lága,
að stilla ei hjartnanna hörpur að nýju,
að hljóma þeim (þ.e. hjörtunum) næst,
því það er þeim kærst;
að forðast ei leik hinnar léttu gígju,
að leita ei neins, af því það sé fjærst, —
og bliki þér sjónir af bjartara degi,
að bera þær varlega á annarra vegi.
— Eg dvaldi þar aleinn með sál minni sjálfri
í söngvum múgans hjá skálinni hálfri,
og kenndir og þankar mér hverfðust í huga,
svo hvikult er sinnið við gamalt lag.
Mér varð sem þar suðaði fíðrildi og fluga
um flugþreytta haukinn, sem átti sinn dag.
Ó, sorganna líf, unz veröldin vaknar
þú vonar og minnist, þú þráir og saknar.
Mikill skáldskapur sigrar að lokum hvaðsem öðru
líður. Allt annað er einsog fíðrildi eða flugnasuð sem
deyr við næsta kuldakast. En haukurinn verður enn á
flugi þegar veröldin vaknar af sínum langa draumi.
M.
(meira næsta sunnudag)
HELGI
spjall
hans einsog áfellisdómur:
HUGMYNDIN AÐ BAKI
hinum svonefndu
þjóðarsáttarsamning-
um, sem gerðir voru
í febrúar 1990 var sú,
að verkalýðshreyfing
og vinnuveitendur
tækju höndum saman
um að ráða niðurlögum verðbólgunnar.
Fengin reynsla hafði sýnt svo ekki varð
um villzt, að verðbólgan rýrði mjög hag
almennra launþega, ekki sízt hinna lægst-
launuðu, og kom í veg fyrir, að hægt
væri að reka atvinnufyrirtæki á skynsam-
legan hátt. Langvarandi tímabil óðaverð-
bólgu hafði einnig leitt í ljós, að ríkisstjóm-
ir og Alþingi réðu ekki við verðbólguvand-
ann nema til kæmi náið samráð við aðila
vinnumarkaðar. Til viðbótar kom, að sam-
dráttarskeið hafði hafizt í efnahags- og
atvinnumálum á miðju ári 1988 og ljóst,
að hugsanlegar kauphækkanir ættu sér
enga stoð í veruleikanum.
Þegar þeir Einar Oddur Kristjánsson,
Ásmundur Stefánsson og Guðmundur J.
Guðmundsson tóku höndum saman um að
taka upp ný vinnubrögð í kjarasamningum
haustið 1989 voru fáir trúaðir á, að það
tækist. Jafnvel þegar samningarnir höfðu
verið gerðir í febrúar 1990 gætti vantrúar
á að þeir mundu halda. Forsenda þeirra
var sú að almennir launþegar tækju á sig
ákveðnar fómir í því skyni að ná verðbólg-
unni niður og veita jafnframt atvinnulífinu
svigrúm til þess að bæta stöðu sína. Sú
skuidbinding, sem atvinnulífið tók á sig
var í því fólgin að nota samningstímann
frá ársbyijun 1990 til hausts 1991 til þess
að koma á betri rekstrarháttum, svo að
grundvöllur skapaðist fyrir raunverulegum
kjarabótum fyrir launþega í samningum
þá um haustið.
Kjarasamningarnir í febrúar 1990 skil-
uðu þeim árangri sem að var stefnt í verð-
bólgubaráttunni. Framan af samningstím-
anum þurfti að vísu að heyja harða bar-
áttu við verðbólguhugsunarháttinn sem-
enn var við lýði og leiddi til margháttaðra
tilrauna til verðhækkana sem í flestum
tilvikum voru brotnar á bak aftur. Laun-
þegar kynntust kostum stöðugs verðlags
og stjórnendur atvinnufyrirtækja nýjum
og betri aðstæðum við rekstur fyrirtækja.
Hins vegar má segja, að tvennt hafi komið
í veg fyrir, að þessir samningar leiddu til
raunverulegra kjarabóta við lok samnings-
tímans, eins og að var stefnt. Annars veg-
ar dýpkaði kreppan sem hófst á míðju ári
1988 og það eitt út af fyrir sig gerði að
engu vonir um að takast mætti að tryggja
raunhækkun launa í nýjum samningum.
Hins vegar reyndist eins og jafnan áður
erfítt að fá forystumenn í sjávarútvegi til
þess að fallast á róttækar skipulagsbreyt-
ingar í undirstöðuatvinnugrein lands-
manna, sem lagt gætu grundvöll að bætt-
um lífskjörum í framtíðinni. Þrátt fyrir
þetta og vegna þess að öllum var ljóst að
nokkurra ára samdráttarskeið var fram-
undan í efnahagsmálum tókst að end-
urnýja þjóðarsáttarsamningana sl. vor og
gilda þeir fram á næsta vetur.
Hinn stórkostlegi árangur þessara
tveggja kjarasamninga er sá að verðbólgan
er nánast komin í núll. Fólk kann vel að
meta þann efnahagslega stöðugleika, sem
hér hefur ríkt síðustu misseri. Þennan
árangur má ekki vanmeta. Eftir tveggja
áratuga baráttu við óðaverðbólguna, sem
hófst með vinstri stjórninni sem við tók
sumarið 1971 hefur tekizt að ráða niður-
lögum verðbólgunnar. Sama þróun í ná-
lægum löndum og helztu viðskiptalöndum
okkar til lægra verðbólgustigs hefur að
sjálfsögðu átt umtalsverðan þátt í að þessi
árangur hefur náðst.
I eina tíð var verkalýðshreyfingunni
kennt um að kynda undir verðbólgu með
óraunhæfum kaupkröfum og með því að
knýja fram óraunsæja kjarasamninga. Á
síðustu tæpum þremur árum er alveg Ijóst,
að verkalýðshreyfingin hefur starfað af
mikilli ábyrgð og almennir launþegar hafa
tekið á sig verulegar fórnir til þess að ná
mætti árangri í verðbólgubaráttunni. Hins
vegar má með rökum halda því fram að
forystumenn í sjávarútvegi hafi ekki upp-
fyllt sem skyldi þær vonir sem bundnar
voru við róttæka endurskipulagningu í
atvinnugreininni í kjölfar samninganna í
febrúar 1990, sem áttu að veita svigrúm
til slíkra breytinga. Á sama veg má segja
að kröfur þeirra á undanfömum vikum og
mánuðum um gengislækkun gangi þvert
á allt það mikla starf sem unnið hefur
verið síðústu þijú árm í þessum efnum.
Nú sem fyrr er grundvallarbreyting í sjáv-
arútvegi ein af helztu forsendum þess að
þjóðarbúið nái sér upp úr þeim öldudal sem
við erum í.
HÉR AÐ FRAMAN
hafa verið færð rök
fyrir því, að á síð-
ustu þremur árum
hafi almennir laun-
þegar tekið á sig
umtalsverðar byrðar til þess að skapa
mætti stöðugleika í íslenzku efnahagslífí.
En það er ekkert lát á kreppunni og fyrir-
sjáanlegt að efnahagslægðin mun standa
í nokkur ár enn. Að undanfömu hefur
verið unnið að tillögugerð um nýjar aðgerð-
ir í efnahags- og atvinnuniálum og nú um
þessa helgi og næstu daga má gera ráð
fyrir að þessi vinna komist á visst úrslita-
stig.
Það er alveg ljóst, að lengra verður
ekki gengið í því að krefjast fóma af al-
mennum launþegum, en gert hefur verið
á undanförnum misserum. Nú er komið
að þeim betur settu. Nú verða þeir að taka
á sig viðbótarbyrðar til þess að tryggja
viðunandi rekstrarskilyrði fyrir atvinnulífíð
og leggja grandvöll að endurreisn þess á
næstu árum.
í framhaldi af þjóðarsáttarsamningum
síðustu þriggja ára verður á næstu vikum
að gera nýjan sáttmála á milli aðila vinnu-
markaðar, ríkisstjómar og stjórnarand-
stöðu, ef kostur er, um nauðsynlegar ráð-
stafanir til þess að draga úr kostnaði at-
vinnulífsins. Þessi nýi sáttmáli hlýtur að
byggjast á því að þeir sem betur era sett-
ir taki að sér að greiða stærstan hluta
þessa reiknings. Hér verður engin afstaða
tekin til einstakra hugmynda sem nú era
Nú er komið
að þeim bet-
ur settu
Ljósmynd Snorri Snorrason.
til umræðu enda era þær ekki fullmótaðar
enn sem komið er. Hins vegar er alveg
ljóst, að nýtt samkomulag um efnahags-
og atvinnumál hlýtur að vera í því fólgið
að ríki og sveitarfélög gangi á undan með
góðu fordæmi og skeri enn niður kostnað
alls staðar þar sem tækifæri er til og gefí
eftir tekjustofna, að hinir betur settu í
þjóðfélaginu taki á sig aukinn kostnað og
að nýtt átak verði gert til þess að knýja
fram skipulagsbreytingar í sjávarútvegi.
Fyrstu viðbrögð þeirra sem horfa fram
á auknar skattgreiðslur verða auðvitað þau
að spyija um niðurskurð hjá opinberum
aðilum. í þeim efnum reynir á stjórnmála-
mennina. Núverandi ríkisstjóm hefur náð
ákveðnum árangri í ríkisfjármálum en
ekki nægilega miklum. Fjárlagaafgreiðsl-
an á Alþingi fyrir næsta ár hlýtur að byggj-
ast á enn frekari samdrætti í opinberum
útgjöldum en gert er ráð fyrir í fjárlaga-
frumvarpinu. Sú tilfinning er sterk að
sveitarfélögin hafi fram að þessu komizt
hjá því að taka á sig eðlilegan skerf þeirra
fórna sem fylgja kreppuástandi í efna-
hags- og atvinnumálum. Þess vegna hlýtur
röðin að vera komin að þeim nú og þá
kröfu verður að gera til fulltrúa í sveitar-
stjórnum að þeir axli sinn hluta af þessari
ábyrgð.
Sjávarútvegurinn er eins og jafnan áður
kapítuli út af fyrir sig. Hér í Reykjavíkur-
bréfi hefur svo oft verið bent á þá stað-
reynd að atvinnugreinin getur ekki gert
þá kröfu til þjóðarinnar að meðaltalsaf-
koma hennar verði á núlli þrátt fyrir gífur-
lega offjárfestingu á undanförnum árum
og áratugum og tregðu til þess að laga
reksturinn að nýjum aðstæðum að það
skal ekki endurtekið hér. Aðeins skal bent
á að þrátt fyrir mikinn samdrátt í afla á
undanförnum árum og þá ekki sízt á síð-
asta fiskveiðiári og því sem nú stendur
yfír aukast skuldir sjávarútvegsins á þessu
ári vegna nýrra fjárfestinga um fimm
milljarða króna!
En að gerðum þessum kröfum til ríkis,
sveitarfélaga og sjávarútvegs munu hinir
bezt settu í samfélaginu ekki komast und-
an því að taka á sig sérstakar byrðar.
Eins og málum er háttað er það bæði sann-
gjarnt og réttlátt.
Verkalýðs-
hreyfing í
lykilstöðu
ÞAÐ FER EKK-
ert á milli mála, að
verkalýðshreyfing-
in er í lykilstöðu við
gerð nýs sáttmála
um rekstur þjóðar-
búsins á næstu misseram. Og Ásmundur
Stefánsson, forseti ASÍ, gegnir þar veiga-
mesta forystuhlutverkinu. Markmið verka-
lýðssamtakanna við núverandi aðstæður
hlýtur að vera tvíþætt: að veija núverandi
kjör hinna lægstlaunuðu og vinna gegn
vaxandi atvinnuleysi sem við blasir að öllu
óbreyttu.
Skilyrði fyrir því að ná þessum mark-
miðum báðum er að tryggja viðunandi
rekstrargrundvöll atvinnulífsins. Vænleg-
asti kosturinn til þess er óneitanlega sá,
að draga úr kostnaði atvinnufyrirtækj-
anna, eins og um hefur verið rætt. Ef það
er gert annars vegar með harðari niður-
skurði í útgjöldum opinberra aðila, ríkis
og sveitarfélaga og hins vegar með því
að leggja ákveðnar byrðar á herðar hinna
betur settu, er það samkomulagsgrundvöll-
ur sem verkalýðshreyfíngin æjti að geta
fallizt á.
Ásmundur Stefánsson, forseti ÁSÍ, er í
sérstakri stöðu nú af tveimur ástæðum.
Annars vegar hefur hann meiri reynslu
og yfírsýn en flestir aðrir sem að þessari
samningsgerð koma og hins vegar hefur
hann lýst því yfir að hann gefí ekki kost
á sér til endurkjörs á þingi Alþýðusam-
bandsins sem kemur saman seinna í þess-
um mánuði í fyrsta sinn í fjögur ár. Sú
staðreynd að fráfarandi forseti ASÍ þarf
ekki að leita stuðnings við endurkjör gerir
það að verkum að hann getur starfað að
málinu eingöngu á grandvelli málefnalegr-
ar sannfæringar og er frjáls af öðrum sjón-
armiðum. í þéssu felst mikill styrkur við
erfiðar aðstæður og þess vegna er aug-
ljóst að forseti Alþýðusambandsins er í
lykilhlutverki. Hann getur beitt áhrifum
sínum á báða vegu, bæði gagnvart sam-
starfsmönnum í verkalýðshreyfíngunni og
gagnvart ríkisstjórn.
Ekki er ástæða til að vanmeta þann
möguleika að stjórnarandstaðan gæti átt
hér hlut að máli. Alþýðubandalagið bauð
fyrir nokkram vikum upp á samstarf og
þótt tortryggni gæti í garð formanns Al-
þýðubandalagsins fyrir sakir pólitiskrar
tækifærismennsku er sjálfsagt að taka
hann á orðinu og fá úr því skorið, hvort
flokkurinn er tilbúinn til að taka ábyrga
afstöðu. Hið sama má segja um Framsókn-
arflokk og Kvennalista. Spyija má, hvers
vegna stjómarandstöðuflokkar ættu að sjá
sér hag í því að rétta fram hjálparhönd.
Svarið er hið sama og sænskir jafnaðar-
menn, sem era í stjórnarandstöðu, gáfu
þegar þeir höfðu gert samkomulag við
stjómarflokkana í Svíþjóð um aðgerðir í
eftiahags- og atvinnumálum: ástandið er
einfaldlega svo alvarlegt að það er skyn-
samlegra fyrir stjómarandstöðu að eiga
þátt í því að halda þjóðarskútunni á réttum
kili nú heldur en að standa frammi fýrir
óviðráðanlegum vanda einhvern tíma síðar.
Það þarf mikla lipurð og lagni til þess
að ná víðtæku samkomulagi um meðferð
efnahags- og atvinnumála á næstu misser-
um á milli allra þessara aðila. í þeim efn-
úm reynir ekki sízt á stjórnarflokkana og
forystumenn þeirra. í því sambandi er
ástæða til að rifja upp og minna á það
sterka og trausta samband sem tókst á
milli forystumanna hinnar fyrri viðreisnar-
stjómar og forystu Alþýðusambandsins
fyrir aldarfjórðungi, en þau tengsl vora
ein helzta forsenda fyrir því að svo vel
tókst að sigla þjóðarskútunni í gegnum
brimgarðinn þá.
Nú og á næstu misseram þurfum við á
víðtækri samstöðu að halda. Kreppuástand
í efnahags- og atvinnumálum mun að öllu
óbreyttu verða við lýði næstu þijú ár
a.m.k., ef ekki lengur. Hið eina, sem gæti
breytt því væri að nýjum valdamönnum í
Washington tækist að rífa bandarískt efna-
hagslíf upp úr lægðinni og efnahagslíf
annarra iðnríkja heims um leið. Við mund-
um njóta góðs af því. En flestir sérfræðing-
ar draga í efa að Bandaríkjamenn hafi nú
það efnahagslega bolmagn sem þeir t.d.
höfðu fyrir áratug, þegar þeim tókst að
leika þennan leik og aðrir nutu góðs af.
Skynsamlegast er að gera ráð fyrir hinu
versta og þess vegna er víðtæk þjóðarsam-
staða um nýjan sáttmála eina færa leiðin.
„Það er alveg
ljóst, að lengra
verður ekki geng-
ið í því að krefjast
fórna af almenn-
um launþegum,
en gert hefur ver-
ið á undanf örnum
misserum. Nú er
komið að þeim
betur settu. Nú
verða þeir að taka
á sig viðbótar-
byrðar til þess að
tryggja viðunandi
rekstrarskilyrði
fyrir atvinnulífið
og leggja grund-
völl að endurreisn
þess á næstu
árum.“
REYKJAVÍK U RBRÉF
Laugardagur 14. nóvember