Morgunblaðið - 17.11.1992, Blaðsíða 1

64 SÍÐUR B
263 tbl. 80. árg. ÞRIÐJUDAGUR 17. NÓVEMBER 1992 Prentsmiðja Morgunblaðsins
Frakkar standa enn í vegi fyrir samkomulagi um nýjan GATT-samning
Reyna að koma í veg fyr-
ír tilslakanir af hálfu EB
Brussel, Washington. Reuter.
FRAKKAR gerðu í gær lokatilraun til að hindra að Evrópubandalag-
ið féllist á tilslakanir í deilunni við Bandaríkjamenn um nýjan GATT-
samning, aðeins tveimur dögum áður en samningaviðræður um samn-
inginn verða hafnar að nýju til að afstýra viðskiptastríði. Málaleitan
Frakka fékk lítinn stuðning annarra aðildarríkja EB.
Frakkar lögðu fram skýrslu á
fundi landbúnaðarráðherra EB-ríkj-
anna í gær þar sem sagt var að
framkvæmdastjóm Evrópubanda-
lagsins hefði í viðræðunum við
Samkvæmt stjórnarskrá Sviss
nægir ekki að meirihluti íbúa lands-
ins samþykki samninginn í þjóðarat-
kvæðagreiðslu heldur verður hann
einnig að fá hreinan meirihluta í
helmingi kantónanna.
Meirihluti Svisslendinga segist
styðja samninginn í skoðanakönnun-
um en stuðningurinn er að mjög
miklu leyti bundinn við hinar
frönskumælandi kantónur. Hann er
því í mikilli hættu. Stjórnmálaskýr-
endur segja hinn mikla stuðning
Bandaríkjastjórn léð máls á því að
niðurgreiðslur til landbúnaðarins
yrðu minnkaðar meira en gert væri
ráð fyrir í landbúnaðarumbótum
EB, sem samþykktar voru fyrr á
frönskumælandi íbúa landsins mega
rekja til sterkra tengsla þeirra, land-
fræðilegra jafnt sem menningar-
legra, við Frakkland. Þýsku- og ítöl-
skumælandi Svisslendingar hafi ekki
nærri jafn sterka samkennd með
Þjóðverjum og ítölum.
Ríkisstjóm Sviss mælir eindregið
með samþykkt samningsins og hafa
ráðherrar miklar áhyggjur af því að
stuðningurinn við hann virðist fara
minnkandi. Boðuðu þrír ráðherrar
til blaðamannafundar í síðustu viku
árinu. Bent var á að framkvæmda-
stjómin hefði ítrekað fullvissað
stjómvöld í EB-ríkjunum um að
skilmálarnir sem samið yrði um í
GATT-viðræðunum myndu sam-
ræmast landbúnaðarstefnu Evrópu-
bandalagsins.
John Gummer, landbúnaðarráð-
herra Bretlands, vildi ekki tjá sig
um skýrsluna en sagði það „hugar-
burð“ að EB þyrfti að ganga lengra
þar sem þeir ítrekuðu stuðning sinn
við EES og hvöttu menn til að halda
ró sinni, en andstæðingar samnings-
ins heyja nú mjög óvægna baráttu
gegn honum. Svissneska stjórnin
hefur sótt um aðild að Evrópubanda-
laginu og leggur mikla áherslu á að
menn megi ekki láta það hafa áhrif
á atkvæðagreiðsluna um EES. Þjóð-
in muni fá tækifæri til að sýna hug
sinn gagnvart EB-aðild í þjóðarat-
kvæðagreiðslu þegar að því kemur.
Gunnar Snorri Gunnarsson sendi-
herra sagði að EES-samningurinn
myndi ekki ganga í gildi 1. janúar
á næsta-ári ef Svisslendingar hafna
honum. Hins vegar væri ákvæði í
samningnum um að ráðherrar EFTA
gætu komið saman fyrir 30. júní til
að ræða hvernig bregðast skyldi við
ef eitthvert ríkjanna hafnar samn-
ingnum.
Sjá „Geta hringt í þjálpar-
línu ...“ á bls. 27.
í niðurskurðinum en landbúnaðar-
stefnan kvæði á um til að geta náð
samkomulagi við Bandaríkjamenn.
Landbúnaðarráðherrar EB stað-
festu á fundinum að þeir styddu
samningaumleitanir Rays Mac-
Sharrys, sem fer með landbúnaðar-
mál innan framkvæmdastjórnarinn-
ar og hefur stjómað viðræðunum
við Bandaríkjamenn ásamt Frans
Andriessen, sem fer með viðskipta-
samninga við önnur ríki.
Arthur Dunkel, framkvæmda-
stjóri GATT, hóf í gær viðræður
við bandaríska embættismenn í
Washington og kvaðst vongóður um
að málamiðlunarlausn fyndist. „Ég
tel að nú sé fyrir hendi pólitískur
viþi til að semja og ég vona að það
takist í þetta skipti," sagði Dunkel,
sem hafði rætt við samningamenn
Evrópubandalagsins í Brussel á
föstudag.
James Dobbins, sendiherra
Bandaríkjanna hjá Evrópubanda-
laginu, varaði hins vegar við því
að spennan væri að magnast. „Við
emm mjög nálægt samkomulagi en
það hefur gerst áður og allt hefur
runnið út í sandinn. Ég tel að stað-
an sé að verða mjög hættuleg."
Þá sagði Edward Madigan, land-
búnaðarráðherra Bandaríkjanna, að
Bandaríkjastjórn léði ekki máls á
frekari tilslökunum varðandi deil-
una við EB um niðurgreiðslur
bandalagsins á fræolíu, sem gæti
leitt til viðskiptastríðs milli Banda-
ríkjanna og EB.
Hafna Svisslendingar EES?
AUKNAR líkur eru á að samningnum um Evrópska efnahagssvæðið
(EES) verði hafnað í þjóðaratkvæðagreiðslu í Sviss 6. desember næst-
komandi. Könnun, sem gerð var fyrir dagblöðin Sonntags Blick og
Le Nouveau Quotidien bendir til vaxandi andstöðu við samninginn. I
sjö kantónum, flestum þýskumælandi, voru andstæðingar EES í mikl-
um meirihluta en íbúar frönskumælandi kautónanna sex eru einarðir
í stuðningi sínum við EES. Fram til þessa hefur staðan verið tvísýn
í þeim tíu kantónum sem eftir eru en könnunin, sem framkvæmd var
í síðustu viku, bendir til að andstæðingar samningsins séu að ná þar
yfirhöndinni.
Reuter
Kaldsamur þvottur í Rússlandi
Öldruð kona skolar þvottinn sinn í vök á ísilögðu Gullna hringnum svonefnda, en borgir hans eru
fljóti við borgina Súzdal í Rússlandi og kirkjutum- víðfrægar fyrir gamlar og fagrar byggingar.
ar borgarinnar sjást í baksýn. Súzdal er hluti af
Þingkosningamar í Litháen
Landsbergis ját-
ar sig sigraðan
Vilnius. Reuter.
VYTAUTAS Landsbergis, sem stjórnaði sjálfstæðisbaráttu Litháa,
viðurkenndi í gær að flokkur sinn, Sajudis, hefði beðið mikinn ósig-
ur fyrir Lýðræðislega Verkamannaflokknum í fyrstu þingkosningun-
um eftir að landið hlaut sjálfstæði frá Sovétríkjunum. Seinni umferð
kosninganna fór fram á sunnudag.
Landsbergis sagði að „steinrunn-
ar hugmyndir“ frá fortíðinni skýrðu
að hluta ósigur Sajudis. „Fólkið
hefur enn einu sinni orðið ginn-
keypt fyrir loforðum um að öllum
erfíðleikum í landinu verði útrýmt.
Við erum að hverfa aftur til eins-
flokkskerfísins sem við þekkjum frá
þvi fyrir 1988,“ sagði Landsbergis.
„En Litháen hefur nú komið á lýð-
ræðislegum stofnunum og reist brú
til Vesturlanda - og þann ávinning
verðum við að treysta. Með þetta
í huga óska ég sigurvegaranum til
hamingju."
Lýðræðislegi demókrataflokkur-
inn, sem er aðallega skipaður fyrr-
verandi félögum í kommúnista-
flokki Litháens, fékk 80 þingsæti
af 141, samkvæmt bráðabirgða-
tölum í gær. Sajudis-flokkurinn og
bandamenn hans fengu hins vegar
um 40 þingsæti.
Talsmaður Algirdas Brazauskas,
leiðtoga Lýðræðislega verka-
mannaflokksins, vísaði því á bug
að Litháen væri að hverfa aftur til
kommúnisma. „Það verður engin
bylting," sagði hann og bætti við
að nokkrir af ráðherrum stjómar
Sajudis myndu halda embættum
sínum.
Allt bendir til að kjörinn verði
nýr þingforseti í stað Landsbergis
en ólíklegt er talið að Brazauskas
sækist eftir embættinu. Búist er
við að þeir verði báðir í framboði
í forsetakosningum, sem haldnar
verða á næstu vikum. Brazauskas
er fyrrverandi kommúnisti en rauf
tengslin við Moskvu þegar sjálf-
stæðisbarátta Litháa hófst og er
nú fylgjandi hægfara umbótum í
átt til markaðsbúskapar.
EB-aðild Noregs
Vill leggja
ríka áherslu
á hefðarrétt
til fiskimiða
Ósló. Reuter.
GRO Harlem Brundtland,
forsætisráðherra Noregs,
lagði í gær fyrir Stórþingið
tillögu til þingsályktunar
þess efnis, að ríkisstjórnin
sækti um aðild að Evrópu-
bandalaginu (EB). Búist er
við að þingsályktunartillag-
an verði samþykkt á fimmtu-
dag og að Brundtland haldi
síðan til Lundúna í næstu
viku til að afhenda umsókn-
ina.
Norski forsætisráðherrann
sagði í ræðu, þegar hún fylgdi
þingsályktunartillögunni úr
hlaði, að nauðsynlegt væri fyrir
Norðmenn að halda yfírráðum
yfír náttúruauðlindum sínum,
Norðursjávarolíu, gasi og fiski.
„Fyrir Norðmenn hefur það
úrslitaþýðingu að þeir haldi
hefðarrétti sínum til að veiða í
eigin lögsögu," sagði Brundt-
land. Hún kvað það von norskra
stjómvalda að EB myndi ekki,
líkt og 1972, gera of lítið úr
sjávarútvegshagsmunum Norð-
manna. Ef sú yrði raunin yrði
mjög erfítt að afla stuðnings
fyrir EB-aðild.
Þá yrðu núverandi aðildarríki
EB að sýna byggðastefnu
Norðmanna skilning en þeir
hefðu orðið að grípa til rót-
tækra aðgerða tii að tryggja
byggð og landbúnaðarfram-
leiðslu við mjög erfiðar veður-
fars- og landfræðilegar aðstæð-
ur.