Morgunblaðið - 21.11.1992, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. NÓVEMBER 1992
Stofulyngrós.
Stofulyngrós
Rhododendron simsii
lenskt enda oftast talin runnin upp
í suðausturhluta Kína.
Stofulyngrós getur verið fá-
dæma blómfús og í tilhlýðilegri
flarlægð er blómstrandi planta til
að sjá sem dáindis blómvöndur
bryddaður gljáandi laufi.
Eðlilegur blómgunartími stofu-
lyngrósar er að vori til en ræktun-
armönnum hefur tekist að raska
þessu og örva plöntumar til blómg-
unar á öðrum árstíma, eða frá því
snemma hausts og fram eftir öllum
vetri, en þetta hefur gert hana
mjög eftirsótta sem pottablóm að
vetrarlagi, víða í Vestur- og Norð-
ur-Evrópulöndum. Algengast er að
rækta hana sem einnota plöntu á
sama hátt og pottakrysa. Biómstr-
andi lyngrósir sem nú þegar em
byrjaðar að sjást í verslunum koma
yfirleitt frá Belgíu, en Belgar hafa
sérhæft sig í áfangaræktun plönt-
unnar sem og kynbótum hennar
og hafa lengi gegnt forystuhlut-
verki á því sviði.
Meðal stofulyngrósa hefur mikill
flöldi ræktunaryrkna litið dagsins
ljós og einatt er eitthvað nýtt á
ferðinni. Blómin eru litfögur, rauð,
bleik, hvít, stundum rauðblá, einnig
tvílit og oft ofkrýnd. Stofulyngrós
er tiltölulega auðveld meðferðar á
blómgunarskeiðinu sé þess gætt
að rætur nái aldrei að ofþoma og
þarf moldin ætíð að haldast dálítið
deig. Veljið plöntunni sem bjartast-
an vemstað og umfram allt ekki
mjög hlýjan. Meðan á blómgun
stendur er ekki nauðsynlegt -að
næra plöntuna, en eigi að glíma
við áframhaldandi ræktun þarf hún
súra áburðarblöndu sem og mold.
ÓIi Valur Hansson.
Blóm vikunnar
Umsjón: Ágústa Björnsdóttir
Þáttur nr. 257
Sú planta sem nú skal vakin
eftirtekt á mun mörgum kunnugri
undir heitinu stofualparós eða jafn-
vel azalea en undir því nafni geng-
ur stofulyngrósin og reyndar
nokkrir aðrir ættingjar hennar í
sumum nágrannalöndum okkar.
Það er stutt sfðan að tekið var upp
á því að breyta íslenska ættkvíslar-
nafninu, en það gerði nefnd sú um
íslensk háplöntuheiti, sem verið
hefur að störfum síðan 1987. Sjá
nánarí Garðyrkjuritinu 1988,1989
og síðar.
Stofulyngrósin sem telst til lyng-
ættar, Ericaceae, er ein af þeim
ótalmörgu tegundum sem em í
ættkvíslinni Rhododendron en sum-
ir álíta að tegundimar séu rösklega
1.000. Ættkvíslamafnið er sett
saman af rhodon = rós og dendron
= tré, þ.e. rósatré. Stofuiyngrósin
hefur gengið undir ýmsum fræði-
heitum eins og sést ef slegið er upp
í bókum þar sem hennar er getið,
en rétta heiti tegundarinnar mun
nú vera það sem notað er í fyrir-
sögninni. Stofulyngrósin er lágur,
sígrænn mnni með þéttstæðum
blöðum og allstórum blómum á
endum sprota. Að útliti minnir
plantan nánast á dvergvaxið tré
og yfirbragð hennar virðist austur-
Fjölþjóðlegt rannsóknarverkefni á botndýrum á íslandsmiðum
Ný raimsóknarstöð
opnuð í Sandgerði
Rannsóknarskip munu safna 1.200 sýnum á næstu fjórum árum
KeHavík.
Fjöldi gesta var viðstaddur opnun nýju rannsóknarstöðvarinnar og
þarna má sjá menntamálaráðherra, Ólaf G. Einarsson, og Árna John-
sen alþingismann virða fyrir sér sýni af botndýrum sem verið er
að rannsaka í stöðinni.
EIÐUR Guðnason umhverfisráð-
herra opnaði nýja rannsóknarstöð
í Sandgerði á dögunum við hátíð-
lega athöfn, en stöðin var sérstak-
lega sett á laggirnar til að vinna
að verkefninu Botndýr á íslands-
miðum, sem er fjölþjóðleg rann-
sókn á tegundasamsetningu og
útbreiðslu botndýra í íslenskri
efnahagslögsögu. Ætlunin er að
hafrannsóknarskip frá íslandi,
Noregi og Færeyjum muni safna
flestum sýnanna á næstu fjórum
árum, eða um 1.200 sýnum. Söfn-
unarsvæðið er um 758.000 ferkm
og nær allt frá fjöruborði niður á
um 3.400 m dýpi. Verkefni þetta
á að taka 6 ár og sagði Jón Gunn-
ar Ottósson formaður verkefna-
sljórnar við þetta tækifæri að
reikna mætti með að uppgötvaðar
yrðu nokkur hundruð nýjar teg-
undir í þessari könnun.
Eiður Guðnason umhverfisráð-
herra sagði í ræðu sem hann flutti
við þetta tækifæri að sjórinn og sjáv-
arútvegur væri og yrði þungamiðja
efnahagslífs landsmanna. Við ættum
nú við tímabundna erfiðleika að etja
en ljóst væri að við yrðum um
ókomna tíð háð sjónum um afkomu.
Eiður sagði að við ættum langt í
land með að skilja hið flókna vist-
kerfí sjávar og vísaði til að þekking
okkar á botndýralífinu væri heldur
brotakennd. Sú þekking sem fyrir
lægi um útbreiðslu botndýra á haf-
svæðinu við ísland væri að verulegu
leyti byggð á sýnum sem hefðu verið
tekin fyrir næstum einni öld, á árun-
um 1894 til 1895 í tveim leiðöngrum
danska hafrannsóknarskipsins Ing-
olf. Síðan hefðu verið gerðar stað-
bundnar rannsóknir á botndýralífi á
grunnslóð og innfjarða á helstu
nytjategundum eins og humri og
hörpuskel en hafsvæðið innan lög-
sögunnar sem spannaði 758 þúsund
ferkílómetra væri að mestu ókannað.
„Botndýralífið er auðvitað einn af
meginþáttunum í lífríki sjávar enda
má rekja viðurværi margra helstu
nytjafískanna til botndýra og ýmist
éta fiskarnir þau sjálfír eða físka sem
á botndýrunum lifa. Það er því brýnt
að 'kanna þennan hluta náttúru ís-
lands. Ég tek þannig til orða vegna
þess að við höfum lagt áherslu á að
skrásetja náttúru landsins, fá sem
nákvæmastar upplýsingar um þær
tegundír plantna og dýra stórra og
smárra sem byggja landið sjálft. Við
getum sagt með nokkurri vissu hvaða
tegundir mosaj fiðrilda og ánamaðka
megi finna á Islandi og hvar þeirra
sé helst að leita. Við þekkjum lífríki
fjörunnar að sama skapi nokkuð vel,
en þegar ofan í sjóinn er komið verð-
ur vitneskjan svolítið gloppóttari. Þar
er því lýsingu íslands einna helst
ábótavant. Þetta verkefni, botndýr á
íslandsmiðum, sem hrundið var af
stað fyrr á þessu ári er því nokkurs
konar landkönnun. Það miðar að því
að skrásetja botndýrategundir sem
lifa innan íslenskrar efnahagslög-
sögu, skrá útbreiðslu þeirra, magn
og tengsl við aðrar lífverur sjávar.
Jafnframt er fyrirhugað að afla upp-
lýsinga um ýmsa aðra hluti eins og
áhrif botnvörpuveiða á lífríki sjávar-
botnsins, ætisskilyrði fiska í tengsl-
um við fjölstofna verkefni hafrann-
sóknar og dýr sem nota má til að
vakta og meta mengun í hafinu,“
sagði Eiður Guðnason ennfremur.
Jón Gunnar Ottósson formaður
verkefnisstjómar sagði að hvatinn
að þessu verkefni væru rannsóknir
Færeyinga sem fram fóru á árunum
1987 til 1990 fyrir forgöngu Norður-
landaráðs þar sem botndýralíf var
kortlagt frá flæðarmáli niður á 1.000
m dýpi. Miðað við reynslu Færeyinga
mætti búast við að nokkur hundruð
nýrra tegunda uppgötvuðust en ákaf-
lega lítið væri til af sjávardýrum í
náttúrugripasöfnum hérlendis sem
ekki væri gott til afspurnar fyrir þjóð
sem byggði afkomu sína að verulegu
leyti á lífríki sjávar. Jón Gunnar sagði
að kostnaður við þetta verkefni næmi
nú um 27 milljónum og áætluð fjár-
þörf á næsta ári væri um 28 milljón-
ir. Fjórir heimamenn vinna við nýju
rannsóknarstöðina sem er til húsa í
gömlu frystihúsi sem nú er búið að
endurbyggja. - BB
Húsnæði nýju rannsóknarstöðvarinnar er í gömlu frystihúsi sem nú
hefur verið gert upp.
►
i
i
I
Anemon
_
Eru rómantískir druumar þínir i lit
-eaa einfaldlega i
hwítum blmbrigéum f
o
Þeir litaglöðu velja sér nýju mynstrin frá BORAS,
ANEMON eða HAMBOSTINTA, aðrir kjósa auðvitað
hvítt ss. TRIANON eða OLYMPIA.
Straulétt 100% bómull, laus við sterkju og aukaefni.
Góður og fallegur sœngurfatnaður,
alveg eins og rómantíkin.
Sœngurver 140 x 200 sm
og koddar 50 x 70 sm
Fœst í öllum helstu vefhaðarvöruverslunum um land aUt.
borás
m&Mi
—