Morgunblaðið - 24.11.1992, Qupperneq 1

64 SIÐUR B
STOFNAÐ 1913
269. tbl. 80. árg. ÞRIÐJUDAGUR 24. NÓVEMBER 1992 Prentsmiðja Morgunblaðsins
Ríkisstjórnin tilkynnir efnahagsaðgerðir og boðar þróunargjald á aflakvóta
GJALDTAKA YTIR UNDIR
SÆTTIR í ÞJÓÐFÉLA GINU
Þýskaland
Nýnasistar
myrða inn-
flytjendur
Mölln, Bonn, Amsterdam. Reutcr.
MIÐALDRA, tyrknesk kona
og tvær tyrkneskar stúlkur
biðu bana þegar nýnasistar
kveiktu i tveimur húsum í
bænum Mölln suður af
Liibeck í Þýskalandi aðfara-
nótt mánudags. Þýska
stjórnin fordæmdi glæpinn
harðlega í gær og tyrknesk
stjórnvöld lýstu aðför nýnas-
ista að tyrkneskum innflylj-
endum sem glæp gegn
mannkyninu.
Upp úr miðnætti sl. nótt
hringdi ókunnur maður til lög-
reglu og slökkviliðs og lét vita
af því að eldur logaði í húsun-
um. Lauk hann símtalinu með
nasistakveðjunni: „Heil Hitl-
er.“
Hollensk yfirvöld brugðust
ókvæða við í gær er í ljós kom
að tveir ungir þýskir nýnasistar
höfðu myrt 53 ára Þjóðveija,
ekið með líkið yfir hollensku
landamærin og losað sig við
það. Morðingjamir segjast
hafa talið hinn myrta vera
gyðing sem hann var ekki.
Reuter
Reiðir bændur í Frakklandi
Franskir bændur kveikja í hjólbörðum og spýtnabraki við kókverksmiðju
í suðurhluta Parísar í gær. Ástæðan fyrir reiði bændanna er einkum krafa
Bandaríkjamanna um að Frakkar og fleiri þjóðir Evrópubandalagsins dragi
úr niðurgreiðslum og styrkjum sem hindra erlenda framleiðendur í að
keppa á mörkuðum EB. Nokkrir franskir fjölmiðlar vöruðu í gær við því
að hagsmunir ákveðins hluta bændastéttarinnar væru látnir ráða stefnunni.
Sjá frétt á bls. 27.
Talsmaður norskrar fiskvínnslu um gengisfellingu á íslandi
Áfall fyrir sjávar-
útveg- Norðmanna
Ósló. Frá Jan Gunnar Furuly, fréttaritara Morgunblaðsins.
„GENGISFELLING íslensku krónunnar er mikið áfall fyrir okkur,“
sagði Geir Andreassen, einn af frammámönnum í samtökum norskra
fiskvinnslustöðva, í gær þegar hann frétti af efnahagsaðgerðum is-
lenskra stjórnvalda. Bætti hann því við að fiskvinnslan í Noregi
krefðist þess að gengi norsku krónunnar yrði fellt í kjölfar gengis-
fellingar gjaldmiðla í mörgum helstu viðskipta- og samkeppnislönd-
um Norðmanna.
Fyrir sjávarútveg og fiskvinnslu
í Noregi kemur gengisfelling ís-
lensku krónunnar ofan í gengisfell-
ingu á Spáni og í Portúgal og áður
hafði gengið fallið í löndum, til
dæmis í Bretlandi og Ítalíu, sem eru
mikilvægir markaðir fyrir norskar
sjávarafurðir.
„Lönd sem svara til 75% af mark-
aðinum fyrir norskar sjávarafurðir
hafa annaðhvort fellt gengið eða
látið það fljóta. Afleiðingin er sú
að verulega hefur hægt á fisksölu
meðan markaðimir bíða eftir því til
hvaða aðgerða Norðmenn grípa.
Greiðsluflæðið er því lítið og það
er farið að valda mörgum fyrirtækj-
um vandræðum," sagði Andreassen.
Andreassen segir að með því að
fella krónuna um sex prósent hafi
íslendingar ,jafnað“ stöðuna gagn-
vart stóru fiskmörkuðunum og hjá
því verði heldur ekki komist fyrir
Norðmenn.
Síðan í haust þegar gengi sterl-
ingspunds og líru var látið fljóta
hafa norskir fiskframleiðendur átt
í vaxandi erfíðleikum með að koma
frá sér vöra og það gildir einnig
um iaxeldið. Paul Birger Torgnes,
framkvæmdastjóri í samtökum
norskra laxeldisstöðva, segir að 10%
af norska laxinum fari til Spánar
þar sem allt sé orðið erfiðara en
áður samtímis því að Skotar, helstu
keppinautar Norðmanna, njóti
gengisfeliingar pundsins. Segir
hann að annaðhvort verði að láta
gengi norsku krónunnar fljóta eða
létta mikið álögum af atvinnugrein-
inni.
Sjá ennfremur frétt á bls. 27.
- segir Davíð Oddsson forsætisráðherra —
Gengið fellt um 6% — Verðbólga verður 4,5%
— Afkoma sjávarútvegs batnar um 5% —
Kaupmáttur skerðist um 4,4% — Komin út
úr þjóðarsátt, segir formaður VMSÍ
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra segir að ákvörðun ríkissljórnar-
innar að taka upp þróunargjald á aflakvóta frá og með fiskveiðiár-
inu 1996-1997 sé til þess fallin að ýta undir sættir í þjóðfélaginu og
sé tekin í anda lagaákvæðis um að fiskimiðin séu sameign þjóðar-
innar. Ríkisstjórnin tilkynnti í gær efnahagsaðgerðir, sem styrkja
eiga stöðu atvinnulífsins og sporna gegn atvinnuleysi. Gengi krón-
unnar er fellt um 6% til að auka tekjur útflutningsatvinnuvega.
Aðstöðugjald fyrirtækja er fellí niður. Tekjuskattur einstaklinga
er hækkaður, lagður á hátelyuskattur og benzíngjald er hækkað.
Undanþágum frá virðisaukaskatti er fækkað. Stofnaður verður
þróunarsjóður sjávarútvegsins, sem úrelda á fiskiskip og vinnslu-
stöðvar, og á þróunargjaldið meðal annars að standa undir tekjum
hans í framtíðinni. Aðgerðir ríkissljórnarinnar fengu neikvæðar
viðtökur á þingi Alþýðusambandsins á Akureyri. „Við erum komin
út úr stöðugleikanum. Við erum komin út úr því sem einhvern tím-
ann var kallað þjóðarsátt," sagði Björn Grétar Sveinsson, formað-
ur Verkamannasambandsins.
Helztu atriði efnahagsaðgerða rík-
isstjómarinnar era þessi:
• Gengi íslenzku krónunnar er fellt
um 6%. Gengi Bandaríkjadals hækk-
ar um 7,9% og er nú 63,60 krónur
en var 58,94 kr. fyrir helgi. Flestir
evrópskir gjaldmiðlar hækka um
5-6%. Sterlingspundið hækkar úr
90,53 kr. í 96,07 kr. og dönsk króna
úr 9,68 lfr. í 10,17 kr.
• Aðstöðugjald fyrirtækja verður
fellt niður en sveitarfélögum bætt
upp tekjutapið til bráðabirgða með
hlutdeild í tekjum ríkissjóðs.
• Auk áður ákveðinna aðgerða
verður 500 milljónum króna varið til
aðgerða í atvinnumálum á Suður-
nesjum og 500 milljónum til bygging-
ar og viðhalds opinberra mannvirkja.
• Tekjuskattshlutfall einstaklinga
verður hækkað um 1,5% og lækka
skattleysismörk því um 2.000 krón-
ur. Næstu tvö ár verður lagður sér-
stakur 5% hátekjuskattur á tekjur,
sem era yfír 200.000 kr. hjá einstakl-
ingi og 400.000 hjá hjónum.
• Strax um áramót leggst 14% virð-
isaukaskattur á húshitun og afnota-
gjöld útvarps og sjónvarps, 1. júlí á
blöð, bækur og tímarit og 1. septem-
ber á hótelgistingu og fólksflutninga.
Frá áramótum verður endurgreiðsla
af virðisaukaskatti af vinnu við íbúð-
arhúsnæði lækkuð í 60%.
• Benzíngjald verður hækkað um
1,50 kr. á iítra frá því sem gert er
ráð fyrir í fjárlagafrumvarpi.
• Viðmiðunarmörk reiknaðra launa
einstaklinga í atvinnurekstri hækka
um 15% og skatteftirlit verður hert.
• Ríkisútgjöld verða skorin niður
um 1.240 miHjónir frá fjárlagafrum-
varpi. Auk þess á að draga úr út-
gjöldum vegna bamabóta um 10%.
• Stjómin vill stuðla að vaxtalækk-
un með óbeinum aðgerðum. Dráttar-
vextir verða lækkaðir um 2-2,5%.
• Þróunarsjóður sjávarútvegsins
fær fjóra milljarða króna til ráðstöf-
unar með skuldabréfum. Að auki
eiga gjöld á fiskiskip og vinnslustöðv-
ar að renna til sjóðsins. Kvótaárið
1996-1997 verður lagt þróunargjald
á hvert kíló úthlutaðs kvóta, sem
renna á í sjóðinn.
Að mati Þjóðhagsstofnunar verða
helztu efnahagsleg áhrif aðgerðanna
þau að verðbólga verður 4,5% á
næsta ári og kaupmáttur ráðstöfun-
artekna dregst saman um 4,4%. Af-
koma sjávarútvegsins batnar um
tæplega 5% og viðskiptahalli, sem
spáð var að yrði 12 milljarðar á
næsta ári, lækkar í um 8 milljarða.
Á þingi Alþýðusambandsins á
Akureyri fengu aðgerðir ríkisstjóm-
arinnar neikvæðar viðtökur. Ás-
mundur Stefánsson forseti ASÍ sagði
þær valda sér vonbrigðum, þar sem
hann hefði talið að stjómin myndi
fara eftir hugmyndum verkalýðs-
hreyfingarinnar. Bjöm Grétar
Sveinsson, formaður VMSÍ, sagði
aðspurður hvort ákvarðanir stjómar-
innar kölluðu á aðgerðir verkalýðs-
hreyfingarinnar, að samningar væra
lausir 1. marz og sú dagsetning yrði
mönnum æ hugstæðari.
í umræðum á Alþingi um efna-
hagsráðstafanimar sagði Jón Bald-
vin Hannibalsson formaður Alþýðu-
flokksins að frumkvæði aðila vinnu-
markaðarins hefði skilað góðu verki
og þess sæjust rækilega merki í að-
gerðum stjómarinnar. Steingrímur
Hermannsson formaður Framsókn-
arflokksins taldi ekki nóg að gert
fyrir sjávarútveginn og hvað vaxta-
lækkun varðaði, taldi hann að ríkis-
stjómin yrði að beita „handaflinu
einnig".
Davíð Oddsson forsætisráðherra
sagði í gærkvöldi að hann teldi efna-
hagsaðgerðimar í heild sinni ein-
hveijar þær merkustu, sem ráðizt
hefði verið í. „Þær era skilvirkar og
varanlegar. Þær eru ekki byggðar á
að skattpeningar ríkisins séu sendir
eitthvert. Það er að vísu stofnaður
lánasjóður, en hann verður síðan
endurgreiddur ríkisvaldinu. Þannig
að þetta er alger hugarfars- og
stefnubreyting. Eg er viss um að ef
tekið verður á þessum niðurstöðum
af ábyrgðartilfinningu, sem ég veit
að almenningur gerir kröfu til, era
menn búnir að leggja góðan grund-
völl að framtíðinni hér,“ sagði Davíð.
Sjá umfjöilun á bls. 2, 20-25,
28-29, 32, 34 og baksíðu.