Morgunblaðið - 24.11.1992, Blaðsíða 20

!
1
20
pöf ri tlfj \pC\ V■ !-§ My W-nöl ' vHíMh ■ ^ *HtÚ ’fi U t4jii!Í$
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. NÓVEMBER 1992
AÐGERÐIR RIKISSTJORNARINNAR I EFNAHAGSMALUM
HÉR FER á eftir yfírlýsing ríkisstjórnar
íslands um aðgerðir til að styrkja stöðu
íslensks atvinnulífs og sporna gegn auknu
atvinnuleysi, sem Davíð Oddsson forsætis-
ráðherra flutti þingheimi á Alþingi í gær.
„A undanförnum vikurn hafa ríkisstjórn,
aðilar á vinnumarkaði og fulltrúar sveit-
arfélaga rætt leiðir til að treysta atvinnu-
líf. Þannig verður þess freistað að koma
í veg fyrir að atvinnuleysi aukist á næsta
ári, og um leið lagður grunnur að öflugra
atvinnulífi og auknum hagvexti á næstu
árum. Aðgerðirnar munu bæta ástandið á
næstunni en beinast enn frekar að því að
bæta samkeppnisskilyrði íslenskra at-
vinnuvega til framtíðar, m.a. með því að
laga skattakjör þeirra að aðstæðum í öðr-
um ríkjum Evrópska efnahagssvæðisins.
Mikilvægasta vörnin fyrir þá sem lægst
laun hafa er að varðveita stöðugleika enda
er það meðal meginmarkmiða aðgerðanna.
Um leið eru útflutningsgreinum sköpuð
öruggari framtíðarskilyrði.
Lögð verður áhersla á nýsköpun í ís-
lensku atvinnulífi með öflugra rannsókn-
ar- og þróunarstarfi í þágu atvinnulífs og
með eflingu markaðsstarfs.
Breytingum á skattakerfi og ráðstöf-
unartekjum einstaklinga er hagað þannig
að þeir taka meira á sig sem betur standa.
Með þessum aðgerðum er einnig stefnt að
því að raunvextir geti lækkað. Þróun í
vaxtamálum hlýtur þó einnig að ráðast af
efnahagsskilyrðum og ekki síst af ytrí skil-
yrðum þjóðarbúsins.
Morgunblaðið/Sverrir
Davíð Oddsson forsætisráðherra flytur yfirlýsingu ríkisstjóraarinnar á Alþingi í gær.
Yfirlýsing ríkisslj órnarinnar um efnahagsaðgerðír
SKATTUR Á FYRIRTÆKIMEÐ
PVÍ HÓFLEGASTA SEM GERIST
Seðlabanki hefur í dag ákveðið, að
fengnu samþykki ríkisstjómarinnar, að
lækka gengi íslensku krónunnar um 6%.
Ríkisstjómin hefur ákveðið eftirfarandi
aðgerðir:
1. Bætt starfsskilyrði atvinnuveg-
anna.
Aðstöðugjald verður fellt niður en sveit-
arfélögum bætt upp tekjutap til bráða-
birgða á árinu 1993 með hlutdeild í tekjum
ríkisins. Á árinu 1993 verður unnið að því
af hálfu ríkisstjómar og Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga sameiginlega að fínna
sveitarfélögum tekjur í stað aðstöðugjalds.
2. Sérstakar aðgerðir til að treysta
atvinnu og efla rannsóknir og þróun.
a. í fjárlagafrumvarpi næsta árs er gert
ráð fyrir tveimur milljörðum króna til
framkvæmda til að treysta atvinnu,
einkum til vegaframkvæmda.
b. í tengslum við afgreiðslu ijárlagafrum-
varps var ákveðið að veija vemlega
auknu fé til rannsóknar- og þróunar-
starfsemi og til markaðsmála.
c. Samkomulag er um að sveitarfélögin
leggi Atvinnuleysistryggingasjóði til
500 milljónir króna til verkefna, sem
auka atvinnu.
d. Varið skal 500 milljónum króna til að-
gerða í atvinnumálum á Suðumesjum í
samstarfí sveitarfélaga, íslenskra aðal-
verktaka og annarra fyrirtækja.
e. Varið verður 500 milljónum króna til
sérstakra framkvæmda við byggingu og
viðhald opinberra mannvirkja.
3. Tekjuöflun vegna aðgerða til að
treysta atvinnulíf.
a. Tekjuskattshlutfali einstaklinga verður
hækkað um 1,5%.
b. Næstu tvö árin verður lagður sérstakur
skattur á háar tekjur, 5% á mánaðartekj-
ur yfír 200 þúsund krónur hjá einstakl-
ingi og 400 þúsund krónur hjá hjónum.
c. Breytingar verða gerðar á álagningu
virðisaukaskatts með því að fækka und-
anþágum í áföngum á árinu 1993. Þann-
ig verður 14% skattur lagður á húshitun
og á afnotagjöld útvarps og sjónvarps
frá 1. janúar 1993, á bækur, blöð og
tímarit frá 1. júlí 1993 og á hótelgist-
ingu og fólksflutninga frá 1. september
1993. Jafnframt verður tryggingagjald
á hótelgistingu og fólksflutninga lækkað
úr 6% í 2,5% 1. september 1993. Frá
1. janúar 1993 verður endurgreiðsla af
virðisaukaskatti af vinnu iðnaðarmanna
við íbúðarhúsnæði lækkuð í 60%. Al-
mennt skatthlutfall virðisaukaskatts
verður óbreytt 24,5%.
d. Bensíngjald verður sérstaklega hækkað
um 1,50 krónur á hvem lítra, frá því
sem gert er ráð fyrir í fjárlagafrum-
varpi. Þessi hækkun rennur í ríkissjóð.
e. Viðmiðunarmörk reiknaðra Iauna ein-
staklinga í atvinnurekstri verða hækkuð
um 15% og skatteftirlit hert verulega.
f. Útgjöld vegna barnabóta verða lækkuð
um 10%.
g. Vaxtabætur verða teknar til endurskoð-
unar í því skyni að draga úr útgjöldum
vegna þeirra.
h. Dregið verður úr ríkisútgjöldum um
1.240 milljónir króna frá fjárlagafrum-
varpi til að hamla gegn skuldasöfnun.
4. Aðgerðir til vaxtalækkunar:
a. Með auknu aðhaldi í ríkisijármálum og
með því að draga úr lánsfjárþörf hins
opinbera verður stefnt að því að skapa
forsendur fyrir lækkun vaxta.
b. Útgáfa húsbréfa verður skoðuð með
hliðsjón af þróun vaxta á lánsfjármark-
aði og af þróun á fasteignamarkaði en
gert er ráð fyrir minni fasteignaviðskipt-
um vegna almenns samdráttar í þjóðfé-
laginu sem leiði þá til minni útgáfu
húsbréfa.
c. Áfram verður haldið s^mráði við lífeyris-
sjóði í því skyni að stuðla að betra jafn-
vægi á lánsfjármarkaði og auka þátttöku
þeirra í fjármögnun atvinnuveganna.
d. Lagaákvæði um ákvörðun dráttarvaxta
verða endurskoðuð með það í huga að
lækka þá um 2%-2‘/2%.
e. Seðlabanka hefur verið veitt rýmri heim-
ild til ákvörðunar bindiskyldu, en lækk-
un hennar stuðlar að lægri vöxtum og
lengingu lánstíma.
5. Fjárhagsleg endurskipulagning í
sjávarútvegi:
Ríkissijórnin mun hlutast til um að fram
fari fjárhagsleg endurskipulagning í sjáv-
arútvegi. Stofnaður verði Þróunarsjóður
sjávarútvegsins. Hlutverk sjóðsins verði
að draga úr afkastagetu í sjávarútvegi.
Sjóðurinn sinni hlutverki sínu með því að
kaupa eignir sjávarútvegsfyrirtækja og
úrelda fiskiskip. Sjóðurinn er í eign ríkis-
ins og hefur sérstaka þriggja manna
stjóm sem heyrir undir sjávarútvegsráðu-
neytið og skal einn tilnefndur af samtök-
um atvinnurekenda í sjávarútvegi.
Tekjur sjóðsins verði með eftirfarandi
hætti:
Gjald sem leggst á fískiskip og fari gjald-
ið eftir stærð skipa.
Gjald sem lagt er á fasteignamat þeirra
fasteigna sem nýttar eru til fískvinnslu.
Tekjur af eignum.
Frá og með kvótaárinu 1996-97 verði
ákveðið þróunargjald lagt á úthlutuð
þorskígildi.
Sjóðnum er ennfremur heimilt að greiða
fyrir þátttöku islenskra útvegsfyrirtækja
í verkefnum og fyrirtækjum erlendis,
þ.m.t. öflun veiðiheimilda. Það getur sjóð-
urinn gert með því að ábyrgjast greiðslu
að hluta af áhvflandi veðskuidum físki-
skipa í tiltekinn tíma í samvinnu við aðr-
ar lánastofnanir. Ennfremur er sjóðnum
heimilt að greiða hluta af kostnaði við
öflun slíkra verkefna.
GREINARGERÐ:
Á undanfömum vikum og mánuð-
um hefur mikill órói verið á alþjóða-
gjaldeyrismarkaði. Þetta hefur orðið
til þess áð verulegar breytingar hafa
orðið á gengi gjaldmiðla sem miklu
máli skipta fyrir íslenskar útflutn-
ingsafurðir. Þar munar mest um
gengislækkun sterlingspundsins en
einnig má nefna lækkun á gengi
spánska pesetans, portúgalska
eskúdóans, ítölsku lírunnar og
sænsku krónunnar. Séu þessar breyt-
ingar metnar eftir hlutdeild þessara
landa í útflutningi íslendinga fela þær
i sér að gengi krónunnar var í raun
orðið rúmlega 3% hærra en það var
í byrjun september. Um leið veikja
þessar gengisbreytingar mjög sam-
keppnisstöðu íslenskra afurða á mik-
ilvægum mörkuðum. í ljósi þessara
atburða er óhjákvæmilegt að gera
nú breytingu á gengi krónunnar og
verður gengi hennar lækkað um 6%.
Leitast er við að halda gengisbreyt-
ingu í lágmarki enda er gripið til víð-
tækra annarra aðgerða til að treysta
stöðu atvinnulífsins. Gengi krónunnar
verður haldið stöðugu miðað við
óbreytta gengisvog og fráviksmörk
en vegna óvissu á gjaldeyrismarkaði
verður einnig höfð hliðsjón af útflutn-
ingsvog við daglega ákvörðun gengis.
Veigamikill þáttur í þeim aðgerð-
um sem hér er fjallað um er afnám
aðstöðugjaldsins. Eftir því sem al-
þjóðaviðskipti verða frjálsari og sam-
keppni harðnar verður mikilvægara
að skapa íslensku atvinnulífi sam-
bærileg skattakjör og helstu keppi-
nautum. Þess vegna er orðið brýnt
að afnema aðstöðugjaldið. Með þess-
ari aðgerð og fyrirhugaðri lækkun
tekjuskatts félaga úr 45% í 33% má
telja að skattlagning atvinnurekstrar
á Islandi sé með því hóflegasta sem
þekkist í nálægum löndum. Þetta
styrkir mjög stöðu fslensks atvinnu-
lífs f samkeppni á EES-markaði auk
þess sem þetta hefur áhrif á áhuga
erlendra fyrirtækja á að fjárfesta á
íslandi.
Afnám aðstöðugjalds hefur veiga-
mikil áhrif á fjárhag sveitarfélaga og
breytingin er meiri en svo að unnt
sé að ákveða fyrirvaralítið hvemig
henni verður mætt til frambúðar.