Morgunblaðið - 24.11.1992, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. NÓVEMBER 1992
OPIÐ BRÉF
til Sighvats Björgvinssonar, ráðherra, um sparnað í heilbrigðisþjónustu
eftirHalldór
Halldórsson
Þó að við höfum rætt saman og
þú hafir fengið skriflegar upplýs-
ingar frá mér um þau atriði sem
ég fjalla hér um, leyfí ég mér að
ítreka skoðanir mínar á þennan
hátt, svo að þær komi fyrir augu
fieiri ráðamanna og almennings.
Eins og ályktað var á aðalfundi
Læknafélags íslands í ágúst sl. og
endurtekið hefur komið fram, bjóð-
ast læknar til samvinnu um spam-
að í heilbrigðisþjónustu. Sjálfur hef
ég komið með tillögur um breyttar
áherslur í öldrunarþjónustu, sem
reynst hafa hagkvæmar í ná-
grannalöndum okkar. Auðvitað eru
málefni Kristnesspítala mér efst í
huga og lái mér hver sem vill.
Er endurhæfingar-
þjónusta dýr?
Sé einungis litið á legudaga-
kostnað endurhæfíngardeilda og
þann tíma sem endurhæfíng tekur,
má e.t.v. segja að þjónustan sé
/jýr. Kostnaður á legudag er þó
mun lægri en á bráðadeildum. Ef
metinn er árangur endurhæfingar
og tekið tillit til þess kostnaðar sem
óhjákvæmilegur er þegar endur-
hæfingar nýtur ekki við, verður
útkoman mun hagstæðari.
Hugsum okkur t.d. allan þann
sjúkrahússkostnað sem verður af
umönnun manns sem skaðast svo
illa í slysi um tvítugt að hann verði
alla ævi „stofnanamatur", væntan-
lega 50-60 ár. Endurhæfíng
mætti kosta fjarska mikið, bæri
hún þann árangur að hann gæti
notið eðlilegs heimilislífs með íjöl-
skyldu sinni eða jafnvel að hann
yrði vinnufær, sem hlýtur alltaf
að vera takmarkið hjá fólki á þess-
um aldri. í slíku tilviki væri þó
mikill sparnaður af endurhæfing-
unni þegar dæmið væri reiknað til
enda að ekki sé minnst á ávinning
mannsins sjálfs sem aldrei verður
metinn til fjár. Annað algengt
endurhæfíngar-viðfangsefni: Sex-
tugur til sjötugur einstaklingur fær
heilablóðfall og verður hjúkrunar-
sjúklingur það sem hann á ólifáð,
10-20 ár. Þjónusta við hvem
hjúkrunarsjúkling kostar um 2
milljónir króna árlega. Því er aug-
ljóst að sú endurhæfing má kosta
talsvert mikið, en mun þó leiða til
spamaðar, sem skilar þeim árangri
að viðkomandi geti búið á heimili
sínu.
Óþarft að veita
endurhæfingu á heimaslóð?
Leggist vel þjálfaður íþrótta-
maður í rúmið í eina viku tekur
það hann hálft ár að ná sama þoli
á ný. Því má ljóst vera hve mikil-
vægt er að fólk komist fljótt í end-
urhæfíngu þegar hennar er þörf,
biðin getur gert það að varanlegum
hjúkrunarsjúklingum. Reynsla mín
við læknisstörf hér á Akureyri
hefur kennt mér að það heyrir til
undantekninga að við komum fólki
til endurhæfingar á Reykjalundi
eða á Grensásdeild Borgarspítal-
ans fyrr en eftir vikna og mánaða
biðtíma. Meðan starfandi er endur-
hæfíngarlæknir hér í Kristnesi
getur hann lagt á ráðin um endur-
hæfíngaraðgerðir strax við komu
sjúklinganna á bráðadeildir FSA
og hraðað eftir föngum flutningi
þeirra á endurhæfingardeild Krist-
nesspítala. Með þessu móti hefst
endurhæfing fyrr, sem tryggir
fljótari og betri árangur og mun
þar með leiða til spamaðar, þegar
allt er reiknað. Það er því örugg-
lega ekki spamaður af því að hætta
endurhæfingarstarfsemi á Krist-
nesspítala. Verði rekstri hætt mun
ekki bjóðast endurhæfingarþjón-
usta fyrir rúmliggjandi sjúklinga á
Norðurlandi né Austurlandi á þess-
ari öld.
Öldrunarlækningar
Svipuð rök gilda um arðsemi
öldrunarlækninga og endurhæf-
ingarlaékninga, því að endurhæf-
ing er þungamiðja öldrunarlækn-
inga og þessar sérgreinar passa
vel hlið við hlið og geta sameigin-
lega nýtt bæði starfsfólk og þjálf-
unaraðstöðu. Þeir sem að staðaldri
annast aldraða öðlast mesta fæmi
í að meta aðstæður þeirra og ósk-
ir. Takist með athugun, meðferð
og endurhæfíngu að gera gamalt
fólk svo sjálfbjarga að það þarfnist
ekki vistunar á stofnun, nýtur það
meiri lífsfyllingar og er um leið
léttari íjárhagslegur baggi á þjóð-
félaginu.
Mikilvægur þáttur í þjónustu
öldrunarlækningadeilda era hvfld-
arinnlagnir, víxlvistun (sjúklingur-
inn ýmist á heimili sínu eða inni-
liggjandi á deildinni) og bráðainn-
lagnir hjúkranarsjúklinga er lengst
af dveljast í heimahúsum. Slík
þjónusta eykur öryggiskennd
sjúklinga og aðstandenda þeirra
og eykur líkur á að þeir endist til
langdvalar í heimahúsum. Kostur
á slíkum innlögnum verður að bjóð-
ast þegar sjúklingarnir eða fólk
þeirra telur þeirra þörf, en ekki
viku eða mánuði síðar. Helgarvist-
un er líka mikilvægur þáttur hvíld-
arinnlagnaþjónustu.
Efling heimaþjónustu leiðir tii
sparnaðar með því að minnka
þörf fyrir stofnanavistun
í nágrannalöndum okkar hefur
öflug heimaþjónusta — heimilis-
hjálp og heimahjúkran — ásamt
virkum öldranarlækningum sann-
anlega leitt til ódýrari öldranar-
þjónustu heldur en þegar öll starf-
semin miðast við að geyma gamla
fólkið á stofnunum árum saman.
Lög og reglugerðir kveða á um
öfluga heimaþjónustu, en þrátt
fyrir endurteknar beiðnir um fjölg-
un stöðugilda í heimahjúkran við
Heilsugæslustöðina á Akureyri
hefur þeim verið synjað og því
hefur ekki tekist að koma hér á
vaktþjónustu heimahjúkrunar.
Virkar öldrunarlækningar-
deildir spara
hjúkrunarkostnað
Þjónusta við hvern hjúkranar-
Halldór Halldórsson
„Mér er fullkunnugt um
efnahagsþrengingarn-
ar og sætti mig því við
sambærilegar fjárveit-
ingar til reksturs 1993
og reksturinn kostar í
ár. En málefni Krist-
nesspítala eru mikil-
vægari en svo að stofna
megi framtíð hans í
hættu með skyndi-
ákvörðunum.“
sjúkling kostar um 2 milljónir kr.
árlega og þó enn meira ef hann
„teppir“ pláss á bráðadeild, sem
þá á erfiðara með að sinna hlut-
verki sínu. Öldrunarlækningadeild
sem situr uppi með hjúkranarsjúkl-
inga í flestum rúmum sínum er
jafn vanmáttug að sinna sínu hiut-
verki. Því er nauðsynlegt að hver
öldranarlækningadeild hafí ráð-
stöfunarrétt yfír hjúkranarpláss-
um til að vista þar þá sem ekki
reynist unnt að endurhæfa til dval-
ar í heimahúsum. Eftir því sem ég
best veit er starfsemi öldrunar-
lækningadeilda Landspítala og
Borgarspítala að miklu leyti lömuð
af þeim ástæðum að þar dveljast
svo margir hjúkrunarsjúklingar
langdvölum.
Viðurkenna ber að þjónusta við
aldraða, veika og fatlaða er sam-
eiginlega á ábyrgð heilsugæslu,
bráðadeilda, endurhæfíngardeilda
og öldrunarlækningadeilda. Gott
skipulag og góð samvinna milli
heilsugæslu, félagslegrar þjónustu
og einstakra spítaladeilda er for-
senda góðs árangurs. Hver hlekkur
öldranarþjónustu er svo mikilvæg-
ur að ef einn er veikur eða brestur
SALA er hafin á jólakortum
Styrktarfélags vangefinna. Þau
eru að þessu sinni með myndum
af verkum listamannanna Sól-
veigar Eggerz Pétursdóttur,
Erlu Axelsdóttur og Sveins
Björnssonar.
Níu kort eru í hveijum pakka og
fylgir spjald sem gildir sem happ-
hefur það áhrif á alla þjónustuna.
Á Akureyri höfum við unnið að
bættum vinnubrögðum í öldranar-
þjónustu og þykjumst sjá nokkum
árangur. Hér er vaxandi áhugi
fyrir að þróa áfram öldranar-
læknisfræðileg vinnubrögð eins og
þér er kunnugt af tilskrifum for-
stöðumanna heilbrigðisstofnana
hér í júní ’91 og öldrunarnefndar
Akureyrar í apríl ’92. Með þá end-
urhæfíngaraðstöðu sem komin er
í Kristnesi er eðlilegt að endurhæf-
ing aldraðra verði þar og jafnvel
öldranarlækningadeildin öll. Á
fáum áram mætti koma á 10 rúma
öldranarlækningadeild á Krist-
nesspítala en fækka hjúkrunar-
plássum sem því nemur. Fordæmi
era fyrir slíkum vinnubrögðum í
Svíþjóð og Bretlandi. Þegar vei
tekst til minnkar þörf fyrir hjúkr-
unarpláss meira en nemur rúma-
fjölda öldranarlækningadeildar.
Kennt er að breytt vinnubrögð
í öldranarþjónustu skili ekki
árangri fyrr en á 7 árum. Eftir
árangri öldranarlækningadeilda og
spá um þróun mannfjölda má ætla
að slík deild á Kristnesspítala
myndi hafa skilað þeim sparnaði
um aldamót að óþarft reyndist að
byggja og reka um 30 rúma hjúkr-
unardeild, sem þörf væri fyrir hér
við óbreytt vinnubrögð. Þetta hlýt-
ur að teljast sparnaður, sem erfítt
myndi reynast að ná, ef það
óheillaspor yrði stigið að loka
Kristnesspítala. Spamaður til
skamms tíma mun í fleiri tilvikum
reynast sóun fjármagns, þegar til
lengri tíma er litið.
Hagkvæm heimastjórn
Engir fínna betur en heimamenn
hverrar þjónustu er þörf og hvem-
ig stofnun skilar' hlutverki sínu.
Það hefur komið mér þægilega á
óvart hve mikils almenningur,
starfsmenn og stjórnendur heil-
brigðisstofnana meta starfsemina
sem við höfum verið að byggja upp
í Kristnesi á undanfömum áram.
Flóð ályktana fagfólks og alménn-
ings auk undirskriftalista vitna um
stuðning við markaða stefnu okk-
ar. Osk mín er sú að yfírvöld
heilbrigðis- og fjármála, með sam-
þykki Alþingis, feli stjóm heima-
manna áframhaldandi rekstur og
uppbyggingu endurhæfíngar- og
öldranarlækningadeilda í Krist-
nesi.
Mér er fullkunnugt um efna-
hagsþrengingarnar og sætti mig
því við sambærilegar fjárveitingar
til reksturs 1993 og reksturinn
kostar í ár. En málefni Kristnessp-
ítala era mikilvægari en svo að
stofna megi framtíð hans í hættu
með skyndiákvörðunum.
Höfundur er forstöðulæknir
Kristnesspítala.
drættismiði. Verð pakkans er 500
krónur. Hinn 25. janúar l993 verð-
ur dregið um myndimar og vinn-
ingsnúmer þá birt í fjölmiðlum.
Kortin verða til sölu á skrifstofu
félagsins á Háteigsvegi 6, í verslun-
inni Kúnst á Engjateigi 17, Nesapó-
teki á Eiðistorgi 17, Verslun Hall-
dóru, Leirubakka 38, og á stofnun-
um félagsins.
ELDHU8BORÐ
OG STÓLAR
í MKLU ÚRVALI
Gæóahúsgögn á góóu verói
Smíðum borð
eftir óskum hvers
kaupanda, bæði
í föstum stærðum
og stækkanleg.
Mikið úrval af
stólum í mörgum
litum með fjölbreyttu
úrvali af óklæði.
Smiöjuvegi 2 - Sími 46600
Eitt af kortum Styrktarfélags vangefinna. Hugsjón eftir Sólveigu
Eggerz Pétursdóttur.
Jólakort Styrktarfélags
vangefinna komin út