Morgunblaðið - 26.11.1992, Side 24

24
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. NÓVEMBBR 1992
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. NÓVEMBER 1992

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 110 kr. eintakið.
Stöðugleiki og
verkalýðshreyfing
Ne
lands
feikvæður tónn var ríkjandi. á
þingi Alþýðusambands ís-
is á Akureyri, þegar efnahags-
aðgerðir ríkisstjórnarinnar komu
þar til umræðu á þriðjudag. Þing-
fulltrúar bentu réttilega á að ýmsir
þættir í aðgerðum ríkisstjómarinn-
ar fela í sér kjaraskerðingu fyrir
almennt launafólk. Má þar nefna
gengisfellingu íslensku krónunnar
um 6%, skerðingu bama- og vaxta-
bóta, virðisaukaskatt á húshitun
og 1,5% almenna tekjuskattshækk-
un.
Þetta sögðu margir þeirra, sem
til máls tóku á þinginu, ganga gegn
þeim hugmyndum sem samstaða
hefði ríkt um að hinir betur settg
í þjóðfélaginu myndu bera þyngstu
byrðamar vegna aðgerðanna.
Jóhannes Sigursveinsson frá
Dagsbrún sagði aðgerðir stjóm-
valda vera „blauta tusku í andlit
launafólks" og hvatti til að samn-
ingum yrði sagt upp. Grétar Þor-
leifsson frá Félagi byggingar-
manna í Hafnarfirði sagði ráðstaf-
animar vera stríðsyfirlýsingu, sem
bregðast yrði við. Björn Snæbjöms-
son frá Verkalýðsfélaginu Einingu
á Akureyri sagði, að ekki væri
hægt að líða að laun láglaunafólks
yrðu skert. Betja yrði í borðið og
láta í sér heyra. Hafliði Jósteinsson
frá Húsavík sagði það óvirðingu,
ef þingið hafnaði ekki aðgerðunum.
Ríkisstjómin væri „höfuðóvinur
launafólks" og það myndi ekki láta
valta yfír sig. Hafsteinn Eggerts-
son sagði ríkisstjómina hafa kastað
stríðshanska og að menn yrðu að
búa sig undir átök við hana. Sigurð-
ur Ingvarsson frá Arvakri á Eski-
fírði sagði stjórnina vera búna að
„segja sig úr lögum við friðinn í
landinu". Svona mætti halda lengi
áfram að telja upp ummæli sem
. féllu í garð ríkistjómarinnar á þingi
ASÍ og yfírlýsingar um aðgerðir
af hálfu verkalýðshreyfíngarinnar.
Það er vel skiljanlegt, að fulltrú-
ar á þingi Alþýðusambands íslands
eru ósáttir við að umbjóðendur
þeirra þurfí að þola kjaraskerðingu.
Um það er líka ávallt hægt að deila
hvemig skipta eigi byrðunum þegar
gripið er til efnahagsaðgerða sem
fela í sér kjaraskerðingu. Líklega
hefur þó verið gengið lengra í þá
átt nú en oftast áður, með hátekju-
skatti og fyrirhuguðum skatti á
fjármagnstekjur, að láta breiðu
bökin bera sem þyngstar byrðar.
Það er aftur á móti óumdeilanleg
staðreynd, að eins og ástandið er
í efnahagsmálum þjóðarinnar í dag,
þá eru engar forsendur til staðar
fyrir kaupmáttaraukningu.
Hagvöxtur hefur enginn verið
eða neikvæður um allnokkurt skeið
og benda spár til að svo verði áfram
á næstu misserum. í lok október-
mánaðar voru 4.200 íslendingar
án atvinnu, helmingi fleiri en á
sama tíma í fyrra.
AÐGERÐIR RIKISSTJORNARINNAR I EFNAHAGSMALUM
Fiskveiðikvótar hafa dregist
saman á þessu ári og munu skerð-
ast enn meira á því næsta. Togarar
eiga jafnvel í erfíðleikum með að
fínna físk til að veiða upp í þá
skertu kvóta, sem þeim hefur verið
úthlutað.
Alls staðar er rekstur fyrirtækja
að stöðvast. Alls staðar er verið
að segja fólki upp störfum. Og það
sem verra er, hvergi eru sjáanleg
tákn þess, að efnahagsástandið
muni glæðast á næstunni. Það er
einfaldlega ekkert að gerast, sem
til hagvaxtar horfir.
Fulltrúar verkalýðshreyfingar-
innar, líkt og aðrir íbúar þessa
lands, verða að taka mið af þeim
aðstæðum, sem ríkja hveiju sinni.
Það þýðir ekki að setja upp kröfur
um launahækkanir, þegar öll at-
vinnustarfsemi í landinu er að drag-
ast saman. Hvað myndi það þýða
ef kaup yrði hækkað án þess að
fyrir því væru forsendur? Allar for-
sendur væru brostnar fyrir þeim
efnahagslega stöðugleika sem hér
hefur ríkt undanfarin tvö ár þrátt
fyrir allt. Við blasti afturhvarf til
tíma gagnkvæmra hækkana kaup-
gjalds og verðlags. Útkoman yrði
óðaverðbólga. Allur sá árangur,
sem náðst hefur, ekki síst fyrir til-
stilli verkalýðshreyfíngarinnar,
væri fyrir bí. Enn myndi draga úr
líkum atvinnulausra á að fínna
vinnu þar sem atvinnurekendur
sæu varla ástæðu til að bæta við
starfskröftum, ef launakostnaður
hækkaði enn frekar. Þeir sem tapa
mestu á slíkri þróun er almennt
launafólk.
íslensk verkalýðshreyfíng, ekki
síst Alþýðusamband íslands, hefur
áður sýnt þá ábyrgð að taka hönd-
um saman með öðrum þjóðfélags-
hópum til að rétta af íslenskt efna-
hagslíf. Sú var til dæmis raunin i
lok sjöunda áratugarins er íslenskt
þjóðfélag varð fyrir miklum efna-
hagslegum áföllum. Þá átti verka-
lýðshreyfingin ríkan þátt í að vetur-
inn 1990 náðist víðtækt samkomu-
lag um hófsama kjarasamninga til
að kveða niður verðbólguna. Eftir
að þjóðarsáttarsamningamir náð-
ust átti verkalýðshreyfingin stóran
þátt í að festa stöðugleika í sessi
með aðhaldi að framleiðendum og
seljendum vöru og virkri verð-
gæslu.
Sjaldan hefur verið jafn brýn
þörf og nú á að verkalýðshreyfing-
in sýni af sér raunsæi og ábyrgð.
Það er alltof mikið í húfí til að
menn geti leyft sér að gera kröfur,
sem ekki taka mið af veruleikanum,
og grípa til aðgerða sé ekki að
þeim gengið. Slíkar aðgerðir yrðu
aðeins til að hleypa stöðugleikanum
endanlega upp í verðbólgu- og
gengisfellingabál og slá raunvera-
legri kaupmáttaraukningu lengur á
frest en nauðsyn krefur.
AF INNLENDUM
VETTVANGI
AGNES BRAGADÓTTIR
Togastá lun þaká
gjaldtöku og olnboga-
böm Byggðastofnunar
EFTIR að Davíð Oddsson forsætisráðherra hafði kveðið upp úr
með það í ræðu sinni á Alþingi í fyrrakvöld að Atvinnutrygginga-
sjóður og Hlutafjársjóður Byggðastofnunar ættu, með eignum sín-
um, tekjum og skuldum, að renna inn í Þróunarsjóð sjávarútvegs-
ins, sem í framtíðinni væri ætlað að standa undir öllum þeim skuld-
bindingum sem hann tekst á hendur, töldu margir að þar með
væri búið að útkljá þann ágreining um framtíðarfyrirkomulag
gjaldtöku í sjávarútvegi, sem lýst hefur verið hér í Morgunblað-
inu, bæði í gær og fyrradag. Það var full fljótfærnislegt að gera
sér í hugarlund að svo væri, því Kristján Ragnarsson, formaður
LÍÚ, hefur þegar dregið stuðning samtaka sinna við samkomulag-
ið í Tvíhöfða til baka og nánast lýst stjórnvöldum stríð á hendur.
Þegar forsætisráðherra hafði lokið máli sínu í fyrrakvöld, komu
formenn Tvíhöfða, þeir Magnús Gunnarsson og Þröstur Ólafsson,
til fundar við þá Þorstein Pálsson sjávarútvegsráðherra og Jón
Baldvin Hannibalsson, utanríkisráðherra, þar sem menn reyndu,
samkvæmt upplýsingum Morgunblaðsins að komast til botns í
þessu viðkvæma máli.
Á ofangreindum fundi mun hafa
komið fram að ekki væri ágreining-
ur um að Atvinnutryggingasjóður
og Hlutafjársjóður ættu að renna
inn í Þróunarsjóðinn og ekki heldur
um að starfsemi Þróunarsjóðsins
ætti að standa undir skuldbinding-
um sjóðsins, og því yrði að miða
gjaldtöku í framtíðinni við þarfir
sjóðsins. Þar af leiðandi væri úti-
lokað að ákveða eitthvert þak á
þróunargjaldið á fiskveiðiárinu
1996-97, þar sem fullkomin óvissa
ríkti um hvaða skuldbindingar
sjóðurinn hefði tekist á hendur
þegar að því kæmi, en það væri
eftir að sjóðurinn hefði starfað
samfleytt í þrjú og hálft ár. Það
eina sem í raun og veru væri ljóst,
væri að gjaldtakan sem þá yrði
ákveðin, yrði miðuð við það að hún
stæði undir skuldbindingum sjóðs-
ins þá. Samkvæmt upplýsingum
Morgunblaðsins varð sæmileg-sátt
um þessa túlkun á stöðu málsins
á ofangreindum fundi og nú munu
menn einhenda sér í þá undirbún-
ingsvinnu sem framundan er og
vona að undiröldur sjávarútvegs-
geirans lægi á næstu vikum,
kannski án þess að allt of mikillar
bjartsýni gæti um að svo verði.
Staða Atvinnutryggingadeildar
Byggðastofnunar var um síðustu
áramót þannig að höfuðstóll var
neikvæður um 1.447 milljónir
króna ög staða Hlutafjárdeildar
Byggðastofnunar var sú, að bók-
fært nafnverð hlutabréfaeignar
sjóðsins hljóðaði upp á 807 milljón-
ir króna. Útlán Atvinnutrygginga-
deildar í árslok í fyrra námu 8,8
milljörðum króna, þar af voru úti-
standandi lán rúmlega 7,1 milljarð-
ur króna, en þá höfðu 1.680 millj-
ónir króna verið dregnar frá á sér-
stökum afskriftareikningi, sam-
kvæmt mati Ríkisendurskoðunar
og Byggðastofnunar.
Samkvæmt upplýsingum Morg-
unblaðsins var talið um síðustu
áramóti að um sjö milljarðar króna,
af útistandandi lánum Atvinnu-
tryggingadeildar væra inn-
heimtanlegar og mun það mat litl-
um breytingum hafa tekið á þessu
ári, að minnsta kosti hvað Byggða-
stofnun sjálfa varðar. Öðra máli
mun gegna hvað varðar mat Ríkis-
endurskoðunar, samkvæmt upp-
lýsingum Morgunblaðsins, því þar
á bæ mun talið að óhætt sé að
afskrifa þegar um tvo milljarða
króna af útistandandi skuldum, til
viðbótar þeim 1.660 milljónum
króna, sem þegar hafa verið af-
skrifaðar.
Hvað varðar Hlutafjárdeild
Byggðastofnunar þá er það eitt
um þann sjóð að segja, að sam-
kvæmt ársreikningi sjóðsins fyrir
árið í fýrra, átti sjóðurinn hluta-
bréf í 11 fyrirtækjum á landinu,
fyrir 807 milljónir króna að nafn-
verði. Það eru fyrirtækin: Oddi
hf., Útgerðarfélag Bíldælinga hf.,
Fáfnir hf., Búlandstindur hf., Alp-
an hf., Meitillinn hf., Hraðfrystihús
Grandarfjarðar hf., Ámes hf.,
Gunnarstindur hf., Hraðfrystistöð
Þórshafnar hf. og Tangi hf. Ekk-
ert þessara fyrirtækja er almenn-
ingshlutafélag, þannig að ekki er
í raun og vera hægt að greina frá
gangverði hlutabréfa fyrirtækj-
anna, en ákveðið var við fr'ágang
ársreiknings að skrá hlutabréfa-
eign sjóðsins á nafnverði. Heim-
ildamenn mínir era þó sannfærðir
að óhætt sé að afskrifa þegar í
stað um hálfan milljarð króna,
þegar raunveraleg verðmæti
Hlutafjársjóðs séu metin, auk þess
sem þeir benda á að kaupendur
slíkra hlutabréfa séu ekki beinlínis
á hverju strái.
„Bara sú hugsun að ætla að
setja þennan sukksjóð Steingríms
Hermannssonar hjá okkur í grein-
inni, er óveijandi, óalandi og ófeij-
andi,“ sagði Kristján Ragnarsson,
formaður LÍÚ, meðal annars þegar
rætt var við hann í gær um ástæð-
ur þess að hann hefur ákveðið að
falla frá þeim stuðningi sem hann
lýsti yfír hér í Morgunblaðinu, fyrr
í vikunni, við það samkomulag sem
náðst hefur í Tvíhöfða, um gjald-
töku af sjávarútveginum og stofn-
un sérstaks Þróunarsjóðs sjávarút-
vegsins til þess að standa straum
af fjárhagslegri endurskipulagn-
ingu í sjávarútvegi.
Kristján spurði jafnframt: „Hver
gekk harðast fram í.því að segja
að þetta sjóðasukk Steingríms hefði
verið til ills eins, gagnlaust með
öllu og ósanngjamt?" Og Kristján
svaraði sjálfur: „Það var engin önn-
ur en forysta Sjálfstæðisflokksins.
Svo ætlar Sjálfstæðisflokkurinn að
standa að því að útgerðarmaðurinn
í dag eigi að borga þetta sukk nið-
ur eftir þijú ár.“
Kristján var spurður hvort út-
gerðarmenn þyrftu ekki að taka á
sig fjárhagslegar byrðar með því
að yfirtaka þennan sjóð og líta
þannig á að þeir væru að greiða
fyrir það, að eftir að endurskipu-
lagningu væri lokið, væra færri
um hituna, og því aukin von um
arðsama útgerð, en er í dag: „Auð-
vitað er það þýðingarmikið að ná
fram þeirri hagræðingu og endur-
skipulagningu í greininni, sem að
er stefnt. En það er einnig mikið
mál, að á okkur sé ekki lögð fyrir-
greiðsla stjórnvalda til þeirra sem
þau mátu greiðsluhæfa á sínum
tíma, en aðrir höfðu og hafa um
fyrirvara,“ sagði Kristján.
Þorsteinn Pálsson sjávarútvegs-
ráðherra kvaðst í gær skilja í sjálfu
sér það sjónarmið sem réði and-
stöðu LÍÚ, þ.e. að mörgum þætti
ekki réttlátt að þau fyrirtæki sem
væru vel rekin og sæmilega stæð,
tækju á sig ábyrgð og greiðslur,
vegna hinna sem farið hefðu verr
út úr rekstrinum. „En sannleikur-
inn er nú sá, að þetta eru menn
að gera á hveijum einasta degi,
til dæmis í gegnum vaxtamismun
bankanna, sem að talsverðum
hluta er tilkominn vegna þess að
bankarnir eru að afskrifa lán og
tapa peningum. Þau fyrirtæki sem
betur era stæð, verða að borga
brúsann í formi hærri vaxta,“ sagði
sj ávarútvegsráðherra.

Efnahagsreikningur
Atvinnutryggingardeildar 1991
EIGNIR
Bankainnistæður og verðbréf---174.721.624
Lánveitingar---------------- 8.809.380.643
Afskriftareikningur útlána -
Aðrar eignir--------------
Eignir samtals------------
- 8.809.380.643
(1.680.993.530)
—- 27.233.171
7.330.341.908
SKULDIR og EIGIÐ FÉ
Skuldir samtals-------
Eigið fé
Stofnframlag---------
Óráðstafað eigið fé —
Skuldir og eigið fé samtals
8.777.816.345
400.000.000
- (1,847.474.437)
(1.447.474.437)
7.330.341.908

Efnahagsyfirlit
Hlutafjárdeildar 31. des. 1991
EIGNIR
Aðrareignir---------------------- 35.387.010
Hlutabréf----------------------- 807.204.000
Hrein eign til greiðslu
hlutdeildarskírteina--------
Hlutdeildarskírteini:
A-hlutdeildarskírteini -
B-hlutdeildarskírteini
— 842.591.010
— 815.557.134
— 576.174.496
1.391.731.630
-(549.140.620)
Hlutdeildarskírteini eru tvenns konar, A-skírteini sem tryggð eru með
ábyrgð ríkissjóðs sbr. VII. kafla laga nr. 13/1979 og nær ábyrgð ríkis-
sjóðs til 600 millj. króna sem er með verðbótum til ársloka 815 millj.
kr. og B-skírteini sem em án ríkisábyrgðar. Hlutafjársjóður Byggða-
stofnunar endurgreiðir hlutdeildarskírteini með andvirði seldra hluta-
bréfa. Endurgreiðslan hefst eigi síðar en 6 árum eftir kaupdag og
greiðist samkvæmt ákvörðun sjóðstjórnar. Uppgjöri hlutdeildar-
skírteina skal að fullu lokið innan 12 ára frá kaupdegi þelrra.
Skuldbindingar umfram eignir
Lækkun endurgreiðslu virðisaukaskatts af vinnu iðnaðarmanna
Byggingarvísitala hækkar um 2,5%
LÆKKUN endurgreiðslu virðis-
aukaskatts af vinnu iðnaðar-
manna við íbúðarhúsnæði hefur í
för með sér 2,5% hækkun bygg-
ingarvísitölunnar og rúmlega
1,6% hækkun lánskjaravísitölu, að
sögn Haraldar Sumarliðasonar
forseta Landssambands iðnaðar-
manna. Sagði hann slæmt að
kynda undir verðbólgunni og
hækka öll Ián i landinu með þess-
um hætti.
Haraldur sagði að margt væri ják-
vætt í efnahagsaðgerðum ríkis-
stjórnarinnar þegar á heildina væri
litið. Hins vegar gerði hann athuga-
semdir við einstök atriði og þá sér-
staklega fyrirhugaða lækkun endur-
greiðslu virðisaukaskatts á vinnu
iðnaðarmanna við íbúarhúsnæði.
Virðisaukaskattur af vinnu á bygg-
ingarstað hefur verið endurgreiddur
að fullu, en nú verða greidd 60%.
Haraldur sagðist telja að þessi
aðgerð væri vanhugsuð. Kvaðst hann
efast um að hún skilaði ríkissjóði
nokkra. Vinnan færðist einfaldlega
Steingrímur Hermannsson
Atvinnulífíð áfram mjög veikt
STEINGRÍMUR Hermannsson formaður Framsóknarflokksins, segir
að þingmenn Framsóknarflokksins styðji sumt sem felist í aðgerðum
ríkisstjórnarinnar svo sem niðurfellingu aðstöðugjalds. Þeir hafí einn-
ig stutt hátekjuskatt en eins og hann sé hugsaður í ráðstöfunum rikis-
stjórnarinnar sé hann eingöngu sýndarmennska sem skili litlu. Að
lágmarki þyrfti að selja 7% til 10% skatt á hátekjur, að hans mati.
Aðgerðirnar dugi skammt til bjargar atvinnulífínu sem verði áfram
mjög veikt og mörgum spurningum sé ósvarað varðandi þróunarsjóð
sjávarútvegsins. „Við erum mótfallin því að hækka tekjuskattinn á
alla og teljum að það verði að leggja skatt á fjármagnið til að jafna
skattlagningu sem þegar er lögð á eignir,“ sagði hann.
meira út á svarta markaðinn og rík-
ið tapaði tekjum.
í ljósi markmiða aðgerðanna, að
auka atvinnu, sagði Haraldur að ár-
angursríkt hefði verið að leggja
áherslu á viðhald íbúðarhúsnæðis.
Það væri mannaflafrek grein, hún
skapaði hlutfallslega mun meiri vinnu
en til dæmis vegaframkvæmdir.
Steingrímur kvaðst telja að veija
yrði veralegu fjármagni til að hefja
nýsköpun í atvinriulífinu og til að
koma hjólum atvinnulífsins af stað.
„Þó að við viðurkennum erfíðleika
ríkissjóðs þá tökum við undir það
með ráðgjöfum Clintons í Bandarílq'-
unum, sem segja að í svona ástandi
verði ríkisfjármálin að vera númer
tvö. Ég hef talið að ríkissjóður hefði
farið betur út úr því að veija 1.240
milljónunum sem enn á að skera
niður, til nýsköpunar í atvinnulífinu,
sem myndi aftur skapa ríkissjóði
tekjur," sagði hann.
Steingrímur sagði að álagning á
bensín kæmi á slæmum- tíma og
væri þar um að ræða viðbótarálögur
á neytendur auk áhrifa gengisfell-
ingarinnar. „Þarna er allt of langt
gengið í að leggja almenna skatta á
launþega og við tökum undir með
Ásmundi Stefánssyni og fleirum að
ekki er gerð tilraun til að jafna þess-
ar byrðar. Þetta era allt of miklir
almennir skattar,“ sagði hann.
„Við sjáum ekki að þessar aðgerð-
ir gangi upp. Fulltrúar sjávarútvegs-
ins segja að hallinn sé 11-12% en
Þjóðhagsstofnun segir að hann sé
8% en þar bera vextimir á milli. Það
er alveg Ijóst að þetta er í mesta
lagi ekki nema 4,9% afkomubati fyr-
ir sjávarútveginn eins og Þjóðhags-
stofnun reiknar sem ég tel reyndar
að sé ofreiknað. Yrðu það þá helm-
ingurinn af fyrirtækjunum sem sem
áttu að fara á hausinn sem verða
gjaldþrota eða hvar er línan dregin,"
sagði hann.
Steingrímur sagði einnig að af-
létta þyrfti fleiri álögum af atvinnu-
lífinu en þarna væri gert til að geng-
ið gæti haldið. Hugmyndin á bak við
þróunarsjóð sjávarútvegsins væri
góð en upplýsingar um hann hefðu
verið af skomum skammti og mjög
mörgu væri ósvarað. Þó væri smám
saman að koma í ljós að honum
væri m.a. ætlað að taka yfír skuld-
indingar Atvinnutryggingasjóðs. Úr-
elding væri af hinu góða en hins
vegar væri því ósvarað hvers vegna
þyrfti að leggja niður Hagræðingar-
sjóð og fara svo af stað með nýjan
sjóð og lofa honum tekjum árið 1996.
Þetta þarfnaðist allt mun nánari
skýringa við.
Sagði hann ekkert liggja fyrir um
hversu hátt veiðileyfagjaldið sem
leggja ætti á 1996 yrði. Ljóst væri
að það kostaði mikið fé að úrelda
fjölda frystihúsa og standa undir
fjögurra milljarða kr. erlendu láni.
„Ætla menn að framkvæma það eins
og kratamir hafa boðað með því að
fella gengið til að gera sjávarútveg-
inum kleyft að standa undir því og
lækka síðan virðisaukaskattinn fyrir
neytendur. Veiðileyfagjald eitt og sér
er alls ekki svar. Það hafa allir viður-
kennt að þá þarf að stokka upp skatt-
kerfíð í þjóðfélaginu öllu,“ sagði
Steingrímur.
Hann sagði ennfremur að at-
hyglisvert væri að nánast allt sem
Davíð Oddsson hefði áður verið búinn
að hafna væri nú orðið að veraleika,
þar á meðal afnám aðstöðugjalds og
hátekjuskattur.
„Þetta mun ekki bjarga atvinnulíf-
inu, sem áfram verður mjög veikt
og margt er mjög óljóst. Álögurnar
era lagðar á launþega almennt en
ekki dreift á hærri tekjur eins og
lofað var í tilraunum til að ná sam-
komulagi við alla aðila.“

Ólafur Ragnar Grímsson
Rúdsstjómin hefur fest kvóta-
kerfíð í sessi út kjörtímabilið
ÓLAFUR Ragnar Grímsson, formaður Alþýðubandalagsins, segir að
mikil reiði ríki i röðum samtaka launafólks vegna aðgerða ríkisstjórnar-
innar og þar séu menn þegar farnir að tala um að svara þeim með
aðgerðum. Stöðugleikanum sé nú stefnt í mikla hættu. Ólafur segir
að samið hafi verið um það í ríkisstjórninni að hið lokaða kvótakerfi
verði óbreytt út kjörtímabilið, sem sé mikill sigur fyrir Þorstein Páls-
son og Kristján Ragnarsson. Gagnrýnir hann Þróunarsjóð sjávarútvegs-
ins harðlega og segir að þar eigi þrír pólitískir kommissarar að fá
alræðisvald til að úthluta milljörðum úr sjóðnum.
„Alþýðubandalagið, Alþýðusam-
bandið og BSRB lögðu áherslu á að
meginherkostnaðurinn af þessum að-
gerðum yrði borinn uppi af fjár-
magnseigendum og hátekjufólki.
Sjálfstæðisflokkurinn gerði það að
úrslitakröfu að fjármagnseigendum
yrði sleppt á næsta ári. Alþýðuflokk-
urinn féllst á það. Það kemur almenn-
ur tekjuskattur á alla í landinu í stað
aðstöðugjaldsins eri það var krafa sem
ASÍ hafnaði fyrir viku síðan sem fár-
ánlegri. Þeirri aðferð var gefið nafnið
peningaþvottur hér í þinghúsinu að
fjármálaráðherra tæki tekjuskatt frá
almenningi og breytti honum í út-
svarsgreiðslur til sveitarfélaganna,"
sagði hann.
Ólafur sagði að Jón Baldvin
Hannibalsson hefði haldið því fram
að þróunarsjóður sjávarútvegsins
væfi það merkilegasta sem fælist í
tillögunum en hann væri á öðra máli.
„Það á að setja fjóra mil(jarða inn í
þennan sjóð á næsta ári með skulda-
bréfum úr ríkissjóði og svo eiga þrír
pólitískir kommissarar, ráðnir af sjáv-
arútvegsráðherra Sjálfstæðisflokks-
ins, þar sem einn er tilnefndur af
forystusveitinni sem Sjálfstæðisflokk-
urinn hefur í samtökum sjávarútvegs-
ins, að fá alræðisvald í að úthluta
þessum 4.000 milljónum. Þeir eiga
að ákveða hvaða offjáríestingar eru
keyptar út úr fyrirtækjunum og hvaða
fiskvinnslufyrirtæki fá að lifa og hver
deyja. Þetta er í hrópandi mótsögn
við það sem menn hafa sagt hér að
undanförnu um almennar efnahags-
aðgerðir og nútímavinnubrögð og
þetta lyktar af margra áratugagömlu
kerfi, þar sem pólitískum gæðingum,
tilnefndum af einum ráðherra, er fal-
ið að deila út milljörðum til fyrir-
tækja í einni atvinnugrein,“ sagði
Ólafur.
Hann benti á að þegar Atvinnu-
tryggingasjóður var stofnsettur hafi
verið tryggt að þrír ráðherrar til-
nefndu í stjóm sjóðsins til að fyrir-
byggja að fulltrúar eins flokks gætu
drottnað í stjórninni. „Nú er ákveðið
að setja upp gamaldags, klassískt,
flokkspólitískt kommissarakerfi. Svo
er þessu fagnað á forsíðu Morgun-
blaðsins með tveggja hæða fyrirsögn
með eintómum upphafsstöfum eins
og hér séu bara mikil fagnaðartíð-
indi. Og Styrmir Gunnarsson telur í
leiðara Morgunblaðsins að þetta rétt-
læti alla hina delluna í aðgerðunum."
„Öll baráttan um að breyta kvóta-
kerfínu sem við í Alþýðubandalaginu
höfum staðið í og héldum að við hefð-
um Morgunblaðið með okkur í því er
nú fyrir bí. Svo er Styrmir að reyna
að hugga sig við það með því að
hanna forsíðu Morgunblaðsins og
uppsetningu blaðsins áð þetta lítilfjör-
lega aflagjald, sem á að koma þarna
inn, sé einhverskonar ígildi veiðileyfa-
sölu. Þetta er auðvitað mikill barna-
skapur því deilan hefur staðið um það
hvort hér ætti að vera fískveiðistefna,
byggð á kvótakerfí, þar sem sjávarút-
vegsráðuneytið úthlutar kvótunum til
allra eða hvort ætti að vera einhvers-
konar fijáls aðgangur að auðlindinni.
Umræðan um veiðileyfagjaldið
byggðist meðal annars á því að veiði-
heimildirnar yrðu seldar til að opna
fyrir öðrum.“
„Þessi litli skattur sem á að renna
inn í þennan nýja sjóð er bara eins
og hver annar skattur sem útgerðin
borgar og veitir ekki nein réttindi eða
aðgang. Fiskveiðiheimildunum verður
áfram úthlutað af ráðuneytinu í krafti
pólitísks valds ráðherrans. Þess vegna
er skiljanlegt að Kristján Ragnarsson
fagni því og telji þetta lítilfjörlega
gjald bara minniháttar greiðslu fyrir
það að fá nú frið um kvótakerfíð sitt.
Það eru mér mikil vonbrigði að Morg-
unblaðið skuli detta í þá gryfju að
telja að þar með hafi unnist einhver
sigur í baráttunni gegn núverandi
kvótakerfi. Það sem hefur gerst er
að Kristján Ragnarsson kemur sem
tvöfaldur sigurvegari út úr þessari-
helgi. Hann fékk bæði gengisfelling-
una, sem hann hefur beðið um í lang-
an tíma og svo fékk hann kvótakerf-
ið sitt fest í sessi út kjörtímabilið,"
sagði Ólafur að lokum.
Kristín Ástgeirsdóttir
Skammtímalausnir og álögur
á láglaunafólk
KRISTÍN Ástgeirsdóttir, formaður þingflokks Kvennalistans, segir að í
aðgerðum ríkisstjórnarinnar felist álögur á fjölskyldur sem bitni sérstak-
lega á þeim sem hafi lægstu launin. Þetta stafi m.a. af hækkun á tekju-
skatti og niðurskurði á barnabótum auk þess sem til standi að krukka í
vaxtabótakerfið. „Síðan er boðaður enn meiri niðurskurður rikisútgjalda
sem kemur hugsanlega niður á þjónustu við borgarana,“ segir hún.
„Þrátt fyrir að það verði lækkun á
verðlagi vegna niðurfellingar aðstöðu-
gjaldsins kemur fram hækkun á móti
vegna gengisfellingarinnar. Það er
boðuð 4,4% kjaraskerðing, sem væri
kannski í lagi ef hún bitnaði fyrst og
fremst á þeim sem betur mega sín.
Það er hins vegar ekki að finna neitt
í þessum aðgerðum sem ver hina
lægstlaunuðu og ég er ekki sammála
forsætisráðherra um að stöðugleikinn
sé besta vömin fyrir þá lægstlaunuðu
því þeir eiga síst möguleika á að nýta
sér ávinninga hans,“ sagði hún.
„Eitt meginmarkmið aðgerðanna
átti að vera að skapa atvinnu í landinu
en þar er nú í rauninni afar lítið að
finna til viðbótar því sem áður hafði
verið ákveðið. Þama er 500 milljónum
ráðstafað til atvinnusköpunar á Suður-
nesjum og 500 milljónir vegna viðhalds
á opinberum byggingum. Þetta er af
hinu góða en þetta eru þó fyrst og
fremst um tillögur sem munu koma
karlmönnum til góða. Við höfum bent
á að atvinnuleysi er meira meðal
kvenna en meðal karla og því skortir
algerlega aðgerðir sem munu skapa
konum atvinnu," sagði Kristín.
Hún sagði einnig að hugmyndin á
bak við stofnun Þróunarsjóðs sjávarút-
vegsins væri góð. „Það þarf að fækka
sjávarútvegsfyrirtækjunum en við
hljótum að spyija hvaða atvinnusköp-
un eigi að koma i staðinn. Þeirri spurn-
ingu er ósvarað og það er margt fleira
í sambandi við starfsemi þessa sjóðs
sem er ósvarað. Það virðist til dæmis
eiga að fjármagna hann að meira eða
minna leyti með gjöldum sem verði
lögð á sjávarútveginn," sagði hún.
Kristín gagmýndi einnig afnám
undanþága frá virðisaukaskatti sem
hún sagði mjög alvarlegt mál fyrir
ferðaþjónustuna og bókaútgáfu en
upplýsingar um skatt á hitaveitur
væru enn óljósar.
„Langtímamarkmið og aðgerðir sem
skila sér til lengri tíma eru af skomum
skammti í þessum aðgerðum. Öll lang-
tímastefnumörkun um atvinnu- og
byggðaþróun í ljósi þeirra aðstæðna
sem við búum við í dag vantar. Það.
brýnasta sem við stöndum frammi
fyrir er að viðurkenna staðreyndir og
móta okkur langtíma stefnu. Ég tel
þetta vera skammtímalausnir sem
þarna eru boðaðar og plástrar í hefð-
bundnum stíl sem felast ív að stofna
sjóð, skera niður og grípa til skamm-
tímalausna hér og þar en á endanum
er það alltaf almenningur sem borg-
ar,“ sagði hún að lokum.