Morgunblaðið - 26.11.1992, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. NÓVEMBER 1992
Afmæliskveðja
Jónas Pálsson
fyrrverandi rektor
Jónas Pálsson fyrrverandi rektor
Kennaraháskólans er sjötíu ára í
dag. Af því tilefni langar mig að
senda honum afmæliskveðju. Jónas
er Skagfirðingur að ætt og upp-
runa. Hann lauk námi frá Sam-
vinnuskólanum og síðar stúdents-
prófi frá MA. Að því loknu hélt
hann til náms í Skotlandi og nam
sálarfræði og mannkynssögu. Heim
kominn vann hann við kennslu og
blaðamennsku uns hann fór að
sinna starfí sem skólaráðgjafí í
Kópavogi. Ekki er ætlun mín að
rekja hér æviferil Jónasar heldur
fyrst og fremst þau kynni sem ég
hef af honum haft sem skólamanni.
Ég kynntist honum fyrst er hann
var starfsmaður Fræðsluskrifstofu
Reykjavíkur og hafði yfírumsjón
með sálfræðiþjónustunni. Hann má
með nokkrum rétti teljast braut-
ryðjandi í sálfræðiþjónustu við
grunnskóla, fyrst í Kópavogi og síð-
ar í Reykjavík. Á þessum árum var
Reykjavík í forystu í málefnum
skólanna enda Jónas B. Jónsson
fræðslustjóri ötull við að tryggja
Vandaðir og vaxvarðir
Metsölublað á hverjum degi!
góða starfsmenn. Hann kunni vel
að meta hæfíleika og skoðanir Jón-
asar Pálssonar. Þegar hér var kom-
ið sögu hafði Jónas Pálsson farið í
framhaldsnám til Bandaríkjanna en
það hefur verið aðall hans að bæta
sífellt við sig í námi. Á þessum tíma
var ég skólastjóri úti á landi. Ég
leitaði þá oft til Fræðsluskrifstofu
Reykjavíkur með eitt og annað.
Fræðsluskrifstofan beitti sér þá fyr-
ir notkun skólaþroskaprófa undir
leiðsögn Jónasar. Þau áttu að veita
leiðsögn við upphaf skólagöngu 7
ára barna. Það voru mín fyrstu
kynni við Jónas að leita eftir því
að fá að nota þessi próf.
Síðar atvikaðist það svo að við
Jónas tókum báðir við stöðu skóla-
stjóra í Reykjavík árið 1971, hann
skólastjóri við Æfínga- og tilrauna-
skóla Kennaraháskólans og ég við
Fossvogsskóla. Eftir þetta fórum
við að hafa meiri samskipti en áð-
ur. Árið 1973 fórum við í námsferð
til Bandaríkjanna undir fararstjóm
Jónasar B. ásamt fleiri skólastjór-
um. Þessi ferð verðurþátttakendum
lengi í minnum höfð. I ferðinni urðu
kynni okkar nokkuð náin og leiddi
til þeirrar vináttu sem verið hefur
með okkur síðan. Þá uppgötvaði ég
þann fræðabrunn sem Jónas er og
ekki síður hans leiftrandi frásögn
og heillandi hugmyndaheim. Þegar
hann er í slíkum ham þá nýtur
hann sín best í þröngum hópi.
Bæði kemur þá vel í ljós sú vitn-
eskja sem hann hefur aflað sér með
námi en þó ekki síður lífssýn hans
byggð á góðri reynslu og bóklestri.
Þegar hann tók við Æfíngaskólan-
um fékk hann tækifæri til að
spreyta sig við stjórnun og sköpun.
Hann kitlaði í að fá reyna hugmynd-
ir sinar og láta reyna á sjálfan sig
sem skólamann. Hann beitti sér
þegar fyrir miklum breytingum inn-
an skólans, breytingum sem m.a.
voru fólgnar í því að stilla saman
þá krafta sem gætu hjálpað honum
við þá endursköpun sem hann vildi
að fram færi. Þetta getur oft verið
snúið verkefni þegar menn taka við
mótuðum stofnunum. Mér er líka
til efs að menn hafí í fyrstu getað
fylgt Jónasi eftir á því flugi eða séð
—SMOW VETRAR-
P.!RD— FATNAÐUR
Úlpur, buxur og skíðagallar
á börn og fullorðna
í miklu úrvali
VATNS- OG VINDHELDIR
whummel^áP
ÁRMÚLA 40,
SPORTBUÐIN SÍMAR 813555, 813655.
V________________________/
jafnvel jafnlangt fram í tímann sem
hann. Ég tel það hafa verið happa-
skref fyrir Æfingaskólann og
reyndar skólamálin almennt að Jón-
as valdist þar til starfa. Bæði er
það vegna þess starfsanda sem
hann vildi rækta og vegna þeirra
áherslna sem hann hafði í skólamál-
um. Ræktun mannsins, ræktun
manngildisins þar sem byggt væri
á sterkum hliðum einstaklingsins,
sem grundvallaðist á því að aga
hinn sterka og styrkja þann veika,
réð ríkjum en ekki staglið. Ég trúi
því að hann hafi lagt mikið á sína
samstarfsmenn á þessum árum en
honum var í mun að allir væru
þátttakendur.
Leið Jóansar lá svo frá Æfínga-
skólanum til Kennaraháskólans.
Fyrst sem lektor og síðar sem rekt-
or. í sjálfu sér var þetta eðlilegt
framhald eða svo fannst flestum
skólamönnum. En sú tilfinning
hefði ekki bærst í brjósti okkar
nema vegna þeirra verka sem þá
lágu fyrir af hálfu Jónasar. Hann
var sér þó vel meðvitaður um hve
þetta starf væri erfítt og krefjandi
enda tók það gersamlega allan tíma
hans næstu árin. Mikil umbrot voru
þá í skólanum og í kennaramennt-
uninni og ýmsar kenningar á lofti.
Það kostaði því þrotlausa vinnu að
koma málum í þann farveg sem
Jónas vildi. En þar sýndi Jónas einn
af sínum góðu eiginleikum sem
snjall stjórnandi og góður skipu-
leggjandi. Reynslan úr Æfíngaskól-
anum kom sér vel. Hann hefur alla
tíð gert sér grein fyrir mikilvægi
stjórnandans. Hann sýndi líka hve
staðgóða þekkingu hann hafði á
fjármálum þó honum fyndist reynd-
ar alltof mikið af sínum tíma fara
í fjármálavafstur og minna í
kennslufræðilegar leiðbeiningar.
Þessi stjómunareiginleikar Jónasar
komu kannski best fram þegar
málin fara að vera verulega krefj-
andi og ef honum hitnar aðeins í
hamsi. Honum er ekki gjarnt að
taka fram fyrir hendurnar á fólki
en vill leiða menn til samstarfs með
öðrum hætti. Hann hlustar mikið
og gefur eftir til samkomulags en
aldrei nema að vissu marki því hann
missir sjaldnast sjónar á lokamark-
inu. Með slíkum vinnuháttum ná
menn árangri og oft betri en liggur
í augum uppi við fyrstu sýn.
Nú er Jónas þeirrar náttúru að
geta séð mál frá mörgum hliðum
samtímis. Fyrir slíka hugsuði tekur
oft lengri tíma að komast að niður-
stöðu og stundum mjög erfítt vegna
þess hve fletimir em margir. Ég
varð oft var við slíka baráttu hjá
Jónasi og kom honum þá vel yfír-
gripsmikil þekking á sögunni. Fyrir
utan hans sérfræði sem em sál-
fræði og uppeldismál þá er kannski
fátt betra til viðbótar fyrir þann sem
er að byggja upp kennaramenntun
en góð söguleg þekking.
A þeim tíma sem Jónas var rekt-
or Kennaraháskólans náðust stórir
áfangar varðandi kennaramenntun-
ina. Þar ber hæst ný lög um Kenn-
araháskólann en einnig má nefna
sérnám fyrir stjómendur skóla og
starfsleikninám. í nýjum lögum um
kennslumenntunina kemur skýrt
fram hvemig Jónas lítur á hlutverk
kennarans og mikilvægi þess fyrir
samfélagið þótt hann hafí ekki náð
öllu sínu fram. Hann hefur líka lýst
viðhorfum sínum til lista og verk-
mennta sem þeirra þátta sem líkur
em til að gefí hvað mestan þroska
séu þeir ræktaðir með mönnunum.
Eftir Jónas liggur fjöldi greina um
skóla og uppeldismál, holl og góð
lesning.
Mér fínnst á þessum tímamótum
að Jónas geti unað mjög vel við
sinn hlut í íslenskum skólamálum.
Ég vil fyrir hönd okkar sem í skól-
anum störfum flytja honum þakkir
fyrir mikið framlag og mikla ósér-
hlífni við að undirbyggja menntun
komandi kynslóða. Það sýnir enn
hug Jónasar til fyrri starfa að eftir
að hann lét af rektorsstarfinu hefur
hann haldið áfram að safna í sarp-
inn við menntastofnanir erlendis.
Að endingu flyt ég afmælisbarninu
hugheilar óskir og þakkir fyrir
ánægjuleg kynni og góða vináttu.
Kári Árnórsson.
Síðustu frímerki ársins 3. desember
________Frímerki
Jón Aðalsteinn Jónsson
Segja má, að það hafi verið nán-
ast undantekningarlaus regla, síð-
an útgáfa jólafrímerkja hófst árið
1981, að Póst- og símamálastofn-
unin léti hana verða síðustu útgáfu
hvers árs. Jólafrímerki þessa árs
komu út 9. nóv. sl., og þeir munu
ekki hafa verið margir, sem gerðu
ráð fyrir öðru en þau rækju lestina
að þessu sinni. Mörgum að óvörum
birtist svo 6. tilkynning póststjórn-
arinnar, og fékk ég hana í pósti
18. nóv. Þar er boðuð útgáfa fjög-
urra frímerkja 3. desember með
mismunandi myndum af íslenzka
fálkanum. Þessi frímerki áttu
raunar að koma út í september
sl., en einhveijar tæknilegar
ástæður munu hafa legið til þess,
að svo varð ekki.
Ég hygg, að þessi nýju fálkafrí-
merki þyki um margt hin sérkenni-
legustu og verði einnig mjög
áhugaverð fyrir þá, mótífsafnara,
sem hafí valið fugla að sérsviði
sínu; ekki sízt fyrir það, að mynd-
ir þær, sem eru á merkjunum, sýna
fálkann „við ýmsar aðstæður í sínu
náttúrlega umhverfí," svo sem seg-
ir í tilkynningunni. Fálki hefur
áður piýtt íslenzkt frímerki, en það
var árið 1960. Var það gert eftir
málverki G. M. Suttons prófessors
og Ijósmynd H. Sherlocks. Að
þessu sinni koma kunnir íslenzkir
áhugaljósmyndarar við sögu, þeir
Hjálmar R. Bárðarson og Grétar
Eiríksson. Hönnun og prentun
þessara nýju frímerkja fór fram
hjá hinni kunnu svissnesku prent-
smiðju, Hélio Courvoisier S.A..
Prentunaraðferðin er svonefnt ra-
stadjúpþrykk eða með frönsku
nafni héliogravure, en hún er þekkt
á fjölmörgum íslenzkum frímerkj-
um. sem þessi prentsmiðja hefur
innt af hendi fyrir okkur á liðnum
áratugum. Þá er það heldur óvana-
legt, en um leið að sjálfsögðu
heppilegt fyrir kaupendur, að 25
frímerki eru í hverri örk.
Nokkuð kemur verðgildi þessara
frímerkja á óvart, en safnarar geta
um leið hrósað happi, því að
heildarverð þeirra er einungis 70
krónur, sem skiptist í 5, 10, 20 og
35 krónur. Ekki verður annað séð
en lægri verðgildin þijú eigi að
verða hér til fyllingar við önnur
verðgildi til þess að ná ákveðnu
Ný fálkafrímerki 3. des.
burðargjaldi. Hins vegar hentar
hæsta verðgildið, 35 kr., sem burð-
argjald undir flugpóst til Norður-
landa í A-flokki eftir nýju reglun-
um.
Sérstakur útgáfudagsstimpill
verður að venju notaður. Það, sem
hlýtur að vekja athygli safnara,
er, að í stimplinum er ekki mynd
af fálka, svo sem við hefði mátt
búast, heldur bjamdýrsunga. Und-
ir honum stendur svo skammstöf-
unin WWF, en hún gæti vafízt
fyrir einhveijum. Þetta skýrist
fljótlega við lestur tilkynningarinn-
ar, því að þar segir: „Útgáfa þessi
er liður í samstarfi við „World
Wide Fund For Nature“-stofnunina
um vemdun villtra dýra, sem eru
í útrýmingarhættu."
Ýmsar gagnlegar upplýsingar
má fá um fálkann í téðri tilkynn-
ingu. Hann er útbreiddur um allt
Island og talið, að meðalstærð
stofnsins séu um 200 varppör.
Fálkinn okkar er að mestu stað-
fugl og heldur sig mest í bröttu
fjalllendi eða gljúfrum og einnig
við sæbrattar sjávarstrendur. Þá
segir, að karlfálkinn búi við ofríki
kvenfálkans, „sem er miklu stærri
og kröftugri". Svo sem alkunna
er ,er kjörfæða fálkans ijúpan, en
einnig endur og sjófuglar. Þá er
íslenzki fálkinn mjög eftirsóttur til
tamninga og veiða og hefur verið
um aldir.
Með oftnefndri tilkynningu póst-
stjómarinnar fylgdu þijár aðra til-
kynningar. Ég vil sérstaklega
benda lesendum á, að í tveim þeirra
er sagt frá frímerkjaheftum, sem
ömgglega verða safngripir. I hefti
nr. 1/1992 eru 10 frímerki, 30
kr., úr útgáfu 16/6 1992, tileinkuð
útflutningsverzlun og viðskiptum
íslendinga. Söluverðið er 300 kr.
í hefti nr. 2/1992 eru 10 jólafrí-
merki, 30 kr., úr útgáfu 9/11 1992.
Þetta hefti er með skemmtilegri
teikningu, sem minnir á jólin og er
í lit. Söluverð þess er einnig 300
krónur.
I næsta þætti verður getið um
þær aðrar tilkynningar, sem póst-
stjórnin hefur sent út og eins þau
drög að útgáfu ársins 1993, sem
hún hefur birt í sérstakri tilkynn-
ingu.