Morgunblaðið - 28.11.1992, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 28. NÓVEMBER 1992
Ósón-ráðstefnan í Danmörku
Deilt um nauðsyn ráð-
stafana gegn ósóneyðingu
Kaupmannahofn. Frá Sigrúnu Davíðsdóttur, fréttaritara Morgnnblaðsins.
EYÐING OSONS YFIR NORÐURHEIMSKAUTI
Hætta er á, aö aukin koltvísýringsmengun á næstu 50 árum flýti fyrir
efnahvörfuunum, sem skemma ósonlagið yfir norðurheimskauti. I um
50 km hæð yfir sjávarmáli brýtur útfjólublátt Ijós frá sólu niður klórflúor-
kolefni og eitt efnanna, klór, sem skaðar ósonlagið mest,
gengur í samband við
önnur efni og flyst
neðar í heiðhvolfinu
Vaxandi koltví-
sýringsmengun
kælir neöri lög
heiðhvolfsins og
eykur skýja-
myndun yfir heim-
skautunum, sem
aftur breyta klór í
sambönd, sem
eyðileggja óson-
lagið.
Minna ósonmagn
eykur kælingarahrif
koltvísýrings og þar
með skýjamyndunina
„Lausar” klórfrumeindir ráðast á
aðrar ósonfrumeindir.
Heimild: Hadley Centre lor Climate Prediction and Research,
Klórfrumeind ræðst á
ósonsameind', losar um
eina súrefnisfrumeind
og myndar klór-
sýrusameind
og súrefnis-
sameind.
Tvær
klórsýru-
sameindir
sameinast í
nýtt efnasam-
band.
Þetta nýja samband
brotnar niður I tvær
klórfrumeindir og eina
súrefnissameind.
SAMÞYKKT var að flýta banni
við efnum sem eyða ósónlaginu
á fundi sem Sameinuðu þjóðirn-
ar og dönsk stjórnvöld stóðu
fyrir í Kaupmannahöfn og lauk
á miðvikudag. Fyrir fundinn
höfðu nokkrir vísindamenn viðs
vegar að úr heiminum lagt fram
áskorun um að hafna Montreal-
samþykktinni svonefndu því að
rök fyrir rýrnandi ósónlagi væru
ekki tvímælalaus og aukning
útfjólublárrar geislunar í kjölfar
þess væri litilvæg.
Norrænir umhverfisráðaherrar
notuðu tækifærið til að ræða sam-
eiginleg mál á fundinum. Eiður
Guðnason umhverfísráðherra sagð-
ist í samtali við Morgunblaðið hafa
fengið álit sérfræðinga á Raunvís-
indastofnun og Veðurstofunni á
ávarpi sérfræðinganna, sem áður
var greint frá, og þeim þættu rök-
semdir þessara vísindamanna
ótraustar. Eiður bætti við að ef
skoðanimar sem koma fram í
ávarpinu ættu við rök að styðjast
hefði þessi fundur ekki verið hald-
inn.
Per Stig Möller umhverfísráð-
herra Dana sagði við blaðamenn
eftir fundinn að flestir vísindamenn
væru sammála um að ósónlagið
þynntist vegna notkunar ákveðinna
efna og því væri ábyrgðarlaust af
stjórnmálamönnum að láta rök
þeirra sem vind um eyru þjóta.
Hann sagði jafnframt ljóst að þau
fyrirtæki sem legðu í kostnað við
að haga framleiðslu sinni með ósón-
eyðinguna í huga væru að búa í
haginn fyrir framtíðina. Fyrirtæki
á Norðurlöndum hafa almennt tek-
ið mið af ózónumræðunni, meðan
til dæmis frönsk fyrirtæki hefðu
ekki gert það.
Samráð norrænna
umhverfismálaráðherra og
þess rússneska
Töluverð umræða hefur verið á
Norðurlöndum undanfarið vegna
mengunar frá nikkelvinnslu á Kóla-
skaga./Eiður sagði að í fyrradag
hefðu norrænir umhverfísráðherrar
fundað með rússneska umhverfís-
ráðherranum. Verið væri að kanna
hvemig hagkvæmast væri að
breyta eða bæta vinnsluna með til-
liti til mengunar, en ljóst væri að
sama hvað gert yrði, kostaði það
milljarða króna. Einnig sagðist Eið-
ur hafa kynnt norrænu ráðherrun-
um mótmæli íslendinga við siglingu
Japana með plútón frá Frakklandi
og í framhaldi af því hefðu verið
gerð drög að sameiginlegu bréfi
þeirra til japanska umhverfísráð-
herrans. Vegna frétta síðustu daga
um rússneskan kafbát, sem sökk
1989 norður af Svalbarða og inni-
hélt plútón sagði Eiður að ekkert
væri nýtt í þeim fréttum annað en
að nú hefðu birst myndir frá flak-
inu. Ljóst virtist að hættulegra
væri að lyfta bátnum upp, heldur
en að láta hann liggja.
Sigurbjörg Gísladóttir deildar-
efnafræðingur hjá Hollustuvernd
ríkisins sagði að á fundinum hefði
verið ákveðið að banna notkun
halóna frá 1992 og svokallaðra
CFC-efna frá ársbyrjun 1996, en
áður voru tímamörkin árið 2000. í
stað þeirra kæmu svokölluð HCFC-
efni tímabundið í staðinn, en þau
væru nú líka komin á lista yfír
bannefni. í stað þeirra kæmu ný
efni, sem ekki væru ósóneyðandi.
Um framkvæmdina á íslandi sagði
hún að nú væri verið að setja reglu-
gerð, sem væri í samræmi við þá
stefnu, sem mörkuð var á fundin-
um. í plastiðnaðinum væri mark-
visst unnið að þvi að breyta fram-
leiðslutækninni og nota efni sem
hafa lítil eða engin áhrif á ósónlag-
ið. Sama væri í kæliiðnaði. Auk
þess væri hert eftirlit með að þessi
efni slyppu ekki út í andrúmslotið.
Ósóneyðandi efni væru ekki lengur
notuð í úðabrúsa, en sumar efna-
laugar notuðu þessi efni enn og
yrðu líklega með þeim síðustu að
hætta því. Bannið á eingöngu við
um ný efni, ekki endurunnin.
Um niðurstöður fundarins sagði
Sigurbjörg að mestu máli skipti að
bann við notkun ósóneyðandi efna
gengi fyrr í gildi en áður var ætl-
að. Jafnframt að nú væru komin á
bannlista ýmis efni, sem áður hefðu
aðeins verið í athugun. Einnig
væri mikilvægt að sjóður til að
styðja þróunarlöndin hefði verið
festur í sessi. Þó umrædd efni séu
lítið notuð þar miðað við notkun
þróaðra ríkja, þyrftu þau að fá hjálp
til að taka í notkun ný og hættu-
laus eða hættuminni efni.
Karíbahafið kynnt í
Háskólabíói á sunnudag
Nýr áfangastaður I vetrarferðum ísiendinga hefur vakið mikið
umtal og eftirspurn frá því að frést hefur að Heimsklúbbur Ingólfs,
sem reynst hefur fundvís á bestu ferðastaðina, hefji ferðir til eyjar
í Karibahafi um áramótin fyrir verð, sem telja verður ótrúlega hag-
stætt miðað við fyrsta flokks hótel, þar sem öll þjónusta, matur og
hvers konar drykkir ómældir, sport og skemmtanir er innifalið i
verðinu.
Áfangastaðurinn er Puerto Plata,
eða Silfurhöfn, á norðanverðri eynni
Hispaniola, sem svo var nefnd áður,
en heitir nú Lýðveldið Dominika,
en þar var fyrsta byggð Spánverja
í Vesturheimi. Spænska er töluð í
landinu, sem er tæplega helmingur
Islands að stærð, en enska er út-
breidd.
Eyjar Karíbahafs eru orðlagðar
fyrir litríka fegurð og veðursæld.
Með blómskrúð sitt, lostfagra
ávexti og eilíft sumar orka þær eins
og segull á ferðamenn frá norðlæg-
um löndum. Heimsklúbbur Ingólfs
hefur gefið út kynningarbækling
um þennan nýja áfangastað, og
fæst hann bæði á skrifstofu Heims-
klúbbsins í Austurstræti 17 og á
sérstakri kynningu um Karíbahaf,
sem fram fer á morgun, sunnudag,
kl. 13.30 í sal 2 í Háskólabíöi. Þar
verður myndasýning og ýmis fróð-
leikur um hina heillandi fögru og
sögufrægu eýju.
Sérstakur gestur Heimsklúbbs
Ingólfs á þessari kynningu verður
Carolina Berges, sölu- og markaðs-
stjóri Puerto Plata Village, sem
kemur alla leið úr Karíbahafínu til
að veita nýjustu upplýsingar um
staðinn og færa íslendingum sól
og ljúfa stemmningu hitabeltisins
mitt í vetrardrunganum.
Kynningin er liður í fræðslustarfi
Heimsklúbbs Ingólfs um fjarlæg
lönd og framandi þjóðir, og er að-
gangur ókeypis, meðan húsrúm
leyfír. Á fyrri kynningu Heims-
klúbbsins um Karíbahaf, sem haldin
var á Hótel Sögu, komust færri að
en vildu. Húsið verður opnað kl.
13.00 og kynningunni lýkur fyrir
kl. 15.00. Margar pantanir hafa
þegar borist á þennan nýja stað,
en framboð sæta er takmarkað.
Starfsfólk Heimsklúbbsins verður
til viðtals og aðstoðar við pantanir
að kynningu lokinni.
(FréttaUlkyiiiiing frá Heimsklúbbi Ingólfs.)
ÞORSTEINN
GYLFASON
Tilraun
um
heiminn
Gerir heimspeki gagn?
Er andinn ódauölegur? Er geöveiki til?
Á meirihlutinn aö ráöa?
Skiptir réttlœti máli?
íbókinni TILRAUN UM HEIMINN
veltir Þorsteinn Gylfason þessum
spurningum fyrir sér á sinn
persónulega og sérstaka hátt.
Þorsteinn er prófessor viö Háskóla
íslands og víkur hvergi frá frœöilegum
kröfum, en setur umfjöllunarefni sín
fram á svo lipru og skemmtilegu
máli aö þaö höföar jafnt til leikra
og lœröra.
og menmng
LAUGAVECjl 18, SÍMI (91) 24240 & SÍOUMÚLA 7-9, SÍMI (91) 688S77
HVÍTA HÚSIÐ / SÍA