Morgunblaðið - 29.12.1992, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. DESEMBER 1992
Sjónarhorn
Hlutabréfasjóðir henta ein-
staklingum aðjafnaði best
eftir Bjarna Armannsson
Með lögum nr. 9/1984 var einstaklingum heimilað að draga
ákveðna kaupupphæð viðurkenndra hiutabréfa frá tekjuskatts-
stofni. Fáir nýttu sér þennan möguleika tii að byrja með, enda
hlutabréfamarkaður hér á landi mjög vanþróaður.
EGLA bréfabindi
KJÖLFESTA
ÍGÓÐU
SKIPULAGI
Við sendum þér bækling óskir þú þess
með myndum af fjölbreyttu úrvali okkar af
þessum vinsælu bréfabindum okkar. Síðan
getur þú pantað það sem hentar fyrirtæki þínu
og færð sendinguna.
Hafðu samband við sölumenn okkar
í síma 68 84 76 eða 68 84 59.

1/I0U
Múlalundur
Vinnustofa SÍBS
Símar: 628450 688420 688459
Fax 28819
Tafla 1.
Ár Fjöllli Magn* Heildarstærð
einstaklinga hlutabréfasjóða'
1984 936 94 0
1985 913 122 0
1986 1.302 133 29
1987 244 27 32
1988 741 99 77
1989 2.930 459 220
1990 9.611 1.821 1.623
1991 6.279 823 1.570
Samtals 3.578
milljónir króna á verðiagi des. 1992.
Sífellt fleiri nýta sér
„skattaafsláttinn“
Eins og sjá má af töflu 1 voru
þetta nokkur hundruð manns sem
nýttu sér þessi „hlunnindi" framan
af, en árið 1989 tók almenningur
verulega við sér, sem endaði í
sprengingu árið 1990, þegar ná-
lægt tíu þúsund manns nýttu sér
þennan möguleika. Misnotkun á
þessum möguleika (þ.e. sumir
seldu strax eftir áramótin) leiddi
til breyttra laga árið 1991, þar sem
frádráttarupphæðin var lækkuð
og lágmarks eignarhaldstími bréf-
anna lengdur í tvö ár. Þrátt fyrir
þessar þrengingar á reglunum,
nýttu rúmlega sex þúsund ein-
staklingar sér þennan möguleika
í fýrra. Fyrir sl. ár gat einstakling-
ur dregið 94.170 kr. frá tekju-
skattstofni sínum vegna hlutafjár-
kaupa. Eins og sjá má einnig af
töflu 1 hefur hlutabréfasjóðum á
íslandi vaxið fiskur um hrygg á
þessu tímabili og í byijun árs 1992
áttu rúmlega sjö þúsund einstakl-
ingar hlutabréf í hlutabréfasjóði.
Markmið með fjárfestingu
í hlutabréfum
Sá sem fjárfestir í hlutabréfí,
hlýtur að spyija sig spuminga eins
og: Af hveiju fjárfesti ég í þessu
félagi, en ekki einhveiju öðru?
Hvaða forsendur liggja að baki,
og hvér eru markmiðin? Fyrir
flesta einstaklinga eru markmiðin
yfírleitt þau að fjárfestingin sé til-
tölulega arðbær, miðað við að um
hlutabréf sé að ræða, og veiti rétt-
indi til skattaafsláttar.
Hlutabréfasjóðir hafa á undan-
fömum misserum sýnt það að þeir
eru á margan hátt betur til þess
fallnir að mæta slíkum markmið-
um, heldur en einstök félög og því
„betra“ fyrir einstaklinga sem
fjárfesta í hlutabréfum í skattaleg-
um tilgangi að fjárfesta í hluta-
bréfasjóðum en í einstökum hluta-
félögum.
Kostir hlutabréfasjóða
umfram fjárfestingar í
einstökum hlutafélögum
* Fjárfesting í hlutabréfum er
áhættufjárfesting (eins og sjá
má af sveiflukenndu gengi
hlutabréfa á þessu ári). Að
binda trúss sitt við eitt fyrir-
tæki er að hafa öll eggin í sömu
körfunni. Hlutabréfasjóðir
dreifa áhættunni milli fyrir-
tækja og tryggja að sá sem fjár-
festir í hlutabréfasjóðum verður
ekki fyrir mesta-'skakkaföllun-
um sem verða á markaði.
Ávöxtunin verður því einhvers
konar meðaltal.
* Ávöxtun hlutabréfasjóða að
undanförnu hefur sýnt að hluta-
bréfasjóðir almennt eru að gera
mun betur en markaðurinn að
meðaltali.
* Skuldabréfaeign jafnar ávöxt-
un. Flestir hlutabréfasjóðanna
eiga hluta af sínum eignum í
skuldabréfum. Eins og staðan
hefur verið að undanfömu, hef-
ur verið einna best að ávaxta
eignir sínar í skuldabréfum,
þegar hlutabréfamarkaðurinn
tekur dýfu niður á við. Slíkt er
ekki mögulegt hjá einstökum
hlutafélögum.
* Sérfræðiþekking við innkaup.
Þeir sem fjárfesta í hlutabréfa-
sjóðum njóta þess að við þá
starfa sérfræðingar á sviði
hlutabréfamarkaðar. Slík þekk-
ing og sá ávinningur sem af
henni hlýst skilar að öllu jöfnu
síðan því að hlutabréfasjóðir eru
að ná betri árangri en markað-
urinn að meðaltali.
* Alltafer hægt að selja hlutabréf
hlutabréfasjóða. ~~ Eigendur
hlutabréfa í einstökum félögum
hafa rekið sig á að erfítt getur
verið að selja hlutabréf fyrir-
varalítið og stundum bera jafn-
vel einstakar sölur þess merki
að eigandi bréfanna hafí orðið
að selja á verði sem er undir
því sem eðlilegt getur talist.
* Skráning á Verðbréfaþingi ís-
lands. Fjórir af hlutabréfasjóð-
um eru skráðir á Verðbréfa-
þingi. Þetta sýnir e.t.v. betur
en margt skilning þessara aðila
á nauðsyn þess að hlutabréf
hafí skráð markaðsgengi og að
eigendur þeirra geti selt bréf
sín með litlum fyrirvara.
Þannig hafa hlutabréfasjóðir
ýmsa kosti til að bera sem eru
mikilvægir þeim sem ætla sér að
fjárfesta á hlutabréfamarkaði.
, Auðvitað verður síðan hver og
einn að skoða sína stöðu fyrir sig,
og meta hvað henti sér best. En
vonandi hafa þessar hugleiðingar
dregið einhveija nýja fleti inn í
umræðuna.
Höfundur er forstöðumaður fjár-
vörslu- og markaðssviðs Kaup-
þings.
Einkavæðing
Einkavæðing skref frá samhjálp
Mike Waghome fulltrúi Alþjóðasambands opinberra
starfsmanna á fundi með BSRB
BANDALAG starfsmanna ríkis og bæja fékk til landsins fyrir
skömmu fyrirlesara Mike Waghorne frá Alþjóðasambandi opin-
berra starfsmanna og fjallaði hann í fyrirlestri á Hótel Sögu
umeinkavæðingu og reynslu annarra þjóða af henni. Að loknum
fyrirlestrinum var síðan opnað fyrir fyrirspurnir til Waghornes.
Waghome varaði í upphafí máls
síns á fundinum við miklum alhæf-
ingum um einkavæðingu, það sem
við ætti í einu landi, þyrfti alls
ekki að eiga við í öðru, í þéttbýli
horfðu málin t.d. allt öðru vísi við
en í stijálbýli og fámenni. Hann
taldi víðs fjarri að unnt væri að
setja samasemmerki á milli einka-
væðingar og sölu ríkisfyrirtækja,
en þeim þætti hefði verið of mik-
ill gaumiir gefinn í umræðunni
viða um lönd og það á kostnað
annarra þátta, sem væru ekki síð-
ur mikilvægir. Nefndi hann þar
útboð, svo að eitthvað sé nefnt.
Waghorne sagði að ekki væri
nóg með að sala ríkisfyrirtækja
hefði fengið meiri athygli, en henni
ber, veltan í útboðum væri marg-
falt meiri í útboðum en sölu, t.a.m;
í Bretlandi á árum Thatchers.
Hann taldi Thatcher út af fyrir
sig hafa átt hrós skilið fyrir heiðar-
leika í einkavæðingarstefnu sinni,
því að hún hafi allan tímann sagt
að hveiju væri stefnt og engu vilj-
að leyna, en hann taldi talsvert
vanta upp á svipaðan heiðarleika
hjá mörgum sporgöngumönnum
hennar í einkavæðingarefnum.
Einkavæðing, sagði Waghome,
er í rauninni angi af markaðsvæð-
ingu þjóðfélagsins. Hann kvað
hana vera skref frá samhjálp og
yfír í fyrirkomulag, þar sem jafnan
er spurt hvað hvaðeina kostar og
hver og einn yrði að bjarga sér.
Sú skoðun væri sífellt að verða
útbreiddari að of langt hefði verið
gengið í marðkaðs- og einkakvæð-
ingarátt, þar sem hvert þjóðfélag
þyrfti á samhjálp að halda, m.a.
til þess hefta þjóðfélagsupplausn.
Hann ræddi um atvinnuleysingja
og uppflosnað fólk eða fátækt,
sem leiddi af sér kynþáttahatur
og ofbeldisverk gegn útlendingum.
Samhjálp opinbera geirans væri
m.a. til þess að koma í veg fyrir
að þessi öfl yrðu allsráðandi og
athyglivert væri að vamaðarorð
væru nú farin að berast úr óvænt-
um áttum, svo sem frá OECD og
Alþjóðabankanum. Þessir og fleiri
aðilar væm nú famir að fá bak-
þanka og velta fyrir sér að ef til
vill hefðu menn farið offari í einka-
væðingu og þjóðfélagslegri mark-
aðsvæðingu undanfarin ár.