Alþýðublaðið - 15.11.1920, Blaðsíða 1

1920
Mánudaginn 15 nóvember.
t
Hérmeð tilkynnist, að dóttir okkar, Verna
Octavía, andaðist að Vífilsstöðum í nótt.
Norðurstfg 5, 14. nóv. 1920.
Ragheiður lónsdóttir, Jón Jónasson.
Hvaö var heimsstyriöldin?
(Frh.)
Stríðið var ekki komið að und-
'irlagi almeonigs, um það þarf ekki
frekar að ta!a, það var fárra manna
verk. En hver var tiigaogur þeirra?
Og hvað var styrjöídin?
Hún var blátt áfram bardagi
milli þýzka og austurríska auð-
,va!dsins annarsvegur og enska,
franska og rússneska auðvaldsins
hins vegar.
Þýzka auðvaldið var óánægt
með það, hvað Frakkar og Eng
iendingar voru búnir að ná í
miklar nýlendur tii þess að sjúga
bióðíð úr. Þessvegna sögðu þeir
að Þýzkaland yrði að fa pláss í
sóiinnil Og með því meintu þeir
ekkert annað en að þeir vildu
bomast að, að féfletta eitthvað af
þeim nýlenduþjóðum (bæði að
nafninu til sjálfstæðar, eins og
fortuga!, og þær sem hétu ný-
lendur), sem Frakkar, Engiending-
ar og Rússar féflettu (frá Rússum
t. d Pólverja, Letta, Litháa, Eist-
ur og ef tiS vill Finna). Ög fil
þess, að ná þessu takmarki sínu,
aotaði þýzka auðvaldið þjóðernis-
tiifinningu þjóðarinnar og hina
æsta þjóðernisrembing þýzka að-
alsins og keisarans, og svo mikið
bar á þessum þjóðernisrembingi,
að margir héldu að það væri hann
sem væri orsök stríðsins, þó hann
væri aðeins það meðal, sem auð-
v®!d allra stríðsþjóðanna notaði
þess, að geta Ieitt ungdóm
landanna möglunarlaust fram til
slátrunar; látið heita að þeir væru
að vinna fyrir föðurlandið, þar sem
þeir voru aðeins að vinna fyrir
hagsmuni auðvaldsins.
Átti þá þýzka auðvaldið eitt
sök á stríðinu?
Ne», langt frá því. Auðvaldið
enska, franska o. s. frv. var alveg
samsekt, eða kannske réttara sagt
auðvaldsfyrirkomulag heimsins á
eifct sökina. Enska auðvaldið,
franska auðvaldið o. s. frv. óttað
ist hinn mikla uppgang þýzku
verksmiðju og skipaeigendanna
(þýzka auðvaldsins) og þeir vildu
fá að féfletta þjóðirnar í sínum
nýlendum í friði fyrir þýzka auð-
valdinu. Þýzka auðvaldið ætlaði að
láta England vera, að minsta
kosti í þetta sinn; ætlaði að láta
sér nægja að fá Pólland og Eystra-
saltslöndin rússnesku og eitthvað
af frönsku nýlendunum, eða kann
ske þær allar. En enska auðvaldið
sá að röðin kæmi næst að sér,
þess vegna kom það Beigíu svo
„drengilega* til hjálpar, en enska
þjóðin var ekki spurð að fyrst,
hvort hún vildi fara f stríð við
Þjóðverja. Enska þingið (parla-
rnentið) var ekki einu sinni spurt.
Ekki einusinni það, sem er þó að
heita má alveg á bandi auðvalds-
ins, fékk að vita fyr en búið var
að segja Þjóðverjum stríð á hend-
ur.
Heimsstyrjöldin var því ekkert
annað en bardagi auðvaldsklfkanna
um réttinn til þess að féfletta
263 tölubl.
minnimáttar þjóðirnar (með ffnni
orðum: réttinn til markaðs fyriar
varning sinn). Og heimsstyrjöld
getur hæglega kornið aftur, nema
auðvaldinu sé steypt.
Þess vegna þarf verklýðurinn að
sigra f öllum löndum.
€rleai simskeyti.
Khöfn, 13. nóv.
ðrarkár s orðnm.
Símað er frá Kristianíu að Cast-
berg, foringi hins frjálslynda verka-
mannaflokks [sem ekki fylgir stefnu
jafnaðarmanna og oftast er kendur
við Castberg], hafi haldið því
fram í stórþinginu norska, a9
sænski konungurinn hafi einu sinni
á ófriðarárunum hótað að ganga
í lið með Þjóðverjum. Castberg er
á móti samvinnu Norðurlanda.
Ræða hans hefir vakið mikla hreyf-
ingu í Noregi og Svíþjóð, og hafa
norsk blöð, nema „Tidens Tegn",
látið óánægju sína f Ijósi yfir hennL
Utanríkisráðherrann hefir sett ofan
f við Castberg.
Armeningar *g Tyrkir
semja yopnahlé.
Sfmað er frá Konstantinopel að
Armeningar hafi samið vopnahié
við tyrkneska þjóðernissinna [hið
nýja Tyrkjaveldi], svo Tyrkir
komast í samband við sovjetrfkim
Azerbaijan og Rússland.
Horthy hrædðnr.
Símað er frá Berlfn að almenn-
ingsálitið hafi neytt gagnbyltingar-
stjórnina ungversku til þess, að
handtaka 700 af herforingja morð-
flokkum gagnbyltingamanna.
[Fregn þessi bendir til þess, að
Horty sé orðinn meira en lítið
smeikur um sig, er bann lætur
taka höndum svo stóran flokk
samherja sinna. Hræddur við bylt-
jngu. Enda er ekki ósennilegt, að
ástandið í Ungverjalandi leiði, fyr