Morgunblaðið - 06.04.1993, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. APRÍL 1993
19
* /
NEYÐARNUMER
eftir Katrínu
Fjeldsted
Hinn 2. febrúar síðastliðinn var
eftirfarandi tillaga frá borgarfull-
trúum Sjálfstæðisflokksins sam-
þykkt samhljóða í borgarráði:
Borgarráð felur slökkviliðsstjóra
að vinna að því að tekið verði upp
samræmt neyðarnúmer hið fyrsta
og heimilar að fjárveitingar til
Slökkviliðsins verði nýttar í því
skyni. Gert er ráð fyrir að kostn-
aður á árinu rúmist innan heild-
arfjárveitinga í þessum mála-
flokki.
Tillögunni fylgdi svohljóðandi'
greinargerð:
Allt frá árinu 1986 er tillaga
Katrínar Fjeldsted um samræmt
neyðarnúmer í Reykjavík kom
fram í borgarráði, hefur verið
unnið að málinu án sýnilegs
árangurs fyrir borgarbúa. Þó svo
að allir þeir aðilar, er tengjast
myndu slíku neyðarnúmer og
gáfu umsögn þar að lútandi fyrir
hartnær 7 árum, þar sem þeir
töldu þetta hið þarfasta mál, situr
það enn fast í kerfínu. Þó virðist
sem einhver hreyfing sé í vænd-
um og er þess vænst að vinna
að sameiginlegu neyðarnúmeri
„Aðalatriðið er þó, að tek-
ið verði upp samræmt
neyðarnúmer, helst fyrir
allt landið, en höfuðborg-
inni sæmir að taka af
skarið og ég tel, að það
hafi verið gert með sam-
þykki tillögunnar í borg-
arráði.“
verði ekki fyrir frekari töfum. Til
þess að sýna vilja og frumkvæði
Reykjavíkurborgar í þessu máli
er tillagan lögð fram. Er þar með
ljóst, að Reykjavíkurborg muni
beita sér af fullum krafti í sam-
starfi aðila um neyðarnúmer, svo
að þessu mikla öryggismáli borg-
arbúa verði komið í höfn á árinu.
Hvers vegna neyðarnúmer?
Rökin blasa við. Á neyðarstundu,
svo sem í húsbruna eða við líkams-
árás er öryggi í því að hafa eitt
símanúmer, stutt og einfalt, sem
ölium getur reynst auðvelt að
muna. Það hefur komið í ljós í skoð-
anakönnunum og við ýmis neyðart-
ilvik, að fólk man ekki símanúmer
lögreglu eða slökkviliðs. Eðlilegast
er að bregðast við slíkum stað-
Stjórnartíð Reagans
Var valdatími Reagans
blómatími fjárglæfra
og skammsýni?
eftir Hannes Hólmstein
Gissurarson
5. grein
Eitt algengasta umkvörtunar-
efnið um stjórnartíð Ronalds Reag-
ans 1981-1989 er, að þá hafi
Bandaríkjamenn gefið sig á vald
skammsýnni gróðahyggju. í því
sambandi er oft vitnað í ljárþrot
byggingarsjóða landsins (the sa-
vings-and-loan crisis), óhóflega
skuldasöfnun einkafyrirtækja og
fjárglæfra þeirra Ivans Boeskys
og Michaels Milkens.
Byggmgarsjóðirnir voru
konmir í þrot fyrir 1981
En byggingarsjóðirnir banda-
rísku voru komnir í þrot áður en
Reagan tók við völdum. Sam-
kvæmt skýrslu Federal Home Loan
Bank Board (stofnunar þeirrar,
sem hafa átti eftirlit með sjóðun-
um) frá því í júlí 1981 voru eignir
sjóðanna ofmetnar um 152,3 millj-
arða dala. Þar eð bókfært virði
sjóðanna var aðeins 32 milljarðar
dala vantaði þá 120 milljarða upp
á, að þeir ættu fyrir skuldum.
Rýmkuðum reglum um innláns-
vexti og eignamyndun sjóðanna,
sem tóku gildi í tíð Reagans, verð-
ur því vart kennt um fjárþrot
þeirra.
Reagan-stjórnin hefði vafalaust
mátt gera betur í mörgu og ráða-
menn sumra byggingarsjóða voru
sekir um vítavert gáleysi eða jafn-
vel fjársvik. Meginskýringin á fjár-
þroti sjóðanna liggur þó í óskyn-
samlegum reglum, sem áttu rætur
að rekja til kreppunnar miklu; útl-
án voru til dæmis til langs tíma á
föstum vöxtum, en innlán á breyti-
legum vöxtum til skamms tíma,
svo að miklar eignir (útlán) brunnu
upp í verðbólgubálinu í stjómartíð
Carters. Ríkisábyrgð á innstæðum
hvatti ekki heldur til aðgæslu.
Áhættubréf hleyptu lífi í
viðskipti o g framleiðslu
Klifað er á því, að hvers konar
kauphallarbrask hafí færst í auk-
ana á meðan Reagan var forseti.
Hrægammar viðskiptalífsins hafi
klófest fyrirtæki og fækkað starfs-
mönnum. Hafi þessir óyndislegu
menn oftast notað „ruslbréf" eða
áhættubréf (junk bonds) í viðskipt-
um sínum, en þau eru skuldabréf
fyrirtækja, sem ekki hafa verið
sérstaklega metin með tilliti til
lánshæfni.
Þessar fullyrðingar em hæpnar.
í tíð Reagans fækkaði atvinnu-
tækifærum í gömlum og grónum
fyrirtækjum, um leið og slíkum
tækifærum snarfjölgaði í nýjum
fyrirtækjum. Fimm hundruð
stærstu fyrirtækin samkvæmt
skrá tímaritsins Fortune fækkaðu
starfsmönnum um tvær milljónir á
níunda áratug, en á sama tímabili
fjölgaði störfum í bandarísku at-
vinnuiífi samtals um tólf milljónir.
Securities and Exchange Com-
mission (stofnun sú, sem hefur
eftirlit með kauphallarviðskiptum)
telur aðeins 10% þess fjármagns,
sem notað var til þess að bjóða í
fyrirtæki á níunda áratug, fengið
með hávaxta- eða áhættubréfum,
en 73% þess útveguðu bankar.
Þegar fyrirtæki voru keypt upp
gegn vilja stjórnenda þeirra (host-
ile takeovers) lögðu bankar til 78%
fjármagnsins. Aðeins voru 23%
þeirra 215 milljarða dala, sem afl-
að var með hávaxtabréfum á þessu
tímabili, notuð til fyrirtækjakaupa.
Rýmkaðar reglur voru til
góðs
Ennfremur voru fjárglæfrar
Boeskys, Milkens og þeirra undan-
tekning, ekki regla, í bandarísku
efnahagslífi. (Margir kunnáttu-
menn telja raunar, að flest brot
þeirra hafí ekki átt að vera refsi-
verð að lögum, þótt þau hafi ef til
vill verið ámælisverð. Þeir veittu
öðrum ekki fullkomnar upplýs-
ingar um hag einstakra fyrirtækja
og hagnýttu sér upplýsingar, sem
þeir sátu einir að.)
Aðalatriðið er, að rýmkaðar
reglur á lánamörkuðum á dögum
Reagans auðvelduðu vöxt, vjð-
bragðsflýti og sveigjanleika at-
vinnulífsins, veittu stjórnendum
fyrirtækja hæfilegan aga og fjölg-
uðu atvinnutækifærum.
Heimildir: Greinar eftir William Niskanen
og Glenn Yago í National Review 31.
ágúst 1992.
Höfundur er lektor.
reyndum með því að einfalda síma-
kerfi neyðarþjónustu.
EES-samningurinn
Samkvæmt samningi um evr-
ópskt efnahagssvæði og staðli Evr-
ópubandalagsins eiga íslendingar
að taka upp neyðarnúmerið 112. í
viðtali við Guðjón Petersen, fram-
kvæmdastjóra Almannavarna
ríkisins, í Morgunblaðinu 21. ágúst
1992 kemur fram, að númerið 112
falli ekki að íslensku símakerfi, en
í staðinn megi nota 0112. Ég tel
útilokað að sú breyting samræmist
ofangreindum staðli, og veit að
með nútímatækni er hægt að taka
upp sama númer og nágrannalönd
okkar hafa gert eða munu gera.
Ef til vill má nota númerið 0112
til bráðabirgða þar til nauðsynlegar
breytingar hafa verið gerðar til að
nota megi númerið 112. Aðalatriðið
er þó, að tekið verði upp samræmt
neyðarnúmer, helst fyrir allt landið,
en höfuðborginni sæmir að taka
af skarið og ég tel, að það hafi
verið gert með samþykki tillögunn-
ar í borgarráði.
Samstarf
Dómsmálaráðuneytið (lögregl-
an), Borgarstjórn Reykjavíkur
(slökkviliðið), Póstur og sími, ná-
grannasveitarfélögin og Almanna-
varnir ríkisins þurfa að starfa sam-
an að þessu mikla öryggis- og hags-
munamáli íbúanna og skora ég á
dómsmálaráðherra að beita sér fyr-
ir virku samstarfi og sjá til þess
að þetta þjóðþrifamál fái farsælan
Katrín Fjeldsted
endi og það fljótt. Vilji Borgar-
stjórnar Reykjavíkur liggur fyrir.
Mikils áhuga hefur gætt hjá
ýmsum aðilum og vil ég nefna sér-
staklega Hallgrím Guðmundsson
bæjarstjóra í Hveragerði, Samband
sveitarfélaga á höfuðborgarsvæð-
inu (sem samþykkti nefndarskipan
8. janúar sl. til að undirbúa upp-
setningu sameiginlegs neyðarnúm-
erakerfis fyrir svæðisnúmer 91) og
Slysavarnafélag íslands, sem
ásamt Samtökum sveitarfélaga á
Austurlandi hélt ráðstefnu á síð-
asta ári um neyðarnúmer. Vona ég
að hægt verði að virkja krafta og
áhuga alls þessa góða fólks og
annarra sem að málinu koma til
þess að ljúka því á farsælan hátt.
Ákvörðun og
framkvæmdir strax
Forvalsgögn hafa verið unnin og
undirbúningur staðið í nokkur ár,
að vísu með hléum. Á 91-svæðinu
eru nú einungis þrír opinberir aðil-
ar sem sinna neyðarþjónustu: Lög-
regla, Slökkvilið Reykjavíkur og
Slökkvilið Hafnarfjarðar.
Númerið 0112 hefur nú þegar
verið tengt til lögreglu á þann hátt
að það tengist tveimur símstöðvum.
Verði bilun á einni símstöð hjá
Pósti og síma helst samband við
0112. Númerið 0112 hefur hins
vegar ekki verið auglýst nema þeg-
ar sambandslaust hefur orðið við
11166 vegna bilana. Heyrst hefur,
að menn hiki við að tka það númer
upp formlega, þar til allir aðilar
hafí komið sér saman, þvi að það
geti orðið til þess að fresta endan-
legri lausn á málinu. Mér fínnst
almenningur eiga heimtingu á því,
að það verði gert strax.
Höfundur er borgarfulltrúi
Sjálfstæðisflokksins í Rcykjavík.
Fjárstoð hf.
Endurskipulagning fjármála, greiðsluáætlanir,
| skuldbreytingar, samningaumleitanir við kröfuhafa o.fl.
Franz Jezorski, lögfr. Borgartúni 18, sími 629091.
TVÖFÖID
ÖRBYLGJUDREIFING
Þessari nýjung
hefur veriS líkí viS
breytinguna frá
MONO i STERÍÓ
AVM - 600 örbylgjuofninn
er enn ein nýjungin frá
PHIUPS-Whirlpool.
Orbylgjurnar dreifast
um ofninn frá tveimur
bylgjudreifurum.Tvöfalda
bylgjudreifingin ásamt
snúningsdisknum gerir þaS að
verkum að maturinn hitnar fyrr
og aS hvergi fyrirfinnst í
honum mishitun.
Ofninn er mjög öflugur eða
900 Vött og allar aðgerðir
taka styttri tíma, hvort sem þú
þíðir, hitar upp eða eldar.