Morgunblaðið - 01.05.1993, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 1. MAÍ 1993
C 5
8861 IAM .1 51
Garöyrkja
Fyrstu skrefin
í garðrækt
Hvernig á að koma sér upp
skemmtilegum garði? Er
hægt að skapa sér eigin
„verðlaunagarð“ á stuttum
tíma? Er til einhver for-
skrift? Þurfa menn að vera
sérfræðingar í garðrækt
til að geta stundað garð-
yrkju heima við af ein-
hverju viti? Þessum og
fleiri spurningum var beint
til Sigríðar Hjartar sem er
formaður Garðyrkjufélags
íslands, en það er félag
áhugafólks um garðyrkju
og telur um fjögur þúsund
félagsmenn og er eitt elsta
félag landsins.
HÉR MÁ sjá hvar verið er að taka fyrstu skrefin í mótun garðsins.
HÉR ER búið að endurskipuleggja beð við inngang húss þar sem
áður var grasflöt. I steinhæðina í miðju og fjölæringabeðið umhverf-
is er reynt að raða plöntum með mismunandi blómgunartíma.
Ef þú ætlar að koma upp verð-
launagarði, án þess að við skil-
greinum hann nokkuð nánar, á
fáum árum þarftu einfaldlega að
kaupa þér mikla þjónustu og ráðgjöf
landslagsarkitekta og garðyrkju-
manna. Ef þú vilt hins vegar gera
þetta sjálfur í rólegheitum og taka
til þess nógan tíma ferðu öðruvísi
að,“ segir Sigríður en bendir um
leið á að við verðum að skilgreina
verðlaunagarð.
Þar með er ákveðið að nálgast
málefnið frá öðru sjónarhorni.
ímyndum okkur fjölskyldu sem er
að koma sér upp einbýlishúsi með
þokkalegri lóð. Hvert er fyrsta stig-
ið í garðræktinni?
„Ef væntanlegi garðyrkjuáhuga-
maðurinn okkar er svo heppinn að
hafa góða lóð og hús og vill fá
skemmtilega heildarmynd er best
að byrja á að ráða landslagsarkitekt
í þjónustu sína um leið og arkitekt-
inn teiknar húsið. Hönnun á megin-
atriðum garð og húss verður að fara
saman. Landslagsarkitektinn teikn-
ar eins konar beinagrind, leggur
meginlínur, bendir á hvar hentugast
sé að hafa sólpall, matjurtagarð,
runna og svo framvegis en síðan á
garðeigandinn sjálfur að annast nán-
ari útfærslu."
Lærum langmest af mistökum
Hvað þarf að hann kunna til þess?
„Sá sem er fullur áhuga er fljótur
að læra og í garðræktinni er það
eins og í svo mörgu öðru að við
lærum langmest af eigin mistökum.
Við þurfum í upphafi að skapa skjól,
velja tijátegundir og aðrar plöntur
og þannig þreifum við okkur áfram.
Við sjáum þá fljótt hvaða tré og
runnar vaxa og dafna, skiptum um
tegund ef ein gengur ekki og það
sama er að segja um aðrar plöntur.
En þetta getur verið þolinmæðisverk
og garðræktinni lýkur aldrei."
Gorðar taka breytingum
Sigríður segir að oft skipti garðar
um svip og breytist með breytingum
í fjölskyldunni. I garði hennar var
fyrst rými fyrir grasflatir til bolta-
leikja, leiktæki, sandkassi og annað
sem smábömum kom vel. Nú séu
þessi tæki horfin en mun meira kom-
ið af plöntum í staðinn og reyndar
búið að breyta aðkomu og bílastæði
og byggja nýjan bílskúr. „Þannig
þróast garðurinn og tekur hægum
breytingum og eftir því sem við öðl-
umst meiri reynslu í meðferð og
vali plantna leggjum við kannski út
í æ meiri tilraunir með nýjar tegund-
ir. Og þeir sem eru í garðrækt af
lífi og sál em sífellt að spá og spekúl-
era. Þeir sjá að ein plöntutegund í
næsta garði dafnar vel en ekki hjá
þeim sjálfum og öfugt og til þess
geta legið margar ástæður. Þeir sjá
forvitnilegar plöntur á ferð sinni um
landið og í garði kunningjanna og
taka að skiptast á um græðlinga og
SIGRÍÐUR Hjartar, formaður Garðyrkjufélags íslands.
lauflausar plöntur.
Annað meginatriði finnst mér
vera varðandi val á skrautjurtum
að þeim sé raðað þannig að hafðar
séu saman jurtir sem blómstra á
mismunandi tíma. Þá sjáum við allt-
af eitthvert líf í beðinu. Sumar jurt-
ir blómstra mjög snemma, strax í
febrúar eða mars og aðrar bera blóm
allt fram í október. Þannig getum
við haft blómstrandi jurtir næstum
því hálft árið.
Þriðja atriðið vildi ég einnig benda
á og það á við um gamla garða. Ef
menn hafa keypt notuð hús þar sem
garður hefur þegar verið ræktaður
upp ráðlegg ég mönnum að fara
hægt fyrsta árið. Kannið vel hvaða
jurtir eru í garðinum, bíðið eftir að
sjá hvaða jurtir skjóta upp kollinum
næsta vor eða sumar eftir að þið
kaupið og farið þá fyrst að huga að
eigin breytingum. Og ég ráðlegg
mönnum hiklaust að leita eftir ráð-
leggingum og ábendingum garð-
yrkjumanna og landslagsarkitekta,
þannig komumst við af stað en síðan
þarf bara að þreifa sig áfram og
sýna garðinum ákveðna umhyggju.“
jt
fræ og þannig eru þeir sífellt með
hugann við að auka fjölbreytnina.
Við þurfum líka að vera opin fyr-
ir því að færa plönturnar til í garðin-
um til að fá sem best vaxtarskilyrði
og heildarmynd og gildir það bæði
um trjáplöntur og blómjurtir."
Er þetta ekki endalaus vinna og
jafnvel púl að sjá um þokkalegan
garð, reyta arfa og flytja mold og
grjót?
„Nei, það er nefnilega misskiln-
ingur. Garðrækt er miklu fremur
ánægja en púl. Auðvitað þarf stund-
um að flytja mold, leggja hellur og
vinna ýmis slík erfið verk en það
er bara á nokkurra ára fresti. Auð-
veldu verkin eru hins vegar miklu
fleiri, hlú að jurtunum, snyrta beðin,
bera á og vökva og þar fram eftir
götunum og ef þetta allt er gert
jafnt og þétt er vinnan ekki erfið.
Og við megum heldur ekki láta arf-
ann vaxa þannig að hann breiði úr
sér yfir allt. Við eigum að kippa upp
illgresisplöntum um leið og við verð-
um þeirra vör - annars verður það
puð.
Við getum til einföldunar skipt
garðyrkjunni í þijú tímabil:
Á veturna á að hugsa um garðinn
og velta fyrir sér skipulagi, á vorin
þarf að vinna í garðinum og á sumr-
in eiga menn að njóta hans. Og það
er alveg óhætt að fara frá garðinum
í sumarfriinu. Ef hann er vel hirtur
þegar við förum er ekki mikið verk
að gera hann jafngóðan aftur eftir
mánaðarfrí. Við skulum líka hafa í
huga að garðeigandinn er herra
garðsins en ekki öfugt svo umsjónin
á ekki og má ekki vera honum byrði
eða skyldukvöð.“
Er dýrt að koma sér upp snyrtileg-
um og fallegum garði?
„Nei, það þarf ekki að vera það
ef menn hafa nógan tíma og þurfa
ekki að kaupa sér mikla aðstoð.
Sumir vilja hins vegar koma garðin-
um í endanlegt horf um leið og þeir
ljúka við húsbygginguna og þá þarf
að kaupa ýmislegt, plöntur, tré og
rurtna sem við gætum alveg ræktað
upp sjálf á nokkrum árum.
En til að stunda garðyrkju þurfa
menn ekki annað en einföld verk-
færi og dálítinn tíma. Garðyrkjan
er nefnilega mjög góð í tómstundum,
hún dregur mann út og maður fær
hreyftngu og þar að auki lærir mað-
ur margt um náttúruna, lærir að
þekkja plöntur, hvernig þær hegða
sér við hin ýmsu skilyrði og hversu
veðráttan ræður miklu um hvernig
þær dafna.“
Þrjú meginatriói
Hvaða leiðbeiningar geturðu gefið
um val á plöntum?
„Það er erfitt að ráðleggja um
slíkt því það er svo einstaklingsbund-
ið hvað menn vilja, hvað þeim fínnst
fallegt og hvort þeir vilja fremur
leggja áherslu á tijágróður eða aðr-
ar jurtir og enn aðrir vilja mikið
rými fyrir matjurðagarð. En það
má benda á þijú meginatriði:
Á höfuðborgarsvæðinu þar sem
veðráttan er fremur grá, hvorki stöð-
ugur snjór og birta á vetrum né stöð-
ugt sólskin á sumrin finnst mér hent-
ugt að nokkuð mikið sé um sígræn-
ar plöntur. Þær þyrftu þá helst að
vera nálægt inngangi og þar sem
fólk er á ferðinni við húsið allt árið
svo menn sjái ekki bara líflausar og
Hellur - steinar
Dæmi um verð í Reykjavík og á Suðurlandi:
40x40x5 gangst.hellur kr. 1.313,- pr. fm.
l-steinn 6 cm þykkur kr. 1.575,- pr. fm.
Götusteinn 6 cm þykkur kr. 1.540,- pr.fm.
Sumarbústaðaeigendur
Fyrirliggjandi á lager hliðgrindur úr járni
Dæmi um verð:
4 m hlið kr. 55.000,- m/vsk.
Sölusími 98-31 104
Fangelsiö Litla-Hrauni, Eyrarbakka.