Morgunblaðið - 05.05.1993, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 5. MAI 1993
Hjónaminning
Brynhildur Sigurð-
ardóttir, Bergsveinn
Sigmundur Long
Brynhildur:
Fædd 9. apríl 1918
Dáin 25. júní 1976
Bergsveinn:
Fæddur 9. ágúst 1909
Dáinn 27. apríl 1993
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama.
En orðstír
deyr aldregi
hveim er sér góðan getur.
(Hávamál.)
Við ætlum hér að minrjast
ágætra foreldra og tengdaforeldra
okkar með nokkrum minningar-
brotum sem við eigum í huganum.
Brynhildur Sigurðardóttir var
fædd á Gnýstöðum í Vopnafirði 9.
apríl 1918. Foreldrar hennar voru
Kristrún Guðjónsdóttir og Sigurður
Ámason og var hún þeirra eina
bam.
’ Bergsveinn Sigmundur Long
Stefánsson var fæddur á Norðfirði
9. ágúst 1909, sonur hjónanna
Guðbjargar Matthíasdóttur og
Stefáns Bjarnasonar og var hann
yngstur sinna systkina af mjög
stórum systkinahópi. Guðbjörg
Matthíasdóttir var afkomandi Ric-
hards Long hins enskættaða, þess
er var ættfaðir Long-ættarinnar er
fyrst kom til Austurlands.
Þau hjónin giftu sig á Norðfirði
15. nóvember 1941 og búa þar til
“ vorsins 1945, þá höfðu þau eignast
tvö börn, þau Einar Long og Krist-
rúnu. Er þau flytja í Hnefilsdal á
Jökuldal eignast þau yngsta bamið,
dótturina Guðbjörgu Stefaníu. Þar
búa þau í fimm ár í tvíbýli við
móðurbróður Brynhildar, Valdimar
Guðjónsson, og konu hans, Unni
Sigfúsdóttur.
Árið 1950 hætta þau að búa í
Hnefilsdal og flytja búferlum suður
að Heyklifi á Kambanesi við Stöðv-
arfjörð, þar sem Bergsveinn tekur
að sér vitavörsluna á Kambanesi.
Sjálfsagt hafa þetta verið erfíðar
ákvarðánir, að flytja sig oft búferl-
um, til dæmis við þær aðstæður
er fólk bjó þá við, samgöngur og
‘^í'leira. Ekki var akvegur út á nesið
sjálft meðan þau bjuggu þar, einn-
ig var þarna erfið heyskapartíð
vegna þokunnar og rakans sem svo
oft gera sig heimakomin á þessum
slóðum. Þess hefur verið minnst
hversu vel þau skildu við þennan
stað enda vom þau snyrtimenni og
gerðu því góð skil sem þau áttu
og höfðu í sinni umsjá.
Eftir átta ára búsetu á Kamba-
nesi flytja þau hjónin upp á Fljóts-
dalshérað og kaupa jörðina Hreið-
arsstaði í Fellum af Haraldi Gunn-
laugssyni sem þá hafði misst konu
sína og hætt búskap. Jörðin Hreið-
arsstaðir liggur að Lagarfljóti og
- er þaðan mjög fagurt útsýni eins
og svo víða við Löginn, héraðsprýð-
ina okkar. Nú varð þessi fjölskylda
sveitungar mínir, sem seinna varð
tengdadóttir þeirra, og búendur á
Hreiðarsstöðum, en þangað liggur
ætt föður míns.
Vorið 1962 hinn 11. júní var
messað í Áskirkju. Þá var ég að
láta skíra elstu dóttur mína sem
ég eignaðist áður en ég giftist Ein-
ari. Við þessa messu voru þau hjón-
in Bergsveinn og Brynhildur að
kveðja sveitunga sína því þá hætta
þiau sveitabúskap. Þau dvelja eftir
þetta um nokkura mánaða skeið á
Eskifirði.
í janúar 1963 erum við Brynhild-
ur, tilvonandi tengdamóðir mín,
samferða í flugvél norður til Akur-
eyrar, ég var að fara til Reykjavík-
ur en hún til Akureyrar. Þar höfðu
þau ákveðið að setjast að og áttu
heima þar það sem eftir var ævinn-
ar. Fyrstu árin leigðu þau sér íbúð
en keyptu sér seinna litla notalega
íbúð í gömlu húsi, Hríseyjargötu
1. Þau fengu sér bæði vinnu hjá
verksmiðjunni Gefjunni og unnu
þar meðan heilsa leyfði.
í byijun nóvember haustið 1966
ber óvænta gesti að garði í Hríseyj-
argötu 1. Þar er kominn sonurinn
og mælti: „Hér er ég kominn með
konu og barn.“ Foreldrarnir vissu
ekki að slíkt stæði til, en annað
kom í ljós því við opinberuðum
nokkrum dögum seinna. Ári seinna
flytjum við hingað til Akureyrar
og höfum átt heima hér síðan.
Dæturnar hafa einnig gifst hér
á Akureyri, eignast heimili og fjöl-
skyldu og eru búsettar hér. Barna-
börnin eru ellefu og langömmu- og
langafabörnin orðin ijögur, að auki
fósturdóttir Einars er hefur eignast
tvö börn.
Haustið 1975, hinn 26. septem-
ber, á tíu ára afmæli Brynhildar,
elsta barnabarnsins þeirra, bankar
dauðinn á dyr hjá okkur fyrirvara-
laust. Við áttum lítinn son, tæplega
sjö mánaða gamlan, hraustan og
eðlilegan, sem ekki var lengur hjá
okkur áður en þessi dagur var allur
liðinn. Frekar hefði okkur grunað
að dauðinn gerði vart við sig ann-
ars staðar í fjölskyldunni því heilsa
Brynhildar fór þverrandi. Hún var
farin að heyja sitt dauðastríð þessi
síðustu ár og andaðist í júní á
næsta ári, 1976.
Eftir lát Brynhildar fór Berg-
sveinn oft að taka sér ferð á hend-
ur og fara í heimsóknir suður á
land til Stokkseyrar. Þar átti hann
náinn frænda, Pál Hörð Pálsson,
sem hann einnig hafði alið upp frá
barnæsku til sextán ára aldurs.
Hörður lést 59 ára vorið 1990.
Þegar hann dvaldist á Stokks-
eyri fór hann að aðstoða og annast
gamla konu sem var tólf árum eldri
en hann og bjó hún ein örstutt frá
heimili Harðar. Þessi kona hét
Marta Kjartansdóttir. Heimsóknir
þessar voru ýmist í styttri eða
lengri tíma til byijun ársins 1986
að hann flytur til Mörtu. Hann býr
hjá henni til haustsins 1991, þá
gat Marta ekki lengur verið á heim-
ili sínu, hún orðin blind og heilsan
farin. Hún andaðist á sjúkrahúsinu
á Selfossi í febrúar 1992.
Ekki sátu þessar öldruðu mann-
eskjur auðum höndum því meðan
Marta hafði sjónina saumaði hún
mikið út fínar krosssaumshannyrð-
ir en hann hafði áður verið búinn
að tileinka sér ýmsa þætti í tóm-
stundaiðju. Til dæmis saumaði
hann alls konar stykki með grófum
krosssaumi, hnýtti blómahengi og
fleira og fleira. Ef allt þetta sem
hann gerði væri komið saman á
einn stað væri það ásjálegur stafli,
enda mundu það vera fleiri hundruð
munir sem nú eru í eigu annarra,
dreifðir víða un land og erlendis.
Bergsveinn hafði gaman af að sýna
hvað hann var að vinna og fengu
margir stykkin hans að gjöf.
Eftir dvöl hans á Stokkseyri
haustið 1991 kemur hann alkominn
heim í Hríseyjargötuna og bjó þar
einn og sá alfarið um sig sjálfur,
hann var alvanur að elda mat.
Hann tók þátt í tómstundaiðju aldr-
aðra í Víðilundi og þar byijaði hann
að mála á tau, sem svo vel tókst
til hjá honum, til dæmis litlar fal-
legar barnasvuntur sem ynstu lan-
gafabörnin fengu og fleiri.
Hinn 4. apríl síðastliðinn var
fermdur Heiðar Valur, yngsta
barnabarnið, og naut Bergsveinn
þess að vera með hópnum sínum
þennan dag.
Margar ferðir höfum við Einar
farið austur á Hérað til æskustöðva
minna með börnin okkar er þau
voru yngri. Fórum við þá gjarnan
yfír brúna á Jökulsá hjá Hjarðar-
haga. Sögðum við þá börnunum
að Bergsveinn afí þeirra hefði verið
í kláf undir brúnni og málað hana
að neðan þegar hann átti heima í
Hnefilsdal. Eftir þetta hafa þau
jafnan minnst á brúna sem afi
málaði. er þau eiga leið þar um.
Hinn 9. apríl síðastliðinn komum
við í heimsókn í Hríseyjargötu að
heimsækja gamla manninn, þennan
sama dag hefði Brynhildur orðið
75 ára. Næsti dagur var skipulagð-
ur því Bergsveinn var að fara suð-
ur til Reykjavíkur og átti að leggj-
ast inn á Landspítalann, hann átti
við erfiðleika að stríða vegna sjúk-
dóms í hálsi en var lítið búinn að
dveljast á sjúkrahúsum. Á Lgnd-
spítalanum átti hann að gangast
undir meðferð sem vart var hafin
þegar kallið kom. Við þökkum guð-
legri forsjón að ekki var lögð löng
og erfíð banalega á hann.
Nú á þessu vori með hækkandi
sól og þegar náttúran er öll að lifna
við hvílið þið í jörðu hlið við hlið
en sameinuð í anda í landinu bjarta.
Við minnumst þess með kærleika
og þökk að hafa átt ykkur með
fjölskyldu okkar.
Anna og Einar Long.
Fyrir liðlega hálfum mánuði tók
ég mér far með strætisvagninum
mínum, leið 111 ofan úr Breið-
holti, eins og svo oft áður. Oft er
ferðinni heitið í Kringluna til að
útrétta eitt og annað eða á góðviðr-
isdögum niður í miðbæ að Tjörn-
inni til að spóka sig með barna-
vagninn, en Oðinn litli sonur minn
er jafnan með í för. En þennan til-
tekna dag var stigið úr vagninum
við Landspítalann til að heimsækja
hann Bergsvein afa minn sem
þangað var kominn í meðferð vegna
veikinda sinna.
Það var notaleg stund sem við
áttum saman þennan eftirmiðdag
og ég vildi að þær hefðu getað
orðið fleiri. Hann afi var farinn að
láta á sjá, því er ekki að leyna.
En hann var samt svo líkur sjálfum
sér þar sem hann sat í stól með
eitthvað á milli handanna. Hann
var að sauma út mynd sem hann
sýndi mér og Óðinn litli var dugleg-
ur að fálma í þessa litríku spotta
hjá langafa. Ég sagði við afa að
ég myndi koma með pijónana með
mér næst og við gætum setið sam-
an við hannyrðirnar þá.
Nokkrum dögum seinna var
hann ekki lengur rólfær og var
lagstur í rúmið, gat ekki tjáð sig
nema með því að hripa niður línur
á blað til okkar. Engu að síður
náðum við góðu sambandi því sama
ákveðnin og kímnin var til staðar
í augunum.
Hann var með hugann við
handavinnuna sína eins og fyrri
daginn og Óðinn naut þess að horfa
á litina í stykkjunum hans. Þama
áttu þeir samskipti á sinn hátt,
gamli maðurinn sem ekki gat leng-
ur notað röddina sína og litli kútur
sem enn hefur ekki náð aldri til
að tala. Þetta var síðasta heimsókn-
in því tveimur dögum síðar var
hann afi allur.
Þó afí hafí verið orðinn aldraður
og heilsan farin að bila, þá kom
kallið fyrr en maður bjóst við. Eft-
ir standa minningar sem mér eru
kærar um hann afa.
Ennþá man ég þegar ég kom
fjögurra ára fyrst í Hríseyjargöt-
una með ömmu minni og fóst-
urpabba til þeirra Bergsveins og
Brynhildar sem ég ætíð síðan kall-
aði afa og ömmu. Hjá þeim átti
ég vísan stað eins og hin barna-
börnin.
Frá bernsku og unglingsárum
bregður fyrir mörgum svipmyndum
úr Hríseyjargötunni og Hafnar-
stræti sem ekki verða taldar hér.
Um tvítugt flutti ég frá Akureyri
og sáumst við þá sjaldnar.
En eftir að afí fór að dvelja á
Stokkseyri höfðum við meira sam-
band er ég bjó í Reykjavík. Við
Siggi brugðum okkur stundum
austur fyrir fjall og heimsóttum
hann og Mörtu í litla húsið, Set-
berg. Þar var gott að koma og
þiggja veitingar hjá þeim hjúunum
og spjalla um daginn og veginn.
Sérstaklega er mér minnisstæð-
ur einn sólríkur og fallegur dagur
í júní sumarið 1990 er við Valdís
systir mín, sem þá var stödd hjá
mér, og vinkona hennar fórum í
heimsókn til þeirra, ásamt Einari
litla systursyni okkar. Þessa stund-
ina var glatt á hjalla hjá okkur í
Setbergi og ég sé afa fyrir mér þar
sem hann stendur glaður og reifur
á litla túnblettinum við húsið og
tekur á móti okkur.
Leið mín lá einnig í Setberg, til
að þakka veittan stuðning vegna
fráfalls Ýmis, lítils sonar okkar sem
við misstum þá um veturinn. Þá
bjuggum við í Svíþjóð og komum
heim til íslands vegna þessa at-
burðar. Við þessar aðstæður sýndi
afí eins og svo oft áður hvaða
mann hann hafði að geyma.
í mars síðastliðnum kom ég í
heimsókn til Akureyrar og heim-
sótti afa í Hríseyjargötuna. Það var
góð upplifun eftir öll þessi ár að
vera komin í stofuna þar, sitja og
spjalla við hann og skoða myndir
frá liðinni tíð.
Vér deyjum ei - og getum eigi gleymt,
vér erum eilífs eðlis,
liðin tíð sem framtíð er oss nútíð.
(Byron, þýð. M. Joch.)
Guðbjörg Guðmundsdóttir.
Frændi minn, Bergsveinn Sig-
mundur Long Stefánsson, verður
borinn til grafar á Akureyri í dag.
Foreldrar hans voru Stefán Bjarna-
son bóndi í Seldal og Guðbjörg
Matthíasdóttir. Beggi, eins og hann
var oftast kallaður, fæddist 9. ág-
úst 1909 á Norðfirði og var yngst-
ur 16 systkina.
Beggi fór ungur að heiman og
réð sig til Hornafjarðar 13 ára
gamall. Þar ílentist hann í mörg
ár og vann ýmis störf til sjós og
lands. Hann fluttist seinna til Norð-
Qarðar þar sem móðir hans og sum
systkini bjuggu. Frá Norðfirði flutt-
ist hann í Hnefilsdal á Jökuldal og
bjó þar góðu búi ásamt fjölskyldu
sinni. Þaðan lá leiðin á Kambanes
þar sem hann var vitavörður og
bóndi um árabil. Fjölskyldan flutt-
ist síðan í Hreiðarsstaði á Völlum
og loks til Akureyrar þar sem Beggi
starfaði í ýmsum verksmiðjum
bæjarins við góðan orðstír þar til
starfsævi hans lauk.
Eiginkona Begga var Brynhildur
Sigurðardóttir, fædd 9. apríl 1918,
og saman eignuðust þau þijú börn:
Einar, Kristrúnu og Guðbjörgu,
sem öll búa nú á Akureyri. Bryn-
hildur lést eftir langa sjúkralegu
25. júní 1976 og var öllum harm-
dauði.
Samskipti móður minnar og
Begga, sem var móðurbróðir henn-
ar, voru mikil og góð á þeim árum,
er Beggi bjó á Norðfirði. Þau áttu
m.a. í eina tíð saman húsið Sólborg
á Neskaupstað. Móðir mín fluttist
síðan frá Neskaupstað á svipuðum
tíma og Beggi en þrátt fyrir langar
vegalengdir seinna meir þá var allt-
af gott samband milli fjölskyldna
okkar. Mamma og Beggi áttu oft
góðar stundir saman og ekki
skemmdi heldur fyrir sameiginleg-
ur áhugi foreldra minna og Begga
á vísnagerð og -söfnun.
Bergsveinn var ætíð dugmikill
til vinnu og vildi sífellt vera að.
Jafnvel eftir að vinnuævi lauk þá
gat hann vart setið kyrr án þess
að vera með hannyrðir eða eitthvað
annað í höndunum. Þannig föndr-
aði hann með hluti sem manni hefði
ekki getað dottið í hug að hægt
væri að föndra með. Hann bjó m.a.
til blóm úr vír og nælonsokkum,
brúðuhúsgögn úr þvottaklemmum
og skrautmuni úr íspinnaspýtum.
Hann málaði myndir og skóf, mál-
aði á glerflöskur og var mjög dijúg-
ur við útsaum allskonar. Þessi iðju-
semi Begga á seinni hluta ævi hans
sýnir e.t.v. betur en-margt annað
að hann var vanur vinnu og leið
ekki vel nema vera að. Þá fannst
honum líka gaman að því að sýna
hannyrðir sínar og að gleðja aðra,
enda kom hann vart svo í heimsókn
án þess að vera með hlut eða hluti
handa einhveijum í fjölskyldunni,
sem hann hafði búið til. Þannig var
það líka þegar ég fór með hann á
Landspítalann nú skömmu eftir
páska, þar sem hann átti að fara
í nokkurra daga meðferð, að hann
hafði einna mestar áhyggjur af því
að honum leiddist í einangrun sem
hann átti að vera í í tvo daga vegna
þess að hann hefði ekkert að gera.
Ég náði því í krosssaumsmynd
handa honum, sem hann saurnaði
í eins lengi og hann gat vegna
heilsu sinnar. Það sem hann lauk
við af myndinni var einnig lýsandi
dæmi um vandvirkni Begga í öllu
sem hann tók sér fyrir hendur.
Beggi var yfirleitt mjög glað-
lyndur og hafði gaman að vísum
og alls kyns kerskni. Hann átti það
einnig til að vera stríðinn og hafði
síst á móti því að hann fengi á sig
einhver stríðnisskot á móti, enda
stríðnin vel meint og aldrei rætin.
Hann safnaði líka vísum, sérstak-
lega kersknisvísum og skrifaði þær
samviskulega í bækur, sem voru
orðpar æði margar er yfir lauk.
Ég heimsótti Begga oft á Akur-
eyri á meðan hann bjó þar og fékk
gistingu. Það kom heldur aldrei til
greina að fara um Akureyri án
þess að heimsækja „kallinn" því
að þá mátti maður eiga von á föst-
um skotum frá honum í næsta
skiptið. Einnig kom ég oft til hans
á Stokkseyri nú hin síðari ár. Þar
bjó hann, fyrst eingöngu á vet-
urna, en síðan allt árið með mikilli
öðlingskonu, Mörtu Kjartansdóttur
á Setbergi. Þetta var þeim báðum
til mikils gagns og gamans. Það
var alltaf jafn gaman að koma til
þeirra í Setberg og fínna fyrir
glettni Begga og hlýjunni hennar
Mæju. Marta lést á síðasta ári,
komin hátt á tíræðisaldur og flutt-
ist Beggi þá norður til Akureyrar
aftur.
Ég kveð nú kæran vin og
frænda. Næsta ferð til Akureyrar
verður þrungin missi því að nú
verður ekki lengur hægt að koma
við hjá Begga í Hríseyjargötu með
fjölskylduna og dást að hannyrðum
hans né gantast við hann. Ég á
einnig eftir að sakna þess á afmæl-
isdaginn minn að heyra ekki í hon-
um en það var orðinn hluti af degin-
um. Ég veit hins vegar að Beggi
sendir mér „sínar bestu“ þegar þar
að kemur eins og ég nú sendi hon-
um. Við fjölskyldan í Lágabergi
vottum börnum hans þrem og öllum
barnabörnunum dýpstu samúð og
biðjum Guð að styrkja þau öll.
Sigurður R. Guðjónsson.