Morgunblaðið - 06.05.1993, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. MAÍ 1993

brother
NÝOG 8000
FULLKOMNARI
MERKIVÉL
fyrir fyrirtæki,
skrifstofur og heimili
CONFeB
NÝBÝLAVEGI 28,20« KÓPAVOGUR
SÍMI: 44443 & 44666, FAX: 44102
Prentar allt að 5 línur, 10 leturgerðir,
6 stærðir og strikamerki.
Prentár lárétt, lóðrétt og spegilprentun.
Prentar P og Ð
Betra Ietur, betri borðar
Hágæða amerískar
bílskúrshurðir.
Stál, galvaniserað að
utan og innan.
47,6 mm einangrun.
Tvöfalt lag af innbökuðu
lakki.
Galvaniserað stál í
brautum og búnaði.
Tværgerðiraf
fulningum eða sléttar.
Úrval gluggamöguleika.
Hafið samband og fáið
senda bæklinga eða
tilboð.
VERKVER
Skúlagötu 61A,
sími 621244/fax 629560.
VZterkurog
kJ hagkvæmur
auglýsingamiöill!
Aðgerðir gegn
atvinnuleysi
eftir Bjarnfreð
Armannsson
Samtök áhugafólks um skyn-
samlega nýtingu fiskistofna í ís-
lenskri fískveiðilögsögu voru stofn-
uð í Hafnarfirði laugardaginn 16.
janúar 1993 í íþróttahúsinu við
Strandgötu. Samtökin eru þverpóli-
tísk grasrótarsamtök sem eiga sér
stuðningsfólk í öllum greinum þjóð-
lífsins. Allir þeir sem vilja að farið
sé að lögum um nytjastofna í ís-
lenskri landhelgi eru sjálfkrafa fé-
lagar í samtökunum.
Ætlunarverk samtakanna er að
beijast fyrir því að öllum fiski sem
veiddur er hér við land sé landað
hér heima og hann seldur á innlend-
um mörkuðum, enda er allt annað
andstætt lögum um stjórn fiskveiða
sem kveða skýrt á um þetta. í
fyrstu grein laganna stendur:
„Nytjastofnar á íslandsmiðum
eru sameign íslensku þjóðarinnar.
Markmið laga þessara er að stuðla
að verndun og hagkvæmri nýtingu
þeirra og tryggja með því trausta
atvinnu og byggð í landinu."
Ég ætla að ræða um atvinnu-
mál. Við horfum á það í hverri viku
að hundruðum tonna er landað er-
lendis og á sama tíma ganga þús-
undir íslendinga atvinnulausir að
óþörfu, þar sem atvinnan er flutt
úr landi. Atvinnuleysi er ekki ein-
ungis í fiskiðnaði heldur fleiri und-
irstöðugreinum þjóðarinnar, svo
sem skipasmíðaiðnaði og öðrum
iðnaði sem þjónar sjávarútvegsfyr-
irtækjum.
Við skulum í halda okkur við
fiskiðnaðinn. Árlega er flutt út í
gámum og/eða fískiskipum tugþús-
undir tonna af óunnum fiski, sem
er með ólíkindum því þegar upp
er staðið þá fá útgerðarmenn að
meðaltali lægra verð fyrir fiskinn
erlendis en hér heima. Samt eru
útgerðaraðilar að flytja út lang-
besta hráefnið. Tökum dæmi um
verðsamanburð á þorski:
Meðalverð erlendis árið 1992 var
141 kr./kg Til frádráttar kemur:
12,69 kr./kg fyrir uppboðskostnað
og umboðslaun.
12,45 kr./kg fyrir fraktkostnað og
uppskipun.
8,00 kr./kg vegna 20% kvótaskerð-
ingar sem miðast við leigukvóta
sem kostar 40 kr./kg.
14,00 kr./kg vegna 10% rýrnunar
og yfirviktar miðað við að landað
sé hér heima.
5,00 kr./kg sem er varlega áætlað
vegna kassa og kararýrnunar, auk-
ins umstangs útgerðar, aukinnar
vinnu áhafnar, leyfisgjöld, aukins
íss og lyftara við að setja í gáma.
6,80 kr./kg aukning til skipta.
Eftir stendur meðalverð af sölu
afla hérlendis, heim komið 82,06
kr./kg. Á sama tíma var meðalverð
árið 1992 á fiskmörkuðum hérlend-
is 88,08 kr. á kílóið. Frá því drag-
ast afgreiðslugjald og sölulaun 3,64
kr./kg. Eftir stendur meðalverð af
sölu afla hérlendis 84,44 kr./kg.
Niðurstaðan er því sú að þeir sem
hafa landað afla sínum hérlendis
hafa fengið 2,38 kr. meira fyrir
hvert kíló.
Samt ber að hafa í huga að
meðaltalsverð hérlendis saman-
stendur af fyrsta flokks hráefni,
sem er samanburðarhæft við út-
flutt hráefni og lakara hráefni, s.s.
dauðblóðgaða netafisk ásamt fiski
úr rækju- og humartrollum sem
aldrei er fluttur út óunninn. Ef öll-
um þeim fiski sem fluttur er út
óunninn væri landað hér heima þá
þarf meðalverð ekki að lækka þar
sem fiskurinn sem fluttur er út er
allur fyrsta flokks hráefni. Um leið
kæmi mun betri nýting á þær fjár-
festingar í fiskvinnslu sem liggja
nú að meira og minna leyti illa
nýttar út um allt land.
Aukin vinnsla sjávarafurða hér-
lendis myndi hafa margþætt áhrif
á aðrar atvinnugreinar þjóðarinnar
þar sem viðurkennt er að hvert
starf í fiskiðnaði skapar 2 til 2,5
störf í öðrum atvinnugreinum.
Notkun á raforku myndi stórauk-
ast, þar sem fiskvinnsla er tiltölu-
lega orkufrek og þar með kæmi
betri nýting á virkjanir Landsvirkj-
unar. Fyrirtæki sem þjóna fiskiðn-
aðinum gætu nýtt betur þann
mannafla og fjárfestingar sem þau
hafa yfir að ráða svo fátt eitt sé
talið.
Nú er leitað logandi ljós að lausn
atvinnuleysis í landinu. Við í sam-
tökunum teljum að hér sé komin
lausn sem er auðveld í fram-
kvæmd, enginn stofnkostnaður eða
erlendar lántökur, engin atvinna
flutt út í stórum stíl og síðast en
ekki síst lausn á helsta böli hverrar
siðmenntaðrar þjóðar sem er at-
vinnuleysið. Snær Karlsson hjá
Verkamannasambandi íslands seg-
ir meðal annars um atvinnuleysi
hjá fiskvinnslufólki. Tilvitnun
hefst, með leyfi Snæs:
„Um atvinnuleysi meðal fisk-
vinnslufólks eru ekki til neinar sér-
greindar tölur. Vægi þess í heildar-
atvinnuleysi er ekki þekkt stærð.
Ársverk í fiskvinnslu eru trúlega
einhvers staðar á bilinu 7.000 til
7.500, miðað við að allir sem þar
vinna hefðu vinnu allt árið. Ef at-
vinnuleysi fiskvinnslufólks væri
svipað og meðaltals atvinnuleysi í
landinu á síðasta ári, 3%, væru 230
Blússurátilboði
30% afsláttur í 3 daga
(fimmtud., föstud., laugard.)
TÍSKUVERSLUN
KRINGLUNNI
Bjarnfreður Ármannsson
„Ef smábátar undir 6
tonnum féllu undir
kvótakerfið myndu
frystitogararnir og
stærri fiskiskip ryk-
suga kvóta þeirra á
sama hátt og fór með
smábátana yfir 6 tonn-
um á sínum tíma.“
fiskvinnslumenn atvinnulausir í
hveijum mánuði ársins, eða at-
vinnuleysi í fiskvinnslu væri 230
ársverk.
Þetta segir þó ekki alla söguna
því fiskvinnslustöðvar greiddu um
60 milljónir í óunnum vinnsludög-
um sem gerir um 108 ársverk.
Þetta jafngildir því að 338 fisk-
vinnslumenn séu atvinnulausir alla
mánuði ársins. Ef við gefum okkur
að hvert eitt starf í fískvinnslu
geti af sér tvö störf annars staðar
erum við komin með 1.000 störf
sem ekki kosta neitt vegna þess
að öll aðstaða er fyrir hendi. Hvað
átti hvert starf í orkufrekum iðnaði
að kosta? Einhver nefndi 5 milljón-
ir. Jafnmörg störf þar myndu þá
kosta 5 þúsund milljónir.
En er þá til nægilegt hráefni til
að skapa rúmlega 300 ársstörf í
fiskvinnslu með því að vinna innan-
lands þann fisk sem fluttur er óunn-
inn úr landi? Á árinu 1992 voru
flutt óunnin úr landi 56.568 tonn
miðað við óslægðan fisk. Skipting
á tegundir er: Þorskur 16.228 tonn,
ýsa 9.569 tonn, ufsi 5.818 tonn og
karfí 24.972 tonn.
Þetta er það sem almennt er
kallaður vinnslufískur, en flutt er
út verulegt magn af öðrum tegund-
um einnig. Einungis þorskurinn og
ýsan, sem flutt eru úr landi, myndu
skapa helmingi fleirum atvinnu-
lausum fískvinnslumönnum at-
vinnu en ég hef áætlað að séu at-
vinnulausir. Vinnsla á öllum útlutn-
ingi óunnins físks myndi þurrka
út allt atvinnuleysi í landinu og vel
það ef tekið væri tillit til margfeld-
isáhrifa." Tilvitnun lýkur.
Af framansögðu sjáum við að
með því að nýta sameign íslensku
þjóðarinnar hefðum við meira að
segja umframatvinnu. Við megum
heldur ekki gleyma því að sá fískur
sem fluttur er óunninn út er kvóta-
skertur sem nemur 20% sem gerir
u.þ.b. 18.800 tonn sem koma eng-
um til góða.
Sá afli sem fluttur er óunninn
út er undir Iitlu sem engu eftirliti
af hálfu íslenskra yfirvalda. Aflinn
er hvorki viktaður né flokkaður hér
heima og er það ástand algerlega
óviðunandi, þar .sem í raun vitum
við Iítið sem ekkert hvað við erum
að flytja út. Er það réttlætanlegt
að útgerðarfurstamir fái fullt
traust til þessara athafna? Svar
3M
Spraylím
samtakanna er án nokkurra efa-
semda NEI.
En það er ekki einungis útfluttur
óunninn fískur sem við verkafólk
þurfum að hafa áhyggjur af. Hin
síðari ár hefur færst mjög í vöxt
að hingað hafa verið keypt frysti-
skip sem hafa hreinlega ryksugað
kvóta til sín og þó sérstaklega frá
smábátum yfír 6 tonna stærð. Þeim
hefur fækkað um helming á stutt-
um tíma, þar sem þeir fengu svo
lítinn kvóta að það borgaði sig
ekki að gera þá út. Þetta varð til
þess að eigendur smábátanna seldu
kvótann, oftar en ekki til frystitog-
aranna.
Við megum ekki líða það að
kvótinn lendi hjá verksmiðjuskipum
sem rétt forvinna aflann og selja
hann svo úr landi. Við verðum að
standa vörð um sameign íslensku
þjóðarinnar og tryggja að hún veiti
sem flestum atvinnu. Það gerum
við með því að:
1) Andmæla með öllum okkar
kröftum útflutningi á óunnum físki.
2) Beijast fyrir því að frystitogur-
um verði kerfisbundið beint á djúp-
slóð, úr veiðum á þorski og ýsu til
betri nýtingar á vannýttum stofn-
um.
3. Leggja áherslu á „umhverfís-
vænar veiðar“.
4. Tryggja að krókaleyfisveiðar
verði í því formi sem þær eru í nú,
þannig að tvöföldun á línuveiðum
verði áfram og að krókaleyfí smá-
báta undir 6 tonna stærð verði
óbreytt.
Ef smábátar undir 6 tonnum
féllu undir kvótakerfíð myndu
frystitogaramir og stærri fískiskip
ryksuga kvóta þeirra á sama hátt
og fór með smábátana yfir 6 tonn-
úm á sínum tíma. Þetta myndi leiða
til þess að hvert byggðarlagið á
fætur öðm færi á hausinn. Vart
þarf að telja upp hér hvaða afleið-
ingar það hefði í för með sér.
Annars er kaup og sala kvóta
stórfurðulegt fyrirbæri, sérstak-
lega þegar litið er til 1. greinar
laga um stjómun fískveiða en þar
segir m.a.: „Úthlutun veiðiheimilda
samkvæmt lögum þessum myndar
ekki eignarrétt eða óafturkallan-
legt forræði einstakra aðila yfír
veiðiheimildum." Þetta þýðir á
mannamáli að „útgerðarfurstarnir"
eru að kaupa og selja hluti sem
þeir eiga ekkert í, sem hlýtur að
vera ólöglegt því ekki er hægt að
túlka lögin upp í andhverfu sína.
Það virðist allt vera hægt hjá
þeim sem stjórna ráðuneyti sjávar-
útvegsmála, þ.e.a.s. Landssam-
bandi íslenskra útvegsmanna, og
það lítur út fyrir að þeir hafí ítök
á fleiri stöðum. Mér sýnist að þeir
hafi eignast nefnd eina sem hefur
tvö höfuð, hvort öðm hættulegra,
sem stefnir eingöngu að því að
færa útgerðarfurstum auðlind allr-
ar þjóðarinnar á silfurfati. Það virð-
ist ekki skipta aðila nefndarinnar
neinu máli hvort þeir skilji eftir sig
sviðna jörð í atvinnulegu tilliti.
Nýjasta nýtt hj'þeim í LÍÚ er
að nú vilja þeir banna innflutning
á „Rússafíski" sem hefur haldið
uppi þeirri litlu atvinnu sem þó
hefur verið í frystihúsunum. Það
hvarflar ekki að mér að halda því
fram að Rússafískurinn sé sam-
bærilegt hráefni og íslenski fískur-
inn en við höfum engan veginn
efni á að hafna honum fyrr en við
emm búin að tryggja það, að allur
sá fiskur sem veiddur er í íslenskri
fískveiðilögsögu verði boðinn upp
hér á landi.
Ég verð að koma á framfæri
þakklæti samtakanna, sem ég er
talsmaður fyrir, til verkalýðsfélag-
anna í Hafnarfirði, Hlífar og Fram-
tíðar, fyrir þeirra stuðning. Sér-
stakar þakkir fær Sigurður T. Sig-
urðsson formaður Hlífar. Verka-
lýðsfélögin í Hafnarfírði og bæjar-
stjórn Hafnarfjarðar hafa barist af
hörku gegn atvinnuleysi og lagt sig
í líma til að láta atvinnuhjólin snú-
ast. Verkalýðsfélög og bæjarstjóm-
ir vítt og breitt um landið mættu
taka þau sér til fyrirmyndar.
Höfundur er formaður Samtaka
áhugafólks um skynsamlega
nýtingu fiskistofna ííslenskri
fiskveiðilögsögu.