Morgunblaðið - 08.05.1993, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. MAÍ 1993
Ráðstefna utanríkismálanefnda SUS og- Sjálfstæðisflokksins
Eru framandi markaðir
draumsýn eða veruleiki?
Morgunblaðið/Kristinn
Rætt um framtíðarmarkaði
HLUTI fundargesta á fundi utanríkismálanefnda Sambands ungra sjálfstæðismanna og Sjálfstæðis-
FUNDUR um sókn íslands á
nýja og fjarlæga markaði,
sem bar yfirskriftina
„Draumsýn eða veruleiki?"
var haldinn á vegum utan-
ríkismálanefnda Sambands
ungra sjálfstæðismanna og
Sjálfstæðisflokksins á Hótel
Sögu á fimmtudagsmorgun.
Var þeirri spurningu varpað
fram hvort að til væru ein-
hverjir framtíðarmöguleikar
sem eftir ættu að hafa veru-
leg áhrif á íslenskan efnahag
og hvaða aðstæður yrðu að
ríkja hér á landi til að efla
og tryggja markaðssókn á
fjarlæga markaði.
Páll Gíslason, framkvæmda-
stjóri Icecon, sagði fyrirtækið
hafa starfað að ýmsum verkefn-
um erlendis á undanförnum árum,
s. s. á Grænlandi, Hjaltlandseyj-
um, í Chile, Sádí-Arabíu. Skipst
hefðu á skin og skúrir í rekstrin-
um og fyrirtækið verið í nokkurri
vörn frá árinu 1989. Forsendu
þess að íslensk fyrirtæki næðu
árangri á fjarlægum mörkuðum
sagði Páll vera markvissan og
skipulagðan undirbúning. Það
væri almennt vandamál hversu
lítinn sjálfsaga menn á íslandi
hefðu. Algengt væri að ijúka á
kynningar erlendis með einhveija
vöru eða þjónustu en þegar fyrir-
spumir bærust síðan að utan þá
væri þeim ekki sinnt. Hann nefndi
einnig sem dæmi að þegar Icecon
hefði staðið í stórframkvæmdum
á Grænlandi á sama tíma og mik-
il uppsveifla var á íslandi hefði
verið mjög erfitt að fá iðnaðar-
menn til að tolla í starfi.
Að mati Páls háir það líka ís-
lendingum hversu fáir menn hér
á landi hafi unnið við fiskvinnslu
erlendis eða við ráðgjafarverkefni
t. d. í Afríku eða Asíu. „Þegar
kemur að því að flytja út tækni-
þekkingu þá er spurt um reynslu.
Við sitjum því oft eftir, þegar við
reynum að komast í verkefni er-
lendis, þar sem reynslan er ekki
næg.“
Mörg tækifæri væru hins vegar
til staðar og hefði Icecon til dæm-
is undanfarið verið að selja í Perú
og Chile hugmynd að svipuðu
kvótakerfi og viðgengst á íslandi.
Þá taldi hann það einnig há ís-
lenskum fyrirtækum að mjög lítið
væri um lán eða styrki til að
standa í starfsemi af þessu tagi.
í t.d. Danmörku væru til sjóðir
sem styrktu menn til verkefnaút-
flutnings.
Runólfur Maack, framkvæmda-
stjóri Virkir-Orkint, sagði það
hafa gengið upp og ofan að selja
jarðvarma. „Við höfum verið frek-
ar veikir miðað við bræður okkar
á Norðurlöndum. Þeim hefur
gengið betur að ná fótfestu."
Runólfur ræddi töluvert um tengsl
þróunaraðstoðar og útflutnings
og sagði önnur Norðurlönd hafa
það að markmiði að það sem gef-
ið væri lenti hjá þeim sjálfum.
„Spurningin er hvort þessi mögu-
leiki er til staðar fyrir okkur ís-
lendinga."
Nefndi hann sem dæmi að veija
mætti þróunaraðstoðarfé til
kaupa á hverflum og búnaði fyrir
jarðhitasvæði. Þessi búnaður yrði
síðan settur inn í pakka til þróun-
arríkis en í mörgum þeirra væru
nýtanleg jarðhitasvæði. Til slíkra
framkvæmda ætti að vera auðvelt
að fá stuðning frá Norræna fjár-
festingarbankanum. Hann sagði
Virkir-Orkint vera að selja þekk-
ingu til fjarlægra héraða í Rúss-
landi; þar ættu menn ekki fé en
gætu látið í té búnað af þessu
tagi. „Með þessari hringrás mætti
ná 10-20% hlutdeild í tugmilljarða
framkvæmdum," sagði Runólfur
og bætti við að til lengri tíma Iit-
ið yrðu Rússar borgunarmenn
fyrir ýmiss konar tækniaðstoð.
Ahættan væri sáralítil varðandi
Rússana og ef þriðjaheimsþáttur-
inn myndi bresta þá sætum við
uppi með vélbúnað sem vel mætti
nýta hér innanlands.
Ríkið tekur peninga of fljótt
Jóhann Malmqvist, stjórnarfor-
maður hugbúnaðarfyrirtækisins
Softís, gerði að umtalsefni þá
aðstöðu sem fyrirtækjum sem
væru að feta ótroðnar slóðir væri
boðið upp á hér á landi. Sagði
hann það vera verulegt vandamál
fyrir nýsköpunarfyrirtæki að hið
opinbera reyndi að taka pening-
ana til sín of fljótt. Betra væri
að sýna biðlund því þá kæmu
peningarnir vonandi síðar. Sýndi
hann fram á með útreikningum
að fyrir hveijar þúsund krónur,
sem varið væri til nýsköpunarfyr-
irtækis, tæki ríkið til sín 1.092
krónur. „Menn verða auðvitað að
taka áhættu sjálfir og trúa á það
sem þeir eru að gera. En menn
verða líka að hætta að mjólka
nýsköpunarfyrirtækin," sagði Jó-
hann og nefndi til samanburðar
að í Bandaríkjunum reyndu opin-
berir aðilar í staðinn að gera allt
sem í þeirra valdi stæði til að
koma til móts við nýsköpunarfyr-
irtæki og laða þau til sín.
Arngrímur Jónsson, fram-
kvæmdastjóri flugfélagsins Atl-
anta, sagði fyrirtæki sitt hafa
fengið mikla umfjöllun að undan-
förnu. Það segði þó ekki alla sög-
una því á sama tíma hefði verð á
gúrku einnig verið mikið til um-
ræðu í fjölmiðlum. Hann sagði
flugfélög á borð við Atlanta ekki
stunda eiginlega markaðsöflun.
Flugheimurinn væri tiltölulega lít-
ill, byggðist á kynnum manna á
milli og tilboð um verkefni kæmu
hreinlega inn á borð til fýrirtækja.
Hann sagði að segja mætti að
Atlanta væri að gera út á það
óöryggi sem væri í alþjóðlegu
efnahagslífi. Flugfélög héldu að
sér höndum varðandi fjárfestingar
í flugvélum og því opnaðist mark-
aður fyrir ýmis verkefni. Hann
sagðist þó ekki sjá mikla framtíð
eftir að efnahagsástandið færi að
batna. Varðandi framtíðarhorfur
í fluginu sagði hann markaðinn á
íslandi vera takmarkaðan. Aðal-
lega sæi hann fýrir sér verkefni
í Afríku og Austurlöndum fjær.
Farmenn nútímans?
María E. Yngvadóttir, starfs-
maður Útflutningsráðs, tók einnig
til máls og sagði íslendinga þurfa
að fylgja verkefnum, sem kæmu
upp í fangið á þeim, mun betur
eftir. Þó vantaði fjármagn til að
koma ýmsu í gang. Sagði hún
þann vísi að slíku sem Aflvaki,
fyrirtæki Reykjavíkurborgar,
væri vera mjög til fyrirmyndar.
„Þarna er Reykjavíkurborg að
gera það sem ríkið hefði átt að
gera fyrir löngu," sagði María.
í umræðum eftir framsöguræð-
ur gerðu fleiri frummælendur
tengsl þróunaraðstoðar og út-
flutnings að umræðuefni. Kom
fram að Svíar vilja fá 1,2 krónur
til baka fyrir hveija krónu sem
þeir setja í þróunaraðstoð. Þá var
töluvert rætt um það skattalega
umhverfi sem fyrirtækjum er búið
og kom sú hugmynd meðal ann-
ars fram að starfsmenn, sem
væru lengi að heiman vegna verk-
efna erlendis, losnuðu t.d. við út-
svar. Fordæmi væri fyrir slíku
með sjómannaafsláttinn og segja
mætti að þessir starfsmenn væru
eins konar „farmenn nútímans".
Styrkleikakröfur við hönnun flugskýlis Flugleiða á Keflavíkurflugvelli
Umhverfisráðuneytið óskar
skýringa byggmganefndar
UMHVERFISRÁÐUNEYTIÐ hefur skrífað skipulags- og bygginga-
nefnd varnarsvæða bréf þar sem bent er á að ákvæði byggingareglu-
gerðar hafi verið brotin þegar veitt var leyfi fyrir byggingu flugskýl-
is Flugleiða á Keflavíkurflugvelli og óskað er umsagnar nefndarinnar
um til hvaða ráða gripið hafi verið til að ganga úr skugga um að
þolhönnun skýlisins sé í samræmi við ákvæði byggingareglugerðar.
Stjórn Félags ráðgjafarverkfræðinga telur að ástæða sé til að kanna
hvort mannvirkið standist styrkleikakröfur. Formaður bygginganefnd-
ar varnarsvæða segir að nefndin hafi á sínum tíma gengið úr skugga
um það að skýlið væri hannað í samræmi við íslenskar reglur og staðla.
Stjórn Félags ráðgjafarverkfræð-
inga (FRV) hefur fjallað um bygg-
ingu flugskýlis Flugleiða í kjölfar
skemmda sem orðið hafa á því í óveð-
rum. Ólafur Erlingsson segir í grein
í fréttabréfi félagsins að ekki hafi
verið farið að ákvæðum bygginga-
reglugerðar, þar sem krafist er vott-
orðs frá Rannsóknarstofnun bygg-
ingaiðnaðarins og Brunamálastofn-
unar, þegar um er að ræða innflutt
málmgrindarhús. í ljós hafi komið
að þakklæðning flugskýlisins hafi
verið gróflega vanhönnuð og leiði það
hugann að því hvort ástæða sé til
að ætla að aðrir hlutar mannvirkisins
séu einnig vanhannaðir og standist
ekki styrkleikakröfur. í framhaldi af
umfjöllun FRV skrifaði stjórnin um-
hverfisráðherra, sem fer með bygg-
ingamál, bréf og óskaði eftir því að
hann beitti sér fyrir því að þolhönnun
skýlisins verði yfirfarin og gengið
úr skugga um að allir hlutar mann-
virkisins standist þá áraun sem bygg-
ingareglugerð gerir ráð fyrir.
Átti að krefjast vottorðs
Hrafn Hallgrímsson, sem annast
bygginga- og skipulagsmál í um-
hverfisráðuneytinu, sagði að bygg-
inga- og skipulagsmál á Keflavíkur-
flugvelli heyrði undir sérstaka nefnd
sem starfaði á vegum varnarmála-
skrifstofu utanríkisráðuneytisins.
Hún hefði afgreitt málefni flugskýlis-
ins á sínum tíma. Hann sagðist því
hafa skrifað nefndinni bréf og óskað
eftir því að hún tjáði sig um það
hvemig staðið hefði verið að málum
við undirbúning byggingarinnar.
Hann sagðist telja að nefndin hefði
átt að krefjast þess að fá vottorð
Rannsóknarstofnunar byggingaiðn-
aðarins um að innfluttu einingamar
stæðust styrkleika- og gæðakröfur
eins og áskilið væri í byggingareglu-
gerð. Hrafn sagði að bréfið hefði
verið sent til varnarmálaskrifstof-
unnar en svar hefði enn ekki borist.
Farið að íslenskum reglum
Guðmundur Bjömsson verkfræð-
ingur, formaður skipulags- og bygg-
inganefndar varnarsvæða, sagðist
ekki hafa fengið bréf umhverfísráðu-
neytisins. Nefndin hefði hins vegar
fjallað um flugskýlismálið á ýmsum
stigum, einkum áður en framkvæmd-
ir hófust. Hann sagði að nefndin teldi
að eðlilega hefði verið staðið að öllum
málum sem heyrðu undir bygginga-
nefnd. Hann sagði að í upphafi hafí
verið gengið úr skugga um að allar
teikningar væru áritaðar af íslensk-
um hönnuðum og að skýlið væri
hannað í samræmi við íslenskar regl-
ur og staðla.
Guðmundur sagði að nefndin hefði
farið að þeim reglum sem giltu þeg-
ar hún samþykkti flugskýlið á sínum
tíma. Hann sagði að á síðasta ári
hefði byggingareglugerðin verið
hert, meðal annars ákvæði um verk-
smiðjuframleiddar einingar, og hefði
nefndin orðið að standa að sumu leyti
öðruvísi að málum ef hún væri að
fjalla um mannvirkið nú.
Varðandi þá erfiðleika sem komið
hafa upp í flugskýlinu sagði Guð-
mundur að vandamál væru með fest-
ingar á klæðningum. Það hefði ekk-
ert að gera með styrkleika mannvirk-
isins sjálfs. Tók hann fram að bygg-
inganefndir og byggingafulltrúar
hefðu hingað til fyrst og fremst at-
hugað styrkleika burðarvirkja mann-
virkja og það hefði ekki tíðkast að
farið væri nákvæmlega ofan í saum-
ana á atriðum eins og festingum
klæðningar.
Fjölbreytt sýning nem-
enda í Réttarholtsskóla
NEMENDUR og starfsfólk Réttarholtsskólans efna til sýningar
á verkum á verkum nemenda og kynna aðra starfsemi innan
veggja skólans og utan í dag, Iaugardaginn 8. maí.
Undanfarna daga, svokallaða
þemadaga, hafa nemendur og
kennarar undirbúið sýninguna
sem verður þrískipt.
10. bekkur dregur upp fjöl-
breytta mynd af atvinnuvegum
þjóðarinnar með myndum, teikn-
ingum og upplýsingum.
9. bekkur tekur fyrir samskipti
þjóða og áhugamál unglinga á
svipuðum nótum.
8. bekkur fjallar um ísland,
Reykjavík, hverfíð og skólann.
Er sú umfjöllun krydduð með
samtölum við hverfisbúa.
Auk þess verða á boðstólum
íþróttir, leiklist, ræðumennska,
kynning á hollustufæði o.fl. Sýn-
ingin hefst kl. 10 f.h. og lýkur
kl. 16. Kl. 13 verður dagskrá í
samkomusal skólans þar sem boð-
ið verður upp á leiklist, tónlist og
orðlist, auk veitinga. Þennan dag
verður sýndur afrakstur af já-
kvæðu starfi og áhugamálum
unglinganna.
(Fréttatilkynning)
Vr
i
I
p
t
l
i
i
i