Morgunblaðið - 08.05.1993, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. MAÍ 1993
Breski Ihaldsflokkurinn geldur afhroð í kosningum
Þrýstir á breyting-
ar í rí kisstj órninni
London. Reuter.
BRESKI íhaldsflokkurinn galt mikið afhroð I sveitarstjórnar- og
aukakosningum á fimmtudag og eru úrslitin talin auka þrýsting á
John Major forsætisráðherra að stokka upp í stjórninni. Þingmeiri-
hluti flokksins er riú 19 atkvæði og íhaldsmenn ráða nú aðeins
einu sveitarfélagi af 47 í Englandi og Wales.
Sigrinum fagnað
David Rendel, frambjóðandi frjálslyndra demókrata, fagnar sigri í
aukakosningunum í Newbury en hann vann með yfirburðum, fékk
37.590 atkvæði, 22.000 umfram frambjóðanda íhaldsflokksins. Fram-
bjóðandi Verkamannaflokksins fékk aðeins 1.151 atkvæði og tapaði
þar með tæplega 50.000 kr. tryggingu, sem frambjóðendur verða
að setja.
Skemmdarverkið á norska hvalbátnum
Watson og fé-
lagar ákærðir
Ósló. Frá Jan Gunnar Furuly, fréttaritara Morgunblaðsins.
BIRT hefur verið ákæra í Noregi á hendur Paul Watson, formanni
Sea Shepherd-samtakanna, og tveimur samverkamönnum hans. Er
þeim gefið að sök að hafa unnið skemmdarverk á hvalbátnum Nyb-
ræna aðfararnótt 27. desember sl. Viðurlögin við brotinu eru allt
að fjögurra ára fangelsi.
Major viðurkenndi í gær, að
kosningaúrslitin væru dómur yfir
frammistöðu stjórnarinnar í bar-
áttunni við langvarandi efna-
Fjármálaráðuneytið býst við, að
þjóðarframleiðslan minnki um
0,5% á þessu ári en hún hrapaði
um 6,4% 1991, að stórum hluta
vegna hruns Sovétríkjanna og
missis markaða þar, og á síðasta
ári dróst hún saman um 3,5%. Er
því spáð, að atvinnuleysið, sem nú
er 17,4%, aukist enn og eftirspurn
á innanlandsmarkaði minnki. Er
raunar óttast, að atvinnuleysi með-
al ungs fólks fari í um 33%. Góðu
fréttirnar eru þær, að útflutningur
hefur aukist mikið að undanförnu
hagssamdrátti. „Kjósendur voru
ákveðnir í að veita stjórninni ráðn-
ingu og það gerðu þeir vissulega.
Samdrættinum er augljóslega að
og er það aðallega rakið til veru-
legra gengisfellinga finnska
marksins.
I skýrslunni segir, að efnahags-
kreppan verði langærri en taiið
hefði verið en þó er búist við, að
þjóðarframleiðslan aukist um 2% á
næsta ári. Það mun þó engu breyta
um atvinnuleysið. Þá segir, að
ríkissjóðshallinn verði áfram mikill
en verðbólga lítill og hagnaður af
viðskiptunum við útlönd eykst á
næsta ári.
ljúka en fólk finnur ekki fyrir því
enn,“ sagði Major.
Krefjast afsagnar Lamonts
Aukakosningar voru í kjördæm-
inu Newbury vestur af London og
þar sigraði frambjóðandi frjáls-
lyndra demókrata með miklum
meirihluta eða 22.000 atkvæðum.
Ihaldsflokkurinn hafði ráðið kjör-
dæminu í tæp 70 ár eða frá 1924.
Gerir niðurstaðan Major enn erfíð-
ara fyrir á þingi, til dæmis hvað
varðar samþykkt Maastricht-
samningsins, og viðbrögð sumra
þingmanna flokksins voru þau að
krefjast afsagnar Normans Lam-
onts fjármálaráðherra.
„Það er augljóst, að fjármála-
ráðherrann verður að fara. Kjós-
endur vantreysta honum þótt betur
sé farið að ganga í efnahagslífinu
og þeim finnst stjórnin líflaus, eins
og rekald, sem hrekst úr einu vand-
ræðamálinu í annað. Það er eins
og hún eigi sér engin markmið,“
sagði John Carlisle, einn þing-
manna flokksins.
Paddy Ashdown, leiðtogi Frjáls-
lynda demókrataflokksins, fagnaði
sigrinum í Newbury en ýmsir
frammámenn íhaldsflokksins
kváðust hugga sig við, að eftir
hálft ár myndi efnahagsbatinn
vera farinn að skila sér til fólksins.
I sveitarstjórnarkosningunum
töpuðu íhaldsmenn 15 af 16 kjör-
dæmum, sem þeir hafa ráðið, en
í flestum þeirra hefur þó enginn
einn flokkur meirihluta nú.
Auk Watsons er um að ræða Lisu
Distefano, fyrrverandi nektarfyrir-
sætu, og Bandaríkjamanninn
Dwight Worker. Geir Fornebo við
ríkissaksóknaraembættið í Norð-
landi ætlar að reyna að birta þeim
stefnuna en óvíst er hvernig það
muni ganga. Watson og Distefano,
sem var miðopnustúlka í Playboy
1983 og ’85, eru nú um borð í Sea
Shepherd-skipinu á leið á miðin við
Noreg og hyggjast trufla hvalveiðar
Norðmanna í sumar.
Skemmdarverkið á Nybræna var
unnið þegar báturinn var í höfninni
í Steine í Lófót. Voru botnlokurnar
opnaðar þannig að skipið hálffylltist
af sjó en þó tókst að koma í veg
fyrir, að það sykki. Watson hefur
margoft viðurkennt verknaðinn og
stært sig af honum og hann hefur
einnig sagst mundu mæta fyrir
norskum rétti.
-----♦ ♦ ♦-----
Suður-Afríka
Kosning-
ar verða
innan árs
Jóhannesarborg. Reuter.
HELSTU stjórnmálaflokkarnir í
Suður-Afríku samþykktu form-
lega í gær að fyrstu þingkosning-
arnar í landinu með þátttöku
allra kynþátta skyldu haldnar
innan árs.
Samningamenn flokkanna í við-
ræðum um nýja stjórnarskrá sam-
þykktu ályktun sem skuldbindur þá
til að semja innan fjögurra vikna
um dagsetningu kosninganna, sem
verði ekki síðar en í apríl á næsta
ári. Fulltrúar stjórnar F.W. de
Klerks forseta, Afríska þjóðarráðs-
ins (ANC) og Inkatha-frelsisflokks-
ins sögðust styðja ályktunina. Að-
eins tveir flokkar í viðræðunum -
flokkur blökkumanna í Ciskei og
Ihaldsflokkurinn - lögðust gegn
ályktuninni. Fulltrúi Ciskei sagði
hins vegar eftir atkvæðagreiðsluna
að hann og fulltrúi íhaldsflokksins
væru reiðubúnir að sætta sig við
niðurstöðuna og snúa sér að næsta
verkefni í viðræðunum.
Disney sagður njósnari FBI
og hafa hneigst til nasisma
New York. The Daily Telegraph.
BANDARISKI teiknimyndajöfurinn Walt Disney var njósnari banda-
rísku alríkislögreglunnar FBI í 26 ár, að því er fram kemur í skjöl-
um sem afhjúpuð hafa verið samkvæmt lögum um upplýsingaskyldu
stjórnvalda. Þá er því haldið fram í nýrri bók að Disney hafi hneigst
til nasisma.
Skjölin sýna að Walt Disney var
í nánu sambandi við J. Edgar Hoov-
er, þáverandi yfirmann FBI, sem
samkvæmt nýlegum afhjúpunum
beitti stjómmálamenn kúgunum
með upplýsingum sem lögreglan
safnaði um einkalíf þeirra, auk
þess sem hann mun hafa verið sam-
kynhneigður klæðskiptingur. Áður
hafði komið fram að Ronald Reag-
an, fyrrverandi Bandaríkjaforseti,
var einn af uppljóstrurum FBI í
Hollywood þegar hann starfaði þar
sem kvikmyndaleikari.
í skjölunum kemur fram að
Disney samþykkti fyrst að veita
FBI upplýsingar um samstarfs-
menn sína í Hollywood árið 1940.
Þegar starfsmenn í teiknimynda-
iðnaðinum fóru í verkfall ári síðar
sakaði hann þá opinberlega um
„kommúnískan undirróður" og
hann sá Hoover fyrir löngum
skýrslum um einstaklinga sem
hann sagði kommúnista. Hann kom
einnig fyrir rannsóknarnefnd Joes
McCarhys þar sem hann áréttaði
staðhæfmgar sínar um kommún-
isma þeirra sem skipulögðu verk-
fallið.
Árið 1954 veitti Hoover síðan
Disney titilinn „Sérlegur njósnari
við stjórn, tengiliður,“ sem í njósna-
heiminum er oftast kallaður „SAC-
tengiliður". Hoover fékk Reagan
til liðs við FBI árið 1947, þegar
hann var formaður félags kvik-
myndaleikara, og í skjölum lögregl-
unnar var vísað til hans sem „Sco-
urce T-10“, sem merkir að hann
var leynilegur heimildarmaður FBI
með dulnefnið T-10.
Taugaveiklun, drykkjusýki
og þráhyggja
Þessar upplýsingar um Disney
koma fram í nýrri ævisögu hans,
„Walt Disney - Hollywood’s Dark
Prince", sem kemur út í júlí. Höf-
undurinn, Marc Eliot, heldur því
einrtig fram í bókinni að Disney
hafi einnig átt við sálræna erfið-
leika að etja og hafi drukkið of
mikið. Hann hafi verið taugaveikl-
aður og haldinn þráhyggju, sem
hafí meðal annars lýst sér í því að
hann hafi sífellt verið að þvo sér
um hendurnar. Walt Disney hafí
stutt nasistaflokk Bandaríkjanna á
fjórða áratugnum og alla tíð haft
andúð á gyðingum. Þá hafi hann
beitt sér mjög fyrir því að Banda-
ríkjamenn veittu ekki bandamönn-
um aðstoð í heimsstyrjöldinni síð-
ari en hætt því eftir árásina á Pe-
arl Harbour 7. desember 1941.
Ýmsir telja að nokkrar af persónun-
um sem hann skapaði, svo sem
Mikki mús og Andrés önd, beri
keim af fasisma. Disney andaðist
árið 1966.
Hoover rýndi í handritin
Dagblaðið The New York Times
fékk skjölin frá Eliot, birti útdrátt
úr þeim og sagði að enginn vafí
léki á því að þau væru ófölsuð. Þar
kemur fram að Disney skrifaði
Laumu-nasistar?
Walt Disney ásamt tveimur af þekktustu teiknimyndapersónunum
sem hann skapaði, Mikka mús og Andrési önd. Ýmsir telja að
þessar persónur beri keim af fasisma og í nýrri bók er því hald-
ið fram að höfundur þeirra hafi stutt nasistaflokk á fjórða áratugn-
skýrslur um leikara, ieikstjóra, rit-
höfunda, framleiðéndur og kvik-
myndagerðarmenn sem grunaðir
voru um „niðurrifsstarfsemi". Sú
skoðun hans að kvikmyndaborgin
Hollywood væri að grafa undan
bandarískum gildum varð að þrá-
hyggju. Hann heimilaði Hoover að
rannsaka kvikmyndahandrit gaum-
gæfilega og breytingar voru gerðar
á handritum til að sveipa starfs-
menn FBI auknum hetjuljóma.
Richard og Katherine Greene,
höfundar annarrar bókar um Disn-
ey, „The Man Behind the Magic“,
og Bob Thomas, ævisöguritari
Disneys, sögðu hins vegar að engar
sannanir væru fyrir því að hann
hefði stutt nasista eða verið andvíg-
ur stuðningi við bandamenn stríð-
inu.
„Þetta er móðgun við minningu
manns, sem hefur verið milljónum
manna út um allan heim til
skemmtunar og yndisauka," sagði
talsmaður Disney-kvikmyndafyrir-
tækisins.
HagYÖxtur minnk-
ar enn í Finnlandi
Atvinnuleysi ungs fólks allt að 33%
Helsinki. Reuter.
ÚTLIT er fyrir, að þjóðarframleiðsla Finna dragist enn saman á
þessu ári, þriðja árið í röð. Kemur þetta fram í skýrslu finnska
fjármálaráðuneytisins, sem spáir einnig vaxandi atvinnuleysi á þessu
ári og næsta. Útflutningur er þó að aukast.