Morgunblaðið - 08.05.1993, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. MAÍ 1993
37
SJONARHORN
Ný]a línan í
mataræði
Fituminni og hollari fæða
FYRIR ekki mörg-um árum þótti mikil-
vægt að matur væri vel á borð borinn
og var þá átt við magnið - ekki nauðsyn-
lega hollustuna. Þetta er að breytast, í
helstu viðskiptalöndum okkar er nú litið
á neyslu á hollum mat fyrst og fremst
sem lifsstíl. Maturinn á að vera hollur
og fitulítill.
Áherslubreytingar hafa orðið í
mataræði
í nóvemberblaði bandaríska fæðutíma-
ritsins Food Business segir í grein sem
ber titilinn Lite ’n heaithy goes mainstre-
am (fitulítið og hollt í brennidepli), að í
Bandaríkjunum hafi síðustu tvo áratugina
orðið áherslubreytingar í viðhorfum til
hollustu fæðunnar. I því sambandi er
bent á, að á áttunda áratugnum hafi
áhyggjur beinst að of miklum sykri og
salti í fæðunni. Á níunda áratugnum var
kólesterói og kaloríur blóraböggull, en nú
á tíunda áratugnum sé það fita sem ber
að forðast, spurning sé aðeins hve langt
eigi að ganga í þeim efnum. Sú skoðun
kemur þó fram, að fituminni fæða sé
samtengd hollari matarvenjum og það
muni ekki breytast í náinni framtíð.
Matvælafyrirtækin hafa fram til þessa
reynt að fylgja þessum áherslubreytingum
eftir að einhveiju leyti og hafa flest þeirra
boðið upp á heilsufæði jafnframt hefð-
bundinni framleiðslu.
Hollustuvörur ábatasöm framleiðsla
Jafnvel þó að neytendur láti stundum
eftir sér, oft gegn betri vitund, fituauðugt
nasl og ábæti, sérstaklega eftir að hafa
verið í kaloríusvelti allan daginn, þá gera
matvælaframleiðendur sér grein fyrir því
að hollustuvörur eru trygg og ábatasöm
framleiðsla sem full þörf sé á að sinna
betur.
Ljóst er þó að þegar ákveðnar gæðateg-
undir hafa náð fótfestu á markaðnum og
ákveðinni markaðshlutdeild geta fyrir-
tækin átt von á samkeppni og þau verða
að gera betur. Til að halda velli á mark-
aðnum verður varan að bæði að vera
betri en vara keppinautarins og á undan
á markaðinn. Markaðsmálin standa aldrei
í stað.
Neytendur skilgreina hollustu '
En þó að neytendur séu ekki sammála
um það hvað felist í hollri fæðu, þá kem-
ur fiestum saman um að hollustuíæða
skuli vera fitu- og saltlítil, kaloríu- og
kólesterólsnauð, án rotvarnarefna - og á
lágu verði.
í lauslegri könnun sem gerð var á inn-
kaupavenjum neytenda kom í ljós að þeir
hafa minni áhyggjur af kolesteróli en fitu-
neyslu og þeir sniðganga oftar fituauðug-
ar fæðutegundir en áður. Þeir vilja ekki
aðeins fitusnauða fæðu, hún þarf líka að
vera næringarrík og bragðgóð.
Neytendur telja ekki lengur ásættanleg
þau viðhorf matvælaiðnaðarins að fórna
megi einhveiju af bragðgæðum fyrir holl-
ustuna. Vandamálið er að fitulaus mat-
væli eru bragðlaus því það er fita sem
gefur bæði bragð og áferð. Umtalsverðar
rannsóknir hafa verið gerðar til viðhalda
fullum gæðum í fitulausri fæðu, en það
hefur ekki þótt bera viðunandi árangur.
Neytendur hafa heldur ekki reynst tilbún-
ir að greiða hvaða verð sem er fyrir holl-
ustuna!
Fleiri kaupa mat á skyndibitastað en
áður
En það er margt sem stangast á í
bandarísku þjóðfélagi. Food Marketing
Institute, (lauslega þýtt: Fæðu-markaðs
stofnunin) hefur síðustu árin kannað
áherslur neytenda og breytingar í inn-
kaupum. í nýlegri könnun kom í ljós að
um 55 prósent Bandaríkjamanna segjast
kaupa mat á skyndibitastað og taka heim
með sér (þar segir ekki hve oft), en það
eru meira en 10 prósent fleiri en fyrir
áratug. Þegar neytendur voru spurðir um
þeirra eigin matarvenjur sögðu tveir af
hveijum þrem að fæðuval þeirra gæti
verið betra og mætti innihalda meira
grænmeti og ávexti.
Áhugi neytenda fyrir næringarríkri
fæðu virðist vera meiri en hann hefur
verið síðustu sjö árin og fer vaxandi, en
á sama tíma hafa áhyggjur þeirra af syk-
urneyslu stórlega dvínað. Skýring á því
er ekki ljós, en talið er að það geti verið
vegna sætuefna sem komið hafa í stað
sykurs eins og t.d. í gosdrykkjum.
Offita hrjáir 44 milljónir
Bandaríkjamanna
Fitan er það sem Bandaríkjamenn hafa
áhyggjur af og hafa e.t.v. ástæðu til ef
marka má könnun sem gerð var á vegum
1 National Institute of Health eða Heil-
; brigðismálastofnunar Bandaríkjanna nú
síðastliðið vor. Könnunin leiddi í ljós að
Matvælaframleiðendur hafa komið á móts við kröfur neytenda um bragðgóð mat-
44 milljónir Bandaríkjamanna eru of feit-
ir, eða eru 5-10 kíló yfir kjörþyngd. Stór
hluti af þessu fólki er að reyna að grenna
sig, konur þó meira en karlar, aðrir reyna
að halda í vigtina. Um það bil 45 prósent
hafði hætt kjötneyslu og önnur 36 pró-
sent hafði hætt neyslu á mjólkurvörum.
Það er talið að Bandaríkjamenn eyði 30
milljörðum Bandaríkjadala á ári í að ná
af sér aukapundunum.
Heilsufæði - gullnáma framleiðenda
Matvælaiðnaðinum er nú að verða ljóst
að gullnáma getur falist í framleiðslu á
frosnu fitulitlu heilsufæði, en frosnir máls-
verðir eru að koma á markaðinn aftur.
Raunar eru orðið slíkt framboð í auglýs-
ingum og alls kyns gylliboð í heilsuvörum
að neytendur vita ekki hveiju skal trúa.
Neytendur leita fræðslu og finna hana
hjá The Center for Science in the Public
Interest, samtökum áhugafólks sem gefa
út fréttabréf með upplýsingum um hvað
sé hollt og hvað sé óhollt í matvælum sem
eru á markaðnum. Fréttabréfíð nær til
250 þúsund áskrifenda. Þar eru metin
gæði matvæla sum fá viðurkenningu en
við önnur eru sett spurningarmerki. Sam-
tökin vekja athygli á málum sem snerta
næringu, þau hafa bent á að huga verði
mun betur en gert hefur verið, að næring-
ar- og fituinnihaldi matvæla sem ætluð
eru börnum. Þau vara fólk við að neyta
fæðu þar sem 30 prósent af kaloríum
koma úr fítu. Þau telja þessi viðmiðunar-
mörk of há og vilja lækka þau.
Gervifitan er ekki kaloriusnauð
í greininni kemur fram að minni fita
eða neysla á fítulausu fæði þýðir ekki
nauðsynlega að fólk telji sig þurfa að
borða minna. Gefið er ágætt dæmi um
viðbrögð fólks þegar á markaðinn komu
fítulausar kökur. Anægja var mjög mikil
- því þá væri hægt að borða helmingi
meira.
Flestum ætti að vera ljóst að fleira er
fitandi en feitt kjöt og mjólkurvörur.
Gervifita sem koma á í stað náttúrulegrar
fitu er ekki eins kaloríusnauð og látið er
í veðri vaka. Svo eru matarskammtar þar
vestra ótrúlega vel útilátnir. Fæðumagnið
skiptir máli.
Þó að mikill áróður sé rekinn fyrir
gervifitu í mat í stað venjulegrar fitu þá
eru neytendur nokkuð tortryggnir og virð-
ast þeir hafa meiri áhuga á náttúrulegu
fæði sem þeir treysta betur, segja okkur
aðrar heimildir
Vaxandi áhugi fyrir fitulitlu fæði úr
náttúrulegu hráefni
Þeim þætti sem snýr að neyslu á heilsu-
samlegu og náttúrulegu fæði þurfum við
sem matvælaframleiðendur að fylgast vel
með. Því þar er fiskur og fiskneysla efst
á blaði vegna æskilegrar ómettaðrar fitu.
í gagnabanka áhugamannahópsins um
neytendamál er heilsusamleg samsetnig
fæðunnar skilgreind: Fæðan á að inni-
halda ómettaða fítu, skert kolesteról, salt
og sykur, tvær vítamíntegundir, steinefni
og trefjar.
Fyrir nokkrum árum var framboð
þekktra matvælafyrirtækja á salt- og fitu-
snauðu hollustufæði mjög takmarkað, en
nú stendur það skólum og sjúkrahúsum
til boða jafnt sem hinum almenna neyt-
enda.
Þessi heilsubylgja sem nú er að ná fót-
festu í mikilvægu viðskiptalandi fellur í
fang okkar eins fundið fé, nú þegar gera
á átak í vinna meiri og verðmætari vörur
úr sjávarfangi fyrir erlenda markaði. Hér
eru fleiri fiskar í sjó en þorskur. í banda-
rískum markaðsskýrslum kemur fram, að
þegar fór að draga úr veiðum á þorski í
Atlantshafinu fyrir nokkrum áum, hafa
verið kynntar í Bandaríkjunum ýmsar
fisktegundir annars staðar frá sem þykja
ekkj síðri að gæðum en þorskurinn. Við
ættum ekki að þurfa að leita langt!
M. Þorv
Mdiea flÍsar
.........
: = =S^
31 a«0|11í-
Stórhöfða 17, við Gullinbrú,
sími 67 48 44
***ifi* FLÍSAR

>’
■nawffiriuTLiJu
l’JITWLM&fctfl^M
I T-H I I I I I 1 1 I I M
Stórhöfða 17, við Gullinbrú,
sími 67 48 44
i Stúdentafagnaður
Nemendasambands Menntaskólans í Reykjavík verður haldinn
Fóstudaginn 28. maí á Hótel íslandi og hefst kl. 19.00. Nýstúd-
I entar og allir afmælisárgangar eru hvattir til að fjölmenna.
Afmælisstúdentar eru beðnir um að tilkynna þátttöku sem
fyrst til forsvarsmanns síns árgangs.
Miðasala auglýst síðar.
Stjórnin.
Pöntunarsími
91 -624934
REIKI-
NAMSKEH)
- Veist þú að við búum öll yfir stórkostlegum
eiginleikum til að lækna okkur sjálf?
- Veist þú að með því að nýta okkur þessa eigin-
leika getum við einnig hjálpað öðrum?
- Vilt þú nýta þér þessa eiginleika?
- Reikinámskeið er ein af mörgum leiðum til þess.
Námskeið í Reykjavík:
22.-23. maí 1. stig, helgarnámskeið.
1.-3. júní 2. stig, kvöldnámskeið.
Grundarfjörður:
25.-27. maí 1. stig, kvöldnámskeið.
Guðrún Óladóttir, reikimeistari, s. 33934.