Morgunblaðið - 12.05.1993, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 12. MAÍ 1993
Rektor vekur upp draug
eftir Hrafn
Sveinbjarnarson
í Morgunblaðinu 5. mars sl. er
grein eftir Ömólf Thorlacius rektor
í Menntaskólanum við Hamrahlíð.
Hann fjallar um hugmyndir um
breytt námsfyrirkomulag sem koma
átti á í MH haustið 1991. í því fólst
niðurskurður á skyldunámsgreinum
til stúdentsprófs, einkum náms-
áföngum fyrir lengra komna. Þessu
átti að fylgja „aukið valfrelsi" og
“fjölbreytni náms“, ogþvertekið var
fyrir að um útþynningu væri að
ræða á stúdentsprófi. Undirritaður
fjallaði um þetta í Morgunblaðinu
á sínum tíma og færði rök fyrir
hinu gagnstæða. Því var ekki svar-
að málefnalega.
Heimild skólans til að brautskrá
stúdenta eftir þessu nýja fyrir-
komulagi var afturkölluð af nýjum
menntamálaráðherra að áeggjan
Kennslumálanefndar Háskóla ís-
lands í ágúst 1991. Málið varð MH
til lítils vegsauka og því kemur á
óvart að rektor skólans taki það
ótilneyddur upp að nýju á opinber-
um vettvangi.
Meinlegur misskilningur
Ástæðan fyrir skrifum rektors
virðist vera sú að nú í febrúar leyfði
Háskólaráð deildum Háskólans að
STJÓRN Lánasjóðs íslenskra
námsmanna, LÍN, samþykkti sl.
laugardag nýjar úthlutunarregl-
ur fyrir sjóðinn. Helsta breyting-
in sem gerð er frá fyrri úthlutun-
arreglum er sú að lánað verður
vegna meðlagsgreiðslna til
þeirra sem greiða meðlag, en
samtímis kemur meðlag til lækk-
unar á framfærslu barna. Full-
trúi námsmanna i LÍN hefur
mótmælt þessu ákvæði regln-
anna. Ólíifur G. Einarsson
menntamálaráðherra hefur sent
reglugerðina aftur til stjórnar
sjóðsins og verður fjallað um
þetta ágreiningsefni á fundi
stjórnar sjóðsins nk. föstudag.
„Ég hef lýst þvi yfir að mér þyki
óskynsamlegt að meðlag greitt ein-
stæðu foreldri komi til frádráttar á
námsláni og óskaði eftir því við for-
mann stjómarinnar að stjórnin tæki
þetta upp til endurmats. Það mun
hún gera nk. föstudag og ég bíð
eftir viðbrögðunum. Eg geri ráð
fyrir að þessu verði breytt í meðför-
„Og þótt undarlegt
megi virðast er mögu-
leikinn til þess að und-
irbúa sig markvisst fyr-
ir háskólanám og taka
marktækt stúdentspróf
óðum að hverfa í öllu
valfrelsinu."
setja inntökuskilyrði umfram stúd-
entsnafnbótina, sem hefur að vísu
ekki enn hlotið samþykki stjórn-
valda. í grein rektors er dálítið
meinlegur misskilningur. Hann
kallar það hugarfarsbreytingu þeg-
ar áður var haldið fram af hálfu
Kennslumálanefndar HÍ „að stúd-
entspróf ætti fortakslaust að veita
rétt til setu í HÍ“ en nú samþykki
Háskólaráð „að vísu með talsverð-
um semingi" heimild til að setja
inntökuskilyrði umfram stúdents-
próf.
Rektor MH mætti ef til vill skoða
þetta örlítið betur og líta sér nær.
Staðreyndin er sú að það er auðvit-
að langskynsamlegast að stúdents-
próf sé nægilegur undirbúningur
náms í háskóla og veiti rétt til að
hefja þar nám. Þetta er eðli og til-
gangur þessa prófs og haldbær rök
um stjórnarinnar," sagði Ólafur G.
Einarsson menntamálaráðherra.
Til fyrra horfs
Gunrrar Birgisson, formaður
stjórnar LÍN, sagði að stjórnin hefði
samþykkt að lána vegna meðlags-
greiðslna til þeirra sem greiða með-
Iag, eins og stúdentar hefðu Iagt
fram tillögu um, með því skilyrði
að dregið yrði af bamauppbót þeirra
sem fengju slík Ián. „Stúdentar hafa
mótmælt þessu og við höfum sagt
að við séum þá tilbúnir að draga til
baka þeirra tillögu og færa þetta
til fyrra horfs. Þannig verður þetta
líklega gert á næsta fundi,“ sagði
Gunnar. Hann sagði að ekki kæmi
til greina að samþykkja tillögu stúd-
enta óbreytta því með því væri ver-
ið að lána tvöfalt. „Þar fyrir utan
hefur meðlag hækkað verulega sem
er hagfellt fyrir námsmenn því með-
Iag er ekki talið til tekna."
Hætta í námi
Þorsteinn Þorsteinsson, fulltrúi
fyrir að breyta því hafa aldrei kom-
ið fram. Undanfarin ár hefur þessu
prófi hins vegar einnig verið ætlað
að vera almennt próf fyrir um 80%
ungmenna hér á landi og á því
hafa orðið þvílíkar breytingar að
ekki er lengur mark á því takandi
sem stúdentsprófi. Þess vegna telja
margir í HÍ að nú verði ekki lengur
komist hjá því að gera meiri kröfur.
Yfir þessari „hugarfarsbreyt-
ingu“ virðist rektor þó sigri hrós-
andi og telur nú ekki að ráðuneytið
hafi forsendur til að synja því að
hrint verði í framkvæmd - „í til-
raunaskyni" - þeim langþráðu
breytingum á stúdentsprófinu sem
fela í sér enn frekari útþynningu.
Það voru þó einmitt þær breytingar
sem gengu loks alveg fram af
Kennslumálanefnd HÍ á sínum tíma
og hafa vafalaust með öðru leitt til
þessarar samþykktar Háskólaráðs.
Orð og gerðir Háskólamanna tala
sínu máli þótt þeir veigri sér greini-
lega við að stíga á líkþornin á þeim
sem bera ábyrgð á stúdentsprófinu.
Allt húllumhæið í kringum kerfis-
breytingarnar í MH mun reyndar
einnig vera ein ástæða þess að
nefnd var skipuð um mótun
menntastefnu.
Með því að fjöldaframleiða stúd-
enta - að nafninu til - verður stúd-
entsprófið í sjálfu sér marklaust.
Þá væri í rauninni miklu heiðar-
Stúdentaráðs í stjóm Lánasjóðsins,
segir að foreldrar í námi og náms-
menn sem greiða meðlög séu þeir
tveir hópar sem hafi verið að hætta
í námi í vetur. „Það hafa komið til
mín í viðtöl um 500 stúdentar og
þar af eru um 10-15 námsmenn
sem hafa gefist upp á námi í vetur
og þeir tilheyra allir þessum hóp-
um,“ sagði Þorsteinn.
Fjárþörf sjóðsins vegna námslána
er áætluð í yfirstandandi ljárlögum
3.260 milljónir kr. og er útlit fyrir
að sú áætlun standist fyllilega, seg-
ir í fréttatilkynningu frá meirihluta
stjórnar LÍN.
Námsframvinda
í nýju úthlutunarreglunum eru
reglur um lánshæft sérnám rýmkað-
ar á þá lund að heimilt verður að
lána til eins árs sérnáms, en áður
var slíkt nám aðeins lánshæft ef það
var til a.m.k. tveggja ára. Þá eru
sett ákvæði um lánshæfi einkanáms
í tónlist og ýtarlegri reglur um láns-
hæfi tungumálanáms.
Hrafn Sveinbjarnarson
legra að leggja hreinlega niður
stúdentspróf á íslandi og finna
þessu nýja fullnaðarprófi annað
nafn.
Undir fölsku flaggi
í áfangakerfi MH er siglt undir
fána valfrelsis og ljölbreytni. Stefna
stjórnenda MH er þó sú að vinsæld-
ir námsins skipti meira máli en gildi
þess og markmið.
Sumir áfangar eru óhjákvæmi-
lega vinsælli en aðrir, ekki síst ofur-
léttir áfangar, líkari tómstundag-
amni eldri borgara en menntaskóla-
Reglur um áhrif tekna og frí-
tekjumark eru óbreyttar, en skerð-
ing lána vegna umframtekna nemur
nú 50%. Heimilt verður að gera
námsframvindu upp í heild eftir
skólaár þannig að námsmaður sem
ekki nær lágmarkseiningaíjölda á
haustmisseri á kost á því eftir viss-
um reglum að nýta einingar sem
hann tekur á vormisseri til þess að
fá haustlán og ennfremur einingar
úr upþtökuprófum.
í nýju úthlutunarreglunum eru
tekin upp ákvæði um svigrúm vegna
veikinda, barnsburðar og eininga-
skil við sérstakar aðstæður. Náms-
maður sem verður veikur á síðari
hluta annar eða í prófum og getur
ekki skilað árangri af þeim sökum
getur fengið 75% lán fyrir þá önn,
þótt hann skili litlum sem engum
árangri, enda vinni hann upp tafir
eftir vissum reglum síðar á náms-
ferlinum. Þá er áformað að rýmka
reglur um sérstaka vaxtauppbót,
þannig að bætumar hækki hjá þeim
sem fá lán sín seint greidd út.
námi. Áfangar sem njóta ekki slíkr-
ar ijöldahylli eru t.d. stærðfræði-
og latínuáfangar fyrir lengra
komna enda hafa þeir alloft verið
felldir niður vegna þátttökuleysis.
Stundum virðist farið að kenna
áfanga vegna einhverra séráhuga-
mála kennara og verði þeir vinsælir
falla aðrir niður í staðinn.
Nám til stúdentsprófs í MH er
því í rauninni stefnulaust og
markmiðslaust. Ekkert eftirlit er
með framboði og innihaldi áfanga
eða gildi eininga í áfangakerfinu.
Þótt sami tímafjöldi kunni að vera
bak við einingar í mismunandi
greinum segir það ekkert um raun-
verulegt gildi þeirra. Brautirnar eru
auk þess miserfiðar. Nemendur sem
gengur illa í námi færa sig oft yfir
á léttustu brautina sem hefur því
blásið óeðlilega út.
Um undirbúning háskólanáms
í áfangakerfi
í fyrra hékk uppi í MH auglýsing
frá stærðfræðikennurum skólans,
beint til nemenda á náttúru- og
eðlisfræðibrautum. Þar var bent á
að stærðfræðiáfangar sem þeim
væri skylt að taka nægðu vart sem
skikkanlegur undirbúningur há-
skólanáms í raungreinum og fylgdi
upptalning á þeim áföngum sem
nauðsynlegir þættu til viðbótar. I
Námsvísi skólans er ekkert sem
varpar skugga á ágæti þessara
brauta til undirbúnings háskóla-
námi í raungreinum.
Upp úr fyrrnefndu kerfisævintýri
var skyldunám í latínu lagt fyrir
róða með afnámi fornmálabrautar
MH. í kynningarbæklingi um nám
í Háskóla íslands er þess allvíða
getið þegar rætt er um undirbúning
náms í húmanískum greinum að
kostur sé og jafnvel nauðsyn að
hafa þekkingu á fornmálum.
Hver á að upplýsa menntaskóla-
nema um þann undirbúning sem
þarf til háskólanáms ef stjórnendur
og kennarar skólans kæra sig koll-
ótta um það? Námsráðgjafí kannski
- sem hlýtur að hafa fremur tak-
markaða reynslu og þekkingu á því
sem fram fer í háskóla?
Að breyta merkingu orða
MH er nú rekinn sem markmiðs-
laus skóli þar sem haft er ofan af
fyrir fólki sem hefur ekki að öðru
að hverfa. Um stefnu skólans hafa
stjórnendur hans (í bréfi til núver-
andi nemenda á fornmálabraut) vís-
að til þeirrar orðabókarskýringar
að menntaskóli sé skóli sem útskrif-
ar stúdenta. Kannski hafa þeir einn-
ig athugað að stúdentspróf er, sam-
kvæmt sömu bók, „lokapróf sem
veitir rétt til inngöngu í háskóla".
En þeir hafa tekið sér það bessa-
leyfi, í skjóli misviturra mennta-
málayfirvalda, að breyta merkingu
þessa orðs.
Höfundur hefur verið nemandi &
fornmálabraut MH ífjögur ár.
Námsmenn mótmæla nýjum úthlutunarreglum LÍN
Meðlagslán ásteytingarsteinn
Reykvíkingar - nú hreinsum við til.
Starfsmenn Reykjavíkurborgar munu sjá um að fjarlægja
fulla poka sem settir eru út fyrir lóðamörk.
Einnig er auðvelt að losna við rusl í gámastöðvar Sorpu
sem eru við:
*
Ananaust móts við IVlýragötu,
Sævarhöfða norðan við Malbikunarstöð,
Gylfaflöt austan Strandvegar og
Jafn arsel í Breiðholti.
Höldum borginni hreinni.
Gatnamálastjórinn í Reykjavík
hreinsunardeild
Tvo næstu laugardaga eru sérstakir hreinsunardagar í
Reykjavík fyrir einstaklinga og fyrirtæki. Ruslapokar fást
afhentir i hverfabækistöðvum gatnamálastjóra.
Vesturbæ við Njarðargötu,
Austurbæ við Sigtún,
á Miklatúni,
iðholti við Jafnasel,
tæ, Selási og Grafarvogi við Stórhöfða.
\
>
I
i
i
f
i
i
i
i
i
i
i
l
i
I