Morgunblaðið - 14.05.1993, Blaðsíða 14

ófil

víkur, markmið og starf
eftir Vilhjálm
Sigtryggsson
Stofnun félagsins og markmið
Skógræktarfélag Reykjavíkur
var stofnað 24. október 1946. í
lögum skógræktarfélagsins eru til-
tekin markmið þess og tilgangur
og þær leiðir sem félagið fer til
þess að ná þessum markmiðum.
Skógræktarfélag Reykjavíkur er
félag áhugamanna um skógrækt
og trjárækt og er sjálfseignarstofn-
un.
í 2. gr. 1. segir: „Tilgangur fé-
lagsins er að vinna að skógrækt
og trjárækt í Reykjavík og víðar
og auka skilning og áhuga á þeim
málum.“
í 3. gr. 1. segir: „Félagið vill ná
tilgangi sínum meðal annars með
því:
a) Að veita fræðslu um skógrækt
og ttjárækt.
b) Að leggja stund á plöntuupp-
eldi, ræktun og rannsóknir á
runna- og tijátegundum.
C) Að starfa með Reykjavíkurborg
að ræktun á löndum-borgarinn-
ar.
d) Að vinna að útvegun lands til
skógræktar fyrir félagsmenn.
Heiðmörk
í þriðju grein upphaflegra laga
félagsins stóð: „Leita skal sam-
vinnu við Reykjavíkurbæ um friðun
Heiðmerkur. Árið 1948 er félaginu
síðan falin umsjón með öllum fram-
kvæmdum í Heiðmörk. Veitti
Reykjavíkurbær 60 þúsund kr. til
girðingar og tók félagið að sér að
girða landið. Árið 1950 var gerður
sérstakur samningur við félagið um
framkvæmdir á Heiðmörk. Skóg-
ræktarfélagið leitaði eftir samvinnu
við félagasamtök um sjálfboða-
vinnu og 1952 voru komin um 40
félög landnema á Heiðmörk. 125
félög hafa einhvern tíma starfað í
Heiðmörk. Á sl. ári komu til sam-
starfs 14 félög. Frá upphafí hefur
skógræktarfélag Reykjavíkur út-
vegað plönturnar en landnemarnir
hafa gróðursett þær í sjálfboða-
vinnu. Mestu afköst landnema við
gróðursetningu voru á árunum
1951-1956. Arið 1992 mættu samt
um 65 landnemafélög til gróður-
setningar í Heiðmörk.
Umferð um Heiðmörk hefur auk-
ist mikið hin síðari ár, eftir að tijá-
gróðurinn fór virkilega að taka við
sér. Skógur sem er orðinn mann-
hæð er strax farin að skýla fólki
og það kunna allir að meta. Sl. ár
hafa skv. mælingum komið 200
þúsund manns í Heiðmörk og með
því er Heiðmörk orðin eitt vinsæl-
asta útivistarsvæði landsmanna.
Margt má bæta og má þá fyrst
nefna endurbætur á vegum og er
mjög nauðsynlegt að rykbinda alla
vegi til að losna við ryk. Jafnframt
þarf að auka bflastæði, leikvelli og
hreinlætisaðstöðu. Oft hefur verið
um það rætt að setja einhvers stað-
ar upp lítinn aðlaðandi veitinga-
stað.
Vinnuskóli
Frá 1951 hefur félagið tekið á
móti unglingum úr vinnuskóla
Reykjavíkur og hafa þeir unnið að
gróðursetningu og landgræðslu í
Heiðmörk. Sl. ár unnu í Heiðmörk
um 150 nemar úr Vinnuskóla
Reykjavíkur. Skógræktarfélagið
hefur einnig annast faglega leið-
sögu fyrir vinnuskólafólk í Grafn-
ingi. Þar er starfað eftir fyrirmynd
úr Heiðmörk.
Oskjuhlíð
Árið 1951 veitti Reykjavíkur-
borg fyrst fé til uppgræðslu í
Öskjuhlíð og hefur skógræktarfé-
lagið séð um allar ræktunarfram-
kvæmdir síðan í samvinnu við Hita-
veitu Reykjavíkur. Þar hafa unnið
29-40 unglingar yfir sumartím-
ann, yfirleitt stúlkur. Þar er nú
eftirsóttur útivistarstaður. Áform
eru um að gera í Öskjuhlíð fræðslu
og trimrmstíga og bæta aðstöðu
fyrir útivistarfólk.
Elliðaárdalur
Rafmagnsveita Reykjavíkur
byijaði að gróðursetja tré í Ell-
iðaárdal 1951 og hefur verið gróð-
ursett þar nær hvert ár síðan.
Seinni árin hafa unglingar úr sum-
arvinnu unglinga verið þar að verki
undir stjórn skógræktarfélagsins
og er dalurinn nú, eftir að gerðir
voru þar göngustígar af sumar-
vinnufólki, mjög vinsælt útivistar-
svæði allt árið.
Sérstök sumarverkefni
skólafólks
Frá árinu 1979 hefur skógrækt-
arfélaginu verið falin umsjón með
þessu verkefni fyrir Reykjavíkur-
borg. Félagið hefur gert verk- og
kostnaðaráætlanir.
Reykjavíkurborg ver til þessa
verkefnis í ár um 235 millj. króna.
Við þetta verk fá vinnu í tvo mán-
uði alls 1.100 unglingar, auk um
90 stjórnenda.
Unnið verður á um 30 stöðum.
Til þess að taka á móti þessu fólki
þarf um 55 vinnuskúra og 30 sal-
erni. Mikið af þeirri aðstöðu hefur
verið tekið á leigu frá ýmsum aðil-
um.
Sumarvinnan hefur að mestu
farið fram á jarðarlöndum borgar-
innar, svosem á Hólmsheiði. Þar
hafa starfsmenn skógræktarfé-
lagsins kannað gróðurfar, metið
þörf aðgerða, valið tegundir og
mælt út spildur til plöntunar. Við
þessi störf hefur verið höfð hliðsjón
af reynslunni úr Heiðmörk.
Verkstjórar hafa verið frá skóg-
ræktarfélaginu og hefur verið unn-
ið að því að kenna þeim rétt vinnu-
brögð og ýmislegt er varðar stjóm-
un unglinga. Flestir eru nemar á
háskólastigi eða garðyrkjufólk og
búfræðingar. Sumir verkstjórarnir
hafa verið hjá félaginu frá árinu
1979. í stórum unglingahópi, 1.100
aðilum, þar sem fólk er ekki valið
til starfa eru alltaf nokkrir einstakl-
ingar sem eru fatlaðir eða félags-
lega misþroska. Hefur þurft að
útvega þeim sérhæfða verkstjóra
(kennara) og er hér um að ræða
samstarf við Félagsmálastofnun
borgarinnar. Bæjar- og sveitarfé-
lög um allt land hafa tekið þessa
samvinnu sem fyrirmynd og falið
skógræktarfélögum sinna byggð-
arlaga verkefni á þessu sviði. Má
þar nefna Skf. Eyfirðinga, Hafnar-
fjarðar, Garðabæjar, Kópavogs og
Mosfellsbæjar. Þessi samvinna hef-
ur líka vakið mikla athygli skóg-
ræktar- og sveitarstjórnarmanna
erlendis, t.d. á skógræktarþingi í
Stokkhólmi fyrir tveim árum og
árið eftir kom hingað hópur kenn-
ara og nemenda tl að kynna sér
skógrækt í Reykjavík.
Vilhjálmur Sigtryggsson
„ Sl. ár hafa skv. mæl-
ingum komið 200 þús-
und manns í Heiðmörk
og með því er Heið-
mörk orðin eitt vinsæl-
asta útivistarsvæði
landsmanna.“
Plönturnar
Þegar þessi vinna var að byija
um 1979 var mest verið með svo-
kallaðar berrótarpiöntur, þ.e. plönt-
ur sem teknar eru upp úr ræktunar-
beðum en ekki með neina mold á
rótum. Þannig plöntur er aðeins
hægt að gróðursetja skamman tíma
á vorin. Vinna unglinganna byijar
1. júní og þess vegna varð að rækta
plöntur sérstaklega fyrir þessa
vinnu. í samvinnu við Skógræktar-
félag Eyfirðinga létum við gera
plöntubakka með 150 cm hólfum
til að rækta í skógarplöntur. í þess-
um bökkum ræktum við nú allar
skógræktarplöntur er við seljum.
Þessi tvö félög hafa verið nánast
einu aðilarnir sem framleiða svona
plöntur. Aðrir hafa verið með minni
hólf, 50 cm3 og 100 cm3. Skógrækt-
arfélagið er líka búið að byggja
þijú fullkomin gróðurhús með öll-
um nýjasta tæknibúnaði til plöntu-
framleiðslu.
Skógræktarfélagið leitast við að
fylgjast með nýjustu tækniþróun
og hefur nú tryggt sér framleiðslu-
rétt á úrvals birki með svokallaðri
frumuræktun og verður með því
fyrsta gróðrarstöðin hérlendis til
að framleiða og dreifa plöntum á
þennan mátarTéfaglð er í þessu
skyni að breyta einu gróðurhúsi
fyrir þessa gerð ræktunar.
Fræðslustarl'
Skógræktarfélagið hefur haldið
fræðslufundi fyrir almenning um
tijárækt og skógrækt bæði í skóg-
ræktarstöðinni og á ýmsum stöðum
í borginni. Það rekur leiðbeininga-
þjónustu í Fossvogi.
Sl. ár bauð félagið öllum 10 ára
börnum í Reykjavík í heimsókn og
hefur þeim verið kennt ýmislegt
um sáningu, klippingu græðlinga
o.fl. Síðan eru þeim gefnar tijá-
plöntur sem þau gróðursetja í maí-
mánuði undir leiðsögn okkar fólks
í svokallaðan Skólaskóg við Rauða-
vatn. Þetta hefur félagið allt gert
án endurgjalds.
Tijásýnireitur hefur verið settur
upp í Vífilsstaðahlíð og eru þegar
komnar þar merktar tijátegundir.
Gerðir hafa verið merktir gangstíg-
ar víða um Heiðmörk og í vetur
hefur verið troðin skíðabraut á
þeim. Vísir að tjaldsvæði er kominn
í Hjalladal með góðri snyrtiaðstöðu
og leikvöllum.
Á Elliðavatni var bytjað á
fræðslustofu, sem á að bæta að-
stöðu við fræðslu í Heiðmörk og
lífríki þar. Þarna er jafnframt verið
að forða frá skemmdum steinhúsi
sem byggt var um 1860.
Samstarfið á liðnum árum
Ein helsta forsenda samstarfs
borgar og Skógræktarfélags
Reykjavíkur er vafalaust sú stað-
reynd að félagið var hveiju sinni
sá eini aðili sem gat látið í té nægi-
legt plöntumagn, nauðsynlegar
tegundir og sérhæfða umsjón.
Þannig var háttað bæði þegar Heið-
merkurstarfið hófst og þegar sum-
ai-vinna skólafólks hófst að marki.
Hér ber þess að geta að útmörk
Reykjavíkur býður upp á erfið skil-
yrði til skógræktar. Af því leiðir
að tijáplöntur til ræktunar á þessu
landi þurfa að vera í öðrum gæða-
flokki en venjulegar skógarplöntur.
Önnur forsendan hefur verið sú
stefna borgaryfirvalda að leita
samstarfs við fijáls samtök borgar-
anna og framtak þeirra. Skógrækt-
arfélagið er dæmi um hvort tveggja
og jafnframt setur það fræðslu og
fagleg sjónarmið til lengri tima í
öndvegi.
Stjórn Skógræktarfélags
Reykjavíkur hefur frá upphafi sett
markið hátt í því að fræða almenn-
ing um aukna ræktun og þar með
að geta sett eða látið af hendi rétt
kvæmni og klóna af plöntum sem
henta hveijum stað. Því til árétting-
ar má nefna að félagið stuðlaði að
því að Einar G. E. Sæmundsen, fv.
framkvæmdastjóri, fór í fræsöfnun
til Alaska 1950. Vilhjálmur Sig-
tryggsson, þáverandi starfsmaður
núverandi framkvæmdastjóri, fór
ásamt fleirum 1953. Og Oli Valur
Hanson og félagar hans voru
styrktir til fræsöfnunar 1988. Allt
hefur þetta skilað íslenskri skóg-
rækt verulegum ávinningi. Trén
sem nú eru að vaxa upp á útivistar-
svæðum borgarinnar og víðar eru
afkomendur þessara safnana.
Stjórn félagsins er þannig skip-
uð: Formaður Þorvaldur S. Þor-
valdsson, forstöðumaður borgar-
skipulags; varaformaður Jón Birgir
Jónsson, aðstoðarvegamálastjóri;
ritari Olafur Sigurðsson, arkitekt;
gjaldkeri Sturla Snorrason, fram-
kvæmdastjóri; meðstjórnandi Birg-
ir ísl. Gunnarsson, seðlabanka-
stjóri; varamaður Reynir Vilhjálms-
son, landslagsarkitekt; varamaður
Kristín Axelsdóttir, kennari; fram-
kvæmdastjóri Vilhjálmur Sig-
tryggsson, skógræktarfræðingur.
Höfundur er framkvæmdostjóri
Skógræktarfélags Reykjavíkur
~ --------------------—-------
fiísar

\±: iitlt
Stórhöfða 17, við Gullinbrú,
sfmi 67 48 44
Húsbréf
________ Innlausnarverð
húsbréfa í
1. flokki 1989
1. flokki 1990
2. flokki 1990
2. flokki 1991
Innlausnardagur 15. maí 1993.
1. flokkur 1989
Nafnverð:
5.000
50.000
500.000
Innlausnarverð:
7.402
74.016
740.157
1. flokkur 1990 Nafnverð: 5.000 50.000 500.000 Innlausnarverð: 6.535 65.347 653.468
2. floklcur 1990 Nafnverð: Innlausnarverð:
10.000 12.907
100.000 129.069
1.000.000 1.290.690
2. flokkur 1991 Nafnverð: Innlausnarverð:
10.000 11.997
100.000 119.973
1.000.000 1.199.727
Innlausnarstaður:
Veðdeild Landsbanka íslands
Suðurlandsbraut 24.
Ún HÚSNÆÐISSTOFNUN RÍKISINS
LJ HÚSBRÉFAOEILD • SUÐURLANOSBRAUT 24 ■ 108 REYKJAVlK ■ SlMI 696900
30 % AFSUTTUR
Kristalsglös, matar- og kaffistell, sem
eru íframleiðslu til drsloka 1993,
verða seld með 30% afslœtti til 30.
maí.
Fyrirliggjandi pantanir óskast sóttar.
Tilvalið tœkifœri til að gera góð kaup á
postulíni afbestu gerð.
S ÍLTlTWB ItÐ Í9(
Kringlunni, s. 689066.