Morgunblaðið - 02.06.1993, Blaðsíða 24

MORGÚNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 2. JÚNí’ 19'93
-í
4
Valter Carlsson formaður Samtaka norrænna bókagerðarmanna
Norðurlönd standa framar-
lega á sviði prentiðnaðar
VALTER Carlsson, formaður Samtaka norrænna bókagerðar-
manna og Alþjóðasamtaka bókagerðarmanna, sem staddur var
hér á landi í tengslum við aðalfund norrænu samtakanna í síð-
ustu viku, segir að nauðsynlegt sé að viðhalda norrænni sam-
vinnu á öllum sviðum til þess að þróunin í Suður-Evrópu muni
ekki ráða gangi mála á Norðurlöndum, en þar giltu ekki heildar-
samningar, heldur sérsamningar við marga hópa og ringulreið
ríkti. Norðurlöndin verði að hafa áhrif á þróunina en ekki vera
áhorfendur. Ef það eigi að takast verði þau að eiga náið sam-
starf og móta sameiginlega stefnu.
Valter sagði að fara yrði tuttugu
ár aftur í tímann til að geta metið
áhrif þeirra tæknilegu breytinga
sem orðið hefðu í prentiðnaðinum.
Ef litið væri til Norðurlandanna
einvörðungu þá hefðu þau nálgast
þessa breytingu á mismunandi
hátt. í Svíþjóð hefðu menn þegar
árið 1973 samið um það í kjara-
samningum að ný tækni væri tekin
upp enda var það forsenda þess
að fyrirtæki í blaðaútgáfu, prent-
smiðjur og umbúðafyrirtæki gætu
nýtt sér tækniþróunina.
Klakklaust í gegnum erfitt
tímabil
„Við lögðum þó áherslu á að
þessi tækni yrði tekin upp skipu-
lega og að fólk hefði rétt á mennt-
un og starfsöryggi. Það átti ekki
að segja neinum upp störfum
vegna þess að ný tækni kæmi til
sögunnar. Við börðumst þó ekki
fyrir því að halda fjölda stafs-
manna algjörlega óbreyttum.
Margir hættu störfum vegna þess
að þeir voru komnir á eftirlauna-
aldur eða af öðrum ástæðum. Ég
held að það hafí verið gífurlega
mikilvægt að við náðum strax sam-
komulagi af þessu tagi í Svíþjóð.
Þetta hafði töluvert mikil áhrif á
hinum Norðurlöndunum. Það er
því ekki hægt að saka bókagerðar-
menn á Norðurlöndum um að
standa gegn þróuninni líkt og til
dæmis gerðist í Englandi, í Wapp-
ing. Við höfum því komið klakk-
laust í gegnum þetta tímabil um-
skipta. Og umskiptin hafa verið
veruleg. Ef við lítum tuttugu ár
aftur í tímann má segja að hver
einasti bókagerðarmaður, sama á
hvaða starfssviði hann er, hafi
þurft að ganga í gegnum endur-
menntun og taka upp nýtt vinnu-
lag,“ sagði Valter.
Valter sagðist telja þetta hafa
tekist þetta vel á Norðurlöndum
vegna þess að menn hefðu lagt
áherslu á samvinnu um þessi mál
pg nýtt sér reynslu hvors annars.
í Englandi væru aðrar hefðir til
staðar og þar hefðu menn lagt
áherslu á að varðveita hvert ein-
asta stöðugildi. „Ég hef stundum
lýst því þannig að þeir hafi barist
fyrir ófæddum bókagerðarmönn-
um. Það höfum við ekki gert á
Norðurlöndum heidur reynt að
stuðla að því að bókagerðarmenn
fái viðunandi verkefni jafnvel þó
að tæknin breytist.“
Hægir á þróuninni
Þegar Valter var spurður hvort
að hann teldi að tækniþróunin yrði
jafn ör næstu árin og myndi hafa
jafn mikil áhrif á störf bókagerðar-
manna sagðist hann telja að þróun-
in myndi aðeins hægja á sér. Hins
vegar myndi vinnuskipulag breyt-
ast til muna og yrðu bókagerðar-
menn, skrifstofumenn og blaða-
menn að taka upp nýja starfs-
hætti. Verkaskiptingin myndi
breytast. Það yrði ekki lengur
þannig að einn maður myndi gefa
skipun, annar sjá um undirbúning,
enn einn framkvæmdina og loks
væri einn sem hefði eftirlit með
öllu. Skilin þarna á milli myndu
smám saman þurrkast út. Sam-
vinna milli starfsstéttanna myndi
aukast og að sama skapi draga
úr tvíverknaði.
Valter sagði að ef þetta ætti að
geta orðið að veruleika yrðu menn
hins vegar að gjörbreyta hugsun-
arhætti sínum. „Ef við ætlum að
auka framleiðni og tryggja at-
vinnutækifæri þá verðum við að
færa okkur í þessa átt. Þetta er
mjög mikilvægt upp á framtíðina.“
Hann sagði að þegar mætti sjá
fyrstu teikn þess að menn væru
farnir að taka upp vinnubrögð af
þessu tagi, ekki síst á dagblöðum
þar sem bókagerðarmenn og
blaðamenn ættu nú náná sam-
vinnu. Þetta yrði hins vegar að
gerast alls staðar í prentiðnaðinum
og raunar hvaða iðnaði sem er.
Skilin milli ólíkra starfssviða yrðu
að verða gegnsærri og samvinna
að aukast.
„Þetta verður síðan að endur-
speglast í kjarasamningum. Við
getum ekki verið með gjörólíka
kjarasamninga milli starfsstétta.
Það verður að vera eitthvað sam-
ræmi á milli,“ sagði Valter. Hann
sagðist hins vegar ekki telja æski-
legt að gera sérstaka vinnustaða-
samninga. Það yrði að gera heild-
arsamninga með ákveðnum sveigj-
anleika þannig að hægt væri að
aðlaga þá að ólíkum vinnustöðum.
Ef ekki væru gerðir heildarsamn-
ingar myndi það leiða til upplausn-
ar; heildarsamningar væru nauð-
synlegir til að draga meginlínurnar
varðandi kjaramál og þá ekki síst
fyrir atvinnurekendur sjálfa til að
draga úr líkunum á undirboðum.
Ef land sem Svíþjóð væri tekið sem
dæmi þá væri nauðsynlegt fyrir
fyrirtæki í norðurhlutanum að hafa
ákveðinn heildarramma ef þau
ættu að geta keppt við fyrirtæki
í Stokkhólmi eða suðurhluta Sví-
þjóðar.
Á heildina litið sagðist hann telja
að Norðurlöndin stæðu mjög fram-
arlega á sviði prentiðnaðar og að
menn fengju nánast menningar-
áfall þegar þeir kæmu til Suður-
Evrópu, að ekki væri minnst á
þriðja heiminn. „Við á Norðurlönd-
unum erum vanir heildarsamning-
um en í Suður-Evrópu getur maður
komið inn í fyrirtæki í prentiðnaði
eða dagblað þar sem eru þrjú stétt-
arfélög blaðamanna, eitt kaþólskt,
eitt kommúnískt og eitt frjálslynt,
þijú félög bókagerðarmanna og
svo framvegis og öll eiga þessi
félög erfitt með að ræða hvert við
annað. Allt skipulag er líka í mol-
um á þessum slóðum.“
Samkeppni frá Austur-Evrópu
Aðspurður um hvort að hætta
væri á að hinn evrópski samruni
myndi draga úr þessari norrænu
sérstöðu sagði Valter mikilvægt
að vinna að því innan Alþjóðasam-
bands bókagerðarmanna að kynna
öðrum þjóðum hvernig best væri
að skipuleggja starfsemi stéttarfé-
laga. Sagðist hann telja að Samtök
norrænna bókagerðarmanna ættu
góða möguleika á að hafa áhrif á
gang mála í þessum efnum á næstu
árum.
En hvað með aukna samkeppni
varðandi prentun þegar Evrópa
þróast stöðugt í átt að einu mark-
Roy Myers sérfræðingur í háþrýstilækningum
I háþrýstimeðferð er
súrefni beitt sem lyfi
SÚREFNISKLEFI sá sem Borg- magn súrefnis sem sjúklingurinn í venjulegu umhverfi andar mann-
Borg-
arspítali hefur að láni til átta
mánaða gagnast einkum í tilfell-
um þar sem súrefni á ekki greið-
an aðgang að slösuðum líkams-
hluta, að sögn dr. Roy Myers sem
staddur var hérlendis í síðustu
viku til að kynna háþrýstilækn-
ingar fyrir heilbrigðisstéttunum.
Einkum er um að ræða slæm
fótasár eða sár sem gróa illa, t.d.
hjá sykursjúkum, iangvarandi
beinsýkingar og köfunarveiki.
Til þess að flýta lækningu er
magn súrefnis sem sjúklingurinn
getur andað að sér tuttugufald-
að.
Roy Myers er sérfræðingur á sviði
háþrýstilækninga og hefur 16 ára
reynslu af notkun háþrýstiklefa á
borð við þann sem Borgarspítalinn
hefur yfir að ráða um þessar mund-
ir. Hann sagði í samtali við Morgun-
blaðið að hlutverk sitt væri að færa
læknum hérlendis heim sanninn um
háþrýstilækningar, í hvaða tilfellum
þær ættu við og af hveiju þær kæmu
að gagni.
venjulegu i
eskjan að sér lofti sem inniheldur
21% súrefni og 79% köfnunarefni. í
háþrýstiklefa andar sjúklingurinn að
sér lofti þar sem hlutfall súrefnis er
100% og þrýstingurinn sem er í þessu
lokaða rými gerir það að verkum að
hægt er að metta blóðið súrefni í
hærra hlutfalli en ella. Að öllu jöfnu
eru það rauðu blóðkornin sem bera
súrefnið en með þessari aðferð má
einnig auka hlutfall súrefnis í blóð-
vökvanum sjálfum og bera þannig
súrefni til skemmdra vefja.
bosch JÚNÍ-TILBOÐ bosch
ÍSSKÁPAR Tilboösverð
M. FRYSTI stgr.
KGV 2601 54.012
150 cm.
KGV 3101 56.794
170 cm.
KGV 3601 59.576
185 cm.
ALLTAÐ
24% STGR.
AFSLATTUR
+
3.500 kr.
matvöruúttekt í HAGKAUP
fylgir hverjum ísskáp.
W W Jóhann Ólafsson & Co
~ =? siinimbokí; i.i • iim rkykjavIk • sImishs.shs
Opnunartími mánudaga til föstudaga 9-12 og 13-18.
Lokað á laugardögum.
Frumkvöðlar
Morgunblaðið/Sverrir
SÚREFNISKLEFINN er í bakgrunni. Fyrir framan hann standa f.v.
Calcedonio Gonzales yfirlæknir sikileyska köfunar- og háþrýstilækn-
ingafélagsins, Roy Myers sérfræðingur í háþrýstilækningum, Einar
Sindrason yfirlæknir Heyrnar- og talmeinastöðvarinnar og Magni
Jónsson lungnasérfræðingur.
Þetta á meðal annars við um
áverka á útlimum, t.d. fótlegg eða
framhandlegg, skaddaða vefí eða
vöðva umlukta bandvefshólfi. Við
skemmdir á taugum og æðum mynd-
ast þiýstingur vegna bólgu eða bjúgs
og blóðið kemst ekki að vefnum en
það gerir blóðvökvinn hins vegar og
þetta aukna súrefnisflæði flýtir fyrir
lækningu því aukið hlutfall súrefnis
hraðar endurnýjun frumanna.
Loftfælnir sýklar drepast
Þessi aðferð kemur einnig að
gagni við að vinna bug á sýkingum
af völdum loftfælinna sýkla sem
blómstra í vefjum þar sem súrefnis-
flæði er ekkert vegna bjúgs eða
bólgu. Með auknu súrefni drepast
þessar bakteríur og lækning er á
næsta leiti.
Meðferðin hentar einnig þar sem
drep hefur komist í sár. Það orsak-
ast af bakteríum sem gefa frá sér
eiturefni og auka þannig á vefjar-
skemmdir. Aukið flæði súrefnis drep-
ur bakteríurnar, eyðir eiturefnunum
og flýtir bata. Fylgikvilla geislalækn-
inga má einnig lækna með háþrýsti-
meðferð. Geislameðferð getur orsak-
að beineyðingu eða beindrep t.d. í
kjálka. Ef draga þarf tönn úr viðkom-
andi sjúklingi er ekki víst að sárið
grói og þar kemur háþrýstilækning
til skjalanna með aukið súrefni. Að
lokum má nefna afleiðingar brunas-
ára. í kringum hvert brunasár er að
fínna svæði þar sem frumur eru ekki
dauðar en hafa orðið fyrir hnjaski.
Með háþrýstimeðferð má flýta fyrir
endurnýjun þeirra og þannig hefta
jaðar brunasársins.
Háþrýstimeðferð góð til síns
brúks
I samtali við Morgunblaðið kvað
Roy Myers háþrýstimeðferð gagnast
vel þar sem hún á annað borð ætti
við. Takmarkanir hennar einskorðuð-
ust fyrst og fremst við hinn sálræna
þátt og fyrir kæmi að sjúklingar
fengju innilokunarkennd í klefanum.
Hann sagði ennfremur að sjúklingur-
inn fyndi einkum fyrir þrýstingi í
eyrum líkt og gerist í flugvélum ef
maður er með kvef en að öðru leyti
væri meðferðin sjúklingnum að
meinalausu. Sumir kvörtuðu undan
þreytu en það væri líkast til fyrst og
fremst vegna þessarar einkennilegu
lífsreynslu .að vera í lokuðum klefa í
einn og hálfan tíma f þrýstingi sem
gæti numið allt að þremur loftþyngd-
um.
Súrefni sem lyf
„Súrefni er lífsnauðsynlegt. Það
má líkja því við ávanabindandi efni.
Við getum ekki án þess verið. í há-
þiýstimeðferð er súrefni beitt sem
nokkurs konar lyfi. Það er ekki hægt
að sprauta því í æð og þar af leið-
andi kemur súrefnisklefinn tii sög-
unnar. Við lifum á geimöld og hægt
er að hugsa sér klefann er sem lítið
geimskip. Fólk þarf ekki að óttast
hann,“ sagði Roy Myers að lokum.
-I