Morgunblaðið - 24.06.1993, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 24. JÚNÍ 1993
©1989 Universal Press Syndicale
,JJún viil fd cá \Jita- hvernig póttstókm i/ar*
HOGNI HREKKVISI
„é-Q ÆTi-A BARA Af> ETLPA VENJCU.EGAN
KALRÚN, pAKKA ÞÉR FVRIR."
BRÉF TIL BLAÐSINS
Kringlan 1 103 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691329
Arkitektúr — náms-
efni í gnmnskólum THE BUILDING EXPERIENCES TRUST
Frá Sigurði Einarssyni:
Þegar minnst er á arkitektúr,
koma ólíkir hlutir upp í huga fólks,
en sjaldnast sú breidd sem orðið
felur í sér. Allt of margir leiða
hugann eingöngu að kirkjum og
opinberum glæsihöllum. Sú stað-
reynd, að arkitektúr er listgrein
sem nær yfir hönnun og fram-
kvæmdir alls manngerðs umhverf-
is, er ekki sá skilningur á orðinu,
sem er algengur meðal almenn-
ings. Arkitektúr er eina listgreinin
sem er óumflýjanleg. Það hvað
arkitektúr er eðlilegur hlutur í
okkar daglega lífi, vafalaust stóran
þátt í því, að uppeldi í arkitektúr
í gegnum námsefni grunnskólans
hefur algerlega misfarist. Að lok-
inni skólagöngu býr almenningur
bærilega að grasafræði, dýrafræði
og jarðfræði, en þegar kemur að
því að fjalla um arkitektúr er vega-
nesti skólanna af skornum
skammti.
Aukin umhverfisumræða krefst
þess af borgurunum að þeir hafi
skilning á þeim kostum sem búið
geta í náttúrunni og því umhverfi
sem við sjálf mótum. Gæði arki-
tektúrs fara að sjálfsögðu eftir
getu hönnuða, en þau eru ávallt
háð skilningi þess sem biður um
verkið. Það skal engan undra þótt
mikið af því sem gert er sé ófull-
nægjandi, þar sem almenningur
hefur ekki fengið kennslu í að
skynja og gera sér grein fyrir þeim
gæðum sem hægt er að krefjast á
þessu sviði.
Þegar fjallað er um gildi arki-
tektúrs, er það fyrir mörgum
spurning um fallegt eða ljótt. Opna
þarf augu manna fyrir því, að þetta
er ekki bara smekksatriði. Allt of
oft byggir fólk skoðun sína á því
hvort hlutur er fallegur eða ljótur
með því líkja honum við eitthvað
sem það þekkir. T.d. ef hús minnir
á ijómatertu er það fallegt, en ef
það minnir á öskutunnu er það
ljótt.
Skoðun manna þarf að grund-
vallast af heildarinnsýn, þar sem
tekið er tillit til notagildis og um-
hverfísiegra gæða, hvort heldur
um er að ræða kaffibolla, einbýlis-
hús eða aðalskipulag. Neytendur
lifa og hrærast innan um alls kyns
vöru, sem í stað þess að uppfylla
gæði til notkunar höfðar til tilfinn-
inga, löngunar og félagslegs metn-
aðar þeirra. Tilvitnun í mismun-
andi smekk fólks er oft afsökun
fyrir slíkri „plathönnun“. Tísku-
fyrirbrigði verða allt of oft þess
valdandi að menn fylgja í blindni
straumnum, í stað þess að gera
sitt eigið óháða mat á verðleikum
hlutarins.
The Building Experiences Trust
eru samtök fag- og áhugamanna
sem vilja stuðla að fræðslu um
arkitektúr meðal almennings, und-
ir kjöroðunum „Arkitektúr í skól-
um“. Þessa dagana stendur yfir
mikið átak, í fjölmörgum borgum
heims, þar sem vakin er athygli á
þessum veika hlekk í umhverfis-
fræðslu skólafólks. Hér á landi
mun hópur á vegum Arkitektafé-
lags íslands standa fyrir kynningu
á málefninu, og m.a. fara þess á
leit við Námsgagnastofnun að
þýdd og útgefin verði kennslugögn
fyrir námsefnið.
Markmiðið með slíkri fræðslu
er að hvetja nemendur til þess að
skynja umhverfi sitt í ríkara mæli
en fyrr, að auka hæfileika þeirra
til að meta gæði hönnunar og
skipulags jafnframt því að auka
áhuga þeirra á þátttöku þegar
nánasta umhverfi er valið, mótað
eða skipulagt. Það er einnig nauð-
synlegt að auka skilning nemenda
á því að byggt umhverfi er undir
áhrifum frá stjórnmálalegum-,
fjárhagslegum- og menningarleg-
um straumum í samfélaginu.
Það á ekki að vera markmið
með kennslunni að mennta arki-
tekta. Sumir nemenda munu vafa-
laust sýna fram á meðfædda hæfi-
leika til sköpunar, og fyrir þá er
slík kennsla sérstaklega gefandi.
Hjá flestum ætti námið að vekja
áhuga á að sannreyna hluti í dag-
lega lífinu, auk þess sem auðveldar
hönnunaræfingar ættu að stuðla
að innsýn í hönnunarferlið.
Fræðsla í arkitektúr ætti í það
minnsta að gera nemendur betur
í stakk búna til að mynda sér
skoðanir og taka þátt í mótun
umhyerfisins, við kaup á húsbún-
aði, sem húsbyggjandi eða þáttak-
andi í framkvæmdum fyrirtækis,
eða sem virkur borgari í umfjöllun
skipulags.
SIGURÐUR EINARSSON
arkitekt, Pósthússtræti 9
Reykjavík
Víkveiji skrífar
*
flestum hinna Norðurlandanna
hafa opinberir aðilar fyrir
margt löngu komið upp myndarleg-
um menningarmiðstöðvum. Þetta
eru einatt gamlar hallir eða slot sem
gerð hafa verið upp af miklum
myndarskap til að hýsa margvíslega
menningarstarfsemi. Alltaf er þó
ríflegt rými lagt undir myndlistar-
sýningar, stundum hafa söfn þar
fastan samastað og á sumum stöð-
um er jafnvel vinnuaðstaða og gist-
ing fyrir listamenn, jafnt heima-
menn sem gesti frá öðrum Norður-
landanna.
Víkveiji verður ekki var við ann-
að en íslenskir listamenn hafi kunn-
að vel að meta þennan höfðingskap
og gestrisni frænda okkar á hinum
Norðurlöndunum og mönnum þyki
eftirsóknavert að fá inni í þessum
margrómuðu menningarmiðstöðv-
um með sýningar sínar, að ekki sé
nú talað um að hreppa þarna vinnu-
aðstöðu og íbúð að auki.
Af þessari ástæðu hefði Víkverji
að óreyndu haldið að myndlistar-
menn myndu fylkja liði um þá fram-
kvæmd Reykjavíkurborgar að gera
upp Korpúlfsstaði sem veglega
listamiðstöð sem að hluta til hýsti
listaverkagjöf Errós en gæfi að
auki möguleika á ýmiss konar list-
starfsemi annarri. En eins og ævin-
lega þegar ráðast á í stórvirki hér
á landi af dálítilli djörfung og stór-
hug er skammt í úrtölumennina.
Frænkurnar öfund og afbrýðisemi
skjóta óðar upp kollinum, og
þrengstu sérhagsmunir skulu ráða
ferðinni á kostnað heildarinnar.
Víkveiji vill hvetja borgaryfirvöld
til dáða í þessu þarfa verkefni, þar
sem slegnar eru tvær flugur í einu
höggi — Korpúlfsstöðum bjargað
frá frekari niðurníðslu og fjölþættri
menningarmiðstöð komið á laggirn-
ar. Þegar fram líða stundir mun
enda ekki verða spurt um úrtölu-
mennina heldur hina sem höfðu
þann kjark og framsýni að blása
nýju lífi í Korpúlfsstaði — menning-
arlífi.
xxx
að má lesa það í fréttum að
nú er hefðbundið reiptog að
fara af stað í tengslum við fjárlaga-
gerð næsta árs. Ríkisstjórnin hefur
komið sér niður á útgjaldaramma
og það er einsýnt að helstu út-
gjaldaráðuneytin verða enn að grípa
til niðurskurðarhnífsins — heil-
brigðisráðuneytið mun sennilega
þurfa að skera niður útgjöld sín á
þriðja milljarð og menntamálaráðu-
neytið á annan milljarð samkvæmt
þeim hugmyndum sem fyrir liggja.
Einhveijum kann að þykja með ólík-
indum að enn sé verið að höggva
í sama knérunninn með niðurskurði
í heilbrigðismálum og menntamál-
um. Staðreyndin er hins vegar sú
að innbyggðar útgjaldahækkanir
milli ára eru umtalsverðar í báðum
þessum málaflokkum, auk þess sem
vaxandi samdráttur í samfélaginu
með lækkandi tekjum fyrir ríkissjóð
kallar á frekari aðhaldsaðgerðir.
Sighvatur Björgvinssin, fyrrum
heilbrigðisráðherra, þótti á stund-
um taka nokkuð hraustlega til
hendinni í ráðuneyti sínu og var líkt
við naut í flagi í viðleitni sinni að
koma böndum á útgjöldin til heil-
brigðismála. Skýringin á hraust-
legri framgöngu Sighvats kann þó
einfaldlega að hafa verið sú að
hann hafði um árabil setið í fjárveit-
inganefnd Alþingis og einnig verið
fjármálaráðherra um skeið, og
þekkti því viðfangsefnið og umfang
vandans betur en margur annar.
Það verður þess vegna fróðlegt að
fylgjast með eftirmanni Sighvats í
heilbrigðisráðuneytinu. Guðmundur
Árni Stefánsson hefur þótt fram-
kvæmdaglaður í tíð sinni sem bæj-
arstjóri í Hafnarfirði og því frekur
til fjárins. Hér eftir verður hann í
gjörólíku hlutverki og því verður
ugglaust fylgst gaumgæfilega með
því hvernig til tekst.
xxx
*
Islandsmótið í knattspyrnu hefur
farið af stað með hinni mestu
flugeldasýningu. Víkveiji minnist
þess að minnsta kosti ekki að svo
mörg mörk hafi verið skoruð í byrj-
un þessara móta á síðustu árum
sem nú og enn undarlegra er hversu
sveiflurnar geta verið miklar hjá
einstökum liðum milli leika. FH
tapar þannig 5-0 fyrir Akurnesing-
um en vinnur svo Fylki 4-0 og
Keflvíkinga 5-1. Akurnesingar
liggja hins vegar fyrir Frömmurum
4-2 eftir að hafa verið 4-0 undir
um tíma en vinna síðan Víkinga
10-1! í þeirri umferð liggja hins
vegar Frammarar kylliflatir fyrir
Val 4-1!? Ekki ætti að kvarta yfir
mörgum mörkum, því að út á það
gengur þessi skemmtilega íþrótt.