Morgunblaðið - 25.06.1993, Blaðsíða 1

56 SIÐUR B
140. tbl. 81.árg.
FÖSTUDAGUR 25. JÚNÍ 1993
Prentsmiðja Morgunblaðsins
„Síðasta
setning
Ferm-
ats“ leyst
BRESKUR prófessor, Andrew
Wiles að nafni, hefur fundið
lausn á gátu, sem mestu
stærðfræðisnillingar hafa
glímt við án árangurs í 300
ár. Er um að ræða „Síðustu
setningu Fermats", sem svo
er kölluð, en Fermat var
franskur stærðfræðingur,
sem uppi var á 17. öld. Við
lausnina studdist Wiles við
það, sem heitir á máli stærð-
fræðinga sporgerir ferlar.
Wiles flutti fyrirlestra um til-
gátu Fermats á fundi með stærð-
fræðingum í Cambridge-háskóla
nú í vikunni en það var þó ekki
fyrr en í síðustu setningunni í
síðasta fyririestrinum á síðasta
degi, að hann opinberaði lausn-
ina.
„Þetta er óhemjumerkilegur
árangur. Fyrir aðeins nokkruni
dögum höfðu menn á orði, að
þeir byggjust akki við að upplifa
það að sjá lausnina," sagði Peter
Goddard, aðstoðarforstöðumað-
ur Newton-stofnunarinnar, en
Wiles flutti fyrirlestrana við
hana.
„Sannlega dásamleg
sönnun“
Reynir Axelsson stærðfræð-
ingur segir, að franski stærð-
fræðingurinn Pierre de Fermat
hafi hripað tilgátuna út á spáss-
íu í bók og látið þess jafnframt
getið, að hann hefði „sannléga
fundið dásamlega sönnun“. Það
var hins vegar ekki pláss á
spássíunni fyrir hana. Segir
Reynir, að „Síðasta setning
Fermats" sé svohljóðandi: Ef n
er heil tala stærri en 2, þá hefur
jafnan xn + yn = z" enga lausn,
þannig að x, y og z séu heilar
tölur aðrar en 0. Ef " er jafnt
og 2, er hins vegar unnt að leysa
jöfnuna.
Við lausn gátunnar sannaði
Wiles fyrst Shimura-Taniyama-
Weil-tilgátuna en Reynir segir,
að sýnt hafí verið fram á það
áður, að sönnun hennar leiddi
af sér sönnun á tilgátu Fermats.
Allir í röð
Morgunblaðið/Bje
Fjölskyldugarðurinn í Laugardal var opnaður í gær að viðstöddu miklu fjölmenni og voru börnin sérstaklega áberandi í þeim hópi.
Sjá bls. 3: „Það er leikur að læra...“
Rússlandsforseti hót-
ar íhlutun í Eistlandi
Bann við geimaug-
lýsingum hugsanlegt
Washington. Reuter.
HÓPUR bandarískra þingmanna, jafnt úr Repúblikanaflokknum
sem Demókrataflokknum, lagði á miðvikudag fram lagafrumvarp
í bandaríska þinginu um bann við auglýsingum í geimnum.
Þingmennimir hafa einnig hvatt
Bill Clinton Bandaríkjaforseta til
að stuðla að því að samþykktur
verði alþjóðlegur sáttmáli um bann
við slíkum auglýsingum.
„Eg vil ekki að bömin mín eða
böm einhvers annars muni líta til
himins og sjá þar auglýsingu,"
sagði öidungadeildarþingmaðurinn
Jim Jeffords á blaðamannafundi.
Annar þingmaður, Connie Morella,
sagði ríki heims verða að taka
Moskvu. Reuter.
BORÍS Jeltsín, forseti Rússlands, sakaði Eistlendinga í gær
um að framfylgja „aðskilnaðarstefnu“ gagnvart rússneska
minnihlutanum í Rússlandi. Hótaði hann því einnig að Rússar
myndu ekki láta afskiptalaust ef rússneski minnihlutinn í
Eistlandi risi upp til varnar gegn þessari „grófu mismunun“.
Er þetta sögð harðorðasta yfirlýsing Jeltsíns í garð annars
ríkis frá því að hann tók við embætti fyrir þremur árum.
Eistneska sljórnin setti ný „útlendingalög“ á mánudag, þar
sem aðrir en Eistlendingar eru skyldaðir til að sækja um
dvalarrétt eða ríkisborgararétt innan tveggja ára, eða flytja
úr landi ella.
íbúar Eistlands em 1,6 milljón-
ir, þar af 600 þúsund Rússar.
Jeltsín sagði nýju „útlendingalög-
in“ vera skýlaust brot á rétti
þeirra. „Þama er að öllu leyti um
að ræða þjóðernishreinsun og ver-
ið er að hrinda í framkvæmd eist-
neskri útgáfu af aðskilnaðar-
stefnu,“ sagði í yfirlýsingu frá
Jeltsín.
Rússlandsforseti hvatti eistnesk
stjómvöld til að endurskoða af-
stöðuna til rússneska minnihlutans
og bætti við: „Ég vil líka vara eist-
neska ráðamenn við því að þeir
muni bera alla ábyrgð á hugsan-
legum uppþotum eða óeirðum í
Eistlandi.“ Það væri líka ljóst að
Rússar gætu ekki setið afskipta-
lausir hjá ef Rússar í Eistlandi
myndu grípa til aðgerða. Um átta
þúsund rússneskir hermenn em
enn staðsettir í Eistlandi og hefur
Jeltsín frestað brottflutningi
þeirra þar til tryggt sé að réttindi
rússneska minnihlutans verði
tryggð.
I yfirlýsingu Jeltsíns segir einn-
ig að Eistlendingar hafí greinilega
gleymt ákveðnum staðreyndum,
sem hollt sé að hafa í huga, í sam-
skiptum við hinn volduga ná-
granna sinn. Segir hann að það
sé á færi Rússa að minna þá á
þessar staðreyndir.
Eistlendingar hafa vísað gagn-
rýni Rússa á nýju lögin á bug og
segjast einungis vera að reyna að
varðveita þjóðareinkenni sín í ljósi
þess að mikill fjöldi Rússa hafi
flust til landsins meðan Sovétríkin
voru og hétu.
Rússar í Eistlandi hafa ekki
fengið að kjósa í kosningum í Eist-
landi.
höndum saman til að stöðva þessa
árás á umhverfið.
Bandarískt fyrirtæki, Space
Marketing Inc., hefur sótt um að
fá að senda auglýsingaskilti upp í
geiminn árið 1996 sem yrðu á
hringrás um jörðu.
Hljóti lagafrumvarp þingmann-
anna samþykki verður bandaríska
samgönguráðuneytinu meinað að
veita leyfí fyrir slíku.
Eyðing Amazon
stórlega ofmetin
Washington. Reuter.
AMAZON-regnskógurinn, sem er stærsti regnskógur heims,
eyðist fjórum sinnum hægar en óttast hafði verið. Niðurstaðan
er fengin með því að bera saman gervitunglamyndir sem tekn-
ar voru af skóglendinu milli 1978 og 1988.
Tveir vísindamenn við geimvís-
indastofnun Bandaríkjanna,
NASA, settu myndirnar saman
og greindu með aðstoð tölvu og
hyggjast birta niðurstöðurnar í
vísindaritinu Science. Þetta er
fyrsta vísindalega matið á eyðingu
Amazon-skógar og samkvæmt því
verða 15.000 km2 mannskepnunni
að bráð ár hvert. Það er fjórðung-
ur þess sem óttast hafði verið.
„Hingað til hefur umræða um
skógareyðingu einkennst af
handapati og ágiskunum," sagði
David Skole, annar vísindamann-
anna. Regnskógar þekja aðeins
7% yfirborðs jarðar en hýsa yfir
helming allra plöntu- og dýrateg-
unda í heiminum. Mennirnir tveir
hyggjast kanna aðra regnskóga
jarðarkringlunnar með sömu að-
ferðum.