Morgunblaðið - 26.06.1993, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. JÚNÍ 1993
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. JÚNÍ 1993
23
JK*fgtuiÞIafeffe
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Arvakur h.f., Reykjavík
Flaraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Kringlan 1. 103 Reykjavík. Símar: Skiptiborð 691100. Auglýsingar:
691111. Áskriftir 691122. Áskriftargjald 1200 kr. á mánuði innan-
lands. í lausasölu 110 kr. eintakið.
Fj ölsky ldugar ður
inn í Laugardal
Reykjavík hefur vaxið jafnt
og þétt síðustu áratugi.
Reykvíkingar voru rómlega
hundrað þúsund talsins um síð-
ustu áramót; hefur fjölgað um
tuttugu þúsund frá 1970 talið,
eða að meðaltali um tæplega
eitt þúsund manns á ári. Ef við
lítum á þessa íbúaaukningu sem
ígildi skoðanakönnunar verður
niðurstaðan hagstæð fyrir
stjórnendur borgarinnar, borg-
armálastefnuna og framkvæmd
hennar.
Reykjavík, útlit hennar og
umhverfi, eða með öðrum orð-
um ramminn um mannlífíð í
höfuðborginni, hefur tekið mikl-
um stakkaskiptum til hins betra
á þessu tímabili. Þess sér stað
svo að segja hvar sem borið er
niður í borgarlandinu. Nýjasta
dæmið um breytingu til hins
betra, að því er varðar rammann
um mannlífið í borginni, er Fjöl-
skyldugarðurinn í Laugardal,
sem liggur bæði að Húsdýra-
garðinum og Grasagarðinum. I
Laugardalnum hefur verið kom-
ið fyrir sannkölluðu ævintýra-
svæði fyrir yngstu borgarana,
og raunar fyrir alla aldurshópa,
sem gefur borginni og borgarlíf-
inu nýjan og skemmtilegri svip.
í frétt Morgunblaðsins fyrir
tæpu ári af framkvæmdum í
Laugardal, segir m.a.:
„Fjölskyldugarðurinn í Laug-
ardal verður opnaður í júní á
næsta ári, ef áætlanir standast.
Að sögn Markúsar Antonssonar
borgarstjóra hefur verið lögð
áherzla á að fullgera skipulag
Laugardalsins, með það að
markmiði, að þar verði sam-
ræmd heild útivistar- og íþrótta-
svæða, sem gefi horgarbúum
og gestum þeirra kost á að njóta
hreyfingar, fegurðar, kyrrðar
og veðurblíðu í hjarta borgar-
innar. Fjölskyldugarðurinn er í
kringum 6 hektarar að stærð
og verður í nánum tengslum við
Húsdýragarðinn. Samanlagt
svæðið, sem garðarnir tveir ná
yfir, er því sem næst 100 þús-
und fermetrar, sem samsvarar
um það bil einum fermetra á
hvern íbúa borgarinnar.“
Allar götur síðan borgin
keypti gróðrarstöð Eiríks Hjart-
arsonar í Laugardalnum árið
1961 hefur staðið yfir mikil
uppbygging í dalnum. íþrótta-
mannvirki hafa risið, Grasa-
garðurinn eflst og dafnað, hús-
dýragarður komið til sögunnar,
tjaldsvæði verið byggt upp og
síðasta átakið í heildarskipulagi
dalsins, Fjölskyldugarðurinn,
var formlega opnaður af borg-
arstjóra í fyrradag.
Borgarstjórn Reykjavíkur á
þakkir skildar fyrir vel unnin
verk í Laugardalnum. Það er
ástæða til að óska Reykvíking-
um - og reyndar íbúum höfuð-
borgarsvæðisins alls - til ham-
ingju með þessa glæsilegu úti-
vistaraðstöðu.
Miðbakki -
efling
gamla mið-
bæjarins
Nýr og endurbættur Mið-
bakki gömlu miðbæjar-
hafnarinnar var opnaður við
hátíðlega athöfn í vikunni er
skemmtiferðaskipið Kazakhst-
an frá Odessu í Ukraínu lagðist
þar að bryggju með 450 farþega
og 250 manna áhöfn. Bakkinn,
sem er sérhannaður fyrir
skemmtiferðaskip, er rúmlega
200 metrar að lengd og dýpi
við hann er 8 metrar. Af þeim
sökum geta skip allt að 170
metrar að lengd lagzt þar að
bryggju. Bakkinn er steinlagður
og tenging gatna við bæinn er
sérstaklega hönnuð. Lokafrá-
gangi hafnarskipulagsins á
þessu svæði lýkur í september
með opnun Geirsgötu.
Guðmundur Hallvarðsson,
formaður hafnarstjómar, sagði
af þessu tilefni í viðtali við
Morgunblaðið:
„Hafnarstjórn Reykjavíkur
hefur lagt sitt af mörkum til
að auka straum ferðamanna í
miðbæ Reykjavíkur og vekja
athygli erlendra ferðaskrifstofa,
með þátttöku annarra þjóða, á
siglingum skemmtiferðaskipa
til landa við Norður-Atlantshaf.
Nú hefur ný og stórbætt að-
staða verið tekin í gagnið, þann-
ig að öll skip, stór og smá, geta
lagzt að bryggju í gömlu höfn-
inni eins og í Sundahöfn.“
Alls munu um 40 skemmti-
ferðaskip heimsækja Reykjavík
í sumar. Þar af munu 18 leggj-
ast að bryggju í miðbæjarhöfn-
inni. Vonir standa til þess að
endurbyggður og stærri Mið-
bakki, sérhannaður fyrir
skemmtiferðaskip, sem og aðrar
framkvæmdir við gömlu höfn-
ina, fyrirhugaðar framkvæmdir
við Ingólfstorg og endurnýjun
og upphitun gatna í Kvosinni,
að ógleymdu nýja Ráðhúsinu,
muni hleypa nýju lífí í hinn
gamla miðbæ höfuðborgarinnar
í náinni framtíð.
Allsherjar endurskoðun á varnarstefnu Bandaríkjanna
Herfræði Kalda stríðs-
ins heyrir sögunni til
ENDURSKOÐUN varnarstefnu Bandaríkjanna í ljósi endaloka Kalda
stríðsins er vel á veg komin og vænta má þess að niðurstaðan liggi
fyrir er hausta tekur. Nú þegar hafa verið lagðar fyrir Les Aspin,
varnarmálaráðherra Bandaríkjanna, nýjar tillögur sem gera ráð
fyrir verulegum niðurskurði bæði hvað varðar mannafla og vígtól
umfram það sem áður hafði verið ákveðið. I herfræðilegu tilliti er
ljóst að grundvallarbreyting er í vændum livað varnir Evrópu varð-
ar og að enn meiri áhersla verði en áður lögð á hreyfanleika heraf-
lans og getu hans til að láta til síns taka með skömmum fyrirvara
nánast hvar sem er í heiminum. Frá herfræðilegu sjónarmiði mun
þessi endurskoðun hafa veruleg áhrif hvað framtíð varnarstöðvarinn-
ar í Keflavík varðar þótt óvíst sé með öllu hvaða niðurstöðu samráð
það sem hafið er milli bandarískra og íslenskra stjórnvalda skilar.
Samkvæmt þeim áætlunum sem
nú hafa verið lagðar fyrir varnar-
málaráðherra Bandaríkjanna verð-
ur bandarískum hermönnum fækk-
að um 200.000 umfram það sem
áður hafði verið ákveðið og verða
þeir því 1.400 þúsund við upphaf
árs 1997 en í tíð George Bush,
fyrrum forseta, hafði verið ákveðið
að skera heraflann niður í 1,6 millj-
ón manna úr 1,73 milljónum nú.
Árið 1987 taldi herafli Bandaríkj-
anna tvær milljónir og eitt hundrað
og sautján þúsund menn þannig
að á tíu ára tímabili verður her-
mönnum fækkað um tæp 800.000
gangi áætlanir þessar eftir. (Al-
mennt má gera ráð fyrir að 20%
heraflans hveiju sinni teljist „her-
menn“ í viðteknum skilningi þess
orðs þ.e. þeir sem hætta lífi sínu í
fremstu víglínu).
Tvö flugmóðurskip verða tekin
úr umferð, sex flugfylki verða lögð
niður innan flughersins og tvö her-
fylki landhersins munu heyra sög-
unni til. („Flugfylki" er hér notað
sem þýðinfe á enska orðinu „Wing“.
Þotur í varnarstöðinni í Keflavík,
björgunarþyrlur og annað er nú
skilgreint sem 35. flugfylki flug-
hersins samkvæmt ákvörðun sem
tekin var í febrúar en áður töldust
F-15 þoturnar í Keflavíkurstöðinni
til 57. orrustuflugsveitar fyrsta
flughers Bandaríkjanna. Flugfylki
telur yfirleitt 72 til 76 vélar og því
er skipan mála í Keflavík undan-
tekning).
I samræmi við þá áherslu sem
nú er lögð á hreyfanleika heraflans
er hins vegar lagt til að fækkunin
í sveitum landgönguliða verði ekki
jafn mikil og ákveðin hafði verið í
tíð George Bush. Þá stóð til að
fækka landgönguliðum um rúm
30.000 þannig að sveitir þessar
teldu alls 159.000 menn í stað
190.000 nú. í tillögum þeim sem
lagðar hafa verið fyrir Les Aspin
mun hins vegar vera gert ráð fyrir
að 174.000 manns heyri sveitum
þessum til í framtíðinni.
Samþykki ráðamenn á sviði
varnarmála tillögur þessar mun
flotinn því ráða yfir tíu flugmóður-
skipum í stað 12 áður, flugherinn
yfir 20 flugfylkjum í stað 26 og
landherinn tíu herfylkjum í stað 12.
Hagsmunir endurskoðaðir
Hér er um verulegan niðurskurð
að ræða en tillögur þær sem hér
hefur verið gerð grein fyrir tengj-
ast mun ítarlegri endurskoðun á
varnarviðbúnaði Bandaríkjanna
sem á enskri tungu nefnist „the
bottom-up review“. Líkingin er
dregin af því þegar glas er tæmt
og er hugmyndin sú að allt það sem
fallið hefur undir varnarviðbúnað
til að gæta bandarískra hagsmuna
fari í gegnum síu endurskoðunar.
Upphaflega var gert ráð fyrir
að niðurstaða þessarar endurskoð-
unar lægi fyrir í júlímánuði en nú
þykir líklegt að tillögur verði kynnt-
ar í haust. Haft hefur verið á orði
að töf hafi orðið á þessu starfí ekki
síst þar sem nokkurrar óreiðu gæti
innan ráðuneytis landvarna. Enn
hefur ekki verið skipað í ýmsar
mikilvægar borgaralegar stöður
innan bandaríska varnarmálaráðu-
neytisins og aðrar tilnefningar hafa
enn ekki hlotið blessun öldunga-
deildar Bandaríkjaþings. Þá hefur
Les Aspin varnarmálaráðherra haft
í nógu að snúast ekki síst vegna
þeirrar áherslu sem Bill Clinton
forseti hefur lagt á að kynhverfum
verði heimilað að ganga í her
Bandaríkjanna og óánægju vegna
fyrirhugaðrar frystingar launa
embættismanna á næsta ári. Að
auki hafa bandarískir fjölmiðlar
skýrt frá því að sjónarmið þeirra
Aspins og Colin Powells, forseta
bandaríska herráðsins, fari engan
veginn saman í þessum efnum og
að vaxandi tortryggni gæti í sam-
skiptum borgaralegra starfsmanna
vamarmálaráðuneytisins og þeirra
sem skrýðast einkennisbúningum.
f fjárlögum þeim sem nú Iiggja
fyrir öldungadeildinni er ekki að
finna róttækar hugmyndir um nið-
urskurð á sviði landvarna. Les Asp-
in og undirsátar hans gerðu í raun
aðeins óverulegar breytingar á til-
lögum þeim sem Iágu fyrir í tíð
George Bush en samkvæmt þeim
var ekki gert ráð fyrir að hróflað
væri að nokkru marki við stærstu
verkefnum á sviði vopnaframleiðslu
og í raun voru aðeins gerðar óveru-
legar breytingar hvað geimvarnará-
ætlunina varðar þótt áætlun sú sé
raunar ekki lengur kennd við vam-
arkerfi í geimnum og miðist nú við
að unnt verði að granda eldflaugum
með hefðbundnum sprengjuhleðsl-
um. Niðurskurðaráformum var á
hinn bóginn hraðað nokkuð miðað
við það sem gert hafði verið ráð
fyrir á fjárlagaárinu 1994 í tíð
George Bush.
Mikil lækkun útgjalda
Svo virðist því sem raunveruleg-
ar breytingarnar muni ríða yfir á
næstu þremur árum þ.e á fjárlagaá-
mm fyrir 1995, 1996 og 1997 en
fjárlagaárið hefst jafnan í óktóber.
Við upphaf þessa áratugar kváðu
áætlanir á um að rúmlega 300
milljörðum dala yrði varið til
varnarmála á ári hveiju. Á næsta
fjárlagaári, sem hefst nú í október,
er gert ráð fyrir að alls verði 263
milljörðum Bandaríkjadala varið til
hermála. í forsetatíð George Bush
var gert ráð fyrir að framlög í þessu
skyni yrðu árið 1997 um 250 millj-
arðar dollara miðað við núvirði.
Ríkisstjórn Bills Clintons forseta
hyggst hins vegar ná fram enn
meiri sparnaði þannig að útgjöldin
verði um 230 milljarðar dala árið
1997. Gangi þetta eftir munu út-
gjöldin verða svipuð og í forsetatíð
Jimmys Carter (1977-1981) en í
Bandaríkjunum minnast menn þess
enn með hryllingi hversu slakur
viðbúnaðar heraflans var á þeim
tíma. Hefur Les Aspin raunar lýst
yfir því að niðurskurður sá sem nú
blasir við megi ekki verða til þess
að hrófla við sjálfum kjarna varnar-
viðbúnaðar Bandaríkjanna. Áfram
verði gerð krafa um að varahlutir
verði ávallt fyrirliggjandi og við-
bragðstíminn sem skemmstur. Nið-
urskurður megi ekki geta af sér
doða og metnaðarleysi.
Ef hins vegar tekið er mið af
landsframleiðslu mun hlutfall út-
gjalda til vamarmála verða hið
lægsta frá lokum síðari heimsstyij-
aldarinnar, ef marka má breska
daglaðið The Financial Times. Bor-
ið saman við miðjan síðasta áratug
er útgjöld til vamarmála voru nán-
ast haftalaus í samræmi við stefnu
Ronalds Reagans verða framlög til
hermála sem hlutfall af landsfram-
leiðslu aðeins helmingur þess sem
þá var.
Það má því vænta þess að veru-
legur samdráttur verði á sviði
vopnaframleiðslu í Bandaríkjunum
á næstu ámm ef fram fer sem
horfir. Þar blasir raunar við róttæk-
ari niðurskurður en í sjálfum heraf-
lanum. Árið 1985 var 120 milljörð-
um dala varið til vopnakaupa í
Bandaríkjunum á núvirði en á fjár-
lagaárinu 1994 sem hefst nú í októ-
ber verður rúmum 45 milljörðum
dala varið í þessu skyni. Ósagt skal
látið hvað þetta þýðir í störfum
talið en rúmlega 2,75 milljónir
manna vinna með einum eða öðrum
hætti að þróun og smíði vopna í
Bandaríkjunum nú um stundir.
Áætlunum um vopnasmíði
breytt
Trúlegt má heita að á næstu
þremur fjárlagaárum verði enn sótt
að óskabarni Reagans, geimvarn-
aráætluninni, og hermt er að nú
þegar hafi verið ákveðið að panta
einungis 400 vélar af næstu „kyn-
slóð“ bandarísku hátækniorrustu-
þotunnar, sem gengur undir nafn-
inu F-22. Áður hafði verið gert ráð
fyrir að 650 slíkar yrðu smíðaðar.
Þá er og gert ráð fyrir að þota
þessi geti gert árásir á skotmörk á
jörðu niðri en fyrri hugmyndir
kváðu á um að hún myndi einvörð-
ungu henta til raunverulegra loft-
bardaga. Tillögur þær sem fyrir
Les Aspin liggja kveða og á um
að frestað verði um óákveðinn tíma
smíði AX-þotunnar svonefndu sem
átti að verða næsta árásarþota
Bandaríkjaflota og flugherinn mun
ekki fá nýja alhliða orrustuþotu,
sem ætlað var að leysa F-16 þotuna
af hólmi. Hins vegar munu flugher
og floti, samkvæmt tillögum þess-
um, sameinast um að þróa nýja
þotu sem bæði á að geta sinnt
venjulegum vörnum í lofti og gert
árásir á skotmörk á jörðu niðri.
Krafan mun vera sú að þotu þess-
ari verði unnt að koma fyrir á flug-
móðurskipum og að hönnun verði
lokið árið 2003. Þá má gera ráð
fyrir að mjög verði dregið úr fram-
lögum til smíði nýrra kafbáta og á
það bæði við um eldflaugabáta og
árásarkafbáta.
„Sigur-viðspyrna-sigxir“
Endurskoðun varnarstefnunnar
er sjálfstætt ferli en helst í hendur
við þann niðurskurð sem fyrirsjáan-
legur er á sviði vígbúnaðarmála í
Bandaríkjunum. Eftir því sem næst
verður komist felast umskiptin
meðal annars í því að horfið verður
frá einu grundvallaratriði í her-
fræði Kalda stríðsins; að herafli
Bandaríkjanna geti átt í meiriháttar
átökum á tvennum vígstöðvum
samtímis. Þar sem hermönnum
verður fækkað verulega og þar eð
á að giska 120 milljarða dala spam-
aði verður náð fram á næstu fimm
árum hafa nú verið lögð drög að
nýrri stefnu sem nefna má „sigur-
viðspyrna-sigur“ (á ensku „win-
hold-win“). Þessi kenning hljóðar á
þann veg að herafli Bandaríkja-
manna vinni fullnaðarsigur í einu
stríði en aðgerðir á öðrum vígstöð-
um miðist við að veita viðspyrnu
með takmörkuðum fjölda hermanna
og aðgerðum í lofti. Þegar sigur
hafi unnist í fyrra stríðinu verði
heraflanum beitt af fullum þunga
til að knýja fram sigur á öðrum
vígstöðvum. Deilur hafa blossað
upp um ágæti þessarar stefnu á
síðustu dögum og er því m.a. hald-
ið fram að hún sé óraunhæf þar
eð Bandaríkjaher ráði ekki yfir
þeim hátæknivopnum sem nauð-
synleg séu á viðspyrnustiginu.
Þá er og hermt að nú þegar liggi
fyrir ný „handbók" landhersins, hin
fyrsta í sjö ár, og að þar megi
glögglega sjá þess merki að viðbún-
aður verði ekki lengur miðaður við
herstöðvar í Evrópu heldur getu
heraflans til að láta til sín taka
nánast hvar sem er á með sem
minnstum fyrirvara. í handbók
þessari er m.a. að finna kafla er
nefnist „Aðgerðir aðrar en stríðsað-
gerðir" og er þar vikið að hvemig
staðið skuli að framkvæmd friðar-
gæslu.
Af ofansögðu leiðir að hér í raun
um tvenns konar ferli að ræða;
annars vegar endurskoðun vamar-
stefnu og hins vegar samdrátt í
útgjöldum til varnarmála. Erfiðlega
getur reynst að samræma þetta
tvennt ekki síst sökum þess hversu
ólík viðhorf liggja slíku endurmati
til grundvallar. Á sviði hermála
freista menn þess jafnan að hugsa
langt fram í tímann en við fíárlaga-
gerð hafa skammtímahagsmunir
jafnan mikil áhrif, líkt og alkunna
er. Þá hafa ýmsir sérfræðingar af
því áhyggjur að eðli málsins sam-
kvæmt einkenni mun meiri hraði
alla vinnu við gerð fjárlaga.
Keflavíkurstöðin
Hvað Island varðar er vert að
benda á að auk þessara tveggja
ferla sem nefnd voru hér að framan
er hið þriðja hafið, sem er reglu-
bundið samráð bandarískra og ís-
lenskra stjórnvalda á grundvelli
tvíhliða varnarsamnings ríkjanna
frá 1951. Endurskoðun varnar-
stefnunnar mun augljóslega verða
til þess að setja vamarstöðina í
Keflavík í nýtt herfræðilegt sam-
hengi með tilliti til sameiginlegra
varna aðildarríkja Atlantshafs-
bandalagsins. Sú spennuslökun sem
orðið hefur með hruni Sovétríkj-
anna og lokum Kalda stríðsins felur
að margra mati í sér að ekki er
lengur nauðsynlegt að halda uppi
jafn öflugu eftirliti og áður með
ferðum flugvéla, skipa og kafbáta
í nágrenni íslands. Á hinn bóginn
má færa rök fyrir því að hin nýja
varnarstefna krefjist þess að
Bandaríkjamenn hafí aðstöðu hér á
landi ekki síst með tilliti til þess
hversu mikil áhersla lögð verður á
að auka hreyfanleika heraflans. Þá
eru Bandaríkjamenn skuldbundnir
til að annast varnir íslands sam-
kvæmt tvíhliða samningi þar um
og mun hann gilda hvað sem endur-
skoðun varnarstefnunnar líður.
Uppsagnarfrestur þessa samnings
sem undirritaður var í maímánuði
1951 er í raun eitt og hálft ár og
var það að kröfu Islendinga sem
fresturinn var hafður svo skammur.
GREIN:
ÁSGEIR SVERRISSON
Það gagnkvæma traust sem einkenna þykir samskipti Bandaríkjamanna og Rússa nú um stundir er
forsenda þeirrar endurskoðunar sem hafin er í Bandaríkjunum á varnarstefnunni.
Löggæslumenn á landsbyggðinni um umferðarslysin
Of hár ökuhraði er
helsti slysavaldurhm
Slasaðir í umferðinni 1975-1992
Lítil meiðsl

Mikll meiösl ’ '* ,
32o

’ ”*>.**>
Heimild: UMFERÐARRÁÐ, skv. skráningu lögreglu

Eftirlit
LOGREGLUMENN úti á landsbyggðinni vilja hertari viðurlög við hrað-
OF HÁR ökuhraði, andvaraleysi
og þverrandi bQbeltanotkun í
þéttbýli er það sem lögreglu-
menn á landsbyggðinni nefna
oftast þegar háa tíðni umferðar-
slysa ber á góma. Hún hefur
aldrei verið hærri en í fyrra
þegar 1.348 íslendingar slösuð-
ust eða létust I umferðinni. Árið
áður var samsvarandi tala 1.155
og árið þar áður 881. Inntir eft-
ir því hvernig best væri að
bregðast við þessari ógnvæn-
legu þróun er lögreglumönnun-
um efst í huga fræðsla, hert
vegaeftirlit, þyngri viðurlög við
umferðarlagabrotum og strang-
ari reglur um ökuleyfissvipting-
ar.
Mannleg mistök
„Slysin fá á okkur eins og aðstand-
endur. Við erum mannlegir og þykir
ekki gott að koma að samborgurum
okkar í stóru umferðarslysi. Vildum
gjaman vera lausir við það. Og ég
skora á ökumenn að aka með það
fyrir augum að valda ekki eða yerða
fyrir umferðarslysi," sagði Ólafur
Ásgeirsson, aðstoðaryfirlögreglu-
þjónn á Akureyri, þegar rætt var við
hann í tengslum við undangengna
slysaöldu í umferðinni.
Annars var hljóðið í honum frekar
gott. Engin meiriháttar umferðarslys
þefðu orðið í umdæminu undanfarið
en neikvæða hliðin fælist hins vegar
í þeirri staðreynd að alltof margir
hefðu verið kærðir fyrir umferðar-
lagabrot. Mikið af því væru kærar
fyrir of hraðan akstur og mætti hans
vegna vera 10 sinnum hærri sektir
fyrir brot af því tagi.
Ólafur sagði að í yfírgnæfandi
meirihluta tilvika mætti rekja slys til
mannlegra mistaka og sjaldnast væri
ökutækjum eða vegum um að kenna.
„Þess vegna gætum við, ef við tækj-
um okkur tak, minnkuðum ökuhrað-
ann og færam eftir settum reglum,
lækkað slysatíðni til muna,“ sagði
Ólafur sem rakti aukna slysatíðni að
hluta til kæraleysis ökumanna. Hins
vegar sagði hann að ástæðuna fyrir
fækkun alvarlegra slysa mætti ör-
ugglega að einhveiju leyti rekja til
betri bíla, fullkomnari heilsugæslu
og öryggisbeltanotkunar. „Árekstr-
arnir eru nógu harðir. Það er ekki
það.“
„Endurlifum atburðina"
Ólafur íshólm, lögregluvarðstjóri á
Selfossi, sagði að þrátt fyrir end-
urbætur á Þingvallavegi og í Gaul-
veijabæjarhreppi væri ástandið
nokkuð gott. Almennt rakti hann
hins vegar aukna slysatíðni til hrað-
aksturs og gáleysis sem oft fælist í
vanmati á aðstæðum, t.d. þegar kom-
ið væri út á malarvegi. Mönnum
hætti þá til að missa vald á bílnum
í lausamöl og ekki bætti úr skák að
ósjálfráð viðbrögð margra væru að
hemla og ylli það því að ekki væri
hægt að stýra bílnum. Hann sagði
aðspurður að áróður, betur búnir bíl-
ar og almennari bílbeltanotkun ættu
sinn þátt í fækkun alvarlegra slysa.
Þegar talið barst að aðkomu á slys-
stað sagði Ólafur að lögreglumenn
hefðu ekki tíma til að hugsa um sín-
ar eigin tilfínningar þegar komið
væri að slysi. „En við höfum auðvitað
okkar tilfínningar og algengt er að
við endurlifum atburðina þegar heim
er komið. Oft er erfítt að komast frá
alvarlegum slysum,“ sagði Ólafur og
kvaðst vera talsmaður áróðurs og
efldrar löggæslu þegar hann var innt-
ur eftir því hvað hægt væri að taka
til bragðs. Að auki sagði hann að
herða þyrfti viðurlög og endurskoða
að menn sem ef til vill ækju 40-50
km yfír leyfílegum hraða fengju að-
eins nokkur þúsund króna sekt.
akstri.
Skikkanlegt ástand
Reynir Ragnarsson, lögregluvarð-
stjóri í Vík, sagði að sæmilegt ástand
hefði verið á vegum að undanförnu.
Þannig sagði hann að radarmælingar
hefðu nýlega farið fram og ástandið
virtist nokkuð skikkanlegt. Ekki var
hann frá því að fjölmiðlaumfjöllun í
kjölfar undangenginnar slysaöldu
hefði haft einhver áhrif í því sam-
bandi. Hann sagði líka að áróður
hefði mest að segja til þess að fækka
slysum. „Og meira eftirlit. Stað-
reyndin er sú að ökumenn slá af,
bara við það eitt að sjá bílana," sagði
Reynir.
Hann sagði að lögreglan hefði
ekki verið með neitt sérstakt átak í
gangi en um helgar þegar umferð
væri mest væri meira um radarmæl-
ingar en aðra daga.
Minni og hægari umferð
„Við höfum sagt hérna að ódýr-
asta og besta slysavömin væri að
halda hraðanum innan skynsamlegra
marka,“ sagði Björn Mikaelsson, yfir-
lögregluþjónn á Sauðárkróki, þegar
rætt var við hann. Eitthvað virðist
þessi boðskapur hafa skilað sér því
Björn sagði að lögreglumönnum virt-
ist umferðin vera heldur minni og
hægari í umdæminu en undangengin
ár. Jafnvel kæmi fyrir að enginn
væri sektaður við radarmælingu.
Björn kvaðst hins vegar vera þeirr-
ar skoðunar að sektir vegna umferð-
arlagabrota væru hlægilega lágar og
hraðamörk vegna ökuleyfissviptingar
þyrftu að vera mun strangari. Þann-
ig nefndi hann að menn væra ekki
sviptir ökuleyfí fyrr en þeir væru
komnir 50 km yfir leyfílegan há-
markshraða hér á landi en 29 km
yfír leyfílegan hámarkshraða í Nor-
egi. Nefndi Björn að auki að ástæða
væri til að kanna hvort ekki væri
rétt að samræma hámarkshraða í því
skyni að draga úr framúrakstri.
Hvað forvarnir varðaði sagði Björn
nauðsynlegt að veita meiru fé til
fræðslu og í vegaeftirlit. Hins vegar
sagði hann að samstarf við lögreglu
á Blönduósi og Siglufirði og sam-
vinna lögreglustöðva á öllu Norður-
landi hefði skilað góðum árangri.
Björn lagði áherslu á mikilvægi öryg-
isbeltanotkunar og sagði að lögreglan
hefði orðið vör við að hún hefði farið
niður í 20% í bænum. Þyrfti sífellt
að vera á verði til að minna fólk að
nota beltin. Sérstakur viðbúnaður
verður vegna Fjórðungsmóts á Vind-
heimamelum 30. júní.
Fyrir lögregluna
„Stundum finnst manni eins og
fólk haldi að það sé að nota beltin
fyrir okkur en það er auðvitað algjör
misskilingur," sagði Jónmundur
Kjartansson, aðstoðaryfirlögreglu?
þjónn' á ísafirði, og játti því að bíl-
beltanotkun í bænum hefði minnkað.
Hins vegar sagði hann að nokkuð
hefði dregið úr ökuhraða og þakkaði
hann það hertu eftirliti. Þannig hefðu
t.d. vérið eknir 25.000 .km á sérstök-
um vegaeftirlitsbíl frá áramótum.
Hann sagði að hámarkshraði í
bænum væri aðeins 35 km og væri
haldið fast við hann. í sjálfu Djúpinu
væri svo frekar slæmur vegur og
virtist ástand hans hafa þær afleið-
ingar að ökumenn færu sér hægar.
Ekki sagðist Jónmundur hafa skýr-
ingu á reiðum höndum, nema þá ef
vera skyldi 'að vegurinn væri svo
slæmur að fólk óttaðist að skemma
bílana sína.
Jónmundur sagðist vera þeirrar
skoðunar að sektir hefðu sitt að segja
hvað varðaði forvarnarstarf og lagði
áherslu á að hertari reglur þyrftu að
gilda við ökuleyfissviptingu vegna
hraðaksturs.