Morgunblaðið - 27.06.1993, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27. JÚNÍ 1993
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27. JÚNÍ 1993
21

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Kringlan 1, 103 Reykjavík. Símar: Skiptiborð 691100. Auglýsingar:
691111. Áskriftir 691122. Áskriftargjald 1200 kr. á mánuði innan-
lands. I lausasölu 110 kr. eintakið.
Afsögn varaformaims
Alþýðuflokksins
Akvörðun Jóhönnu Sigurðar-
dóttur að segja af sér sem
varaformaður Alþýðuflokksins
til þess að lýsa vanþóknun á
vinnubrögðum og starfsháttum
Jóns Baldvins Hannibalssonar,
formanns flokksins, er auðvitað
umtalsvert áfall fyrir flokkinn
og forystu hans. Hún er vís-
bending um, að ekki er allt sem
skyldi í samstarfí forystumanna
flokksins og líkleg til þess að
draga einhvern dilk á eftir sér.
Til dæmis gæti þessi ákvörðun
leitt af sér einhvern þann óró-
leika innan Alþýð.uflokksins,
sem valdið gæti erfíðleikum í
samstarfi stjórnarflokkanna.
Það mun því reyna mjög á
stjómvizku og forystuhæfni
Jóns Baldvins Hannibalssonar á
næstu vikum og mánuðum.
Ákvörðun Jóhönnu Sigurðar-
dóttur vekur hins vegar upp
ýmsar spurningar. Ef rétt er
skilið byggist hún ekki á mál-
efnalegum ágreiningi hennar og
formanns Alþýðuflokksins held-
ur einungis á óánægju hennar
vegna vinnubragða flokksfor-
mannsins. Þá má spyrja, hvern-
ig Jóhanna Sigurðardóttir getur
hugsað sér að starfa með for-
manni Alþýðuflokksins í ríkis-
stjórn úr því að hún telur ófært
að starfa með honum í forystu
ÞAÐ GETUR
•verið kækur
og klisja og ekkert
annað að ríma svarta
við hjarta. En þegar
Matthías Jochumsson
notaði þessi útjöskuðu
rímorð í frægu erindi fá þau nýjan
hljóm og raunar einnig nýja merk-
ingu:
Guð minn, guð, ég hrópa
gegnum myrkrið svarta
líkt sem útúr ofni
æpi stiknað hjarta.
Guðmundur Hannesson prófess-
or segir þetta kvæði sé ort eftir
heitar umræður um búddatrú. Sr.
Matthías leggi áherzlu á þá sann-
færingu sína að persónuieiki
mannsins lifi áfram, þráttfyrir
nokkurt dálæti á búddatrú. En per-
sónulegur Guð kristindómsins
stendur hjarta hans næst. Um það
fjalli kvæðið. En fyrrgreint erindi
sýnir þó að sr. Matthías yrkir útúr
kvalafyllri og persónulegri angist
en ætla mætti af fyrmefndri skýr-
ingu. Hjarta hans er sundurkramið
af kvíða og hugarvíli, en hann yrk-
ir sig að mildandi líkn síns him-
neska föður sem varðveitir líf og
sérleik en eyðir því ekki í sjálf-
gleymi. Allt er þetta kvæði með
nýju tungutaki einskonar expres-
sjónisma og hugsun þess jafnsterk
og sú andlega kvöl sem lýst er. í
lokaerindnu sættist skáldið við
skapara sinn og sjálfan sig og hug-
ur hans hvílist í óumflýjanlegum
dauða sem hann lýsir í þremur er-
indum. Fögrum og mjúkum líking-
um sem verða einsog líknandi orð
á andlátsstund:
Dæm svo mildan dauða,
Drottinn, þínu bami, -
eins og léttu laufi
lyfti blær frá hjami, -
eins og lítill lækur
ljúki sínu hjali
þar sem lygn í leyni
Iiggur marinn svali.
Kvæðið er ort 1898 og líklega
hefði Snorri haldið því fram svo
margar nástæðar líkingar kæmu
ekki heim og saman, enda kallaði
hann slíkt nykrað og þótti spilla.
En hér fer vel á þess-
um samliggjandi lík-
ingum og magna þær
áhrif kvæðisins í lok-
in, svo nýstárlegt sem
allt tungutakið er og
hugsun öll einsog sjá
má ekkisízt af noktun orðsins lygn
sem hér er notað um fugl, en ekki
vatnið. Það er ekki lygnt, heldur
hjalar lækurinn í samræmi við þá
nýsköpun sem einkennir allt kvæð-
ið. Skáldið leitar skjóls undir kær-
leiksregnhlíf Krists, ef svo mætti
komast að orði á kjamorkutímum.
Þar fínnur hann sál sinni skjólgott
öryggi sem lýst er með hlýjum og
mjúkum orðum: laufléttur, Jyfta,
blær, lítill, ljúfur, hjal, lygn. í um-
hverfí þessara kliðmjúku orða verð-
ur dauðinn líknsamt fyrirheit þrátt-
fyrir hjamið og limlestinguna. Mar-
inn fuglinn er augsýnilega hinn
sami og við þekkjum í kvæðinu um
grátittlinginn eftir Jónas. Andláts-
fugl sr. Matthíasar er marinn svali,
en grátittlingur Jónasar, einnig
ófleygur, er frosinn niður við mosa
einsog skáldið segir. Hann leggur
lítinn munn á þunnan væng fuglsins
og þíðir, (
... andi guðs á mig andi,
ugglaust mun ég þá huggast.
Þannig er fugl sr. Matthíasar
einnig í góðu skjóli þráttfyrir allt.
Það er einhver dýrlegur silfur-
þráður milli þessara tveggja tíma-
mótakvæða — og tungutak þeirra
beggja í einhveijum dularfullum og
illskilgreinanlegum tengslum við
hugmyndaheim atómskáldanna,
ekkisíður en afstrakthugsun Einars
Benediktssonar. Slíkur skáldskapur
vísar fram, en ekki aftur.
Hjartað í erindi séra Matthíasar
er ekki venjulegt, staðlað hjarta,
heldur angistarfyllsta mannvera
sem uin getur í íslenzkum bók-
menntum. Og þetta hjarta æpir úr
eldi, svo nútímalegt sem það er að
ögra hættunni og ganga á hólm við
venjubundna hugsun. En það er
ekki öllum gefið að þræða einstigið
milli smekkleysu og nýsköpunar.
Til þess var sr. Matthías nógu mik-
ið skáld, en þó umfram allt nógu
einlægur tilfínningamaður. Þessi
flokksins. Samstarf í ríkisstjórn
byggist ekkert síður á vinnu-
brögðum og starfsháttum ein-
stakra ráðherra en samstarf í
forystu flokks. Ef Jóhanna Sig-
urðardóttir hefði jafnframt sagt
af sér ráðherradómi væri hún
sjálfri sér samkvæm, en það er
hún tæpast úr því að hún hefur
kosið að sitja sem fastast í ráð-
herrastóli.
Gagnrýni fyrrverandi vara-
formanns Alþýðuffokksins á
vinnubrögð flokksformannsins
hlýtur einnig að beina athygl-
inni að vinnubrögðum hennar
sjálfrar. Það hefur ekki farið
fram hjá þjóðinni, að Jóhanna
Sigurðardóttir hefur hvað eftir
annað á undanfömum árum
sett samstarfsmönnum sínum í
ríkisstjórn stólinn fyrir dymar
og verið einstaklega ósveigjan-
leg í samstarfi. Raunar má
draga í efa, að nokkur ráðherra
hafí um langt árabil sýnt jafn
mikla stífni í samstarfí eins og
núverandi félagsmálaráðherra.
Samstarf í ríkisstjórn byggist
að sjálfsögðu á samstarfsvilja
bæði flokka og einstakra ráð-
herra og það er ekki við miklu
að búast, ef einstakir ráðherrar
reyna aftur og aftur að slá sig
til riddara í augum alþjóðar með
þvermóðsku og einstrengings-
hætti.
Núverandi ríkisstjórn á við
mikla erfíðleika að stríða. Hún
hefur ekki styrkst við þær
breytingar, sem orðið hafa á
ráðherraskipan Alþýðuflokks-
ins. Frekari órói innan Alþýðu-
flokksins hlýtur að vekja upp
spumingar um samstarfshæfni
hans í ríkisstjórn.
óvænta og nýstárlega líking sr.
Matthíasar og allt umhverfí hennar
minnir á expressjóniskt flæði og
djarflegar líkingar Eliots í Prufrock
(1910-11), t.a.m. þetta brot í þýð-
ingu Sverris Hólmarssonar:
Þegar kvöldið teygist yfir himininn
eins og sjúklingur svæfður uppi á
borði.
í kvæði sr. Matthíasar verður
þjóðskáldið hefðbundna formbylt-
ingarskáld, líklega af tilviljun ein-
berri en ekki neinum faglegum
metnaði eða ásetningi. Samt er ein-
hver klassísk reisn yfír þessum
nýstárlegu og áhættusömu línum
enda eru rætur skáldsins allar í
þeim jarðvegi. En fyrmefnt erindi
eitt útaf fyrir sig er einsog laufguð
króna á snemmbæru vori. Það gæti
jafnvel bent til þess að skáldið hafí
fengið einhvem nasaþef af ljóðrænu
ísabroti fyrir aldamót. Hann gat
auðveldlega tileinkað sér nýmæli
einsog annað. Og norræn skáld,
eins og J.P. Jacobsen, Herman
Bang og Sigbjorn Obstfelder sem
átti ekkisízt þátt í að flytja nýjan
skáldskap til Norðurlanda , hefur
sr. Matthías að sjálfsögðu þekkt
þótt ekki hafí hann þýtt þau á ís-
lenzku. (Sjá ritgerð mína um Fom-
ar ástir I Bókmenntaþáttum.)
Þannig verða gamalkunn, útjösk-
uð rímorð ný reynsla og marktæk
atlaga að hefð og venju. Það er
hugmyndin, fersk, djörf og átakan-
leg, sem úrslitum ræður; breytir
gömlum umbúðum í nýjar. Ástand
hjartans verður enn átakanlegra í
smiðju þessa gamla, innblásna
skálds vegna þess hvað það notar
sterkt og óvenjulegt og raunar vog-
andi lýsingarorð til áherzluauka,
stiknað æpandi hjarta reynir á þan-
þol tungunnar og er raunar á yztu
mörkum smekkvíss skáldskapar.
En sem slíkt lýsir það harmkvælum
sem séra Hallgrími tókst jafnvel
ekki að túlka. Fyrir bragðið verður
erindið einstætt í íslenzkum skáld-
skap; í senn umdeilanleg smekkvísi
frá fagurfræðilegu sjónarmiði; og
áleitin ráðgáta. En þó mikilvæg
viðbót við rótgróinn skáldskap á
tímamótum.
M
(meira næsta sunnudag)
HELGI
spjall
+
REYKJAYÍKURBRÉF
Laugardagur 26. júní
Það voru töluverð
tímamót í meðferð og
aðhlynningu geðsjúkra,
þegar geðdeild Borgar-
spítalans var opnuð fyr-
ir aldarfjórðungi en það
var 25. júní 1968, að
deildin tók formlega til
starfa. Starfsemi geðdeildarinnar markaði
þáttaskil á ýmsan veg. í fyrsta lagi áttu
geðsjúkir og aðstandendur þeirra nú í
fyrsta sinn valkost, en fram að þeim tíma
hafði Kleppsspítalinn verið eina geðsjúkra-
hús landsins og í öðru lagi var geðdeildin
opin, sem þótti nokkrum tíðindum sæta.
Að auki voru teknar upp lækningaaðferðir
á geðdeild Borgarspítalans á borð við raf-
lækningar, sem höfðu verið umdeildar og
lítið stundaðar hér á landi en gáfust vel,
þegar á reyndi.
A þeim tíma, sem liðinn er frá opnun
geðdeildarinnar hafa orðið miklar framfar-
ir í aðbúnaði og -meðferð geðsjúkra og þá
ekki sízt með byggingu og starfrækslu
geðdeildar Landspítalans. Jafnframt hefur
Kleppsspítalinn verið endurnýjaður með
myndarlegum hætti og öll starfsemi þar
til fyrirmyndar.
Á aldarfjórðungi hefur mikill fjöldi sjúk-
linga endurheimt heilsu sína, til lengri eða
skemmri tíma eftir atvikum, eftir dvöl á
geðdeild Borgarspítalans. Óhætt er að full-
yrða, að þangað hefur valizt til starfa
hópur af mjög hæfu starfsfólki, sem í sum-
um tilvikum hefur starfað þar frá upphafí
en mörg dæmi eru um, að starfsfólk hafi
unnið þar mjög lengi. Sjálfsagt getur eng-
inn skilið eða skynjað hve gífurlegt álag
hlýtur að fylgja því að starfa á geðdeildum
aðrir en þeir, sem það hafa reynt. Umönn-
un og aðhlynning að fólki, sem á við geð-
sýki að stríða hlýtur að reyna mjög á sálar-
styrk lækna og hjúkrunarfólks og annarra
starfsmanna. Þeim mun athyglisverðara
er, að starfsfólk vinni árum og jafnvel
áratugum saman svo erfið störf.
Karl Strand byggði geðdeild Borgarspít-
alans upp frá grunni og var þar yfirlæknir
í nær einn og hálfan áratug. Framlag
hans til geðlækninga á íslandi er mikið.
Það andrúm, sem hann skapaði í upphafí
hefur fylgt geðdeild Borgarspítalans fram
á þennan dag. í viðtali við Morgunblaðið
í gær, föstudag, sagði Karl Strand m.a.,
þegar hann var spurður um þá ákvörðun
að opna geðdeildina: „Ég hafði unnið á
spítulum í London, þar sem deildir voru
flestar lokaðar. í West Park Hospital voru
um 40 deildir, þar af aðeins 6 opnar. Nú
voru að koma upp ungir menn og okkur
fannst að mætti hafa meira frelsi. Við
opnuðum einu sinni 20 deildir sama daginn
og aðeins einn sjúklingur hljóp burt. Jafn-
vel þeir, sem áður heimtuðu útskrift
hreyfðu sig hvergi. Ég hafði það í gegn
að fá geðdeildina opna.“
Hannes Pétursson tók við af Karli
Strand sem yfirlæknir geðdeildar Borgar-
spítalans árið 1982 og hefur m.a. lagt
mikla áherzlu á rannsóknir í sambandi við
geðlækningar. í samtali við Morgunblaðið
í gær, föstudag, segir Hannes Pétursson
m.a. um þennan þátt í starfí geðdeildarinn-
ar: „Við höfum t.d. um nokkurt skeið unn-
ið að rannsóknum á arfgengi geðsjúk-
dóma. Með framförum í sameindalíffræði
er vaxandi þáttur í læknisfræðinni að leita
orsaka sjúkdóma með þessari aðferð. Far-
aldsfræðilegar rannsóknir eru að sumu
leyti þægilegri hér vegna fámennis. Á því
sviði höfum við lagt aðaláherzlu á geð-
klofa (schizophrenia) og geðbrigðasjúk-
dóma (maniodepressive psychosis). Síðan
höfum við í nokkuð mörg ár tekið þátt í
ijölþjóðlegum rannsóknum í sambandi við
geðlyf. Á seinni árum eru þetta sérstak-
lega sértækari þunglyndislyf, sem hafa
minni aukaverkanir. Þar hafa orðið nokkr-
ar framfarir og við erum með í rannsókn-
um á því. Síðan höfum við lagt okkur eft-
ir hagnýtum rannsóknum. Rannsakað
aukaverkanir t.d. af raflækningum og
einnig gert rannsóknir á elliglöpum og
þunglyndi hjá öldruðum."
Líklega hefur ekki dregið úr geðrænum
vandamálum hjá fólki, heldur þvert á
móti. En miklar framfarir hafa orðið í
geðlækningum, þótt einungis sé litið yfir
30-40 ára tímabil. Fyrir utan sjúkdóminn
sjálfan hafa fordómar samfélagsins verið
þungbærir fyrir geðsjúka og aðstandendur
þeirra. Þeir fordómar eru enn til staðar
en eftir því sem þekking á þessum sjúk-
dómum eykst má gera ráð fýrir, að dragi
úr þeim. Á þessum tímamótum í starfí
geðdeildar Borgarspítalans munu áreiðan-
lega margir taka undir með Andreu Helga-
dóttur sjúkraliða, sem sagði í samtali við
Morgunblaðið, að hún ætti þá ósk deild-
inni til handa að hún fepgi til afnota alla
hæðina í nýbyggingu B-álmu Borgarspítal-
ans.
Sjónvarps-
rásir - tak-
mörkuð
auðlind
MORGUNBLAÐIÐ
hefur um nokkurt
skeið hvatt til þess,
að sjónvarpsrásir,
sem eru takmörkuð
auðlind, verði ann-
aðhvort leigðar út
eða boðnar út til
hæstbjóðanda. Þessi sjónarmið setti blaðið
fyrst fram á dögum Persaflóastríðsins,
þegar bæði Ríkissjónvarpið og Stöð 2 brutu
settar reglur og sendu út fréttir BBC og
CNN. Nú er þetta mál komið á dagskrá
á ný vegna umsókna nokkurra aðila um
þær sjónvarpsrásir, sem til úthlutunar eru
í því skyni m.a. að senda beint út efni
gervihnattastöðva.
Einn umsækjenda er Háskóli íslands,
sem augljóslega nýtur sérstöðu vegna þess,
að markmið háskólans er ekki að hefja
sjónvarpssendingar í hagnaðarskyni' held-
ur til þess að auka fjölbreytni þeirrar
kennslu, sem háskólinn býður upp á m.a.
með fjarkennslu. Liggur auðvitað beint við
að greiða fyrir því, að háskólinn geti tekið
upp slíka starfsemi.
Halldór Blöndal samgönguráðherra hef-
ur tekið vel í að bjóða sjónvarpsrásir út en
í Morgunblaðinu í gær segir hann, að
hugsanlegt útboð heyri ekki undir sitt
ráðuneyti heldur menntamálaráðherra.
Viðbrögð menntamálaráðherra voru m.a.
þessi í samtali við Morgunblaðið í gær,
föstudag: „Ef hann (þ.e. samgönguráð-
herra) vísar þessu frá sér þá segi ég bara
takk fyrir, en ég treysti mér ekki til að
fullyrða, að ég hafí lögsögu yfir því að
ákveða útboð, þannig að ég kem til með
að athuga það. Ég held, að það sé ljóst,
að útvarpsréttamefnd hefur það viðfangs-
efni að úthluta þessum rásum og hún verð-
ur bara að gera það og leysa sitt mál. Ef
það á að koma til útboðs þá eru það alla
vega önnur stjómvöld en útvarpsréttar-
nefnd, sem ákvarða það. Ef samgönguráð-
herra biðst undan því og telur sig ekki
hafa til þess lagastoð, þá athuga ég auðvit-
að minn gang, en ég hafði ekki reiknað
með því, að ég hefði það.“
Þegar núverandi ríkisstjóm tók við völd-
um fyrir rúmum tveimur ámm, arftaki
hinnar fyrri viðreisnarstjómar, sem átti
sér glæstari feril en flestar aðrar rlkis-
stjórnir í sögu lýðveldisins, var það trú
margra stuðningsmanna hennar, að hér
væri komin ríkisstjóm, sem hefði metnað
til þess að beijast fyrir vemlegum breyt-
ingum og framförum í samfélagi okkar.
Fjölmiðlun er orðin mjög veigamikill þáttur
í íslenzku þjóðlífí eins og reyndar um allan
heim. Það skiptir vemlegu máli hvernig
fjölmiðlun er háttað. Fyrir nokkrum árum
börðust sjálfstæðismenn ekki sízt fyrir
því, að frelsi í starfsemi ljósvakamiðla yrði
aukið, þannig að einkaaðilar gætu rekið
útvarpsstöðvar og sjónvarpsstöðvar. Sú
barátta bar árangur og nú er rekin hér
ein sjónvarpsstöð í einkaeign og nokkrar
útvarpsstöðvar.
Nú eru enn á ferðinni ný viðhorf I ljós-
vakamiðlun. í Bretlandi er fordæmi fyrir
því frá dögum Margrétar Thatcher að
bjóða út til hæstbjóðanda til ákveðins ára-
fjölda hina takmörkuðu auðlind, sem sjón-
varpsrásir eru. Rökin fyrir þessu em aug-
ljós. Ef samgönguráðherra og mennta-
málaráðherra t.d. í sameiningu úthluta
Morgunblaðið/Bjami
einum aðila, í þessu tilviki Stöð 2, nánast
öllum þeim sjónvarpsrásum, sem nothæfar
em, er augljóst, að frelsið í ljósvakamiðl-
un.'sem sjálfstæðismenn börðust fyrir á
síðasta áratug er að breytast í einokun á
nýjan leik, bara annars konar einokun.
Hafa þessir tveir ráðherrar Sjálfstæðis-
flokksins engan málefnalegan metnað til
þess að ryðja nýjar leiðir í þessum efnum?
Ætla þeir að kasta þessu máli á milli sín
og láta það sjást, að hvomgur þorir að
taka þá ákvörðun, sem við blasir? Annað-
hvort að ríkisvaldið sjálft ákveði leigugjald
fyrir sjónvarpsrásimar og úthluti þeim
þannig að tryggt sé, að ekki verði um ein-
okun að ræða eða bjóði þær út til hæstbjóð-
anda. Allavega er ljóst, að það getur ekki
komið til mála, að úthluta einum aðila
nánast öllum nothæfum sjónvarpsrásum!
Hvarvetna í öðmm löndum er lögð áherzla
á að dreifa slíkum leyfum til sjónvarps-
sendinga til fleiri aðila.
Það dugar hvorki fyrir Halldór Blöndal
að vísa þessu máli frá sér eða fyrir Ólaf
G. Einarsson að vísa því til útvarpsréttar-
nefndar eins og það komi honum ekki við.
Stuðningsmenn þessara ráðherra gera
kröfu til þess, að þeir sýni málefnalegan
metnað í þessum málum sem öðmm og
beiti sér þá fyrir því, að lög heimili útboð
á þessari takmörkuðu auðlind eða leigu-
gjald fyrir afnot af henni. Ef ráðherramir
hafa einhveijar áhyggjur af því að slíkt
útboð eða leiga á takmörkuðum auðlindum
sé ekki í samræmi við grundvallarstefnu
Sjálfstæðisflokksins geta þeir áreiðanlega
vænzt öflugs stuðnings frá hinum ungu
fijálshyggjumönnum í Sjálfstæðisflokkn-
um, sem hafa oft leitað í smiðju til Mar-
grétar Thatcher og hljóta að meta stefnu
hennar á þessu sviði ekki síður en í öðrum
efnum.
Þess vegna er nú tími til kominn, að
ráðherramir tveir taki af skarið og taki
höndum saman um að tryggja lagaheimild-
ir, sem geri þeim kleift að leigja sjónvarps-
rásimar fyrir umtalsvert fé og skipt þeim
niður eftir efnum og ástæðum eða bjóða
þær út.
STAÐA SJÁLF-
stæðisflokksins er
nokkurt áhyggju-
stæðis- efni um þessar
flokksins mundir. í nokkmm
skoðanakonnunum
undanfamar vikur hefur flokkurinn fengið
minna fylgi aðspurðra heldur en Fram-
sóknarflokkurinn. Þótt það kunni að hafa
gerzt áður í slíkum könnunum hefur það
heyrt til algerra undantekninga.
Engum þarf að koma á óvart, þótt for-
ystuflokkur í ríkisstjórn á svo erfiðum tím-
um, sem nú ganga yfir, verði fyrir barðinu
á þeim erfíðleikum í skoðanakönnunum.
Raunar er óhugsandi fyrir nokkurn stjórn-
málaflokk, sem ábyrgð ber á landsstjórn
við þessar aðstæður að njóta almanna-
hylli. Og auðvitað eiga forystumenn stjórn-
málaflokka ekki að láta stjómast af skoð-
anakönnunum. Þær gefa hins vegar vís-
bendingar um, hvert straumamir liggja
og þær vísbendingar eru áhyggjuefni fyrir
Sjálfstæðisflokkinn. *
Vandi Sjálfstæðisflokksins er auðvitað
margvíslegur. Auk þess að bera ábyrgð á
ríkisstjórn á erfíðum tímum fer ekki á
milli mála, að lok kalda stríðsins og breytt-
ar aðstæður i alþjóðamálum hafa leitt til
þess, að samstaða sjálfstæðismanna er
ekki jafn mikil og hún var á þeim árum,
•þegar flokkurinn var bijóstvörn lýðræðis-
aflanna á íslandi í baráttunni gegn komm-
Staða Sjálf-
únismanum. Um allan hinn vestræna heim
hafa lok kalda stríðsins haft áhrif á stöðu
stjómmálaflokka, sem vora í forystusveit
á þeim tímum. Þegar ekki er lengur við
að eiga sameiginlegan, öflugan óvin hafa
menn fijálsari hendur um að deila sín í
milli um minni háttar mál.
Það hafa alltaf verið skiptar skoðanir á
milli manna innan Sjálfstæðisflokksins um
landbúnaðarpólitík og byggðamál. Það
hefur líka verið ákveðinn skoðanamunur
á vettvangi sjálfstæðismanna á milli at-
vinnulífsins og launþega. Sennilega er
þessi skoðanamunur skýrari en áður. Og
hugsanlegt er, eins og Morgunblaðið hefur
áður vikið að, að atvinnulífíð í heild og
einstök stórfyrirtæki hafi komizt til of
mikilla áhrifa innan flokksins á kostnað
annarra, m.ö.o. að það jafnvægi, sem ríkti
á milli ólíkra hagsmunahópa innan flokks-
ins um langt árabil, hafí raskast. Fátt er
hættulegra stjómmálaflokki en ef hinn
almenni kjósandi kemst að þeirri niður-
stöðu, að flokkurinn hugsi meira um hags-
muni sérhagsmunasamtaka og stórfyrir-
tækja en almannahag.
Það er erfítt að halda jafn stórum flokki
og Sjálfstæðisflokknum saman og það
kostar mikla vinnu. En eitt skiptir höfuð-
máli fyrir hvaða stjómmálaflokk sem er:
að flokksmenn tali saman og ræði sín í
milli um þau málefni, sem á döfínni era
hveiju sinni, að það fari fram á vettvangi
flokks líflegar, málefnalegar umræður,
sem leggja grandvöll að stefnumörkun á
hveijum tíma. Sennilega er of lítið af slík-
um samtölum og umræðum á meðal sjálf-
stæðismanna nú um stundir. Slíkar um-
ræður um vandamál flokksins era forsenda
fyrir því, að flokkurinn nái sér á strik á
erfiðum og viðsjárverðum tímum í stjórn-
málum landsmanna.
„Það dugar
hvorki fyrir Hall-
dór Blöndal að
visa þessu máli
frá sér eða fyrir
Ólaf G. Einarsson
að vísa því til ót-
varpsréttar-
nefndar eins og
það komi honum
ekki við. Stuðn-
ingsmenn þessara
ráðherra gera
kröfu til þess, að
þeir sýni málefna-
legan metnað í
þessum málum,
sem öðrum og
beiti sér þá fyrir
því, að lög heimili
útboð á þessari
takmörkuðu auð-
lind eða leigu-
gjald fyrir afnot
af henni.“
-1-