Morgunblaðið - 29.06.1993, Page 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. JUNI 1993
Bandaríkjamenn skjóta eldflangum á höfuðstöðvar írösku leyniþjónustunnar
Skrifstofur yfir-
marnia og tölvuver
helstu skotmörkin
Þrjár eldflaugar af 23 lentu í nálægu íbúðarhverfi
Washington. The Daily Telegraph.
BILL Clinton, forseti Bandaríkjanna, lýsti því
yfir á sunnudag að eldflaugaárásin á höfuð-
stöðvar írösku leyniþjónustunnar hefði borið
árangur. Hann harmaði að óbreyttir borgarar
skyldu hafa beðið bana vegna þess að þrjár
stýriflaugar af 23 misstu marks. Iraska stjórn-
in heldur því fram að sex óbreyttir borgarar
hafi farist í árásinni.
Tomahawk
stýriflaugar
eru 450 kg
-flokkssins^NN '
Aðalstöðvar Baath-
Að minnsta kosti sex manns* fórust er bandarísk herskip
skutu 23 stýriflaugum á höfuðstöðvar frösku leyniþjónust
unnar aðfara nótt sunnudagsins til að hefna fyrirhugaðs
tilræðis Iraka á hendur George Bush
fyrrum forseta __________
Gamli bærinn
Tigris
Forseta-
höllin
REUTtR
Minnsta
kosti
tvær
flauganna
lentu f
íbúðarhverfi
skammt frá
höfu&stöðvum'
leyni-
þjónustunnar
Al-Mansur
Al-Mamun
14 stýriflaugum var
skotið af tundurspillinum
Peterson á
Rauðahafi
Níu stýriflaugum
skotið af beitiskipinu
Chancellorsville
á Persaflóa
Peterson
*Skv. sjúkralistum
Reuter
Syrgjendur í Bagdad
UM tíu þúsund manns í Bagdad mótmæltu á sunnudag eldflaugaárás Bandaríkjamanna. Hér sést Mahmo-
ud Khlij harmi lostinn með kistu sonar síns Haythans sem féll í árásinni.
Árásin var gerð eftir að Clinton
hafði komist að þeirri niðurstöðu
að fullnægjandi sannanir væru fyr-
ir því að íraska leyniþjónustan
hefði áformað að ráða George
Bush fyrrverandi Bandaríkjafor-
seta af dögum er hann heimsótti
Kúveit í apríl síðastliðnum. Þetta
er í fyrsta sinn síðan Clinton tók
við embætti sem hann ákveður að
beita bandarísku hervaldi utan
ramma aðgerða Sameinuðu þjóð-
anna. Bandaríkjastjórn kynnti
sannanir fyrir samsæri við Bush á
fundi öryggisráðs Sameinuðu þjóð-
anna á sunnudag.
Ekki ætlunin að jafna
höfuðstöðvarnar við jörðu
Bandaríska varnarmálaráðu-
neytið segir að ekki hafi staðið til
að jafna höfuðstöðvar írösku leyni-
þjónustunnar við jörðu heldur hafi
spjótum verið beint að völdum hlut-
um þeirra. Þannig hafi skrifstofu-
húsnæði yfírmanna svo til alveg
verið lagt í rúst og miklar skemmd-
ir unnar á tölvuveri. Talið er að
árásinni hafí verið valinn tími að-
faranótt sunnudags til að manntjón
yrði sem minnst. írakar segja að
sex manns hafi fallið en Banda-
ríkjamenn hafa ekki staðfest það
að öðru leyti en því að Cjinton
segist harma manntjón íraka.
Bandarískir ráðamenn sögðu á
sunnudag að manntjónið með
minnsta móti sérstaklega ef borið
væri saman við það sem gerst hefði
ef bflsprengja hefið sprungið í
Kúveit þegar Bush var þar í heim-
sókn fyrir tíu vikum.
Colin Powell forseti bandaríska
herráðsins og varnar- og utanríkis-
málaráðherrar Bandaríkjanna
hrósuðu því hve nákvæm árásin
hefði verið. Samtals var skotið 23
eldflaugum frá tundurspilli á
Rauðahafi og beitiskipi á Persa-
flóa. Talið er að þijár flaugar hafi
misst marks og lent í nærliggjandi
íbúðarhverfi en fjórar hafnað á
röngum stað innan höfuðstöðva
írösku leyniþjónustunnar. Irakar
sjálfir segjast hafa skotið fjórar
flaugar niður. Þá staðreynd að
höfuðstöðvar leyniþjónustunnar
voru valdar sem skotmark fremur
en t.d. forsetahöllin má skýra með
því að Clinton hafi tilhneigingu til
að forðast að persónugera ágrein-
ing Bandaríkjamanna og Iraka.
Hann kenndi einnig „írökum í
æðstu embættum“ um undirbúning
tilræðis við Bush fremur en að
nefna Saddam Hussein á nafn.
Ákvörðun tekin á föstudag
Bandaríska alríkislögreglan og
leyniþjónustan CIA kynntu forset-
anum niðurstöður rannsókna sinna
á samsærinu gegn Bush í síðustu
viku. Clinton tók ákvörðunina um
árás á föstudag í síðustu viku eft-
ir að hafa farið yfir ýmsa mögu-
leika sem hernaðarráðgjafar hans
lögðu fyrir hann. Clinton sendi
Warrcn Christopher utanríkisráð-
herra á fund George Bush í Maine
til að skýra honum frá árásinni og
þeim sönnunum sem fyrir lægju.
Bush lýsti því svo seinna yfir að
hann styddi ákvörðun eftirmanns
síns.
Arásin talin styrlda stöðu Clintons
Washington. The Daily Telegraph, Reuter. v
FYRSTU yfirlýsingar Bills Clintons Bandaríkjaforseta að árásinni lok-
inni á Iaugardagskvöld þóttu nokkuð vígreifar, ekki síst í Ijósi þess
að þar talaði maður sem á sínum tíma barðist gegn Víetnamstríðinu.
„Allt frá fyrstu dögum byltingar okkar hefur öryggi Bandaríkjanna
verið háð því hversu vel okkur tekst að koma eftirfarandi til skila:
„Ekki troða okkur um tær,“ sagði forsetinn og vitnaði þar til orða
Johns Pauls Jones liðsforingja sem stóð framarlega í sjálfstæðisbar-
áttu Bandaríkjanna. Jones lét raunar orðin „ekki troða mér um tær“
falla árið 1775. Segja fréttaskýrendur að ef forseti úr röðum repúblik-
ana hefði slegið á áþekka strengi í ræðu á besta sjónvarpstíma hefði
hann þegar í stað verið sakaður um stríðsæsing og „töffaraskap“.
Reuter
Arásin skýrð
COLIN Powell hershöfðingi, yfirmaður bandaríska herráðsins, skýr-
ir fyrir blaðamönnum hver skotmörk árásarinnar voru.
Með því að fyrirskipa eldflauga-
árásina á Bagdad hefur Clinton sýnt
fram á að hann sé fær um að gera
nokkuð sem jafnvel vinir hans voru
farnir að efast um: Taka ákvörðun
og hrinda henni í framkvæmd á
hraðan og skilvirkan hátt. Fyrstu
fimm mánuðir Clintonstjórnarinnar
hafa einkennst af mistökum og
klúðri og sú staðreynd að árásin kom
öllum í Washington í opna skjöldu
er talinn verulegur árangur í sjálfu
sér. Til þessa hefur nánast öllum
ákvörðunum forsetans verið lekið í
fjölmiðla áður en þær hafa verið
framkvæmdar og stefnan virðist
hafa verið mótuð af viðbrögðum
hinna fjölbreytilegustu þrýstihópa
við þessum fréttalekum.
Einhliða refsiaðgerð
Raunar var þetta frekar einföld
ákvörðun í sjálfu sér. Um var að
ræða einhliða refsiaðgerð af hálfu
Bandaríkjamanna vegna áforma ír-
aka um að ráða George Bush, fyrr-
verandi forseta, af dögum. Clinton
reyndi ekki að réttlæta aðgerðina
undir því yfirskini að hún hefði ver-
ið gerð til að tryggja frið í heiminum
eða af mannúðarástæðum líkt og
aðgerðir Bandaríkjamanna í Sómal-
íu.
í ræðunni, sem sjónvarpað var frá
skrifstofu hans á laugardagskvöld,
virtist Clinton meðvitað vera að ýta
undir þá ímynd að hann væri „nýr
demókrati" sem sýndi hörku í utan-
ríkismálum og væri óhræddur við
að beita valdi til að veija bandaríska
hagsmuni. Þegar mesta hrifningin
hefur hjaðnað er þó líklegt að öðru
vísi verði litið á málið. I ljósi þess
að forsetanum voru afhentar allt að
því óyggjandi sannanir fyrir því að
Iraksstjórn hefði staðið á bak við
tilræðistilraunina varð hann að gera
eitthvað. Að skjóta nokkrum stýri-
flaugum af herskipum á hafí úti, án
þess að stefna lífí flugmanna í
hættu, var líklega það minnsta sem
hann gat gert.
Árásin var framkvæmd með tilvís-
un í 51. grein stofnsáttmála Samein-
uðu þjóðanna en þar segir að ekkert
annað í sáttmálanum megi skerða
rétt ríkja til sjálfsvamar. Oft hefur
verið vitnað til þessarar greinar í
tengslum við hernaðaraðgerðir og
má nefna að Bretar brugðu henni
fyrir sig árið 1982 er þeir endur-
heimtu Falklandseyjar úr greipum
Argentínumanna. Þetta er líka
fyrsta einhliða aðgerð Bandaríkja-
manna gegn írökum. Persaflóastríð-
ið og fyrri árásir í refsiskyni hafa
verið gerðar í tengslum við sam-
þykktir Sameinuðu þjóðanna. Emb-
ættismenn hjá SÞ segja að tilraun
til að myrða fyrrverandi þjóðhöfð-
ingja megi túlka sem árás gegn við-
komandi ríki og því megi túlka árás
í hefndarskyni sem sjálfsvörn.
Með þessari aðgerð er forsetinn
líklega í fyrsta sinn samstíga hern-
um en hann hefur átt í deilum við
herinn allt frá því að hann reyndi
að aflétta banni við því að hommar
gegndu herþjónustu. Það að Colin
Powell, yfirmaður herráðsins, skýrði
jafnt hina hernaðarlegu hlið aðgerð-
arinnar sem hugsanlegar pólitískar
afleiðingar um helgina hefur þó ver-
ið túlkað sem tákn um hve veik staða
forsetans er í raun. Það hlýtur til
dæmis að hafa farið í taugamar á
forsetanum er Powell sagði forset-
ann hafa „staðið sig mjög vel sem
æðsti yfirmaður heraflans undan-
farna daga og það er góðs viti“.
Morðáform
Iraka eru
margþætt
Washington. The Daily Telegraph.
SAMKVÆMT upplýsingum
Bandaríkjamanna höfðu Irak-
arnir sem handteknir voru á
landamærum Kúveit í apríl síð-
astliðnum margþætt áform um
að koma George Bush fyrrver-
andi Bandaríkjaforseta fyrir
kattarnef.
EUefu írakar vom handteknir á
landamærunum og voru þeir í tveim-
ur bílum með óeðlilega miklum far-
angri sem við nánari eftirgrennslan
reyndist innihalda sprengiefni, vopn
og sérstakan tæknibúnað.
Kúveisku leyniþjónustunni tókst
smám saman að upplýsa að ætlunin
hefði verið að myrða Bush og hér
væru á ferð útsendarar íraksstjóm-
ar. Til stóð að skjóta Bush við kom-
una til Kúveitflugvallar þann 14.
apríl. Tækist það ekki átti að skilja
eftir fjarstýrða sprengju í Kúveithá-
skóla þar sem Bush átti að taka við
heiðursdoktorsnafnbót. Gengi það
ekki eftir átti að skilja eftir sprengju
í bifreið í Bushgötu, sem svo er
kölluð, í Kúveitborg. Síðasta hálm-
stráið var sjálfsmorðsárás; einn til-
ræðismannanna gengi hlaðinn
sprengiefni að forsetahjónunum
fyrrverandi þar sem þau væru að
heilsa almennum borgurum á götu
úti.