Morgunblaðið - 17.07.1993, Síða 4
4 B
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. JÚLÍ 1993
~t~
„Finnst þér þær ekki fallegar
frænkur mínar? Þær eru svo dul-
rænar og dugnaðarlegar á svip-
inn, allar bráðmyndarlegar og
snjallar.“ Stefán frá Möðrudal er
glaður og reifur á loftinu yfir Sól-
oni íslandus þar sem nokkrar
myndanna hans hanga nútil sýn-
is. „Ég á ógrynnis ósköp af mynd-
um skal ég segja þér og sel
grimmt. En frænkurnar læt ég
ekki frekar en málverkið af konu
minni eða systur eða snillingnum
honum Frosta. Hann var uppá-
hald krakkanna þessi hestur,
svona eins og kal linn.“ Stefán
bendir á sjálfan sig og hlær mikið
og hleypur miili myndanna þrátt
fyrir auman fót og 85 ár í sumar.
Hann segir margt af eigin uppá-
tækjum og afa sínum sem var svo
kvensamur og köllunum sem
hann borðar með og hafa skalla
af því þeir skola ekki sápuna
nógu vel úr hausnum.
Og málaði tíu myndir í nótt.
Þykir þér ég ekki duglegur?
Það verður að hafa þraut-
segju til að mála og æfíngu, voða-
lega æfíngu. Ég er líka svo ná-
kvæmur, hitti akkúrat á punktinn,
sjáðu, það er enginn tilviljun heldur
allt reiknað út eftir kúnstarinnar
reglum." Stefán fellst á að tylla sér
niður og biður um te, hann sé ans-
ans ósköp ónýtur við bjórinn. „Ann-
ars hef ég held ég ekki komist í
annan eins þrældóm og núna,“ seg-
ir hann svo, „búinn að vaka þijár
nætur og mála, svona fyrir þessa
sýningu. En hún er lfka skemmtileg,
líttu á, næstum allt myndir frá þessu
sumri og síðasta vetri.“
bölvun á útlöndum
Stefán Jónsson frá Möðrudal er
þekktur naívisti og myndirnar hans
hafa vissulega runnið út á sýning-
um síðustu ára. Þó á hann háa
stafla bæði heima hjá sér og á
Korpúlfsstöðum. „Þar á að setja inn
Erró,“ segir hann, „ég skvetti aug-
unum yfír það skilerí og hristi höf-
uðið, hann hefur menn til að mála
fyrir sig úti í heimi. Ég hef bölvun
á útlöndum og öngva löngun til að
þvælast þar. Þá vil ég heldur byggja
upp landið og mála af því myndir.
Þekki það líka eins og lófann á mér.
Ég er íslendingur elskan mín og
mála það sem er erfíðast að mála
og aðrir geta ekki eða láta sér ekki
detta í hug. Herðubreið og hólana
og fjöllin úr Möðrudal og hesta og
krakka. Stundum set ég andlit á
þá, en ekki alltaf, það kaupir þetta
jafnt hvort sem er. Þegar ég teikna
andlit er ég ógurlega nákvæmur í
útlínum þótt ég sé fljótur og gæti
að því að augun séu svona á réttum
stað. Ég hef gaman af krökkunum,
þau punta og eru líka svo góð við
kallinn."
Morgunblaðið/Kristinn
Stefán Irá Möðrudal
og málvetkin
stórval
Stórval stendur skrifað á sumum
myndanna og Stefán á ekki í vand-
ræðum með að skýra það. „Þetta
er bara nafnið mitt, St fyrir Stefán
og ó úr Jónsson. Svo heiti ég líka
Vilhjálmur og þar hefurðu vaffíð
og errið en ellið kemur frá Láru
konu minni. Þetta er nú ein ágæt
skýring á þessu, ég hef merkt ótal
myndir svona, það er miklu
skemmtilegra.“
Stefán segist hafa farið að mála
fimm ára, lært af Hauki Stefáns-
syni frænda sínum og fylgst með
Asgrími Jónssyni sem kom í
Möðrudal nokkur sumur til að mála.
„Haukur gekk í amerískan lista-
skóla og kenndi mér að nota al-
mennilega liti,“ segir hann. „Ég fæ
þýskan leir í pundatölu og miklu
billegar heldur en hér og þess vegna
get ég málað þessi býsn. Það eru
margir að tapa heilsunni yfír
stybbulitum, en ég læt nú ekki svo-
leiðis ósköp yfír mig ganga og held
mig við leirinn."
Þegar Stefán óx úr grasi gafst
lítill tími frá bústörfum fyrir mál-
aralist og hann tók ekki til við að
mála af kappi fyrr en eftir að kom-
ið var til Reykjavíkur upp úr miðri
öldinni. „Fyrst var ég smiður í
Sindra og þá voru búin til almenni-
leg kúbein," segir hann. „Síðan hjól-
aði ég mikið um bæinn og hafði oft
með mér harmonikku og málaði líka.
Ég fór einstaka sinnum austur en
ekki í seinni tíð. Þegar maður
er orðinn margmilljóner í
myndum er athugunarvert að
fara frá þeim.
En úr því ég ég rríinnist á
músíkina verður að segja
hvernig ég varð söngstjóri í
Möðrudal og tónskáld. Það var
nefnilega hún amma mín sem
kenndi mér að syngja, hún var
hógvær og stillt hún Arnfríður
á Ljósavatni og hélt nú að ég
gæti sungið Sólsetursljóðið
þótt aðrir tryðu því ekki. Svo
gaf hún mér tóninn svo lítið
bar á og seinna gat ég spiiað
áttraddað á píanó. Það geri ég
ennþá mér til skemmtunar heima.
Annars spila ég minna núna þegar
ég mála svona hrottalega mikið og
svo fínnst mér líka oft að leggjast
fyrir þegar ég er syfjaður."
kvensemi
Stefán fæddist á Arnórsstöðum í
Jökuldal sumarið 1908 en segist
hafa verið um tíma hjá afa sínum
og nafna í Möðrudal eftir að hann
ofkældist og veiktist þriggja ára
gamall. „Afí var svo kvensamur og
ein dætra hans; sem raunar var
öðrum kennd, kom í mig lífinu aft-
ur. Hún hét Stefanía, fjarskalega
geðgóð en fékk berkla og dó rétt
HÚN ÆPIR en hann hvíslar. í
myndum sem þau sýna í Portinu
f Hafnarfirði, sitt hvoru megin
veggjar. Sonia Renard og Volker
Schönwart eiga það þó sameigin-
tegt að vera málarar, fædd 1960,
lærð f sama skóla og ákveðin f
að koma aftur til íslands. En miklu
fleira er ólíkt með þeim, að
minnsta kosti í myndunum og um
þær ræddum við í vikunni.
Oonia og Volker segjast vera
eins og svart og hvítt eða
flóð og fjara og það er ein-
mitt yfírskrift sýningarinnar. Myndir
Soniu eru að springa af litum og lífi,
þar eru fígúrur og tákn margra tíma
og heima, úr mexíkóskri þjóðtrú og
frá víkingum til nútímans með sjón-
varpi, síma, klukkum, tölvum og
teiknimyndasögum. Hver mynd segir
sögu, margslungna og safaríka.
Volker er hins vegar spar á allt
sem ekki er alveg nauðsynlegt, með
nákvæm form og hrátt efni. Myndir
hans geta virst kyrrlátar í gráum og
grófum pappír og fíngerðum litatón-
um og svörtu og hvítu, ýmist með
ströngum línum af lakki eða
blæðandi ristum í málm. Abstrakt
og segjast ekki annað en þær eru,
pappír með fleti og línu. Augað sem
horfir sér ef til vill annað.
ísland
Sonia hefur komið sex sinnum til
Listamenn írá Frakklandi og Þýskalandi
sýna málverk í Hafnarfirðí
íslands síðan 1991 og segist ekki
hafa fengið nóg. Hún hefur sótt um
styrk til franskra stjómvalda vegna
hálfs árs dvalar hér á næstu misser-
um og kveðst spennt að vita hvort
líft sé á landinu að vetri til. Hér
hefur hún glögga sýn gests og glaða
líkt og bam; fínnst einhveijir töfrar
yfir og allt um kring og fær fullt
af hugmyndum. Hún talar um lífíð
í jörðinni og kraft í náttúrunni, hita,
hraun og snjó, og að íslendingar
hafí einkennilega blöndu af frum-
stæðu efni og hinu nýjasta í tækni
og tísku ýmiskonar.
Hún kynntist Sverri Ólafssyni
myndlistarmanni í Hafnarfírði á
listahátíð í Svíþjóð fyrir fjórum ámm
og báðum var þeim boðið að sýna á
skúlptúrstefnu í Mexíkó. „Við ákváð-
um að vera samferða frá íslandi,"
segir hún, „þess vegna
kom ég hingað og hugs-
aði fyrst að hér væri ég
þá komin til tunglsins.
Síðan var ég nokkrar
vikur á landinu og þoldi
á eftir ekki við í Þýska-
landi lengur en mánuð,
þá fór ég aftur upp í flug-
vél til að vera hér í sex
vikur. Síðan hef ég kom-
ið öðru hvoru."
Volker er nú á íslandi
í annað sinn og ætlar líka
að koma aftur. Þau Son-
ia byggðu bæði skúlp-
túra fyrir Listahátíð í
Hafnarfirði 1991 og
komu sér fyrir í Straumi
meðan á henni stóð. Þar
eru þau einnig núna og
Morgunblaðið/Kristinn
Málarar: Bíllinn er eftir hennar höfði.
/
4