Morgunblaðið - 15.08.1993, Blaðsíða 12

12 B
MORGUNBLAÐIÐ MENNINGARSTRAUMAR SUNNUDAGUR 15. ÁGÚST 1993
I BÍÓ
Þtjár íslenskar bíómyndir
eru nú í framleiðslu á
mismunandi stigum. Bíódag-
ar Friðriks Þórs Friðrikssonar
eru í tökum og sömuleiðis
bama- og fjölskyldumynd
Þorsteins Jónssonar, Emil og
Skundi. Tökur munu hefjast
á Líf og dauða Hilmars Odds-
sonar í haust, sem fjallar um
tónskáidið Jón Leifs.
Þá eru nokkrar íslenskar
stuttmyndir í upptökum. Hér
hefur þegar verið greint frá
tveimur: Ilmi eftir sigurveg-
ara síðustu Stuttmyndadaga
i Reykjavík, Amar Jónasson
og Reyni Lyngdal og Ferðinni
að miðju jarðar eftir Ásgrím
Sverrisson. Sú þriðja heitir
Nifl og er eftir Þór Elís Páls-
son en tökur á henni hófust
fyrir stuttu á Kirkjubæjar-
klaustri og byggir hún á þjóð-
sögun'ni Loðni maðurinn.
Stuttmyndagerðin virðist
dafna jafnt og þétt jafnframt
bíómyndagerðinni og er það
vel við hæfí.
■ Franski leikstjórinn
Claude Chabrol hefur
gert nýja bíómynd sem
heitir Betty og sagt er
að sé ein af bestu myndum
hans. Með aðalhlutverkin
fara Stéphane Audran
(matseljan góða í Gesta-
boði Babettu) og Marie
Trintignant, dóttir
franska leikarans
Jean-Louis. Myndin segir
frá sambandi tveggja
kvenna sem leiðir til
hörmunga.
MÞað eru margir sem
þekkja sögu Mark Twa-
ins um milljón dollara seð-
ilinn. Hún hefur verið
kvikmynduð áður en
væntanleg er ný útgáfa
sem spænskættaði leikar-
inn og grínistinn Paul
Rodriguez gerir. Hún
heitir Juan fær milljón
og í henni leikur Edward
James Olmos dularfullan
mann á limósínu sem rétt-
ir appelsínusaia í Los
Angeles ávísun upp á
miHjón dollara. Cheech
Marin og Rubén Blades
fara einnig með hlutverk
í myndinni.
KVIKMYNDIR
Má ekki lyftaþessu á örlítid hcerraplanf
Allt í kássu áystu nöf
Margt slæmt er hægt að segja um þýðingarnar á bíó-
myndunum í íslensku kvikmyndahúsunum og líklega
hafa allir einhvern tímann rekið upp hlátur vegna
þeirra. Oft tekst líka vel til þótt færri orð séu höfð um
það því góð þýðing merkir einfaldlega að áhorfandinn
tekur ekki eftir henni. Hins vegar tekur áhorfandinn
alltaf eftir heitum bíómynda og þau eru orðin ansi ein-
hæf í seinni tíð.
Allur bíórekstur miðast
að sjálfsögðu við að laða
áhorfendur á bíómyndir og
heiti bíómynda skiptir miklu
máli í þeim efnum. Þau
þurfa að vera grípandi og
söluleg en þau þurfa líka
að vísa til einhvers sem
annað hvort tengist erlenda
heitinu beint eða kemur inn
á kjamann í innihaldi mynd-
arinnar. Margar frábærar
þýðingar hafa séð dagsins
ljós eins og Tónaflóð („The
Sound of Music“) og Gauks-
hreiðrið („One Flew Over
the Cuckoo’s Nest“) og hafa
unnið sér sess á þann hátt
að við þekkjum jafnvel betur
íslenska heitið en það er-
lenda.
En nú er eins og fjórða
hver mynd heiti Á ystu nöf
eða Réttlætinu fullnægt eða
í hefndarhug eða A blá-
þræði. Spennumyndimar
„Bird on a Wire“ og
„Narrow Margin" hétu t.d.
báðar þetta síðastnefnda og
vom sýndar með stuttu
millibili.
Erlendir framleiðendur
standa frammi fyrir svipuðu
vandamáli og þeir sem reka
bíóin hér. Þeir þurfa að
koma upp með góð heiti.
Hér eru tíu frægar myndir sem kannski fengju annað
heiti ef þær væru frumsýndar í bíóunum í dag:
Tónaflóð............ Barnfóstra á ystu nöf
Gaukshreiðrið........... Geggjuð geðdeild
Á hverfanda hveli....... Tvö á toppnum
Guðfaðirinn.......... Réttlætinu fullnægt
Casablanca....................... Villt ást
Borgari Kane................. Einn ýktur
Möltufálkinn............ Smellinn spæjari
Ben Hur................Á síðasta snúning
Dr. Zivago....................Allt í kássu
Kínahverfið.................. Á bláþræði
Síðasta Bondmynd átti að
heita „Licence Revoked" en
svo héldu framleiðendurnir
að enginn vissi hvað „re-
voked“ (afturkallað) þýddi
svo myndin var endur-
skýrð„Licence to Kill“. í ís-
lenskri þýðingu var staðið
við upprunalega heitið og
myndin hét Leyfið afturkall-
að, sem var mjög gott nafn
á myndina.
Stundum er ekki nokkur
leið að gera sér grein fyrir
heitinu á frummálinu í
gegnum íslensku þýðing-
una. Tveir á toppnum var
heitiðá„Leathal Weapon“ -
myndunum. Mynd David
Cronenbergs, „Naked
Lunch" hét Rithöfundur á
ystu nöf eins og William S.
Burroughs væri í öræ-
fatrylli með Sylvester Stall-
one. Hin lofaða írska ástar-
saga „The Crying Game“
heitir Ljótur leikur hér
heima en það heiti segir
fátt og á ekkert í hið ljóð-
ræna frumheiti.
Það er sjálfsagt ekkert
auðvelt að finna gott nafn
á bíómyndir en það er eins
og sé búið að útvatna heitin
í sama einfalda hasar-
myndaformið, sem segir
manni ekki mjög mikið. Titl-
ar eru misjafnlega erfiðir i
þýðingu en þýðendum tekst
yfirleitt vel upp við bóka-
heiti - jafnvel þótt bækurnar
séu reifarar - og því ætti
ekki að gera sömu kröfur
til bíómyndaþýðinga?
Barnfóstra á ystu nöf;
Julie Andrews í Tóna-
flóði.
FERÐIN AÐ
Asgrímur Sverrisson, 29 ára gamall Hafnfirðingur, vinnur nú við gerð
stuttmyndarinnar Ferðin að miðju jarðar en hún er lokaverkefni
hans frá The National Film and Television School í London þar sem
hann hefur stundað nám í kvikmyndaleikstjóm sl. þrjú ár.
Með aðalhlutverkið í myndinni fer Jóhanna Jónas ,en með önnur
hlutverk fara Jakob Þór Einarsson, Kristbjörg Kjeld, EyVindur Er-
25.600 HAFA SEÐ
ÓSIÐLEGT TILBOÐ
AIls höfðu samanlagt um
25.600 manns séð
myndina Ósiðlegt tilboð um
síðustu helgi að sögn Frið-
berts Pálssonar bíóstjóra í
Háskólabíói en myndin hefur
verið sýnd þar og í Sambíó-
unum.
Þá sagði Friðbert að
14.000 manns hefðu séð Lif-
andi, 3.000 Útlagasveitina
og 3.000 Við árbakkann eftir
Robert Redford.
Næstu myndir Háskóla-
bíós á eftir „Jurassic Park“
eru „Fire in the Sky“ með
D.B. Sweeney og „Benny and
Joon“ með Johnny Deep og
Mary Louise Masterson. „Sli-
ver“ með Sharon Stone verð-
ur frumsýnd í Háskólabíói og
Sambíóunum þann 3. sept-
ember og önnur sameiginleg
mynd bíóanna, Firmað með
Tom Cruise, kemur í október.
Sýnd á næstunni; Branagh og Emma Thompson í Ys
og þys út af engu.
Friðbert sagði Háskólabíó
ætíð keppa að því að blanda
saman aðsóknarmyndum og
listrænum myndum en
nokkrar eru væntanlegar i
bíóið sem tilheyra síðar-
nefnda flokknum: „Map of
the Human Heart“ eftir Vinc-
ent Ward, „Shadow and Fog“
eftir Woody Allen, kínverska
myndin Rauði lampinn og
loks nýja Shakespearemynd
Kenneth Branaghs, „Much
Ado About Nothing" eða Ys
og þys út af engu.
Kvikmyndahátíð Listahá-
tíðar hefst í Háskólabíói 2.
október að sögn Friðberts.
MIÐ
Aftur á tjaldið; Sean
PENN
LEIK-
STÝRIR
AFTUR
Ein skærasta stjarna
ungu kynslóðarinnar í
Hollywood og fyrrum eigin-
maður Madonnu hefur dreg-
ið sig úr skarkala frægðar-
innar og neitað öllum kvik-
myndatilboðum í nokkur ár.
Þetta er Sean Penn. Hann
er að leita fyrir sér á öðrum
starfsvettvangi sem kvik-
myndaleikstjóri.
Fyrsta myndin sem hann
leikstýrði var „The Indian
Runner“, metnaðarfull mynd
sem fékk ágæta dóma sem
byijendaverk. Sú næsta heit-
ir „Crossing Guard“ og hefur
Penn fengið Jack Nicholson
til að fara með aðalhlutverk-
ið í henni auk þess sem Penn
mun leika sjálfur í myndinni.
Nicholson mun leika mann
sem dæmdur er í fangelsi
fyrir að vera valdur að dauða
ungrar stúlku fullur undir
stýri en þegar hann kemur
úr fangelsinu bíður hans fað-
ir stúlkunnar, leikinn af
Penn, sem hefur harma að
hefna.
U JARÐAR
lendsson _og Guðmunda Elíasdóttir. Auk þess koma
Steinn Ármann Magnússon og Pétur Jóhannsson við
sögu, ásamt fjölda Ólafsvíkinga en Ólafsvík er sögu-
svið myndarinnar.
Hún segir frá ungri leikkonu sem kemur frá
sjávarþorpi úti á landi en gengur ekki að koma
sér á framfæri í höfuðstaðnum og tekur að sér
hlutverk Fjallkonunnar í Ólafsvík fyrir 17.
júní hátíðarhöldin.
Ásgrímur er leikstjóri myndarinnar
en sagan er eftir hann og hann skrif-
ar handritið ásamt skólafélaga sínum,
John Milarky. Upptökur hófust þann
5. ágúst og er hópur alþjóðlegra kvik-
myndagerðarmanna frá skólanum
staddur hér á landi við tökurnar.
Tónlist er í höndum Mána Svavars-
sonar (Veggfóður).
Ásgeir hefur unnið sem dag-
skrárgerðarmaður hjá ríkissjón-
varpinu m.a. við heimildarmyndir
um Guðjón Samúelsson húsa-
meistara og Jónas frá Hriflu og
hann stjómaði gerð söngva- og
gleðimyndarinnar Hinir ómót-
stæðilegu.
Fjallkona Ólafsvíkinga;
Jóhanna Jónas.
■Hollenski leikstjórinn
George Sluizer, sem
gerði Hvarfið beggja
vegna Atlantsála, heldur
áfram að vinna í Banda-
ríkjunum. Nýjasta myndin
hans heitir „Dark BIood“.
River Phoenix og Judy
Davis munu fara með að-
alhlutverkin. Myndin segir
frá einbúa sem fær sér-
stakan áhuga á giftri konu
og tekur hana og mann
hennar á endanum í gísl-
ingu. Það er sama fyrir-
tækið og gerði „The Cry-
ing Game“, sem stendur
að baki myndarinnar.