Morgunblaðið - 22.09.1993, Page 29

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 22. SEPTEMBER 1993
29
Kaskó á sjúkrahúsum og einka-
væðing: Greinar af sama meiði
••
eftir Ogmund
Jónasson
Innan ríkisstjómarinnar hafa að
undanförnu farið fram umræður um
svokallað sjúkratryggingargjald.
Það verði komið undir vali hvers
og eins hvort hann greiði gjaldið
og öðlist þannig þá tryggingu í
heilbrigðiskerfinu sem það veitir.
Hér yrði því ekki um almenna skatt-
lagningu að ræða heldur einstak-
lingsbundinn skatt. Þetta er fylli-
lega í samræmi við stefnuyfirlýs-
ingu ríkisstjórnarinnar sem lýsti því
yfir í upphafi kjörtímabils að hún
hygðist koma á breytilegri sjálfs-
áhættu gegn tryggingariðgjaldi í
einhverri mynd.
Orðalag viðskipta
Þetta þótti mörgum minna á
orðalag viðskipta með tryggingar á
bílum enda hlaut þessi hugmynd
um einstaklingsbundnar tryggingar
í heilbrigðiskerfinu nafngiftina
kaskótrygging.
Það er mikilvægt að gera sér
grein fýrir því að hér er ekki um
einhveija smávægilega tæknilega
breytingu á skattlagningu að ræða
heldur er hér verið að fara inn á
braut sem er í grundvallaratriðum
frábrugðin því sem við eigum að
venjast. Velferðarkerfið á íslandi
hefur til þesa að uppistöðu til verið
rekið á grundvelli samtryggingar
og samábyrgðar; fyrir sameiginlegt
skattfé þegnanna.
Þessi nýja hugsun byggist aftur
á móti á því að gefa hveijum og
einum kost á vali, taka áhættu ef
því er að skipta. Og það sem meira
máli skiptir: Með þessum hætti má
segja að vandi hvers og eins sé
einkavæddur. Hver og einn á að
vera sjálfum sér næstur, einnig
þegar kemur að sjúkdómum: Þetta
er þinn vandi, þín ógæfa, það er
þitt að kaupa þér kaskótryggingu
fyrir þig og börnin þín.
Verði gjaldið lágt til að byija
með má ætla að afleiðingarnar verði
ekki stórvægilegar fyrst í stað en
eftir því sem gjaldið yrði hækkað
má ætla að afleiðingarnar komi í
ljós. Hugmyndin byggist á því að
hinn efnaði greiði ekki fyrir hinn
snauða, hinn heilbrigði ekki fyrir
hinn sjúka. Hver á að vera sjálfum
sér næstur.
Einkavæðing ekki bara sala
ríkisfyrirtækja
Þegar rætt er um einkavæðingu
í þjóðfélaginu hafa menn iðulega
einblínt um of á sölu fýrirtækja og
stofnana sem reknar hafa verið af
opinberum aðilum, ríki eða sveitar-
„Þessi nýja hugsun
bygg-ist aftur á móti á
því að gefa hverjum og
einum kost á vali, taka
áhættu ef því er að
skipta. Og það sem
meira máli skiptir: Með
þessum hætti má segja
að vandi hvers og eins
sé einkavæddur.“
félögum. Einkavæðingin er í raun
miklu víðfeðmara hugtak. Einka-
væðingin byggist á því að umbylta
allri opinberri þjónustu þannig að
það sem áður var skoðað sem þjón-
usta við þegnana eða neytendur
verði gert að vöru á markaði til
handa kaupendum. Og í heilbrigðis-
kerfinu er sjúklingurinn kaupand-
inn.
Það er athyglisvert að í þeim
skoðanakönnunum sem gerðar hafa
verið um velferðarkerfið og gjald-
töku í heilbrigðiskerfmu hefur jafn-
an verið traustur meirihlutavilji fyr-
ir því jafnaðarkerfi sem hér hefur
verið byggt upp. Hitt er svo annað
mál hvað kann að gerast þegar fram
líða stundir ef á annað borð verður
Ögmundur Jónasson
farið út í kerfisbreytingar af þessu
tagi.
Sumir ekki efni á kaskó —
aðrir alitaf tryggðir
Það er til dæmis ekki ólíklegt að
efnalítið fólk ráðist ekki í að tryggja
eigin heilsu — léti til dæmis börn
sín og ýmsar frumþarfir heimilisins
ganga fyrir. Ef svo aftur heilsan
brysti segir það sig sjálft að sami
einstaklingur hefði enn minna fé
handa á milli til að greiða innlagn-
ingargjald fýrir sjúkrarúm sem
væri hærra fyrir þá sök að trygg-
ingin var ekki innt af hendi.
Einnig má spyija hvort hinir
efnamiklu sem búa við gott heilsu-
far sæju ástæðu til að greiða trygg-
ingargjöld. Þeir hefðu burði til að
greiða þau gjöld sem þörf væri á
ef heilsan gæfi sig og sjúkravist
nauðsynleg. Þeir vita að þeir eru
alltaf í kaskó hvað sem á dynur.
Ríkisstjórnin verður að skýra
hvers vegna farið er út á þessa
braut. Þetta er ekki nauðsyn og því
ekki annað séð en breytingamar
séu af hugmyndafræðilegum toga.
Það er óþolandi að stefna heilbrigð-
iskerfinu í átt til ójafnaðar. Við
höfum dæmi um slíkt erlendis frá
svo sem Bretlandi þar sem er að
skapast tvískipt heilbrigðiskerfi,
annars vegar fyrir efnalítið fólk og
hins vegar hina ríku sem nú fá einn-
ig notið auðs síns í heilbrigðiskerf-
inu.
Þetta er skref í sömu átt. Spurn-
ingin snýst ekki um það eitt hvort
tryggingargjaldið verður hátt eða
lágt fýrst í stað. Hún snýst fyrst
og fremst um ranglæti. Það eru
mannréttindi að allir fái notið bestu
aðhlynningar í heilbrigðiskerfinu
sem völ er á og að þar ríki fullkom-
ið jafnrétti. Annað á ekki að líðast.
Höfundur er formaður BSRB.
I3ICMIEGA
Kyrrðarstundir í
Laugameskirkj u
eftir Sigurbjörn
Þorkelsson
Nú munu senn liðin fimm ár frá
því sr. Jón Dalbú Hróbjartsson
sóknarprestur í Laugarneskiiju og
prófastur í Reykjavíkurprófasts-
dæmi-vestra hóf að kalla til kyrrð-
arstunda í hádeginu á fimmtudög-
um.
Hugmyndina fékk sr. Jón vegna
þess að vikulegar kvöld-bænastund-
ir kirkjunnar voru orðnar heldur
illa sóttar, enda menn oft latir við
að fara út á kvöldin, sérstaklega
yfir vetrartímann. Því ákvað hann
að reyna bænastundir með örlítið
öðru sniði í hádeginu á fimmtudög-
um.
Góð mæting
Mæting á þessar bænastundir í
Laugarneskirkju hefur verið mjög
góð allt frá upphafi. Hafa allt að
60 manns sótt stundirnar þegar
flest hefur verið. Tíminn og formið
auðsjáanlega fallið í kramið hjá
fólki.
Athyglivert er að stundimar
sækja bæði menn og konur á öllum
aldri og úr öllum stéttum þjóðfé-
lagsins. Blandan er góð og andinn
sem á stundunum ríkir einstakur.
Uppbygging stundarinnar
Kyrrðarstundin hefst kl. 12 og
er í hádeginu á fímmtudögum eins
og áður segir. Venjulega leikur org-
anisti krikjunnar, Ronald Turner, á
orgel kirkjunnar í tíu mínútur eða
svo eða á meðan fólk er að streyma
til kirkjunar. Þá er sunginn einn
sálmur og síðan lesinn texti úr Bibl-
íunni af prestinum, gjarnan einhver
af textum sunnudagsins á undan.
Að því loknu biður presturinn bæn
og fer síðan með innsetningarorð
áður en menn koma upp að altar-
inu, borði Drottins.
Heilög kvöldmálíð
„Þá er þeir mötuðust, tók Jesús
brauð, þakkaði Guði, braut það og
gaf sínum lærisveinum og sagði:
„Takið og etið, þetta er líkami
minn.“ Og hann tók kaleik, gjörði
þakkir, gaf þeim og sagði: „Drekk-
ið allir hér af. Þetta er blóð mitt,
blóð sáttmálans, úthelt fyrir marga
til fyrirgefningar synda.“ (Matt.
26:26-28.)
Síðan eftir að sakramentunum
hefur verið úthellt biður presturinn
þakkarbæn til Guðs.
Bænastund
Að þessu loknu er fólki boðið að
koma fram með fyrirbænarefni.
Fyrirbænarefnin eru jafnan mörg.
Fólk biður sjálft um fyrirbænir sér
til handa, beðið er fyrir ættingjum
og vinum og málefnum sem mönn-
um eru hugleikin. Einnig er mikið
um að fólk sé búið að hafa sam-
band við prestinn fyrirfram og þá
jafnvel símleiðis til þess að biða um
fyrirbæn. Þá er mikið beðið fyrir
sjúkum, einmana fólki og fólki sem
er í erfiðum aðstæðum eða á við
annars konar erfiðleika að stríða.
Að sjálfsögðu er Guði einnig þakkað
og hann lofaður fyrir lífíð og allt
það sem hann hefur gert fyrir sín
elskuðu mannanna börn. í lok
bænastundarinnar fara viðstaddir
með bænina sem Jesús kenndi læri-
sveinum sínum, og biðja: „Faðir vor
«
Að þessum liðum loknum er
klukkan gjarnan orðin um eða rétt
upp úr 12.30. Fara þá þeir sem
óska niður í safnaðarheimili kirkj-
unnar og njóta ljúffengrar „léttrar“
máltíðar gegn vægu gjaldi sem
kirkjuvörðurinn hefur yfirleitt um-
sjón með.
Kyrrðarstundir í fleiri kirkjum
Nú er mér kunnugt um að kyrrð-
arstundir í hádegi líkar þessum sem
hér hefur verið sagt frá eru viðhafð-
ar í fleiri kirkjum en Laugarnes-
kirkju. Hefur þetta bráðnauðsyn-
lega, vinsæla og góða framtak því
borist víðar. Veit ég um líkar stund-
Sigurbjörn Þorkelsson
„Kyrrðarstundirnar er
gott að sækja. Þær eru
öllum opnar hvenær
sem er og án fyrirvara
án tillits til sóknar-
marka eða annars
slíks.“
eldfiás-
HARÐVIBARVAL HF.
KRÓKHÁLSI 4 R. SÍMI 671010
ir í Seltjarnameskirkju, Dómkirkj-
unni og Grensáskirkju. Einnig hafa
prestarnir í Landakirkju í Vest-
mannaeyjum, Þjóðkirkjunni í Hafn-
arfirði og Glerárkirkju á Akureyri
viðhaft kyrrðarstundir af þessu tagi
undanfarið.
Að lokum
Kyrrðarstundirnar er gott að
sækja. Þær eru öllum opnar hvenær
sem er og án fyrirvara án tillits til
sóknarmarka eða annars slíks.
Það er gott, reynar bráðnauðsyn-
legt fyrir hvern kristinn mann að
koma að borði Drottins til þess að
fá fyrirgefningu hans á syndum
sínum og til þess að biðja hann að
gera okkur lifandi og virka limi á
líkama Krists, eins og okkur reynd-
ar ber. Þá er gott að eiga samfélag
saman í bæn frammi fyrir Guði og
fela honum sig og sína, þá sem sjúk-
ir eru eða hijáðir á einhvern hátt
og þau málefni sem okkur eru kær
eða á okkur hvíla.
Mætti slíkum kyrrðarstundum
fjölga. Mætti þátttakendum fjölga
enn frekar. Mætti íslenska þjóðin
sameinast í bæn til skapara okkar
og föður og til frelsara okkar og
eilífs lífgjafa, Jesú Krists.
Son Guðs ertu með sanni,
sonur Guðs, Jesús minn,
son Guðs, syndugum manni
sonararf skenktir þinn,
son Guðs einn eingetinn.
Syni Guðs syngi glaður
sérhver lifndi maður
heiður í hvert eitt sinn.
(Hallgrimur Péturssen)
Höfundur er framkvæmdastjóri
Gídeonfélagsins á íslandi.
vítamín og kalk
fæst í apótekinu
NÝR SJÁLFVIRKUR
OFNHITASTILLIR
Lágmarks
orkunotkun
- hámarks
þægindi.
= HÉÐ1NN =
VERSLUN
SELJAVEGI 2 SÍMI 91-624260
c
HEIMILISIÐNAÐARSKOLINN
Laufásvegi 2 - sími 17800
Heimilisiðnaðarskólinn býður upp
á eftirfarandi námskeið f október:
Fatasaumur, blokkprent (tauþrykk), hekl, ásaumur í vél (appli-
kation), ýmsar prjóntegundir og tækni, skuggaleikhús (fyrir
kennara og fóstrur), útskurður. Námskeiðin hér að framan
eru öll kennd 1 x í viku í 4 vikur og kennslugjald er kr. 5.000.
Þjóðbúningasaumur 6. okt-8. des. Kennslugjald kr. 12.000.
Baldýring 7. okt.-18. nóv. Kennslugjald kr. 7.500.
Skráning á skrifstofu skólans í síma 17800 milli kl. 10-12
og 13-15.
\
í
.. 1