Morgunblaðið - 12.10.1993, Qupperneq 12

12
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. OKTÓBER 1993
leik og skýra framsetningu text-
ans.
Þau píanóverk Páls, sem gefin
voru út, Gletturnar og þrjú píanó-
stykki, eru hárómantískar tón-
smíðar, enda meðal fyrstu verka
Páls. Vitað er, að hann hafði þar
ýmislegt fleira í handraðanum og
nú mun vera stutt í að önnur píanó-
verk Páls verði gefin út.
Minningartónleikar Ingibjargar,
Þorgeirs og Láru eru bergmál þess
sem Páll hefur verið íslenskum
söngvurum og tónleikarnir gáfu
skemmtilega innsýn í það perlu-
skrín, sem söngvasafn Páls er og
það fágæti sem íslensk tónmennt
á þarna til að státa sig af. Ingi-
björg og Þorgeir skiptust á að
flytja söngverkin, sem flest eru
orðin kunnáttueign þjóðarinnar,
djásn eins og Máríuvers, Blítt er
undir björkunum, í dag skein sól,
Vögguvísa, Kossavísur og Sáuð þið
hana systur mína. Ingibjörg og
Þorgeir sungu mjörg laganna mjög
vel og þar á meðal var flutningur
Ingibjargar á söngvum úr Ljóða-
ljóðum ágætur og einnig var söng-
ur Þorgeirs í lögunum Heimi,
Stemmunum og Dagurinn kemur
ágætlega útfærður og af draman-
tískum krafti.
Á síðari hluta tónleikanna flutti
listafólkið sum af frægustu
snilldarsöngverkum Páls, í dag
skein sól og Sáuð þið hana systur
mína, sem Þorgeir söng vel, en
hann á bæði til dramantískt innsæi
og ræður yfir sérlega skýrum
framburði. Ingibjörg söng Vöggu-
vísuna mjög fallega og Kossavís-
urnar með leikrænum tilþrifum
sem þó liðu nokkuð fyrir frekar
óskýran framburð. Lára S. Rafns-
dóttir lék þrjú píanóstykki op. 5
eftir Pál, en verkin sem eru öll vel
þekkt, heita Burlesca, Intermezzo
og Capriccio. Lára lék verkin mjög
fallega og það sama má segja um
samleik hennar við söngvarana,
sem var einkar athyglisverður, fal-
lega mótaður og þrunginn af
sterkri tilfinningu fyrir tónmáli
verkanna.
Orgelleikur í minn-
ingu Páls Isólfssonar
Minningartónleikar
UTURINN GULLINN,
SKORPAN STÖKK,
BRAGÐIÐ UÚFFENGT
■ ekta gulliO rasp!
textans, I anda hins rómantíska
„lieders“. í síðustu sönglögunum,
við Ljóðaljóðin, birtist nýr Páll,
bæði hvað snertir tónmál og túlkun
og í raun hafa íslenskir söngvarar
ekki fullkomlega náð að herska
yfir þessum sérkennilegu tónsmíð-
um, því þær eru sérlega leikrænar
og gera miklar kröfur til flytjenda,
bæði hvað snertir tónræna túlkun,
Það er stór hópur mætra orgel-
Ieikara, sem hefur lært hjá Páli
ísólfssyni. Og nú minnast þeir
kennara síns og halda tónleika með
verkum hans og þess meistara sem
hann dáði hvað mest, Johanns
Sebastians Bachs. Ragnar Björns-
son hélt tónleika í Fríkirkjunni sl.
sunnudag, en þar hóf Páll feril sinn
sem kirkjuorgelleikari hér á landi.
Á efnisskránni voru tvö verk, eftir
J.S. Bach, prelúdía og fúga í Es-
dúr, sem er eitt af mestu orgelverk-
um hans, og g-moll fantasían. Á
milli þessara meistaraverka lét
Ragnar Inngang og passakaglíu
eftir Pál ísólfsson. Ragnar sagði
lítillega frá kennara sínum og ann-
ar nemanda Páls, Máni Sigurjóns-
son, hélt smá tölu. Hann lagði
áherslu á að ekki mætti gleyma
því, að Páll hefði notið kennslu og
leiðsagnar orgelsnillingsins Karls
Straube og haft með sér heim til
Islands allt það besta og mikilvæg-
asta í vestrænni tónmenningu.
Láttu EKKI glópagull samkeppnisaöilans
BLEKKJA ÞIE
ekta
auLh
rasp
_________Tónlist______________
Jón Ásgeirsson
Minningartónleikar um Pál
ísólfsson voru haldnir í íslensku
óperunni sl. laugardag og voru þar
í forsvari söngvararnir Ingibjörg
Marteinsdóttir og Þorgeir J. Andr-
ésson en píanóleikari var Lára S.
Rafnsdóttir. Á efnisskránni voru
verk eftir Pál, 22 sönglög og þijú
píanóverk.
í sönglögum Páls birtast með
ýmsum hætti þau umbrot sem ein-
kenna þróun tónlistar hér á landi.
Hin „strófíska" sönglína er mjög
skýr hjá honum, rómantísk að
gerð, eins og í I dag skein sól og
í einhveiju fallegasta lagi Páls,
Vögguvísunni, op 2, nr. 3. Páll
leitaði einnig til íslenska þjóðlags-
ins, bæði með því að semja hreinar
„stemmur“, eins og lögin Grundar
dóma og Jarpur skeiðar og lög, sem
bera í sér íslenskan undirtón, t.d.
lögin við leikverk Davíðs Stefáns-
sonar, Gullna hliðið.
Önnur söngverk, eins og Heim-
ir, Söngur völvunnar, Dagurinn
kemur, ágætt lag, sem undirritað-
ur man ekki eftir að hafa heyrt
fyrr sungið, hafa nokkra sérstöðu
meðal sönglaga Páls en þar er
spunnið úr alvarlegri þráðum og
ekki unnið með hina hreina „stró-
físku“ laglínu, heldur glímt við að
tóntúlka á leikrænan hátt innviði
NÝR
SJÁLFVIRKUR
OFNHITASTILLIR
VETRARSKOÐUN
Hefiir þu hugleitt að fá
pípulagningamanninn til að stilla
hitakeríið í húsinu fyrir veturinn?
Þannig gœtir þú komist hjd
óþœgindum og Lekkað
orkureikninginn.
= HÉÐINN =
VERSLUN
SELJAVEGI 2 SÍMI 91-624260
Þjóðin skuldar Páli ísólfssyni,
að hún muni hvert var framlag
hans til tónlistaruppeldis íslend-
inga en auk mikilla hæfileika hans
og mannkosta, var hann svo mik-
ill gæfumaður, að eiga sér til sam-
starfs afburðalistamenn eins og
Björn heitinn Ólafsson fiðluleikara
og Árna Kristjánsson píanóleikara.
Þessir þrír fóru fyrir vaxandi hópi
tónlistarmanna og þeim er það
öðrum fremur að þakka, að nú eru
íslendingar sjálfbjarga um flest er
lýtur að tónlist.
Ragnar Björnsson lék hin erfiðu
verk Bachs af glæsibrag en sérlega
var þó flutningur hans í verki Páls
athyglisverður og skýrt mótaður,
með einfaldri og sannfærandi
raddskipan. Verk Páls, Inngangur
og passakaglía, er glæsilegt verk,
ofið úr rómantísku efni en að formi
til barokkverk, verk tveggja tíma,
er standa mun af sér alla tísku-
strauma og listbyltingar, vegna
þess að innviðir þess eru ramm-
gerðir og traustlega saman settir
af mikilli kunnáttu og listfengi.

JL
HARÐVIÐARVAL

HARÐVIÐARVAL HF.
KRÓKHÁLSI 4 R. SÍMI 671010
Wterkurog
k-/ hagkvæmur
auglýsingamiðill!
Páll ísólfsson
Orgel-
tónleikar
Tónlistardagar Dómkirkjunnar
hófust með orgelstund sl. föstu-
dag, þar sem þrír nemendur Páls
Isólfssonar tónskálds minntust
þess merka frumvöðuls með smá
tölum og orgelleik. Daniel Jónas-
son og Kristján Sigtryggsson
sögðu frá kynnum sínum af Páli
en Árni Arinbjarnarson lék þijú
verk, tvö eftir J.S. Bach, sem hann
hefur trúlega æft er hann var í
námi hjá Páli og Chaconne hans
yfir upphafsstef Þorlákstíða.
Fyrra verk Bachs var fantasía
í G-dúr og það seinna d-moll tokk-
atan, sem er eitt frægasta orgel-
verk tónlistarsögunnar. Árni lék
þessi verk af öryggi og með tærri
raddskipan. Tokkata og fúga í
d-moll er eitt þeirra verka, sem
er ótrúlega ósannfærandi að sé
eftir meistarann. Til er merk grein
eftir Peter Williams, er birtist í
tímaritinu Early Music 1981, þar
sem færð eru sterk rök fyrir því
að umrædd tokkata sé ekki eftir
J.S. Bach. Elsta handrit verksins
er ritað af Jóhanni Ringk (1717-
1778), sem ekki er vitað til að
hafi nokkurn tíma starfað með
Bach. Þykir það og ótryggilegt að
verkið er ekki til í umritun helstu
afritara meistarans, manna eins
og Walther, Krebs, Kirnberger og
Oley.
Þá eru ýmsi einkenni í radd-
færslu Bachs alls fjarri í þessu
opinskáa og einfalda verki, er um
margt þykir minna á, að það hafi
verið snarstefjað og vilja margir
varnarmenn á höfundarrétti Bachs
halda því frma, að um sé að ræða
hugmyndir, sem Bach hafi notað
er hann lék af fingrum fram og
að einhver áheyrandi hafi síðan
fest þær á blað. Ekki verður skellt
skollaeyrum við rökum Williams,
þó það hins vegar skipti ekki máli
úr því sem komið er, hver er höf-
undur þessa skemmtilega en sára-
einfalda orgelverks.
Chaconne Páls var svolítið óró-
lega leikin af Árna og hefði mátt
vera á köflum lituð breiðari radd-
skipan. Trúlega ræður nokkru
raddskipan nýja orgelsins, sem er
í raun mjög ólíkt orgeli Páls, sér-
staklega er varðar raddblæ. Chac-
onnan er glæsilegt verk, háróman-
tískt en um leið ekta barrokkverk
að formskipan og tengir því saman
þessi tímabil, sem fóru framhjá
okkur íslendingum. Páll ísólfsson
flutti okkur tónmál þessara tíma-
bila og það var ekki aðeins í starfi
sínu sem tónlistarmaður og kenn-
ari sem Páll lagði grunninn að ís-
lenskri tónmennt, heldur var hann
fremstur í flokki bestu tónskálda
okkar og eru orgelverkin með því
glæsilegasta, sem samin hafa ver-
ið hér á landi fyrir orgel, mikil-
fenglegasta hljóðfæri tónlistarsög-
unnar.