Morgunblaðið - 02.11.1993, Blaðsíða 44

<4
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 2. NÓVEMBER 1993
Með
morgimkaffmu
þér að standa þarna. Þú
gætir slasast
t-z i
allt seni þarf til að skilja
hvoit annað.
TM Reg U.S Pat Oft. — all rights reserved
® 1993 Los Angeles Times Syndicate
tdlln* on
Það er ekkert skrítið að
konan þín skilji þig ekki.
Prófaðu að taka pípuna út
úr þér næst þegar þú talar
við hana
HOGNI HREKKVISI
r ÉG N5ITA ðP fi€e>A þsrfA VI& þlG
ee>A LÖSFRÆ^INO þlNUl"
ptieriðttttlíifeöiíi
BEÉF TIL BLAÐSINS
Kringlan 1 103 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691329
Leifar Rauðu skikkjunnar
o g einnota landslag
Frá Sigrúnu Helgadóttur:
26. október 1993.
Sæbjörn Valdimarsson skrifar
um kvikmyndina Rauðu skikkjuna
í Morgunblaðið 24. október 1993.
Þar segir: Þá er til efs að Náttúru-
verndarráð væri tilbúið í dag að
opna hlið Ásbyrgis, Hljóðakletta
og Dimmuborga fyrir kvikmynda-
gerðarmönnum í dag(i). En hér
eru þessar náttúruperlur okkar
stórbrotinn rammi um litla sögu.
Rauða skikkjan var tekin
sumarið 1966, hvorki í Ásbyrgi
né Dimmuborgum heldur fyrst og
fremst við Hljóðakletta og í mynni
byrgis sem gengur að norðanverðu
inn í Eyjuna í Vesturdal.
Eftir að Þjóðgarðurinn í Jökuls-
árgljúfrum hafði verið stofnaður
árið 1973 og landvarsla hófst á
svæðinu sumarið 1974 fékk byrgi
þetta nafnið Hallarbyrgi eftir
„höllinni" sem er meginumgjörð
sögunnar. (Ég hélt þetta hefði
verið höll, nú er ég loksins búin
að sjá myndina og veit að þetta
var bara hús.) Staðir í náttúrunni
sem fólk talar um verða að hafa
nafn, aðrir þurfa þau ekki. Byrgið
fékk nafn af því að landverðir og
aðrir starfsmenn Náttúruverndar-
ráðs nefndu það oft og ræddu um
störfin sem þar þurfti að vinna og
vandamálin sem þurfti að leysa.
í Hallarbyrgi eru miklar sand-
öldur og á einni þeirra var „höllin“
reist í tilefni kvikmyndatökunnar.
Hún stóð ekki lengur þegar ég
kom þarna fyrst sem landvörður
en stór hluti af byggingarefninu
var dreifður um allt. Þrátt fyrir
að ég og aðrir ynnu við það í
marga daga að hreinsa rusl af
svæðinu var alltaf eitthvað eftir.
Á hveiju ári fauk sandur ofan af
meira rusli. Mest var þetta spýtn-
arusl og brak en einstaka
skemmtilegur hlutur leyndist inn-
an um eins og kamarsetan sem
kom upp úr sandkafinu líklega
sumarið 1975. Ég verð að hryggja
menn með því að kamarinn varð
eldi ruslahauganna að bráð eins
og annar úrgangur. Þá var ég
ekki meðvituð um að einhveijum
þætti síðar meir gaman að kamar-
setu sem nettur bossi Gitte Hænn-
ing hefði tyllt sér á?
Öll árin fimm sem ég var land-
vörður í Gljúfrum var eitt af verk-
um sumarsins að hreinsa rusl úr
Hallarbyrgi. Seinni tíma landverð-
ir segja mér að þeir hafi haldið
starfinu áfram og síðast fyrir
tveimur árum hafi komið járnarusl
upp úr „hallarrústunum“. Nú er
trúlega ruslið loksins horfið. Hins
vegar eru merkin enn augljós þar
sem „höllin“ stóð. Það eru ekki
einu merkin sem Þjóðgarðurinn í
Jökulsárgljúfrum ber eftir kvik-
myndatöku Rauðu skikkjunnar.
Glöggir áhorfendur taka eftir
því í kvikmyndinni að stundum og
stundum ekki sjást hjólför á sand-
öldu í nágrenni „hallarinnar". Það
er heldur hallærislegt í kvikmynd
sem á að hafa gerst fyrir æva-
löngu. Hallærislegra er þó að enn
eru sýnileg hjólför sem kvik-
myndagerðarfólkið lagði grunn að
í Vesturdal, yfir mela og móa,
mosabreiður og sandöldur og snjó-
dældagróður Hallarbyrgis. Þau
hafa skapað landvörðum ómælda
vinnu og leiðindi allt fram á síð-
ustu ár. Hjólför í íslenskri náttúru
hverfa seint og erfitt er að flýta
fyrir að það gerist. Landverðir
reyndu að löka hjólförunum og
raka yfir þau svo þau væru ekki
eins sýnileg en alltaf urðu ein-
hveijir gestir til að aka eftir þeim.
„Það voru þama hjólför hvort -sem
er,“ sögðu þeir sem landverðir
náðu í. Fagurt landslag getur orð-
ið til þess að kvikmynd verður ein-
hvers virði þótt léleg sé. En er hún
þess virði að landið bíði varanlegt
tjón af?
Venjulega er litið á landslag
sem ótakmarkaða auðlind að því
leyti að þess má njóta óendanlega
lengi og mikið án þess að auðlind-
in rýrni sé'rétt á málum haldið.
Sérstætt landslag i kvikmynd er
þó nánast einnota. Varla er hægt
að nota sama landslagið í margar
stórmyndir. Þess vegna þurfa ís-
lendingar að vera sparir á náttúru-
perlurnar.
Kvikmyndagerðarfólkið í Vest-
urdal sumarið 1966 umgekkst
landið þannig að það nýttist því
minna en einu sinni. Sú umgengni
kom því í koll þegar það gat ekki
lengur kvikmyndað fornsöguna án
ummerkja nútímans sem það hafði
sjálft sett á landið. Slík umgengni
heyrir vonandi sögunni til.
Kvikmyndir geta verið öflug
tæki til að sýna fagra náttúru og
auka virðingu fyrir henni. Hæpið
er þó að kvikmyndir hafi þau áhrif
ef kvikmyndagerðarfólkið sjálft
virðir ekki umhverfið sem það kýs
sem ramma um myndir sínar. Á
meðan svo er má Náttúruverndar-
ráð vera tregt að opna hlið að
náttúruperlum.
SIGRÚN HELGADÓTTIR,
Þverási 21,
Reykjavík.
Víkverji skrifar
Hin nýja kvikmynd Hrafns
Gunnlaugssonar, sem frum-
sýnd var sl. föstudag, er lítill gim-
steinn, að mati Víkveija. Myndin
er ákaflega vel gerð. Höfundi hand-
rits og kvikmyndar tekst mjög vel
að lýsa hugarheimi ungs drengs á
viðkvæmum aldri. Það er afrek út
af fyrir sig að það skuli takast á
þann hátt, sem sjá má í myndinni.
Krakkarnir tveir í myndinni eru
í einu orði sagt stórkostleg. Það er
nánast óskiljanlegt í augum leik-
manns, hvernig hægt er að ná slík-
um leik út úr börnum. Unga stúlk-
an setur sterkan svip á myndina.
Hrafn Gunnlaugsson sýnir á sér
algerlega nýjar hliðar með þessari
mynd. Víkveiji hikar ekki við að
fullyrða, að þetta sé hans bezta
mynd til þessa ef ekki bezta ís-
lenzka kvikmynd, sem gerð hefur
verið seinni árin. Það er full ástæða
til að hvetja fólk til að sjá þessa
nýju kvikmynd. Hún er allt annarr-
ar gerðar en íslenzkar kvikmyndir
hafa verið. Auk þess segir hún at-
hyglisverða sögu um höfundinn
sjálfan, æsku hans og uppvöxt.
xxx
Nýr björgunarbátur Vestmann-
eyinga er ótrúlegt farartæki.
Báturinn getur ekki sokkið. Hann
lætur ótrúlega vel að stjórn. Hægt
er að stöðva bátinn nánast á sek-
úndubroti. Hann er mjög hrað-
skreiður og fer á 12 til 13 mínútum
á milli Eyja og suðurstrandarinnar.
Ekki fer á milli mála, að með
tilkomu þessa björgunarskips er
öryggi sjómanna, sem sækja sjóinn
frá Eyjum margfalt meira en áður
var. Þeir, sem unnið hafa að því
að fá þetta skip til landsins eiga
heiður skilinn.
xxx
Fréttir um að verðbréf hafi verið
keypt á Verðbréfaþingi fyrir
á annan milljarð króna sl. föstudag
vekja upp spurningar. Hveijir
keyptu? Höfðu þeir upplýsingar í
höndum um áform ríkisstjórnarinn-
ar varðandi aðgerðir til að knýja
fram vaxtalækkun? Ef þeir höfðu
fengið slíkar upplýsingar sem trún-
aðarmál frá stjórnvöldum er þá
hægt að líta svo á, að hér hafi ver-
ið um innheijaviðskipti að ræða?
Það er óhjákvæmilegt að þessum
spurningum verði svarað, þar sem
bersýnilegt er, að þeir, sem keyptu
verðbréfin á föstudag hafa mögu-
leika á að hagnast mikið á þessum
viðskiptum.