Morgunblaðið - 10.11.1993, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 10. NOVEMBER 1993
15
Misvægi, óréttlæti og sérhags-
munagæsla kjördæmakerfisins
eftir Eirík Bergmann
Einarsson
Kjördæmakerfíð í landinu er
meingallað og úr sér gengið, þar
sem stórfellt misræmi er á atkvæða-
vægi landsmanna. Þó að sagt sé
að allir séu jafnir, þá eru sumir þó
jafnari en aðrir í þessu tilliti, t.d.
er vægi kjósenda í Vestfjarðakjör-
dæmi fjórfalt meira en 'kjósenda í
Reykjavík. Þetta misrétti er í hróp-
andi andstöðu við þá mannréttinda-
þróun sem átt hefur sér stað undan-
farna áratugi á Vesturlöndum.
Réttlæting þessarar mismununar
er m.a. sú að hinir fjarlægari lands-
hlutar og fámennari sveitir þurfi á
meiri hagsmunagæslu að halda en
íbúar þéttbýlisins, því þeir hafi tor-
veldari aðgang að þingmönnum.
Hér vaða menn reyk og vitundar-
villu. Þeir sem til þekkja vita að
landsbyggðarfólk á í raun mun
greiðari aðgang að þingmönnum
en t.d. húsmóðir í Breiðholtinu sem
hverfur í Ijöldann. Svo virðist sem
ráðamenn þjóðarinnar og almenn-
ingur séu að vakna af þyrnirósar-
svefninum. Menn eru í auknum
mæli farnir að hafna þeirri fárán-
legu röksemdafærslu, að réttlætan-
legt sé að bæta upp félagslega stöðu
landbyggðarinnar með misvægi at-
kvæða. Það skal gert á annan hátt.
Að réttlæta eina tegund misræmis
með annarri er firra.
Franz Jezorski
ingavaldi. Vert er einnig að benda
á, að í samkomulagi viðkomandi
sveitarfélaga um framkvæmd sam-
einingar sem kynnt hefur verið, er
fram tekið að vegatengingin verði
forgangsatriði hjá hinu nýja sveitar-
félagi, auk þess sem ríkisstjórnin
hefur lýst yfír að samgöngumann-
virki er greiði fyrir sameiningu sveit-
arfélaga fái aukinn forgang. Allar
líkur eru þannig á því, að fyrr verði
af þessum framkvæmdum, sameinist
sveitarfélögin.
Hækkun um 10%
Það er viðbúið að þjónusta hins
nýja sveitarfélags í þessu byggðar-
Iagi verði meiri og betri en nú er. I
áðumefndu samkomulagi er gert ráð
fyrir að þjónusta sveitarfélagsins
skerðist ekki á Kjalamesi og það sem
meira er að þar sem við á verði hún
sambærileg við það sem er í Reykja-
vík. Uppbygging þéttbýlis og þjón-
ustu verður án efa hraðari á Kjalar-
nesi með sameiningu en að óbreyttu.
Með svipaðri akstursvegalengd tii
Reykjavíkur og frá Mosfellsbæ og
sambærilegri þjónustu, auk lægri
útsvarsgreiðslna, tel ég öll rök til
þess að ætla að markaðsverð á fast-
eignum á Kjalarnesi hækki til sam-
ræmis við það sem er í Mosfellsbæ,
eða um 10%. Fasteignaeigendur á
Kjalarnesi ættu að hugleiða þetta.
Núverandi kerfi leiðir í raun til
takmörkunar á fulltrúalýðræðinu.
Þingmenn sama kjördæmis, í mis-
munandi flokkum, eiga oft meiri
samleið hvor með öðmm en flokkum
sínum. Þetta leiðir til togstreitu hjá
þingmönnum milli kjördæmis og
flokks og takmarkar þannig val
kjósenda við að velja sér flokk eftir
málefnum og hugmyndafræði.
Ef núverandi ríkisstjóm ætlar sér
að takast á við fjárlagahallann og
fjárausturshefðina í stjórnkerfinu,
þá er nauðsynlegt að losna við kjör-
dæmapotara og hreppapólitíkusa.
Þeir ala margir á hrepparíg og
mæla árangur sinn í þeim fjárhæð-
um sem þeir hafa náð að ausa í
kjördæmi sitt og sveitarfélag. Hvort
sem fjárausturinn verður til gagns
eða ekki. Sem dæmi um þetta má
nefna hafnargerð á Blönudósi þar
sem almannafé er dælt glórulaust
í einskisnýtt gæluverkefni. Full-
komin hafnaraðstaða er á Skaga-
strönd, í aðeins 25 km fjarlægð og
malbikuð hraðbraut liggur á milli.
Eina leiðin til að losna við þessa
tilhneigingu, er að gera landið allt
að einu kjördæmi. Hættuna á of-
fjölgun flokka, sem margir hafa
bent á að fýlgi slíku kerfi, er hægt
að koma í veg fýrir með því að
setja t.d. 5% þröskuld sem fram-
boðslisti verður að komast yfir í
þingkosningum. Til að auka lýðræð-
ið mætti hugsa sér að kjósendur
endurröðuðu sjálfir mönnum á lista
Eiríkur Bergmann Einarsson
„Sem dæmi um þetta
má nefna hafnargerð
á Blönduósi þar sem
almannafé er dælt
glórulaust í einskis-
nýtt gæluverkefni.“
í kjörklefanum. Þannig er hægt að
koma í veg fyrir alræðisvald mið-
stjórnar flokkanna. íslendingar eru
lítil, einsleit þjóð í einu landi.
Ónauðsynlegt er því að skipta land-
inu upp í andstæðar hagsmuna-
blokkir. Minna má á að Island er
fámennara en flest meðal kjördæmi
erlendis.
Á seinustu vikum og mánuðum
hafa nokkrar hugmyndir komið
fram um breytingar á kosninga-
kerfinu. Ein hugmyndin er að fjölga
kjördæmum eða jafnvel koma á ein-
menningskjördæmum sem er enn
verra kerfi en við búum við í dag.
Sérhagsmunagæsla kjördæmanna
mun ekki minnka og hin svívirðilegu
hrossakaup munu jafnvel aukast.
Einnig er mögulegt, í einmennings-
kjördæmakerfi, að flokkur með að-
eins um þriðjung atkvæða á lands-
vísu geti náð stórfelldum meirihluta
á þingi, eins og gerst hefur í Bret-
landi. Þessi aðferð gengur því ekki
út á jafnrétti, heldur viðheldur mis-
væginu og misrétti.
Landið eitt kjördæmi, með lágum
þröskuldi, hefur verið stefna Al-
þýðuflokksins lengi. Þetta er eina
raunhæfa og réttláta kerfið fyrir
ísland. Ég hvet því stjórnvöld og
almenning til að fylkja sér um þetta
þjóðþrifamál svo það fáist leyst á
vitrænan og réttlátan hátt í eitt
skipti fyrir öll.
Höfundur er stjórnmálafræðinemi
við Háskóln íslands og forseti
málstofu Sambands ungra
jafnaðarmanna um stjómskipan.
BLAÐSINS
Jólamatur, gjafír og föndur
t
m:. : * '. , 'á' ' •
I byrjun aöventu, mibvikudaginn 1. desember nkv fylgir blaðauki Morgunblaðinu sem
heitir Jólamatur, gjafir og föndur. í þessu blaði verður fjallað um matargerð, bakstur fyrir
jólin og birtir hátíðamatseðlar frá kunnum matreiðslumeistumm. Þá verða viðtöl við
nokkra vel valda heimiliskokka sem leyfa lesendum að líta í uppskriftabækur sínar.
Uppskriftir í blaðaukanum em fengnar frá fagfólki og margar samdar sérstaklega fyrir
hann. Jólaföndur af öllu tagi verður að finna á síðum blaðaukans, bæði fyrir litlar hendur
og stórar, gjafir og heimilisskraut. Þá verður ýmislegt annað í blaðaukanum, sem kemur
lesendum til góða í undirbúningi jólanna.
Þeim sem áhuga hafa á að auglýsa í þessum blaðauka er bent á að tekið er vib
auglýsingapöntunum til kl. 17.00 mánudaginn 22. nóvember.
Nánari upplýsingar veita Agnes Erlingsdóttir, Helga Guðmundsdóttir og Petrína
Ólafsdóttir, starfsmenn auglýsingadeildar, í síma 691111 eða símbréfi 691110.
- kjarni málsins!
HVERS VEGNA NOTAR ÞÚ
RAUTT EÐAL
GINSENG?
Gunnar Eyjólfsson, leikari og
skátahöfðingi:
Það eflir einbeitinguna.
Sigurður Sveinsson
handboltamaður:
Það er nauðsynlegt fyrir svona
gamla menn eins og mig til að
geta haldið endalaust áfram í
handboltanum.
Ásta Erlingsdóttir, grasalæknir:
Eg fmn að það gerir mér gott.
Dýrleif Ármann, kjólameistari:
Það gefur mér kraft og Lífsgleði
við saumaskapinn.
Alda Norðfjörð, eróbikkkennari:
Það stóreykur úthald, þrek og þol.
Hildur Kristinsdóttir, klínikdama:
Til að komast í andlegt jafnvægi
og auka starfsþrek.
Rautt Eðal Ginseng
skerpir athygli
og eykur þol.
Höfundur er lögfræðingur og
löggiltur fasteignasali.