Morgunblaðið - 10.11.1993, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 10. NÓVEMBER 1993
31
Margrét Soffía Jón-
asdottir —
Fædd 14. september 1915
Dáin 1. nóvember 1993
Hjartahlýja og hjálpsemi eru eig-
inleikar sem gera ekki kröfur til
mikillar fyrirferðar hjá einstakling-
um. Hægt er að láta þá koma fram
í daglegu lífi, án þess að aðrir viti
af, nema þeir sem njóta þeirra.
Móðursystir mín, Margrét Jóna's-
dóttir, hafði þessa eiginleika í ríkum
mæli og það var ekki í samræmi
við hennar eðli að láta mikið fara
fyrir sér.
Hún fæddist á Sléttu í Sléttu-
hreppi, Norður-ísafjarðarsýslu,
dóttir hjónanna Þórunnar Brynjólfs-
dóttur og Jónasar Dósóþeussonar
bónda og hreppstjóra á Sléttu.
Systkinin voru sex. Elst var Sigur-
jóna, sem lést 1954, en þijú yngstu
systkinin, þ.e. Margrét, Kristján og
Brynhildur, hafa öll látist á undan-
förnum ellefu mánuðum. Eftir lifa
Þorvaldína og Fanney, báðar búsett-
ar á ísafirði.
Margrét ólst upp við ástríki for-
eldra og systkina. Hún hjálpaði til
við bústörfin frá barnsaldri eins og
tíðkaðist á þeim tíma og hlaut þá
uppfræðslu sem var í boði í Sléttu-
hreppi. Síðar fór hún í Húsmæðra-
skólann Ósk á ísafirði og lauk þar
námi 1937.
Segja má að nokkuð sé líkt með
vegum guðs og ástarinnar. Þeir eru
órannsakanlegir. Margrét giftist
Karli Guðmundssyni vélstjóra 1941
og eignaðist með honum sinn einka-
son, Guðmund Jónas. Jafnframt
dvaldist Guðmundur Stefán, sonur
Karls frá fyrra hjónabandi, að mestu
leyti hjá þeim Margréti á uppvaxt-
arárum sínum. Árið 1948 fluttust
Margrét og Karl búferlum frá
ísafírði til Reykjavíkur. Segja má
að við búferlaflutninginn hafi ætt-
ingjamir fyrir vestan á vissan hátt
eignast útibú í Reykjavík. Ef fara
þurfti til Reykjavíkur, hvort sem það
var til að leita læknisþjónustu eða
af öðmm ástæðum, þá var heimili
Margrétar opið öllum vinum og
ættingjum til gistingar og annars
beina. Sama venja hélst einnig, eft-
ir að Margrét og Karl slitu samvist-
ir, en það var 1954. Hún átti sam-
býlismann um nokkurra ára skeið,
Ragnar Sigurðsson, en síðar giftist
hún Guðjóni Ó. Guðmundssyni.
Hann lést 1987. Eftir það bjó hún
í sama húsi og Jónas sonur hennar
og fy'ölskylda hans og naut um-
hyggju þeirra.
Þótt Margrét væri grönn og fín-
gerð kona, þá hafði hún ótrúlegt
andlegt þrek. Eftir að sambúðinni
við fyrri eiginmanninn lauk vann
hún úti, lengst af sem starfsstúlka
í eldhúsum, þar á meðal í mötu-
neyti Landspítalans. Hún þjáðist oft
af gigt en lét hana ekki aftra sér
frá vinnu. Áður en hún fór til vinnu
þörf sjálfum honum og öðrum til
gagns og gleði.
Nú þegar þessi öðlingur er allur
sér samfélagið á bak góðum þegni
og vinir og kunningjar þægilegum
samferðamanni.
Við Svanfríður þökkum Páli
Kristjánssyni ágæta viðkynningu.
Öllum hans aðstandendum vottum
við samúð okkar og biðjum þeim
blessunar.
Óskar Þórðarson.
Hann elsku afi er dáinn.
Það er erfitt fyrir okkur að skilja
það að við getum aldrei komið til
afa í Kópavogi aftur eða hann til
okkar. Við þökkum þér, elsku afi,
fyrir allt sem þú gerðir fyrir okkur
og við vitum að nú ertu kominn til
guðs og ömmu og nú líður þér vel.
M héðan ég úr heimi fer,
minn hjartkær Jesú, tak við mér,
frá þrautum leystan leið mig inn
í ljóss og friðar bústað þinn
þar lát um eilífð lifa mig
og líta, heyra’ og tigna þig.
(Sig. Jónsson — Helgi Hálfdanarson)
Sigurður Arnar, Páll Karel,
Ásthildur Anna.
Minning
á morgnana þurfti hún oft síðari
árin að nota dijúga stund til að liðka
sig, m.a. með heitum bökstrum til
að verða vinnufær. Þrátt fyrir lík-
amlegar þjáningar og ýmsa erfið-
leika á lífsleiðinni kvartaði hún aldr-
ei. Hvenær sem gest bar að garði
var hann alltaf jafn velkominn, naut
gestrisni hennar og glaðværðar.
Hann átti ánægjustund.
Fyrir um fimm árum uppgötvað-
ist að Margrét gengi með ólækn-
andi sjúkdóm. Engu að síður hélt
hún bjartsýni sinni. Viðkvæðið var
jafnan: „Þetta fer að lagast, mér fer
að batna. Það þýðir ekkert annað
en að vera bjartsýnn." Hún stóð
meðan stætt var. Dvölin á spítalan-
um var stutt. Þeir sem heimsóttu
hana þangað nutu glaðværðar henn-
ar þar eins og heima hjá henni.
Tveimur dögum fyrir andlátið áttum
við jafnvel von á að eiga eftir að
sjá hana aftur heima.
Svo hugljúf var Margrét, að ætt-
inggjarnir tengdu jafnan orðið
„mín“ við nafnið hennar. Magga
mín er farin yfir móðuna miklu.
Kristin trú fræðir okkur um hvað
þar býr. Megi hún njóta kærleika
guðs, sem hún trúði og treysti.
Blessuð sé minning hennar.
Brynjólfur Sigurðsson.
Það haustar. Litfögur lauf ttjáa
og runna feykjast burt og blóm
sumarsins drúpa höfði í sátt við
myrkur og næðing vetrarins. Að
vori munu blómin breiða úr sér mót
hækkandi sól og tré og runnar
mynda nýtt brum og sprota. Þannig
hefur þetta alltaf verið, sífelld hring-
rás lífsins sem í fljótu bragði virðist
alltaf eins, en er ef betur er að gáð
síbreytileg jafnt í náttúrunni sem í
mannlífinu.
Margrét Soffía sem við kveðjum
í dag var fædd 14. september árið
1915. Hún var dóttir hjónanna Þór-
unnar Brynjólfsdóttur og Jónasar
Dósótheussonar bónda og hrepp-
stjóra á Sléttu, Sléttuhreppi í Norð-
ur-ísafjarðarsýslu. Magga var
fjórða barn foreldra sinna. Elst var
Siguijóna, d. 1954, þá Þorvaldína
og Fanney, Kristján, d. 1992, og
Brynhildur sem lést síðastliðið vor.
Magga ólst upp á Sléttu við leik
og störf. Hún var fiðrildið í hópnum,
geislaði af kæti, dugleg og heiðarleg
eins og hún átti kyn til.
Á þeim allsnægtatímum sem við
lifum í dag, eigum við erfitt með
að átta okkur á tilveru fólksins sem
bjó á útkjálka þessa lands fyrri hluta
aldarinnar. Okkur þykir líka sér-
kennilegt hvernig heilt byggðarlag
sem þama var fór í eyði á aðeins
tuttugu ára tímabili. En þannig varð
það og þorpin Sæból, Hesteyri og
Látrar tilheyra nú sögunni.
Fólkinu fækkar líka sem kunni
frá svo mörgu að segja af sveitinni
sinni, eins og frænka mín komst að
orði. En sveitin hennar Möggu var
henni afar hugleikin þótt heimili
hennar væri í Reykjavík meiri hluta
ævi hennar.
Það var mikil samheldni á milli
systkinanna og um skeið bjuggu þau
öll á ísafirði. Nutum við systkina-
börnin þess í ríkum mæli á uppvaxt-
arámm okkar, því ef mömmu vant-
aði var bara hlaupið í næsta hús.
Þrátt fyrir efnahagslegar þrenging-
ar á þessu tímabili voru þetta upp-
eldisleg forréttindi sem svo margt
barnið fer á mis við í dag.
Margrét giftist 1941 Karli Guð-
mundssyni frá Stakkadal. Eignuð-
ust þau einn son, Jónas. Magga og
Karl slitu samvistir, en árið 1974
giftist hún Guðjóni Guðmundssyni,
sem lést árið 1987.
Jónas er kvæntur Hrönn Þórðar-
dóttur og eiga þau tvo syni, en fyr-
ir átti Jónas tvö börn. Barnabarna-
bömin eru fimm. Magga og Kalli
fluttust til Reykjavíkur og vann
Magga lengst af við eldhússtörf,
fyrst á Þórsgötu 1, og síðar á Land-
spítalanum.
Að heimsækja frænku mina var
eins og að koma heim. Faðmlagið,
hlýjan og kátínan sat eftir með
manni að skilnaði. Reisn hennar var
slík að ekki var kvartað hversu veik
sem hún var. Hún var bara löt og
fullvissaði viðmælandann um að
þetta lagaðist.
Þannig voru einnig síðustu end-
urfundir okkar frænknanna fyrir
rúmri viku. Þótt sýnilegt væri að
hveiju stefndi var gert að gamni
sínu, skellihlegið og ég fullvissuð
um að þetta væri að lagast. Hún
var eins og lauf í vindi sem neitaði
að gefast upp, neitaði að feykjast.
En aðeins nokkrum klukkustundum
síðar skall vindhviðan á og laufblað-
ið bærðist en varð að lokum að
sætta sig við örlög sín.
Magga frænka mín er öll — við
drúpum höfði sem blómin, viss um
að brumin komi aftur og sprotar
Margrétar standi sterkir.
Að leiðarlokum bið ég góðan guð
að styrkja fjölskyldu hennar sem
hún unni heitt og hennar tvær öldr-
uðu systur sem sjá á eftir þriðja
systkini sínu á tæpu ári.
Blessuð veri minning hennar.
Elín S. Sigurðardóttir.
„Þetta lagast allt með vorinu og
hlýjunni, þegar ég get farið að fara
út,“ sagði Magga frænka mín síð-
astliðinn vetur. Vorið kom seint og
var kalt, sumarið kom með birtu
og yl, en það varð minna um úti-
veru frænku minnar en vonir stóðu
til. Heilsan var alveg búin.
Margrét Soffía Jónasdóttir var
fædd á Sléttu í Sléttuhreppi 14.
sept. 1915. Hún var dóttir Þórunnar
Brynjólfsdóttur og Jónasar Dós-
ótheussonar bónda þar. Margrét var
fjórða barn þeirra hjóna. A undan
komu Siguijóna móðir mín, dáin 9.
sept. 1954, Þorvaldína og Fanney.
Yngri voru Kristján, dáinn 29. nóv.
1992, og Brynhildur, sem dó 27.
maí sl. Margrét er því þriðja systkin-
ið sem fer á tæpu ári.
Margrét ólst upp á Sléttu til full-
orðinsaldurs, utan sex ára sem fjöl-
skyldan bjó í Stakkadal við Aðalvík.
Hún var í barnaskóla á Hesteyri,
fór á garðyrkjunámskeið að Laug-
arvatni 17 áragömul og Húsmæðra-
skólann Ósk á ísafírði skólaárið
1936-1937.
Þegar hún var á Húsmæðraskól-
anum breyttist vinarþel milli hennar
og föðurbróður míns Karls Guð-
mundssonar í ástarþel. Þau ákváðu
að stofna heimili á ísafirði haustið
1937 og giftu sig síðan árið 1941.
Þau eignuðust saman einn dreng,
Jónas, en fyrir átti Kalli frá fyrra
hjónabandi þijú böm, Guðrúnu,
Astu og Guðmund. Dætumar
bjuggu hjá móður sinni norður í
landi, en Guðmundur var hjá fóstur-
foreldrum fyrir vestan. 011 heim-
sóttu þau föður sinn reglulega. Guð-
rún bjó hjá Kalla og Möggu veturna
sem hún var í gagnfræðaskóla og
Guðmundur í bama- og gagnfræða-
skóla. Milli hjónanna var hefðbundin
verkaskipting, Magga vann heima,
Kalli var á sjónum.
í desember 1948 fluttust Magga
og Kalli til Reykjavíkur. Þau höfðu
byggt sér íbúð í húsi með Aðalsteini
bróður Kalla og fóru beint í hana.
En þrátt fyrir það kunnuga sam-
býli fann frænka mín fyrir einsemd-
inni. Hún saknaði foreldra sinna og
systkina og vinanna fyrir vestan.
Kalli var á sjónum og hún var mik-
ið ein heima með litla drenginn sinn.
En smám saman lærði hún á borg-
ina og hvergi vildi hún annars stað-
ar búa og helst í hjarta hennar,
miðbænum.
Kalli og Magga skildu árið 1954
og hún fór að vinna úti. Meðal ann-
ars vann hún á Miðgarði, vinsælli
matstofu á Þórsgötu 1 um árabil.
Þar naut hún sín vel með verklagni
sinni og þrifnaði. Á þeim árum bjó
hún um skeið með Ragnari Sigurðs-
syni, starfsmanni hjá Hitaveitu
Reykjavíkur.
Síðustu 17 starfsárin vann hún í
eldhúsi Landspítalans eða þar til
fyrir rúmum þrem árum, þá tæplega
75 ára. Þar kom hún sér vel eins
og annars staðar, og elskulegt var
að hitta fyrrverandi samstarfskonur
hjá henni og finna hvað þær mátu
hana mikils.
Á sjöunda áratugnum kynntist
hún Guðjóni Guðmundssyni trésmið.
Þau tóku fljótlega upp sambúð og
giftu sig árið 1974. Þau undu sér
vel saman, stunduðu félagsstarf
með templurum og áttu góða vini í
þeirra hópi. Guðjón dó haustið 1987
og ári seinna fluttist Magga í íbúð
hjá Jónasi einkasyni sínum og í
skjóli hans og Hrannar konu hans
bjó hún síðustu árin. Þau bjuggu
um hana af ástúð og kærleika og
sérstaklega naut Magga samvist-
anna við yngsta barnabarnið sitt
Karl Baldvin, sem nú er 11 ára.
Fyrstu minningar mínar um
Möggu frænku eru tengdar ungri,
grannvaxinni stúlku sem var svo
hrein og fín og gekk um hlæjandi
og syngjandi með blik í auga. Ef
einhver heldur að ungar stúlkur í
hennar tíð, á norðurhjara heims,
hafi gengið luralega til fara er það
alrangt. I heyskap á sólskinsdögum
klæddist frænka mín fallegum lér-
eftskjól, með stífstraujaða hvíta
svuntu og kappa og vel snyrt. Alla
tíð vandaði hún búnað sinn. Hún
naut þess að hitta sveitunga sína á
glaðri stund og langt fram eftir aldri
hafði hún yndi af að dansa.
Magga var dul um sínar innstu
tilfinningar og ef henni mislíkaði
eitthvað leysti hún það í kyrrþey
með sjálfri sér. Hún tók á móti
hveijum gesti eins og hún hefði ein-
mitt verið að bíða hans. Hin ljúfa
lund hennar laðaði að og ef hún bar
á góma í fjölskylduhópnum kom í
ljós hvað öllum þótti vænt um hana.
Einstakt var samband Möggu við
dætur Binnu systur hennar og falleg
vinátta hennar og Hjördísar fyrrver-
andi tengdadóttur, sem allt vildi
fyrir frænku mína gera.
Magga ólst upp á heimili þar sem
trúrækni var daglegur þáttur í
hversdagslífinu. Hún stundaði starf
aldraðra í Hallgrímskirkju og eign-
aðist þar umhyggjusama vini. Hún
saknaði mjög þeirrar samveru þegar
heilsan leyfði hana ekki lengur.
Frænka mín var full trúnaðar-
trausts og var vel undir þessa síð-
ustu för búin. Hún treysti guði sín-
um og trúði því í einlægni að hún
færi á fund horfinna ástvina sinna.
Það er mannbætandi að verða vitni
að slíku trúnaðartrausti.
Ég kveð ljúflinginn Margréti
frænku mína með virðingu og þökk.
Jónasi og fjölskyldu hans allri,
Fanneyju og Inu og öðrum ástvinum
hennar sendi ég hugheilar kveðjur.
Guðrún Sæmundsen.
Magga frænka er látin og mér
er undarlega innanbijósts. Það er
alltaf tregafullt að kveðja, jafnvel
þó að vitað sé að hveiju geti stefnt
og það er viðkvæmni sem fyllir hug-
ann vegna fráfalls hennar. En þessi
undarlega tilfinning er annað og
meira, hún kemur við að líta um
öxl yfir liðið ár og kveðjustundirnar
sem það ber i skauti sér.
Þetta er árið sem stóra skarðið
er höggvið í hlýja hópinn sem móð-
ursystkini mín mynduðu, árið sem
þijú þeirra eru borin til moldar og
minnir okkur á óumflýjanleg kyn-
slóðaskipti. Treginn sem fyllir hjart-
að tengist veröldinni sem var,
tengslarofunum við umgjörð æsku
og unglingsára, ekki síst árunum
meðan mamma lifði og systkini
hennar voru svo sjálfsagður hluti
samvista og fjölskyldulífs.
Magga frænka var fjórða í röð-
inni af börnum móðurforeldra minna
Þórunnar Brynjólfsdóttur og Jónas-
ar G. Dósóþeussonar hreppstjóra á
Sléttu í Jökulfjörðum. Móðir mín
sem var elst systkinanna lést árið
1954 og systkinin Kristján, Bryn-
hildur og Margrét falla nú frá, hvert
á fætur öðru, á tæpu einu ári. Eftir-
lifandi af systkinunum eru Þorvald-
ína og Fanney báðar búsettar á
ísafirði. Móðursystkini mín voru al-
veg yndislegt fólk. Þau ólust upp á
Sléttu og áttu rætur í Sléttuhreppi
í Norður-ísafjarðarsýslu sem fór í
eyði 1952. Ég las viðtal og frásögn
um lífíð í þessu byggðarlagi síðast-
liðið sumar sem einmitt bar fyrir-
sögnina „Veröld sem var“. Þar var
greint frá lífinu fyrr á tímum í þess-
ari perlu íslenskrar náttúru, frið-
sældinni og óspilltri náttúrufegurð-
inni á hjara veraldar.
Það eru einmitt þessi orð „Veröla
sem var“ sem lýsa svo vel minninga-
flóðinu og viðkvæmninni við kveðju-
stund og þá staðreynd að systkinin
hafa horfið á braut með svo skömmu
millibili.
Allar frásagnir af lífinu í þessu
útkjálkabyggðarlagi eru um harða
lífsbaráttu, æðruleysi og samheldni
og ég er þess fullviss að það eru
þessir þættir sem svo mjög hafa
mótað framkomu og lífsskoðun
þessa frændfólks míns en þau báru
með sér alla tíð æðruleysi, jákvæðni
og umhyggju og hlýju auk þess sem
glaðværð var þeirra helsta lyndis-
einkunn. En fyrst og síðast voru þau
traust og gott fólk. Sterkustu minn-
ingar mínar um Möggu frænku eru
frá þeim tíma sem hún var gift
Karli Guðmundssyni föðurbróður
mínum. Með honum eignaðist hún
einkasoninn Jónas, en í skjóli hans
og Hrannar eiginkonu hans bjó hún
síðustu árin. Jónas, fjölskyldan og
barnabörnin voru Möggu frænku
mikils virði. Við Jónas erum svo til
jafnaldrar og það var gaman að eiga
stund með fjölskyldunni á æskuár-
unum á ísafírði og það var hjá
Möggu frænku sem við biðum í
óveðri komu yngsta bróður míns í
heiminn.
Sérstaklega er mér þó minnis-
stætt er við Jónas fórum með mæðr-
um okkar í síldina á Siglufirði. Þar
lékum við okkur í kringum bragg-
ana og síldarplönin, í þessu undar-
lega, ævintýralega umhverfi, meðan
þær kepptust við að salta og kank-
ast var á, líka um það sem við krakk-
arnir vorum að bralla.
Við þessar aðstæður kynntumst
við nýrri hlið á mömmunni okkar,
sem allan veturinn var til bara fyrir
okkur, fjölskylduna, heimilið. Þarna
voru konurnar kappsfullar við verk-
efni sem kallaði á elju og dugnað,
úthald á nóttu sem degi þegar aflinn
barst og þarna voru þær þátttakend-
ur í atvinnulífinu, þátttakendur í
félagslífi samfélags sem var öðru-
vísi;
Á þessum árum og ávallt síðar
birtist Magga frænka mér sem ein-
staklega glaðvær kona, fjörleg með
gott skopskyn og hún henti gjarnan
á lofti þessi smáu spaugilegu atvik
í tilverunni sem sumir æðrast yfir
en hún fékk okkur til að hlæja að.
Síðustu árin var ekki mikill sam-
gangur á miili okkar en þegar við
hittumst þá var það þarna allt,
umhyggjan, hlýjan, spaugsemin.
Við vegalok kveð ég Möggu móður-
systur og þakka fyrir hin góðu
kynni.
Elsku Jónas, fjölskyldan mín flyt-
ur þér og þínum hugheilar samúðar-
kveðjur á kveðjustund. Blessuð sé
minning góðrar og mætrar frænku.
Rannveig Guðmundsdóttir.
Fjiiclnkkjur
íílæsileg kalii-
hhuMxm) íiillet»ir
salir og mjög
|)jóiuista.
llpplýsingar
í síma 2 23 22
FLUGLEIDIR
HÍITtL LOmEHIl