Morgunblaðið - 23.11.1993, Síða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 23. NÓVEMBER 1993
Af messisjerum
o g forvírum
Bókmenntir
Skafti Þ. Halldórsson
Hafborg. Skáldsaga, 165 bls. Ið-
unn 1993.
Ýmsir hafa haft orð á því í umræð-
um manna á milli um bókmenntir
hversu fáar fslenskar skáldsögur
fjalli um sjómannslíf enda þótt þjóð-
in byggi afkomu sína meira og
minna á sjósókn. Hafborg, ný skáld-
saga Njarðar P. Njarðvík, bætir
nokkuð úr þessum skorti.
Söguþráður skáldsögunnar er
ekki fyrirferðamestur þáttur hennar.
Sögusviðið er ísafjörður og síðutog-
arinn Hafborg. Sagan gerist um
miðjan sjötta áratuginn. Okkur er
gefín innsýn inn í iíf sjómanna í
tveimur fískveiðitúrum um borð í
Hafborgu og einni iandlegu á
ísafirði. Skáidsagan fjallar ekki um
nein stórtíðindi. Stórvægilegustu at-
burðirnir eru brotsjór á Vestfjarða-
miðum og slagsmál skipveija á land-
legu. Athygli höfundar beinist frem-
ur að lýsingu á lífskjörum sjómanna.
Stíll höfundar er raunsæislegur.
Hann leggur sig fram um að lýsa
störfum sjómannsins af mikill ná-
kvæmni með þeirra málasniði:
„Messisjeranum var kastað yfir forv-
írinn, Símon Færeyingur brá endan-
um á honum utan um koppinn og
dró báða vírana í blökkina." (47)
Raunsæisverk hafa gjarnan sterka
söguhneigð. Svo er ekki um þetta
verk, a.m.k. á yfirborðinu. Þjóðmál
eru yfirleit ekki rædd nema í hálf-
kæringi. Höfundur stingur heldur
ekki á neinum kýlum. Hér er fremur
á ferðinni hversdagsraunsæi sem að
sönnu afhjúpar þó fábreytta tilveru
sjómannsins, hugsjónalaust strit
hans og brotakennt líf sem hann
reynir að líma saman í landlegum.
Markviss og úthugsaður raun-
sæistexti verksins er einn helsti kost-
ur þess. Ýmislegt veldur því að end-
urminningarblær verður á frásögn-
inni. Sögumaður segir söguna að
mestu leyti. Hann er menntaskóla-
piltur í sumarvinnu og deilir því
ekki að fullu kjörum og lífssýn
áhafnarinnar. Þar að auki er hann
fremur sjáandi en gerandi í atburða-
Njörður P. Njarðvík.
rásinni. Af sögu má einnig ráða að
nokkurt tímabil líði frá frásagnar-
tíma til skrásetningartíma. Enn-
fremur notar Njörður mikið óbeina
ræðu sem undirstrikar í senn fjar-
lægð í tíma og hlutlægni sögumanns.
Annars færist sjónarhornið til. í
nokkrum köflum grípur Njörður til
3. persónu frásagnar með sýn inn í
huga persónanna einsog hann treysti
sögumanni sínum ekki til að koma
frásögninni að fullu á framfæri. I
sjálfu sér þarf það ekki að vera
galli á frásagnarhætti sögunnar þótt
heildin sé rofín með þessum hætti.
Þó hygg ég að þetta varpi ljósi á
meginveikleika verksins. Sem sé
þann að persónur þess hafí ekki
nægilega dýpt í lýsingum sögu-
manns. Ég get mér til að þetta hafí
Njörður fundið og því gripið til þessa
ráðs og tekist allvel enda þótt vissu-
lega skekki það formræna heild
verksins.
Hafborg er þó ágætlega fram-
bærileg skáldsaga. Höfundurinn fer
hér inn á brautir í efnisvali sem ótrú-
lega fáir hafa troðið áður og gefur
okkur innsýn í heim sem hveijum
íslendingi er gott að þekkja.
Guðrún Hrönn Ragnarsdóttir.
Ráðhildur Ingadóttir.
Sólveig Aðalsteinsdóttir.
NAUMT SKAMMTAÐ
Myndlist
Bragi Asgeirsson
Þijár ungar myndlistarkonur,
sem allar virðast gagnteknar af
kenningum naumhyggjunnar,
þær Guðrún Hrönn Ragnarsdótt-
ir, Ráðhildur Ingadóttir og Sól-
veig Aðalsteinsdóttir, sýna um
þessar mundir í listhúsinu Úmbru
í Torfunni. Stendur sýningin til
fimmtudagsins 25. nóvember.
Þær hafa skipt á milli sín hinu
litla rými, sem eiginlega er á
mörkunum að hýsa nema hinar
minnstu einstaklingssýningar,
svo með sanni má segja, að hér
sé naumhyggja á fullu.
Annars mun þetta öðru fremur
vera hugsað sem uppsetning (in-
stallation) og gengur alveg þann-
ig séð.
En þó er alveg klárt, að sýn-
ingin mun einungis höfða til fá-
menns hóps innvígðra, og ef gest-
ur vissi ekki betur myndi hann
varla taka eftir henni á leið í
innri herbergin. Og satt að segja
hélt ég að það væri engin sýning
í listhúsinu, er mig bar að garði
og datt mér fyrst helst í hug, að
ég hefði villst á auglýsta samsýn-
ingu, en er ég svo rýndi betur á
suðurvegginn andspænis inn-
göngudyrunum komu óljósir
hringir í fölrauðu í ljós, er þekja
allan vegginn, og reyndust þeir
við nánari eftirgrennslan vera
eftir Ráðhildi Ingadóttur.
Það hefur færst mjög í vöxt
undanfarið að listamenn máli
beint á veggi listhúsa og hefur
slíkt sést endurtekið í sölum Ný-
listasafnsins undanfarið og er
mjög í ætt við hópefli í núlistum.
Gjörningur á einum stað er
kannski endurtekinn af öðrum
annars staðar, og svo enn öðrum
á allt öðrum stað, jafnvel þótt
fáir eða engir rati á framkvæmd-
irnar og þannig er þetta líkast
helgiathöfn.
Beint á móti gengur kappur
með kögur út úr norðurveggnum,
þótt enginn sé glugginn og er
tilgangurinn nokkuð óljós, þótt
þessu fylgi nokkur sjónræn feg-
urð og er höfundurinn Guðrún
Hrönn Ragnarsdóttir. Á austur-
vegg eru svo tveir innvafðir litlir
bögglar, sem komið er snyrtilega
fyrir í sniðhallri rökfræði, og er
höfundurinn Sólveig Aðalsteind-
sóttir.
Auðvitað hefur þetta tilgang
og það fortek ég sístur manna,
en ansi væri nú gaman að kynn-
ast hugmyndafræðinni að baki,
en hún er ekki endilega sam-
hljóma allstaðar, því þá væru
athafnirnar ekki lengur list held-
ur andvana endurtekningar.
Upplýsingar eru engar á
staðnum, einungis nöfn sýnend-
anna og sagt frá hvenær þeir
hófu listferil sinn, og svo nokkrir
eldri katalógar. En það er ba-
rasta ekki nóg og smitaður af
naumhyggjunni set ég örlítinn
hringlaga punkt fyrir skrifin og
að sjálfsögðu í táknrænan þrí-
gang...
SÝNING
ÁTILLÖGUM SEM BÁRUST
í OPNA SÁMKEPPNI UM
HÖNNUN Á MERKI FYRIR
ÞJÓÐHÁTÍÐARÁRIÐ 1994
í TILEFNI 50 ÁRA
LÝÐVELDIS Á ÍSLANDI.
Að undangenginni samkeppninni hefur
sérstök dómnefnd valið þrjú merki til
verðlauna.
Verðlaunamerkin ásamt öðrum tiliögum,
sem bárust verða til sýnis í
Gallerí Borg
Pósthússtrœti 9 Reykjavík
23.-25. nóvemher
kl. 12.00 - /8.00.
ÞJÓÐHÁTÍÐARNEFND 50 ÁRA LÝÐVELDIS Á ÍSIÁNDI.
Að gleyma ekki hlýj-
um anda vorsins
Bókmenntir
Jenna Jensdóttir
Anna S. Snorradóttir: Bak við
auga. Ljóð. Útgefandi Fjörður,
Reykjavík 1993.
Því er oft fleygt fram að lífið leiki
við suma, en fátítt að það heyrist
að einhver leiki við lífið. En það
gerir Anna S. Snorradóttir, sein nú
gefur út aðra ljóðabók sína. Fyrri
ljóðabókin „Vorið er ungt“ kom út
1990. Ljóðin í Bak við auga skiptast
með þrem fyrirsögnum er skáldið
nefnir: Blik, Myndirog Bak við auga.
Bakgrunnur ljóðanna er að mestu
horfnir dagar, bernska, æska, ást
og ferðalög.
Við skulum koma til Kiijálalands
að syngja Kalevala
horfa til himins og
halla okkur að Ijósum björkum. (Bls. 28.)
Skáldið tengir minningar við eld
daganna, útkoman verður hrein og
heilladijúg um leið og í baksviði ljóð-
anna birtist heilsteyptur persónuleiki
sem virðist altíð hafa vaíd á lífí sínu
í blíðu og stríðu. Ung kona orðin
grá fyrir hærum:
Þá skulum við njóta
kvöldsólar,
bergmáls kátra daga
og bjartra nátta
njóta hjartsláttar
í gljáandi augum.
Ekkert kemur af sjálfu sér...
Það er mjög vandaður heildarblær
yfir ljóðunum sem eru raunvirk í
kiarna sínum. bó ofin vissri lífs-
Anna S. Snorradóttir
gleði, sem laðar lesanda að þeim.
Manstu strákana
í stórum hópum
horfa á
kjólana okkar
og öll kjóran
renndi sér fótskriðu
yfir dansgólfið? (BIs. 22.)
Sem áður er skáldið varfærið í
orðum, þó er einlægni ávallt ríkjandi.
Þakklát kveð ég daginn
held leiðar minnar
dagurinn verður eftir hér. (Bls. 27.)
Á efri árum hefur skáldið náð
fram ágætri ljóðmynd í ljóðum sínum
og má því vel við una. Útgáfan er
falleg- og frágangur góður.