Morgunblaðið - 20.01.1994, Blaðsíða 14

n
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. JANÚAR 1994
Orkusala um sæ-
streng er uppgjöf
eftir Arna
Brynjólfsson
Hvernig skyldu menn bregðast við
ef sú tækni byðist að hægt væri að
sjúga upp fiskinn á bestu fiskimiðun-
um og dæla honum um rör í safnþró
austur á íjörðum? Þaðan yrði honum
dælt lifandi um rör til helstu við-
skiptalanda í Evrópu. Einhveijum
þætti þetta góður kostur, einkum þó
þeim sem ekki hefðu beina atvinnu
af fiskveiðum og -vinnslu eða þjón-
ustu við þessa mikilvægu atvinnu-
grein. Þetta einfalda, langsótta
dæmi, sem er óraunhæft eins og er,
er sambærilegt við áhrif sæstrengs-
ins. Starfsmenn rörafélagsins myndu
fagna og benda á að innlend röra-
og dæluverksmiðja gæti skapað
mörg ný atvinnutækifæri.
„Atvinnutækifæri“ við
úrvinnslu áls
Við lestur greinar Edgards Guð-
mundssonar verkfr., starfsmanns
Reykjavíkurborgar og erlendu sæ-
strengsaðilanna, ICENET, 4.1.’94,
verður manni ósjálfrátt hugsað til
fyrri tækifæra, sem sem lýst var af
„sérfróðum" af álíka raunsæi og
fram kemur í áherslupunktum E.G.,
sem eiga að snúa Jóni Sigurðssyni,
forstjóra Jámblendifélagsins, til
fylgis við sölu raforku um sæstreng.
Sæstrengur er E.G. af eðlilegum
ástæðum hjartfólginn sem starfs-
manni ICENET. Þegar álverksmiðj-
an var reist á sínum tíma var taiað
mjög fjálglega um þann stuðning er
hún myndi veita íslenskum áliðnaði
þegar hráefnið væri við bæjardymar,
upp myndi rísa fjöldi fyrirtækja sem
nýta myndu sér þessa aðstöðu, at-
vinnutækifærum fjöigaði. Hver varð
svo raunin? Áratugir liðu þar til fyr-
ir fáum árum að stofnuð var verk-
smiðja í Þorlákshöfn, sem framleiðir
álpönnur í samvinnu við danskt fyrir-
tæki. Þær hugmyndir sem nú er
reynt að troða inn í höfuðið á okk-
ur, „sem ekki höfum kynnt okkur
málið að neinu marki“, að dómi E.G.,
eru ámóta sannfærandi og fullyrð-
ingar „sérfræðinganna" voru hvað
álið snerti, munurinn er aðeins sá
að álverið er ekki glæfrafyrirtæki.
„Gagnkaup" og öryggismál
„Gagnkaupasamningur" (huglægt
afbrigði af vöruskiptasamningi?) er
nýtt orð og ágætt að nota þegar
talað er niður til fólks, en það sem
fram kemur í punktum E.G. er síður
en svo sannfærandi, nánast hugdett-
ur, enda segir E.G. beinum orðum:
„Hér þarf einungis að koma til nýr
„Engir tækju eins mikla
áhættu við þessa fram-
kvæmd og almenningur
á Islandi. Þá má ekki
gleyma því að sú raf-
orka sem færi um
strenginn yrði ekki not-
uð til iðnaðar í landinu,
hvorki stóriðju né ann-
ars iðnaðar, það myndi
„gagnkaupasamning-
urinn“ tryggja, en varla
varanleg verkefni, jafn-
vel þótt við breyttum
hugarfarinu.“
hugsunarháttur sem fæstir virðast
gera sér grein fyrir.“ Fróðlegt væri
að sjá raunhæfa útfærslu á umrædd-
um atvinnutækifærum sem „gagn-
kaupasamningurinn" og „rétt hug-
arfar“ á að tryggja. Líklegt er að
þar felist jafn sterk rök og þau sem
koma fram í eftirfarandi hugdettu
E.G.: „Ekki má heidur gleyma því
öryggi sem felst í því að geta flutt
inn raforku komi t.d. til stórkost-
legra náttúruhamfara sem gætu leitt
til tímabundinna vandamála við raf-
orkuframleiðslu hérlendis." Engu er
líkara en að E.G. sjái fyrir sér tengi-
búnað í báðar áttir, en er þetta ekki
nokkuð langsótt? Hvergi er að finna
í umræddri grein að nokkur hætta
geti steðjað að búnaði í landi af völd-
um náttúruhamfara, hætta varðandi
strenginn á leið sinni undir úthafinu,
eða að hann standist ekki áraunina.
Tvívegis a.m.k. hefur strengur til
Vestmannaeyja slitnað og er þar
ekki um langa leið að ræða, en fáir
vildu hugsa þá hugsun til enda ef
farið væri út í sæstrengsævintýrið
og við kæmum ekki frá okkur þein'i
orku sem búið væri að virkja, Blanda
ætti að vera okkur til varnaðar.
Engir tækju eins mikla áhættu við
þessa framkvæmd og almenningur á
Islandi. Þá má ekki gleyma því að
sú raforka sem færi um strenginn
yrði ekki notuð til iðnaðar í landinu,
hvorki stóriðju né annars iðnaðar, það
myndi „gagnkaupasamningurinn"
tryggja, en varla varanleg verkefni,
jafnvel þótt við breyttum hugarfarinu.
Kröfluævintýrið
Hver man ekki svörin sem fengust
hjá „sérfræðingunum“ sem áttu að
annast orkuöflun til virkjunarinnar
við Kröflu, þegar spurt var hvort
ekki væri kominn tími til að fara að
bora og prófa varanleika borholanna.
Einhverjir leyfðu sér jafnvel að efast
um að þarna væri nægjanlegt vatn
í jarðlögum ofl. Þessu var alltaf svar-
að á sama veg, að mikið meira en
nóg væri þama af orku og ekkert
lægi því á. Hvað kom svo á daginn?
Orkuöflunin var ekki tryggari en svo
að aðeins helmingur vélakostsins
Árni Brynjólfsson
hefur verið nýttur og.þá oft aðeins
að hluta til, með hvíldum. Hveijir
voru látnir bera ábyrgð á þessum
mistökum? Sérfræðingarnir, sem
vissu allt betur, voru þeir hýrudregn-
ir eða reknir úr embættum? Nei, al-
deilis ekki, mistökin voru greidd af
almannafé svo sem venja er, menn
í „ábyrgðarstöðum" bera enga
ábyrgð þegar á reynir.
Tebændurnir og Gallup
Það er ekki alveg út í hött þegar
Jón Sigurðson forstjóri líkir sæ-
strengsævintýrinu við viðskiptin við
tebændur í nýlendunum, sem ennþá
hanga fastir á færinu, enda má það
augljóst vera að við erum ekki lausir
af önglinum ef við gleypum „gagn-
kaupabeituna”. Þá var fróðlegt að
sjá spurningarnar í skoðanakönnun
Gallup, sem E.G. vitnar í, en þar eru
menn spurðir um það hvort þéir séu
hlynntir stórátaki í virkjun íslenskra
orkulinda ef sala er tryggð, hvort
menn séu hlynntir útflutningi á raf-
Stuðningur borgarinnar
hefur örvað atvinnulífið
eftir Jónu Gróu Sig-
urðardóttur
Hið erfiða atvinnu- og efnahags-
ástand sem nú stendur yfir er eitt
af þremur mestu krepputímabilum á
þessari öld. Við höfum upplifað gjör-
breyttar aðstæður á ótrúlega stuttum
tíma.
Um þessar mundir eru tæplega
3.500 manns skráð atvinnulaus hjá
Ráðningastofu Reykjavíkurborgar.
Atvinnuleysið er mest meðal verka-
og verslunarfólks og hefur það
reyndar snert flestar starfsstéttir.
27 milljarðar í framkvæmdir
Reykjavíkurborg hefur lagt höf-
uðáherslu á að draga úr þeim sam-
dráttaráhrifum sem ríkja í atvinnu-
lífi Reykvíkinga. Framkvæmdum á
vegum borgarinnar hefur verið hald-
ið uppi af ýtrustu getu og ríflega
27 milljörðum króna verið varið í
þessu skyni á sl. þremur árum. Þetta
hefur verið hægt vegna traustrar
fjárhagsstöðu borgarinnar og stofn-
ana hennar.
Á síðasta ári fengu 7.000 manns
atvinnu á vegum Reykjavíkurborgar
um lengri eða skemmri tíma. í ljár-
hagsááetlun þessa árs er gert ráð
fyrir 7,5 milljörðum króna til fram-
kvæmda. Auk þess er unnið að und-
irbúningi tiilagna um fjölgun starfa
og að margvíslegum öðrum úrræðum
í þágu atvinnulauss fólks. Endanleg-
Kvennalistinn
er hugsanavilla
eftir Amal Rún
Næsta vor munu Reykvíkingar
ganga til borgarstjórnarkosninga,
þar sem kosið verður á milli fulltrúa
Kvennalistans og Markúsar Arnar
Antonssonar sem næsta borgar-
stjóra. Hér á eftir mun ég fjalla um
það af hveiju ég tel Markús Öm
vænlegri kost.
Það er staðreynd að konur þurfa
að beijast fyrir rétti sínum, en það
er rangt að gera það með þeim hætti
að stofna sérstakan stjómmálaflokk
þar sem fólki er meinað að gegna
trúnaðarstörfum vegna kynferðis. í
mínum huga er það spurning um
mannréttindi að fá að starfa innan
þess flokks sem maður velur sér. I
flestum lýðræðisríkjum t.d. á hinum
Norðurlöndunum hafa konur náð
jafnrétti á við karlmenn án þess að
hafa þurft að stofna sérstakan
stjómmálaflokk til að ná Jiví fram.
Kvennalistinn brýtur gegn þeirri
grundvallarreglu að engum skuii
mismunað vegna skoðana, litarhátt-
ar, trúar eða kynferðis. Ef það er
leyft að mismuna fólki eftir kynferði
er stutt í að fóiki sé mismunað á
annan hátt.
' Því er Kvennalistinn sem er stjórn-
málaflokkur með það á opinberri
stefnuskrá sinni að gæta eingöngu
hagsmuna kvenna, ekki treystandi
til að vera í forsvari fyrir hönd allra
íbúa Reykjavíkur.
Hvað hefur Kvennalistinn í huga
varðandi aukið atvinnuleysi reykví-
skra karlmanna sem eru í flestum
tilvikum aðal fyrirvinna fjölskyldna
sinna?
Ég er alin upp við misrétti gagn-
vart konum eins og það gerist verst
og það er eitt af mínum helstu bar-
áttumálum að vinna gegn misrétti.
Alltof oft sé ég fólk beijast gegn
einu misrétti með öðru misrétti. Slíkt
gengur ekki.
Valið stendur á milli Kvennalist-
Amal Rún
ans og þess óréttlætis sem þær eru
fulltrúar fyrir og Markúsar Arnar,
sem hefur á stuttum tíma sem borg-
arstjóri áunnið sér virðingu allra
Reykvíkinga fyrir heiðarleika og
réttlætiskennd. Valið á ekki að vera
erfitt. Kjósum Markús Öm sem
næsta borgarstjóra.
Höfundur er stjórnmálafræðinemi
og tekur þátt í prófkjöri
Sjálfstæðisflokksins.
ar tillögur um stuðningsaðgerðir og
sérstök átaksverkefni verða lagðar
fram um mánaðamótin febrúar/mars
nk.
Þessar aðgerðir munu tryggja at-
vinnulausu fólki forgang að störfum
við margvísleg verkefni.
Víðtækt samstarf
Einnig verður leitað álits fjöl-
margra aðila við mótun tillagnanna
og samráð haft við fulltrúa atvinnu-
rekenda og launþega á reykvískum
vinnumarkaði. í þessu sambandi má
geta þess að forráðamenn Verka-
mannafélagsins Dagsbrúnar hafa
þegar átt frumkvæði að viðræðum
við borgarstjórann Markús Örn Ant-
onsson um þetta efni, og í framhaldi
af því fól hann formanni og fram-
kvæmdastjóra atvinnumálanefndar
að taka þátt í viðræðum við fulltrúa
Dagsbrúnar ásamt framkvæmda-
stjóra Aflvaka hf.
Stuðningur við þróun og
nýsköpun
Á síðasta áratug hefur Reykjavík-
urborg lagt ríka áherslu á að styðja
atvinnulífið með langtímasjónarmið
í huga.
í samvinnu við Háskóla íslands
og fleiri aðila sem málið varðar, hef-
ur Reykjavíkurborg tekið þátt í að
reisa þtjár byggingar sem hýsa mikil-
væga starfsemi á sviði upplýsinga-
tækni, hátækniiðnaðar, rannsókna-
og þróunarstarfsemi með nýsköpun
að leiðarljósi.
Atvinnumálanefnd Reykjavíkur-
borgar hefur eftir megni stutt ný-
sköpunar- og þróunarfyrirtæki á
endasprettinum, og það er ánægju-
legt að fylgjast með hve mörg þeirra
standa sig vel í þessari hörðu sam-
keppni. Við Islendingar eigum ótrú-
lega marga vísindamenn sem eru
einstakir hvað hæfni og atgervi varð-
ar. Þessir menn hafa lagt grunninn
að mörgum nýjum atvinnusviðum.
Þá hefur Reykjavíkurborg styrkt
ýmis samstarfsverkefni sem styrkja
undirstöður atvinnulífsins.
orku og í þriðja lagi ef útflutningur-
inn skapar framtíðarstörf, t.d við
strengjaframleiðslu. Þessu svöruðu á
milli 80 og 90% játandi af um 1.000
manns. Varla er hægt að segja ann-
að en að þessar spurningar séu leið-
andi. Hvergi er minnst beinlínis á
sæstreng, en gefið í skyn að strengja-
framleiðsla geti verið til framtíðar.
Sem betur fer getur útflutningur á
raforku orðið með öðru móti en um
streng og er þá atvinnuskapandi,
þ.e. þegar framleitt er til útflutnings
með rafmagni.
Tímabundin atvinnutækifæri
Hvernig sem víð notum raforkuna
þurfum við alltaf að virkja, þar skap-
ast tiltölulega fá atvinnutækifæri
sem lýkur áð mestu við verklok.
Sama er að segja um sæstrenginn,
þar verður aðeins um tímabundna
vinnu að ræða, en sé orkan notuð
til framleiðslu í landinu er atvinnan
varanleg, um þetta ætti ekki að þurfa
að deila. Það er furðu frjálslega með
staðreyndir farið þegar í einu dæma
E.G. er talað um sæstrengjaverk-
smiðju, sem gæti skapað 500 „frum-
störf". T>að liggur ekkert fyrir að
slík verksmiðja verði reist hér og enn
síður að hún starfaði áfram að loknu
sæstrengsverkefninu. Orðið „frum-
störf" þarf að skýra betur.
Virkjum „bisnessmennina"
Hvers vegna er yfirleitt aldrei tal-
að um að selja íslenska orku til ann-
ars en stóriðju og hátækni? Er þetta
afbrigði af kindakjötssölumennsk-
unni? Hvað sem því líður ættum við
að bijóta odd af oflæti okkar og bjóða
alla velkomna sem vilja reka hér
arðvænleg fyrirtæki, geti þeir selt
framleiðsluna á erlendum mörkuðum
og Ijölgað störfum, við þurfum menn
úr viðskiptalífinu, þeir kunna þetta,
ekki embættismenn.
Höfundur er framkvæmdasljóri
Verktakavals.
Jóna Gróa Sigurðardóttir
„Á síðasta ári fengu
7.000 manns atvinnu á
vegum Reykjavíkur-
borgar um lengri eða
skemmri tíma. I fjár-
hagsáætlun þessa árs
er gert ráð fyrir 7,5
milljörðum króna til
framkvæmda.“
Aflvaki Reykjavíkur hf.
Aflvaki Reykjavíkur hf. er at-
vinnuþróunarfyrirtæki sem stofnað
var af Reykjavíkurborg fyrir ári.
Háskóli íslands er orðin þátttakandi
í félaginu og gert er ráð fyrir því
að fleiri aðilar komi til samstarfs.
Markmiðið er að styrkja atvinnulíf í
Reykjavík, er þar átt við hvort
tveggja starfandi fyrirtæki og einnig
að stuðla að stofnun nýrra fyrir-
tækja með nýsköpun og þróun í huga.
Miklum árangi-i hefur verið náð í
efnahagslífinu á mörgum sviðum og
spáð er hagvexti á árunum 1995 og
1996. Við skulum vona að við séum
að komast fyrir vind.
• Höfundur er formaður
atvinnumálanefndar
Rcykjavíkurborgar og
frambjóðandi í prófkjöri
sjálfstæðismanna.