Morgunblaðið - 23.04.1994, Page 12

12
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. APRÍL 1994
Menntun í þágu lífskjara
eftirÁrna Ragnar
Arnason
Á vegum menntamálaráðherra
hefur starfað nefnd um mótun
menntastefnu. Frumvarp hennar til
laga um framhaldsskóla hefur verið
lagt fram, hún undirbýr einnig
frumvarp til laga um grunnskóla
og mun í lokaskýrslu gera grein
fyrir þeirri menntastefnu sem hún
hefur mótað og frumvörpin byggja
á. Nefndin vinnur mikið verk sem
leggur grundvöll að nýjum starfs-
háttum og áherslum í skólastarfi.
Með eflingu starfsnáms og verk-
menntunar, auknum gagnkvæmum
tengslum skóla og atvinnulífs, sam-
spili skólanáms og vinnustaðaþjálf-
unar verður atvinnulífið gert sjáan-
legt uppvaxandi æskufólki og þann-
ig áréttað mikilvægi námsins fyrir
lífsstarfið sem framundan er. Af
efnahagslegum árangri þeirra þjóða
sem lagt hafa öðrum fremur áherslu
á starfsnám og tengsl skóla og at-
vinnulífs má álykta að það leiði til
árangursríkara náms og skólastarfs
í þágu atvinnumöguleika náms-
manna og efnahagslegrar afkomu
þjóðarbúsins. Þær sem bestum
árangri hafa náð eru ekki allar
auðugar að náttúruauðlindum en
leggja á hinn bóginn mikla áhersiu
á verkmenntun, tæknikunnáttu,
samstarf og markaðssetningu.
Eflum framhaldsskólanám á
sviði sjávarútvegs og
matvælaiðnaðar
Með nýjum áherslum og starfs-
háttum í framhaldsskólum skapast
færi á að auka veg og virðingu
þekkingar og þjálfunar til starfa
við nýtingu auðlinda okkar í hafinu.
Til þess þarf menntun á sviði sjávar-
útvegs og matvælaiðnaðar að njóta
sérstaks forgangs í þeirri endur-
mótun námsframboðs og skóla-
starfs sem hafin verður með nýrri
löggjöf um framhaldsskóla og hrint
í framkvæmd á grundvelli hennar.
Námið hljóti sess sem hæfir mikil-
vægi þessara starfsgreina með
hæfnisprófun að loknum tilteknum
áfÖngum og að námi loknu með
réttindum til starfs og framhalds-
náms. Almennir náms- og þjálfun-
aráfangar búi nemendur undir al-
menn störf og framhaldsáfangar
veiti kunnáttu til nokkurrar ábyrgð-
ar og fióknari starfa svo sem við
stjórn framleiðsluvéla og -tækja.
Fullt nám og starfsþjálfun veiti rétt-
indi til framleiðslueftirlits, verk-
stjórnar og annarra ámóta ábyrgð-
arstarfa. Lokapróf veiti meistara-
réttindi og samfelldar námsleiðir
liggi til stúdentsprófs og háskóla-
náms.
Allt frá 1986 hefur afkoma þjóð-
arbúsins versnað og lífskjör okkar
rýrnað, í efnahagslífmu hefur ríkt
stöðnun og samdráttur í sjávarút-
vegi. Tvær helstu orsakir þessa eru
verðlækkun afurða á mörkuðum
helstu viðskiptalanda okkar vegna
versnandi efnahagsástands og
versnandi afrakstur þorsksins á ís-
landsmiðum, sem er helsti og verð-
mætasti nytjastofn okkar. Við þess-
ar aðstæður hefur athyglin beinst
að því hvernig við getum bætt hag
okkar við ríkjandi ytri aðstæður,
t.d. með aukinni hagkvæmni og
víða í sjávarútvegi hafa verið gerð
stórátök til hagræðingar á síðustu
árum. Ekki síst hafa augu okkar
opnast fyrir aukinni og bættri nýt-
ingu auðlindarinnar með veiðum og
nýtingu áður ónýttra tegunda og
með aukinni vinnslu sjávarfangs og
fullvinnslu allt upp í framleiðslu til-
búinna rétta. Þrátt fyrir þetta erum
við enn að stærstum hluta útflytj-
endur hráefnis og flest fiskvinnslu-
fyrirtæki okkar stunda í raun að-
eins frumvinnslu - verkun hráefnis
í geymsluhæft ástand. Fullvinnslan
fer fram erlendis - atvinnan er flutt
út.
Fiskiðnaður fullvinnur hráefni
bæði ferskt og í geymsluhæfu
ástandi. ísfisk, heilfrystan fisk,
frystar flaka- og marningsblokkir,
blautverkaðan og þurrkaðan salt-
fisk, saltsíld og -hrogn, frá hvers
konar veiðiskipum, vinnsluskipum
og verkunarstöðvum í landi. Afurð-
ir fiskiðnaðar eru tilbúnar til neyslu,
allt frá verslunarvörum fyrir mats-
eld til tilbúinna rétta sem bregða
má í ofn og beint á borð. Við höfum
mikla reynslu af fiskvinnslu og því
staðgóða grunnþekkingu á mat-
vælaframleiðslu. Á síðustu áratug-
um hefur ííeygt fram kunnáttu
okkar sem nær lengra en til þess
að gera hráefni geymsluhæft. Þó
enn séum við framleiðendur hrá-
efna, höfum við mikla þekkingu á
mörkuðum, kröfum og neysluvenj-
um, sem nýtist okkur við matvæla-
iðnað og framleiðslu tilbúinna rétta.
Við höfum granninn til að byggja
á iðnvæðingu í sjávarútvegi. Al-
menn menntun í fiskiðnaði og mat-
vælaiðnaði mun leiða til iðnvæðing-
Árni Ragnar Árnason
„Góð og raunhæf
menntun er undirstaða
framfara og vel laun-
aðra starfa við arðbær
atvinnufyrirtæki.“
ar við sjávarsíðuna, útfiutnings full-
unninna afurða og meiri verðmæta-
sköpunar.
Menntun er undirstaða
framfara og góðra lífskjara
Flest okkar hafa unnið við fisk-
veiðar eða fiskvinnslu og skynjum
hve mikilvægt er að sjávarafli verði
vel nýttur og sköpuð sem mest verð-
mæti. Nú horfir hins vegar til þess,
sökum minnkandi atvinnu, að ungt
fólk alist upp án þess nokkru sinni
að komast í beina snertingu við sjó-
sókn eða fiskvinnslu. Þá gætir þess\
nú að störf við sjávarútveg fái ein-
ungis þeir sem hafa nokkra þjálfun.
Því er mikilvægt að uppvaxandi
æskufólki bjóðist í námi kynni af
atvinnugreinum og störfum, ekki
síst nám og verkþjálfun til undir-
búnings fyrír störf eða starfsferil
við svo stóran og mikilvægan at-
vinnuveg. Með því styrkist ímynd
sjávarútvegs og annarra starfs-
greina sem honum tengjast vegna
þjónustu og annarra viðskipta við
hann. Það mun treysta í sessi þann
skilning að fiskveiðar, fiskiðnaður
og framleiðsla matvæla og tilbúinna
neyslurétta úr sjávarfangi er at-
vinnuvegur sem beitir nýjustu að-
ferðum og tækni, viðhefur ströng-
ustu kröfur um hreinlæti og gæði,
framleiðir einungis fyrsta flokks
vörur fyrir kröfuharða kaupendur.
Gott nám til undirbúnings lífs-
starfi við sjávarútveg, við sjósókn
og fiskveiðar, við fiskvinnslu og
fiskiðnað, þ.e. framleiðslu full-
gerðra matvæla og tilbúinna rétta
úr sjávarfangi er okkur nauðsyn.
Námsefni þarf að vera fjölbreytt til
að þjóna margvíslegum þörfum
nemenda og atvinnuvegar sem er
mjög margbrotinn. Góð og raunhæf
menntun er undirstaða framfara og
vel launaðra starfa við arðbær at-
vinnufyrirtæki, sem eru-undirstaða
velmegunar og góðra lífskjara.
Höfundur er alþingismaður fyrir
Sjálfstæðisflokkinn í
Reykjaneskjördæmi.
„TOYOTAN VAR
EKKIEIN í KÖLN“
eftir Jón Baldur
Þorbjörnsson
Þar sem hlutafélagið íslensk
farartæki hefur átt mjög gott sam-
starf við P. Samúelsson hf. og
aukahlutadeild Toyota um mark-
aðssetningu „Islánder" í Þýska-
landi sjá aðstandendur þess ástæðu
til að gera nokkrar athugasemdir
við ofannefnda grein, sem birtist
í Morgunblaðinu 13.4. sl.
Það er hárrétt sem kemur fram
hjá greinarhöfundi að á torfæru-
bíla- og ferðasýningunni (IOR) í
Köln í sl. marsmánuði var „Islánd-
er“-bíll okkar hvorki skráður á
þýsk númer né seldur. Það stóð
heldur ekki til að skrá hann fyrr
en hann seldist, af þeirri einföldu
ástæðu að við skráningu þarf að
leggja út fyrir tolli og virðisauka-
skatti.
Samkvæmt orðum verkfræðinga
hjá DEKRA AG, sem hafa unnið
að prófunum og úttektum á bíl
okkar vikum saman, átti aðeins
eftir að taka út tvö atriði til þess
að hann teldist skráningarhæfur.
Þessi atriði mátti nánast því líta á
sem formsatriði og sjálfgefið að
bíllinn myndi uppfylla kröfurnar.
Eins og bíllinn stóð þarna á sýning-
unni var hann því ekki skráður, en
í raun skráningarhæfur á þýskri
grundu. Ekki er víst að margir sem
tengjast þessu máli, sölumenn
jafnt sem blaðamenn, hafi áttað
sig á muninum sem í því felst.
En það er einnig staðreynd að
sala bíls okkar til ungra hjóna sem
skrifa fyrir ferða- og bílatímarit í
Þýskalandi var handsöluð og frá-
gengin að svo miklu leyti sem
hægt var við þessar aðstæður. Því
miður drógu þau tilboð sitt til baka
eftir sýninguna. Ekkert varð því
af sölunni og því heldur ekki af
skráningunni. Þar með varð heldur
ekkert af þeim fyrstu tekjum sem
þjóðarbúið hefði haft af þessari
nýbreytni í útflutningsverslun ís-
lendinga; nýjum brejdtum bílum.
í sambandi við fréttaflutning af
málinu er greinilegt að í góðri trú
og von hefur verið fullyrt heldur
meira en síðan var hægt að standa
við. Þrátt fyrir það er erfitt að
koma auga á þær hvatir sem liggja
að baki skrifum Snorra Ingimars-
sonar á þessum vettvangi. Greini-
legt er að einhverra hluta vegna
getur hann ekki unnt Toyota á
Islandi eða aukahlutadeildinni þess
að frægja sig á þennan hátt. En
lái þeim það hver sem vill. P.
Samúelsson hf. hefur nú einu sinni
kostað til veralegum fjármunum
og vinnu til þess að þessi sérstaka
tilraun til bílaútflutnings mætti
takast. Umsetja þannig íslenskt
hugvit og handverk á sviði bíla-
breytinga í beinar gjaldeyristekjur.
Ég efast ekki um að önnur jepp-
aumboð á Islandi hefðu gert ná-
kvæmlega það sama í þeirra spor-
um ef við hjá ísfari hf. hefðum
valið aðra bíltegund til að ríða á
vaðið.
Þegar til lengri tíma er litið erum
Jón Baldur Þorbjörnsson
„...erum við með þessu
framtaki hugsanlega að
stuðla að stefnubreyt-
ingu í jeppatísku meg-
inlandsins “
við með þessu framtaki hugsanlega
að stuðla að stefnubreytingu í
jeppatísku meginlandsins og nýjum
áherslum í markaðsmálum ákveð-
inna bílaframleiðenda. Grein Snor-
ra Ingimarssonar hefði verið ágæt
og fróðleg sem fréttabirting af
þessum gangi mála á IOR-sýning-
unni. Varpað ljósi á tengingu sýn-
ingarinnar við nýjan hápunkt í
sögu áratugalangrar áráttu og
baráttu ferðafíkinna Islendinga við
að vilja breyta jeppum og bæta
þá. En einhverra hluta vegna urðu
persónulegar ávirðingar megininn-
tak greinarinnar. Þessi hnjóðsyrði
greinarhöfundar í garð ákveðins
starfsmanns aukahlutadeildar
Toyota eru okkur illskiljanleg og
greinarhöfundi mjög til vansa.
Við fáum ekki með hokkru móti
séð að þessi starfsmaður hafi á
sýningunni gert nokkuð á hluta
greinarhöfundar. Það þarf vart að
vekja undrun hans að umræddur
starfsmaður Toyota Aukahluta
skuli ekki hafa séð sér sérstakan
akk í því að færa blaðamanni
Morgunblaðsins fréttir af öðrum
íslenskum bíl þarna á sýningunni.
Sá bíll er, eins og fram kemur í
greininni, í eigu félaga í Ferða-
klúbbi 4x4. En þannig vill nú til
að þessi ákveðni félagi í Ferða-
klúbbnum er beinn samkeppnisað-
ili Toyota á aukahluta- og breyt-
ingamarkaðnum hér á landi.
Sem þungavigtarmanni í bíla-
breytingum á Islandi hafði þessum
tiltekna félaga í tvígang áður verið
boðið að gerast aðili að tilraun til
markaðssetningar breyttra bíla í
Þýskalandi, án þess að hann sinnti
því. Á sýningunni notaði hann hins
vegar tækifærið til að veita fyrir-
tæki okkar ósanngjarna sam-
keppni með því að bjóða sambæri-
legan bíl á miklu lægra verði, en
án þess að hafa þurft að kosta
nokkru til markaðssetningar eða
undirbúnings skráningar í Þýska-
landi. Það hlýtur að vera ákaflega
vanhugsað þegar íslendingar fara
með undirboðum að skemma fyrir
nýjum tækifærum landa þeirra til
markaðssetningar á erlendri
grundu. í landi þar sem, ef rétt
er haldið á spöðunum, er sennilega
nægur markaður fyrir ábatasama
gæðaframleiðslu margra íslenskra
fyrirtækja á þessu sviði. Um við-
skiptasiðfræðina sem að baki þessu
liggur þarf ekki að fjölyrða; inntak-
ið í dæmisögunni um litlu gulu
hænuna hefur allavega ekki komst
til skila.
Þó svo að við höfum séð okkur
knúna til að gera þessa athuga-
semd við áðurnefnda blaðagrein
var það ekki ætlunin að fara út í
karp um fréttaflutning af erlendri
bílasýningu á síðum dagblaða.
Héðan í frá munum við telja tíma
okkar betur varið til þess að byggja
upp á ný þau viðskiptasamböiyd
sem mögulega fóru forgörðum á
sýningunni. Vonandi eru aðrir
einnig þeirrar skoðunar að sam-
vinna en ekki sundurlyndi varðandi
þennan stóráhugaverða útflutn-
ingsmöguleika er það sem við
þörfnumst nú, ef takast á að gera
út á þessi fjarlægu mið.
Höfundur skrifnr fyrir hönd
stjórnar og bluthafa Islenskra
farartækja bf.
Vitjað neija í
Kollavíkurvatni
Silungsveiði hefur lengið verið
stunduð í vötnum hér á landi. í
Kollavíkurvatni í Þistilfirði er
veitt niður um ís á vetrum frá
tveimur bæjum, Kollavík og
Borgum. Jakobína Björg Ketils-
dóttir í Kollavík var að vitja um
netin á góðum degi núna í apríl.
Silungurinn þar er mjög góður
en fremur smár. Jakobína gerir
úr honum mikið lostæti og er
reyktur silungur frá Kollavík
þekktur víða um land.
Morgunblaöið/Björgvin Þóroddsson