Morgunblaðið - 23.04.1994, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. APRÍL 1994
BORGAR- OG SVEITARSTJORNARKOSNINGARNAR 28. MAI
Af hveiju einset-
inn grunnskóli?
eftir Steinþór
Björgvinsson
Nú á síðustu misserum hefur um-
ræðan aukist um að einsetja grunn-
skólann hér á landi. Nú þegar nálg-
ast sveitarstjómarkosningar hefur
komist fullur skriður á þessa umræðu
og hafa báðir framboðslistar til borg-
arstjómar tekið þessi mál upp í sinni
stefnuskrá, og það meira að segja sem
forgangsverkefni.
En hvað þýðir þetta hugtak að ein-
setja gmnnskólann? Kveiju emm við
landsmenn bættir með einsetningu?
Þegar stórt er spurt, mætti ætla að
fátt væri um svör.
Undanfama áratugi hefur grunn-
skólinn verið tvísettur hér á stór
Reykjavíkursvæðinu og í stærri sveit-
arfélögum út um land. Með tvísetn-
ingu skóla er átt við það að vegna
mikils fjölda nemenda í hveijum ár-
gangi miðað við stærð á skólahús-
næði þarf að skipta upp í bekki, og
kenna sumum fyrir hádegi og öðram
eftir hádegi. Einnig þurfa kennarar
að kenna meira en einum bekk til
þess að uppfylla kennsluskyldu.
Kennsla hefst í byijun september og
lýkur í endaðan maí. Jólafrí er 15
dagar samtals, páskafrí er 10 dagar
samtals, 1. desember, öskudagur em
frídagar og þar við bætast svo starfs-
dagar kennara. Sumarfrí er 3 mán-
uðir. Skólaárið er þó styttra í sveitum.
Þetta fyrirkomulag hefur bæði
kosti og galla eins og allt. Kostimir
„ Arðsemi gæti orðið
allt að 20%, og aukning
þjóðartekna gæti orðið
0,2 til 0,4% samkvæmt
skýrslunni.“
em þeir að bömin fá langt sumarfrí
til ráðstöfunar. Ætla má að í jólafrí-
inu og páskafríinu væri tilvalið fyrir
bömin að vera í næði með foreldran-
um. Á þeim tíma sem skólinn er ekki
starfræktur á vinnutíma foreldra hafa
börnin allt það fijálsræði sem eitt
bam getur hugsað sér, eða er það
raunin? Það leyfi ég mér að efast um
af eigin reynslu. Eins og flestum er
kunnugt um neyðast báðir foreldrar
bama á gmnnskólaaldri til að vinna
utan heimilis til þess að ná endum
saman, og er því augljóst að vand-
ræði skapast á þeim frídögum skóla-
ársins sem falla á hefðbundna vinnu-
daga foreldra. Með þessu fyrirkomu-
lagi sem verið hefur, hefur verið
hægt að nýta skólahúsnæðið mjög
vel yfir daginn, það er frá kl. 8 til
kl 17, hægt hefur verið að halda fjölda
skólastofa í lágmarki, og þar með
skólahúsnæði. Með fækkun kennslu-
stunda á viku hefur verið hægt að
„spara“ mikið í kennslu á „óþurftar"
kennsluefni eins og list- og verkgrein-
um, svo ekki sé minnst á holla hreyf-
ingu!
Em þá nokkrir ókostir við tvísetta
skóla? Af hveiju em komnar upp
raddir um að einsetja gmnnskólann?
Því er auðsvarað. Einsetinn skóli er
nú þegar í sveitum landsins og í ein-
staka sveitarfélögum, en tekur mið
af tvísetta fyrirkomulaginu. Tvísetn-
ing hefur alltaf staðið í vegi fyrir því
að hægt hafi verið að fylgja eftir Iög-
boðnu kennsluefni. Éinnig hefur tví-
setinn skóli mismunað bömum að
nýta sína námsgetu á sem bestan
hátt þar sem þau börn sem era eftir
hádegi í skólanum em orðin þreytt
eftir langan dag. Þetta leiðir af sér
námsleiða og getur skaðað eðlileg
félagatengsl bama. Sem dæmi era
vinir oft á ólíkum tíma í skólanum.
Einsetinn skóli með ijölbreyttum við-
fangsefnum og ráðrúmi til að sinna
samskiptaþroska nemenda, dregur úr
vandamálum eins og einelti.
Einsetinn skóli gerir kleift að lag-
færa þessa vankanta ef vel er að
honum staðið. Ö!1 böm í sama ár-
gangi mæta á sama tíma í skólann
að morgni þegar þau em B?.st upplögð
til að takast á við námið. Aðeins einn
kennari hefur umsjón með hveijum
bekk, sem ætti að gera öll tengsl
milli nemenda og kennara virkari, og
auka einnig skilning milli kennara og
foreldra. Bömin fá fastan samastað
fyrir sína vinnu, því hver bekkur hef-
ur sína kennslustofu. Vinnuaðstaða
kennara batnar að sama skapi.
í hádegi koma bömin saman til
þess að njóta máltíðar, og auka um
leið félagatengslin. Með einsetning-
unni er hægt að útrýma starfsdögum
Steinþór Björgvinsson.
kennara í þeirri mynd sem nú er,
með því að undirbúningsvinna kenn-
ara yrði unnin eftir að kennslu lýkur
á daginn. Hægt væri að fjölga viðtals-
tímum foreldra, án röskunar á
kennslutíma nemenda. Þessi löngu frí
um jól og páska má stytta niður í
að vera það sama og flestir foreldrar
njóta í sinni vinnu. Með þessu er
hægt að lengja viðvera í skólanum
yfir árið, án þess að stytta sumarið.
Þessi kærkomna lenging á námstíma
ætti að gera list- og verkgreinum
hærra undir höfði en verið hefur.
Álag á foreldra vegna flutninga á
bömum sínum í og úr skóla á mismun-
andi tímum dags og áð koma þeim í
ömggt athvarf meðan þeir ljúka sín-
um vinnutíma yrði minna, og áhyggj-
ur af bömunum á frídögum skólans
sem upp koma á hefðbundnum vinnu-
dögum heyrðu sögunni til. Svo ekki
sé talað um þá miklu umferð á götum
borgarinnar með aukinni slysatíðni
sem af þessu hlýst, og allt það ómælda
vinnutap sem samfélagið verður fyrir
við þetta fyrirkomulag sem nú er við
líði. Til að hægt sé að einsetja skól-
ann þarf að byggja fleiri kennslustof-
Engin byggingarhæf einbýl-
ishúsalóð í boði í Reykjavík
eftir Guðrúnu
Jónsdóttur
Fyrir skömmu spurðist ég fyrir um
það í borgarráði hvað til væri af bygg-
ingarhæfum lóðum til úthlutunar nú
í Reykjavík.
Spurt var um þrennt í þessu sam-
.. bandi, í fyrsta lagi, hversu margar
byggingarhæfar lóðir væra ti! fyrir
einbýlishús, í öðra lagi fyrir rað- og
kveðjuhús og í þriðja lagi fyrir fjölbýl-
ishús.
Svarið fékk ég á borgarráðsfundi
sl. þriðjudag. Þar kemur fram að til
ráðstöfunar era tvær lóðir fyrir ein-
býlishús og lóðir undir 10 íbúðir í
rað- og parhúsum. Engin fjölbýlishú-
salóð er hins vegar til fyrir hinn al-
menna borgara (byggingameistara).
Á sama fundi og ég fékk svarið
var samþykkt að verða við umsóknum
sem borist höfðu um þessar tvær ein-
býlishúsalóðir og 6 íbúðir í keðju- og
parhúsum. Þar með eru einbýlishúsa-
lóðir upp uraar og eingöngu í boði
lóðir fyrir 4 íbúðir í rað- og parhús-
um. Þessar lóðir gætu hins vegar
verið gengnar út á morgun og þá er
ekkert til. Ef svarið er skoðað nánar
sést að þetta ástand verður óbreytt
næstu mánuðina, eða fram til 30.
júlí, en þá verða byggingarhæfar 8
einbýlishúsalóðir og 14 keðju- og rað-
húsalóðir, sem ekki hefur nú þegar
verið ráðstafað. Byggingarhæfar fjöl-
býlishúsalóðir verða hins vegar ekki
til fyrir hinn almenna markað fyrr
en 1. nóvember. Mér þótti þetta svar
fróðlegt, ekki síst vegna þess að mik-
ið hefur verið gumað af því að nægar
lóðir væru ávallt fyrir hendi hér í
borg undir styrkri stjóm núverandi
meirihluta.
í svarinu er þess einnig getið að
Víkurhverfí, þar sem ráðgert er að
reisa um 470 íbúðir, hafi verið úthlut-
að til samtaka byggingameistara og
verði þar ráðstafað lóðum bráðlega
innan samtakanna. Fyrstu lóðir verða
- byggingarhæfar um miðjan septem-
ber.
„Það er ekki viðeigandi
lengur að vísa mönnum
út í móa og láta fólk
þurfa að giska á hvar
það lendir með dýra
framkvæmd og búsetu. “
í sjálfu sér er allt gott um þetta
að segja, ef fyrir hendi væra jafn-
framt lóðir fyrir hina byggingameist-
arana og almenning, sem ekki er í
þessum samtökum fárra bygginga-
meistara. Eins og málum er hins veg-
ar háttað nú hafa samtakamennimir
yfirburðastöðu.
Ljóst er að vilji menn undirbúa sín-
ar framkvæmdir vel og velja sér lóð
af öryggi þarf lóðin að vera bygging-
arhæf þegar henni er úthlutað. Það
er ekki viðeigandi lengur að vísa
mönnum út í móa og láta fólk þurfa
að giska á hvar það lendir með dýra
framkvæmd og búsetu. Þess vegna
er mikilvægt að lóð sé byggiugarhæf
þegar henni er úthlutað.
Höfundur er arkitekt.
Guðrún Jónsdóttir
Voríð í Kópavogi
eftir Pál Magnússon
Vorið 1990 tók til starfa nýr meiri-
hluti Framsóknar- og Sjálfstæðis-
flokks í bæjarstjóm Kópavogs að
afloknum kosningum. Það er núver-
andi meirihluta afskaplega hagstætt
að bera saman verk hans á því kjör-
tímabili sem nú er að ljúka, við verk
meirihluta A-flokkanna frá fyrra
kjörtímabili. „Frá stöðnun til fram-
fara“ er besta lýsingin á því sem
gerðist vorið 1990. Það er sama hvert
litið er. Það sem við Framsóknar-
menn eram hvað stoltastir af er á
sviði félags- og fjölskyldumála. Fé-
lagsleg uppbygging hefur verið gríð-
arleg, t.d. tvöfaldast fjöldi íbúða í
félagslega kerfinu og leikskólarými
aukist um 85%, bömum á leikskólum
hefur fjölgað úr 521 barni í 967 og
biðlistar hafa aldrei verið styttri í
Kópavogi. Einnig hafa verklegar
framkvæmdir verið með þeim hætti
að bærinn hefur tekið stakkaskipt-
um, ný hverfi byggjast upp hraðar
í Kópavogi en annars staðar á land-
inu og gömul hverfi eru nú loksins
kláruð.
„Á þessu kjörtímabili
hefur jafn miklu fjár-
magni verið varið til
íþróttamannvirkja og
næstu þrjú kjörtímabil
á undan til samans.“
íþróttamál era þó sennilega sá
málaflokkur þar sem breytingar hafa
verið líkastar byltingu.
Uppbygging
íþróttamannvirkja
Á þessu kjörtímabili hefur jafn
miklu fjármagni verið varið til
íþróttamannvirkja og næstu þijú
kjörtímabil á undan til samans. Nýr
meirihluti jók framlag til byggingar
Sundlaugar Kópavogs strax að lokn-
um kosningum, enda hefði opnun
sundlaugarinnar að öðram kosti ver-
ið frestað enn einu sinni. Nýja jaug-
in var því vígð í febrúar 1991. í Blá-
fjöilum var lokið við byggingu skíð-
amiðstöðvarinnar í samvinnu við
skíðadeild Breiðabliks, sem nú rekur
hana. Þessi bygging hefur breytt
allri aðstöðu skíðadeildarinnar enda
hefur átt sér stað mikil fjölgun í
deildinni síðustu fjögur árin.
Félagssvæði Breiðabliks
Á félagssvæði Breiðbliks í Kópa-
vogsdal hefur átt sér stað mikil upp-
bygging. Fyrst var þar byggður
gervigrasvöllur, sem vígður var í
ársbyrjun 1991, síðasta sumar voru
gerðir æfingavellir fyrir knattspymu
og kastvöllur fyrir fijálsíþróttadeild
og verða þessi mannvirki tilbúin til
notkunar nú í sumar og eitt glæsileg-
asta íþróttahús landsins er í bygg-
ingu á félagssvæðinu. Þar er um að
ræða fullbúið keppnishús ásamt allri
mögulegri þjónustu s.s. gufubaði,
ljósabekkjum, þreksal ó.s.frv. Nem-
endur í Smáraskóla munu nýta húsið
á skólatíma, en íþróttafélög bæjarins
munu nýta það á öðram tímum. I
húsinu er einnig setustofur. I þessu
nýja húsi verður leikinn einn af fjór-
um riðlum Heimsmeistarakeppnar-
innar í handknattleik 1995.
Tennishöll
Skammt frá félagssvæði Breiða-
ur, og bæta mataraðstöðu nemenda.
Það þarf að fá fleiri kennara til starfa.
Einhver aukning yrði á öðra starfs-
fólki við skólana. Gera þarf samning
við kennarastéttina um vinnutíma og
launakjör til að þetta megi takast.
Er þá ekki út í hött að vera að
tala um þessa hluti? Þetta kostar
mikið fé, og nú á þessum krepputím-
um spyija margir hver er tilbúinn til
þess að leggja fé í að bæta úr að-
stöðu og bæta nám ungu kynslóð-
arinnar? Við höfum komist ágætlega
af hingað til. Er nokkur arðsemi í því
að ráðast í þetta fyrirtæki? Er ekki
nær að byggja eitthvað annað, svo
sem stóriðju, eða stórvirk gatnamót?
Bæta atvinnulífið og minnka atvinnu-
leysið. Svona skoðanir heyrast.
Ég segi að við hefðum komist bet-
ur af í þessu landi ef grannskólinn
væri fyrir löngu einsetinn, því þá
ættum við fleiri sjálfstæðari einstakl-
inga í dag. Ég bendi á máli mínu til
stuðnings að gerð hefur verið úttekt
á kostum og göllum þess að einsetja
grannskólann á íslandi. Hagfræði-
stofnun Háskóla íslands gerði þessa
skýrslu árið 1991 að tilstuðlan þáver-
andi menntamálaráðherra, og sam-
kvæmt þeirri skýrslu mælir allt með
því að koma á einsetnum skóla. Meira
að segja við núverandi ástand í þjóðar-
búinu, bæði með ávinning til mennt-
unar og til krafna um arðsemi. Arð-
semi gæti orðið allt að 20%, og aukn-
ing þjóðartekna gæti orðið 0,2 til 0,4%
samkvæmt skýrslunni. Um eittþús-
und störf mundu skapast við einsetn-
inguna. Þessi niðurstaða fæst þó að
allur stofnkostnaður við að einsetja
skólann væri tekinn að láni. Hvers
vegna var farið út í að auka óhagræð-
ið í grunnskólanum með hæpnum
röksemdum um spamað, í stað þess
að láta reyna á niðurstöður athugana
Hagfræðistofnunar?
Eg styð það framtak að einsetja
fjóra skóla hér í Reykjavík á næsta
skólaári í tilraunaskyni. Þetta er von-
andi byijunin á að einsetja alla skól-
ana, en það má ekki skella þessu á
af fullum þunga næsta ár á eftir eins
og gert var með lengdu viðveruna.
Einsetning skólanna verður að gerast
í áföngum með því að taka inn nokkra
skóla á ári, á næstu þrem til fjórum
áram. Sú framkvæmd sem sett var á
í flestum grannskólum Reykjavíkur á
síðastliðnu hausti, var ekki nægjan-
lega vel undirbúin, vægast sagt, þó
náðu skólastjórnendur í nokkram
skólanna í samvinnu foreldra að koma
nokkra lagi þar á. Einsetning skól-
anna verður að vera vel undirbúin,
og taka verður mið af árangri þess-
ara fjögurra skóla sem byija. Jafn-
framt á að skoða það sem vel hefur
gefist í öðram löndum í kringum okk-
ur, sem hafa áratugareynslu í þessum
málum og ætla má að reynist vel í
okkar skólastarfi.
Höfundur er formaður
foreldrafélags Melaskóla.
Páll Magnússon
bliks1 er nú að rísa sex valla tennis-
höll. Það er hlutafélag sem stendur
að byggingu mannvirkisins, en Kópa-
vogsbær hefur létt undir með félag-
inu enda verður sú starfsemi sem
þama fer fram bæjarfélaginu mikil
auglýsing og tennisíþróttinni á Is-
landi mikil lyftistöng. Heyrst hafa
fréttir um að bestu tennisleikarar
heims munu leika opnunarleikinn í
maímánuði.