Morgunblaðið - 29.04.1994, Blaðsíða 14

Morgunblaðið - 29.04.1994, Blaðsíða 14
14 MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 29. APRÍL 1994 Fjárfesting og- fiskveiðar eftir Önund Ásgeirsson Þegar ný togaraskýrsla hefir nú verið gefin út af LÍÚ, er rétt að virða fyrir sér þær upplýsingar sem þar er að finna, því að þarna sést sá árangur sem að hefir verið stefnt með svonefndri fiskveiðistefnu und- anfarinna ára. Þarna eru tölumar látnar tala og þær eru ólygnastar eins og fyrr. Togarafjöldi og afköst Á milli áranna 1992 og 1993 hefir frystitogurum fjölgað um 5, úr 29 í 34, en ísfisktogurum hefir fækkað úr 68 í 66. Samtals hefir togurum fjölgað um 3 og eru því 100 í árslok samkvæmt skýrslunni. Afii 68 ísfisktogara nam 1992 alls 179.606 tonnum eða 2.641 tonni á skip, en 1993 veiddu 66 ísfisktogar- ar 165.081 tonn eða 2.501 á skip að meðaltali. Frystitogararnir veiddu 1992 alls 90.575 tonn eða 3.123 tonn á skip, en árið 1993 veiddu 34 frystitogarar alls 111.647 tonn eða 3.283 tonn að meðaltali. Samtals veiddu togararnir þannig árið 1992 um 270.181 tonn, en 1993 um 276.728, sem er mjög áþekk veiði. Ekki kemur fram af skýrslunni hversu mikið magn var veitt utan kvóta eða utan landhelgi og er það verulegur galli. Þannig sést ekki hversu mikið tjón hefir verið unnið fiskiðnaðinum í heild með því að úthluta kvótum til út- hafsveiðiskipa, en það tjón er mjög alvarlegt, svo sem sést af því að sú ákvörðun er nú að leggja fjölda byggðarlaga í rúst, þannig að land- auðn hlýzt af. Þetta getur gerzt nú á næstu mánuðum, svo sem nú er orðið augljóst, þegar fjöldi fiski- þorpa er búinn að veiða meginhluta árlegs kvóta í byrjun vertíðar. Hér er því fyrst og fremst um að kenna að leyft hefir verið framsal á kvót- um og uppsöfnun þeirra á fáar hendur sem síðan hefir leitt til kaupa á stórum úthafsveiðiskipum sem notuð eru innan fiskveiðilög- sögunnar. Afleiðing þessara ráð- stafana er ofveiðin á þorskstofnin- um og sumum öðrum tegundum. Rangar forsendur fyrir skipakaupum í skýrslu Tvíhöfðanefndarinnar til sjávarútvegsráðherra um mótun sjávarútvegsstefnu er jafnan gengið út frá því að mesta hagræðing í fiskveiðum fáist með notkun ísfisk- togara og frystitogara, 25-26% af heildarafla. Þama er gengið út frá vergum tekjum skipanna, þ.e. að ekki er reiknað með neinni ávöxtun þeirrar íjárfestingar sem stofnað er til við kaup á skipum og bún- aði. Ef reiknað er með að fjárfest- ingarkostnaður vegna kaupa á 34 frystitogurum, sem ekki er nein þörf fyrir innan fiskveiðilögsögunn- ar, sé milljarður á hvert skip eða 34 milljarðar í heild, verður árlegur kostnaður vegna vaxta og afskrifta um 25% eða um 8,5 milljarðar. Þetta er sú áætlaða fjárhæð sem í útreikningum er lögð ofan á útgerð- arkostnað skipanna vegna offjár- festingar í þessum skipum,og veld- ur hinu reikningslega tapi sem sýnt er fram á af hendi LÍÚ í sambandi við kröfugerð til handa útgerðun- um, kröfur um gengisfellingar o.s.frv. Samband kvóta og ofveiði Afleiðing þessarar röngu fjár- festingarstefnu er síðan sú ofveiði sem nú ógnar afkomu þjóðfélags- ins. Það er hin stjórnmálalega ákvörðun þessarar fiskveiðistefnu sem veldur öfugstreyminu í útgerð- armálunum. í raun er ekki hægt að áfellast útgerðir eða skipstjórn- armenn fyrir hvernig komið er. Þeirra hlutverk er að afla sem mest á hveijum tíma. Það eru stjórnmála- mennirnir sem hafa brugðist og þess sjást engin merki að þeir séu að sjá sig um hönd. Niðurstaðan er sú að 34 milljarðar hafa verið settir í frystiskip sem síðan hefir verið teflt fram innan fiskveiðilög- sögunnar gegn þeim veiðiflota öðr- um sem fyrir var og þeim atvinnu- fyrirtækjum sem byggðu á sjávar- afla. Frystitogararnir frysta um borð og skila engum afla á land, nema í undantekningartilfellum. Þeir stunda þannig beint arðrán á fiskimiðunum og taka atvinnuna frá fólkinu í landinu. Þetta er kjarni kvótakerfisins og það á því engan rétt á sér, eða með öðru orðalagi: Kvótum á ekki að úthluta til úthafs- veiðiskipa, heldur aðeins til þeirra skipa sem leggja afla sinn á land til verkunar. Það hefir nefnilega verið augljóst frá upphafi að úthafs- veiðiskipin hafa miklu betri aðstöðu sem felst í því að þegar þau hafa lokið veiðum á kvótum sínum innan lögsögunnar geta þau snúið sér að úthafsveiðunum sem önnur skip geta ekki. Hér mætti skjóta því inn í að svo virðist sem útgerðir frá Hafnarfirði hafi náð betri tökum á úthafsveiðum, en útgerðir annars- staðar. Hagræðingin haldlausa Allt í gegn um skýrslu Tvíhöfða- nefndarinnar er því haldið staðfast- lega fram að tilgangur tillagnanna sé sá að auka hagræðingu innan sjávarútvegsins. Þessu er enn hald- Önundur Ásgeirsson „Afleiðing þessarar röngu fjárfestingar- stefnu er síðan sú of- veiði, sem nú ógnar af- komu þjóðfélagsins.“ ið fram, þrátt fyrir að allar upplýs- ingar liggja fyrir um að kvótakerfið hefir þegar valdið óbætanlegu tjóni í atvinnugreininni, svo sem skýrt er hér að framan. Þetta er mjög alvarlegt mál, því að með þessu er verið að villa um fyrir framtíðará- ætlunum í greininni og beina fjár- festingum í ranga átt, svo sem ber- lega kemur fram af nýlegum frétt- um um kaup á stórum úthafsveiði- skipum og verksmiðjutogurum. Við silfurpotturfrá upphafi 'éll í Hdspennu Hafnastrœti i 26. apríl kl 18.40 Ilafnarntrœti 3 Laugavegi 118 náum seint að byggja upp fiskstofn- ana með þessu háttarlagi og mjög sennilegt er að úthafsveiðifloti landsins sé þegar of stór og að þessi nýju skipakaup séu aðeins enn eitt dæmið um óraunhæfa íjárfest- ingu sem engum arði skili. Þessu eru engin skil gerð í skýrslu Tví- höfðanefndarinnar. Meðalveiði frystitogara 1992 var 18% meiri en ísfísktogara og 1993 var hún 31% meiri á hvert skip. Þetta dugir engan veginn til að mæta fjárfestingarkostnaðinum og því má vænta þess að þessi nýju frystiskip standi engan veginn und- ir þeim fjárfestingarkostnaði sem í hefir verið lagt. Hver á svo að borga veiðigjöld fyrir þessar óarðbæru útgerðir? Alþýðuflokknum, sem var einskonar frumheiji „auðlinda- skattsins", hefír nú snúist hugur og segir nú „sægreifunum stríð á hendur" í 6-dálka forsíðugrein í Alþýðublaðinu. Kannske væri rétt að biðja hagfræðiprófessorana við Háskólann að svara þessu. Um leið væri gott að þeir svöruðu því, hvort rétt sé að íslenzkir úthafsveiðitog- arar eða frystitogarar eigi að greiða „veiðigjald" af þeim afla, sem veidd- ur er í ýmsum „smugum" á úthaf- inu, þar sem togarar annarra þjóða hafa jafna aðstöðu til veiða. Með því móti yrðu íslenzkt skráðir út- hafstogarar verr settir en togaarar annarra þjóða. Ábyrgð rangrar fj árfestingastefnu Svo sem fram hefír komið hér að ofan hefir á undanfömum árum verið varið um 34 milljörðum til fjárfestingar í úthafsveiðiskipum (frystitogurum) sem síðan hefir verið stefnt gegn öðrum innlendum hagsmunum í sömu atvinnugrein. Hvað myndi hafa gerzt, ef þessu íjármagni hefði verið beint inn á aðrar fjárfestingarbrautir? Þetta er sú spurning sem stjórnmálamenn og þá fyrst og fremst alþingismenn hefðu átt að spyija fyrirfram. Nú standa þeir uppi fjármagnslausir og ráðalausir í atvinnuleysinu. Al- þingismenn eru fyrst og fremst bijóstvörn almennings í landinu, einskonar samvizka þjóðarinnar og jafnframt æðsta vald. Samt verður þess ekki vart að þeir spyrji um hver beri ábyrgð á því ástandi sem skapazt hefir vegna þessarar óraunsæju og ábyrgðarlausu ijár- málastefnu í fiskveiðunum. Það er látið nægja að einhveijar nefndir hafí ráðlagt einhveijum sjávarút- vegráðherrum að samþykkja þetta, og þar með er sagan búin. Enginn er ábyrgur fýrir því, sem gerzt hef- ir. Ástandið er áþekkt og með upp- gjör Landsbankans og SIS. Hversu stóra fjárhæð af 13 milljarða skuld- um SIS velti Landsbankinn yfir á samfélagið? Samkvæmt okkar sam- félagsskipun eru alþingismenn ábyrgir fyrir því að slíkar upplýs- ingar komi eðlilega til skila til al- mennings í landinu. Til þess fengu þeir sitt umboð. Höfundur er fyrrverandi forstjóri Olís. Skjöldólfsstaða- skóli í Jökuldal Hraðaum- ferð um skólahlaðið Vaðbrckku í Jökuldal. FORELDRAFÉLAG Skjöldólfs- staðaskóla í Jökuldal hefur kom- ið upp skilti við skólann þar sem ökumenn eru beðnir um að aka varlega. Félagið setti skiltið upp eftir að Vegagerð ríkisins hafn- aði ósk félagsins um að selja upp hraðahindrun eða takmarka hraða ökutækja á þjóðveginn sem liggur nánast um hlað skól- ans. Halldóra Eyþórsdóttir, formaður Foreldrafélagsins, segir að almenn óánægja sé með afstöðu yfirvalda í þessu máli. Hraðaumferð um skóla-

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.