Morgunblaðið - 29.04.1994, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 29. APRÍL 1994
Minning
Lárus Ottesen
Fæddur 1. júní 1907
Dáinn 25. apríl 1994
Á meðan aðrir eldast mishratt á
lífsskeiðinu, er sem nokkrir fái að
njóta sama lífskrafts - jafnvel ára-
tugum saman. Vafalaust veldur hér
margt, m.a. holl líkamsiðkun, góð
heilsa, en kannski öðru framar
andleg ró. Enginn fær að ráða lífs-
munstri sínu að öllu leyti, en þeim
sem hlotnast það - hluta lífs-
göngunnar, öðlast hamingju sem
þeir miðla til annarra með reynslu
sinni, sterkri sál og líkama. Þennan
mann og þetta atgervi hafði Lárus
Ottesen að geyma fram undir það
síðasta, og verður ætíð minnzt sem
óvenjulegs manns sem miðlaði
meira af sjálfum sér en hann krafð-
ist af öðrum.
Lárus hóf snemma afskipti af
þeim störfum, sem mótuðu lífsferil
hans. Snemma tók hann að sér trún-
aðarstörf fyrir Ferðafélag íslands og
var einn brautryðjenda þess. Á sjö-
unda áratugnum kom að því, að lög-
gjafarvaldið setti nýrri atvinnugrein
í mótun lagaramma með ráðgefandi
Ferðamálaráði. Lárus Ottesen var
skipaður einn af tíu ráðsmönnum
árið 1964, síðan endurskipaður í
nýtt Ferðamálaráð íslands árið 1976,
sem ætlað var að starfa með nýrri
ábyrgð og sjálfstæði.
Það varð hlutskipti þess er þess-
ar línur ritar að veíta þessu nýja
ráði formennsku næstu átta árin.
Átti það eftir að vera fengur í fjöl-
þættum störfum og nýjum verkefn-
um að eiga að mann sem Lárus
Ottesen - í leik og starfi. Þau
tengsl sem þarna mynduðust á
mótunarárum vaxandi atvinnu-
greinar, sköpuðu óvenjulega sam-
kennd allra þeirra sem aðild áttu.
Hér kom reynsla Lárusar að góðum
notum. Þótt af mörgu sé að taka
hygg ég að sameiginleg störf í
þágu eflingar Ferðamálasjóðs, líði
seint úr minni. Þetta voru samfelld
störf í átta ár. Mikið var rætt á
fundum og ráðstefnum víðsvegar
um landið, en eftirminnilegastar
voru stundimar inn á milli -
kannski var það einmitt þá sem
hinar raunverulegu ákvarðanir
voru teknar. Ferðast var á vettvang
á öllum árstímum, fundað og rætt
jafnt á síðkvöldum sem helgidög-
um. Alltaf var Lárus reiðubúinn.
Minnzt er gamans og alvöru jafnt
á vetrarsiglingum við Eyjar sem
og góðra stunda upp við eyfirzka
jökulbrún, við ísafjarðardjúp og á
Héraði.
Fæddur 19. nóvember 1923
Dáinn 21. apríl 1994
Mig langar að minnast hans afa
míns, sem var mér svo kær. Eg
þakka honum fyrir allar góðu
stundimar sem við áttum saman.
Það var alltaf svo gaman þegar afi
kom á vinnubílnum í heimsókn í
Hafnarfjörð.
Elsku afi, ég þakka þér fýrir alla
hlýjuna og væntumþykjuna sem þú
veittir mér.
Vertu Guð faðir, faðir minn,
í frelsarans Jesú nafni,
hönd þín leiði mig út og inn,
svo allri synd ég hafni.
Minn Jesús, andlátsorðið þitt
í mínu hjarta’ eg geymi,
sé það og líka síðast mitt,
þá safna eg burt úr heimi.
(H.P.)
Dröfn.
Margs er að minnast,
, margt er.hér.aðþaklca,. , . ,
('uAi pÁ Inf f‘jjtlf hílr.’.l tÍ4
- V7Ut/t OC lOl ljrlll ttoila 11 u.
Þegar samstilltur hópur vann að
lausn fjölmargra mála var gott að
eiga mann að sem Lárus Ottesen.
Af ijölmörgum góðum samstarfs-
mönnum minnist ég einskis, sem
var jafn annt um þann sjóð, Ferða-
málasjóðinn, sem okkur hafði verið
falið að gæta og ávaxta. Sjóðurinn
gegndi lykilhlutverki í stórfelldu
uppbyggingarstarfí öll þessi ár þeg-
ar ráðist var í hveija stórfram-
kvæmdina á fætur annarri um allt
land - þar sem hin nýja starfsemi
lagði ekki eingöngu grundvöllinn
að vaxandi atvinnugrein heldur var
um leið félagsleg og menningarleg
kjölfesta í hverri byggð.
Einhvers staðar segir í spakmæl-
um, að „rólyndir menn komist
hvorki úr jafnvægi né skelfíst, held-
ur haldi sínum jafna gangi, hvort
heldur blæs með eða móti eins og
klukka í þrumuveðri“.
Ég held, að „bankastjórinn" okk-
ar hafi æði oft verið eins og klukka
í þrumuveðri. Öll skaphöfn hans
mótaðist af íhygli, stöku rólyndi,
festu án fordóma, einstakri fágun
og einlægum vilja til að láta gott
af sér leiða.
Hvers konar yfírborðsmennska
var honum fjarlæg. í honum blund-
aði sterk en hógvær vitund - ríkur
vilji til að vera virkur þátttakandi
í þeirri þjóðfélagsbyltingu sem við
sjáum í dag í ferðaþjónustu og sam-
göngum, innlendum sem aljóðleg-
um. Kannski var hann ekki sá há-
værasti, en áreiðanlega einn sá
traustasti.
Ein sterkasta skaphöfnin er enn
ótalin, tveir þættir sem voru afar
ríkir - kímnin og tryggðin. Lárus
sá gamanhliðar flestra mála og
tjáði sig með þeim hætti sem hon-
um var einum lagið. Og tryggðin
er mikilsverður þáttur i öllu sam-
starfí sem á að vera heilt. Handsal
Lárusar var gulls ígildi, og var yfír-
leitt ekki boðið fram nema að vand-
lega athuguðu máli. Slík skaphöfn
trausts, yfírvegunar og fágunar í
orði og verki - blönduð eðlislegri
kímni, gleymist ekki þeim sem
henni kynntust.
Eftir að þessum ábyrgðarstörf-
um lauk og ný ganga hófst, komu
gamlir samverkamenn gjarnan
saman til að njóta kynna - og rifja
upp þau eldri. Þar var Lárus Ottes-
en ætíð kjarnapunktur.
Lárus na'ut samskipta við nátt-
úru landsins, þekkti land sitt vel.
Þess á milli sótti hann oftast árlega
einhveija viðkomustaði „þotukyn-
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
(V. Briem.)
Þegar komið er að því að kveðja
elskulegan föður, tengdaföður og
afa langar okkur að segja svo margt
og fleira en orð geta tjáð. Ótal
minningar fara eins og leiftur um
hugann. Þær eru bjartar og fagrar
og allir skuggar fjarri nú. Það eru
minningar um Ijúfan og elskulegan
föður, viðkvæman og tilfínningarík-
an, föður sem vissi ekkert of gott
fyrir bömin sín. .
Oft var hann með okkur í leik,
glaður, gefandi og hlýr og gat leitt
okkur með inn í ævintýraheim þar
sem hinn hijúfi og kaldi veruleiki
var víðs fjarri.
Við vissum líka að hann var allt-
af hjá okkur í huganum, þegar árin
liðu, og við fundum að okkar vel-
gengni var hans gleði, okkar ósigr-
ar hans sorg. Og þótt við hefðum
minna af honum að segja seinni
árin, þegar við vorum komin með
eigin heimili, fund,ujn vjð.að hann
notaði hveija sttíhi' sem(,gafsí) frá
slóðarinnar" oft í fjarlægum lönd-
um. Unun var á að hlýða, þegar
hann trúði okkur vinum sínum fyr-
ir ýmsu sem á dagana dreif - áður
en lagt var upp á ný.
Með Lárusi Ottesen er horfinn
einn af traustustu stofnum ís-
lenzkra ferðamála. Á löngum, far-
sælum ferli auðnaðist honum að
vera bæði einn frumkvöðla og virk-
ur þátttakandi í einhverri merkustu
þjóðfélagsbyltingu á Islandi á síð-
ari hluta aldarinnar. Þeir sem áttu
þess kost að njóta samfylgdar hans,
þakka hana að leiðarlokum.
Heimir Hannesson.
Á hartnær sjö áratuga ferli sín-
um hefur Ferðafélag Islands átt
mörgum frábærum elju- og hug-
kvæmdarmönnum á að skipa, sem
hafa verið í forystusveit um marg-
víslegar framkvæmdir, er hafa orð-
ið félagsmönnum til óþijótandi
ánægju og lífsfyllingar og þjóðfé-
laginu öllu til gagns. Einn úr hópi
þeirra framvarða félagsins, sem
settu mikinn svip á starfsemi þess
um áratuga skeið, Lárus Ottesen,
er nú fallinn í valinn, á áttugusta
og sjöunda aldursári. Ekki er of-
mælt, að fáir hafi lagt jafn dijúgan
skerf til uppbyggingar félagsins á
„bernskuárum" þess og síðan um
áratugi. Að honum er sjónarsviptir
úr röðum Ferðafélagsmanna, en
minning um mætan mann mun eigi
fyrnast í hugum þeirra mörgu sam-
ferðamanna, jafnt utan félagsins
sem innan, er kynntust honum. Ég,
sem þetta rita, naut að vísu eigi
kynna af Lárusi, því að hann hafði
látið af stjórnarstörfum í félaginu,
er ég fyrst hóf afskipti af málefnum
þess, en af viðtölum við ýmsa þá,
er samstarf áttu við Lárus, fer ég
ekki í grafgötur um það, hver feng-
vinnunni til að líta við og þótt ekki
væri til annars en að ganga úr
skugga um hvort ekki væri allt í
lagi og afabörnin frísk og glöð.
Við hugsum til allra góðu stund-
anna sem við áttum saman og erum
afar þakklát fyrir þær. Og við erum
líka þakklát fyrir hve seinni árin
voru honum sjálfum góð með eftir-
lifandi eiginkonu hans og biðjum
þess að hann hafi nú fengið lausn
og þvild eftir erfítt sjúkdómsstríð
að lokum.
ur var að honum í forystusveit fé-
lagsins. í öllu samstarfi við aðra
nutu eðliskostir Lárusar sín vel, en
þar fóru saman góðar gáfur, ein-
stök prúðmennska, hógvær gaman-
semi og góðir skipulagshæfileikar,
sem skila miklum árangri í félags-
starfi. Að tali þeirra, er kynntust
Lárusi vel, bar hann mikla persónu
og var fyrirmannlegur án allrar
tilgerðar.
Lárus Ottesen var fæddur á
Vopnafirði 1. júní 1907. Að ævi-
starfí var hann framkvæmdastjóri
í Sindra hf. Hann var ókvæntur
og barnlaus en átti gott samneyti
við náin ættmenni sín, yngri sem
eldri.
Þegar á árunum eftir 1930 mun
Lárus hafa tekið að láta að sér
kveða sem fararstjóri í ferðum fé-
lagsins. Sinnti hann því áhugamáli
sínu mjög lengi, eða fram til 1983,
og þótti afburðagóður leiðsögu-
maður jafnt í byggð sem óbyggð.
Fór þar bæði saman mikill fróðleik-
ur hans um land og þjóð og dugur
og gætni á ferðalögum, eins og
best verður á kosið um ferðaleið-
toga. Sérstaklega var til þess tek-
ið, hve fararstjórn Lárusar var ör-
ugg og fumlaus og hann haggaðist
ekki þótt eitthvað bjátaði á í ferð-
um; fylgdu menn leiðsögn hans
óhikað án þess að hann þyrfti mik-
ið fyrir henni að hafa umfram það
að fræða og upplýsa. Hafa hinir
fyrstu forystumenn Ferðafélagsins
víst snemma séð, hvert efni bjó í
þessum unga manni, og fóru svo
leikar, að hann var kjörinn í stjóm
félagsins árið 1939. Þar átti hann
síðan sæti, óslitið, þar til árið 1979,
að hann gaf ekki kost á sér til
endurkjörs í stjórnina. Alls sat hann
því í stjórn félagsins í 40 ár, eða
lengur en nokkur annar stjórnar-
maður þess, fyrr og síðar. I sjórn-
inni beitti hann sér m.a. mjög fyrir
skipulagningu ferða á vegum fé-
lagsins; þótti hann einkar tillögu-
góður í þeim efnum, sem mörgum
öðrum, og mótaði hann þennan
meginþátt félagsstarfsins flestum
öðrum fremur. Þá tók Lárus við
starfí framkvæmdastjóra félagsins
árið 1951, af Kristjáni Skagfjörð,
og gegndi því embætti með sóma
næstu tólf árin. Var þar um ólaun-
að starf að ræða á sama hátt og
var um öll önnur hugsjónastörf
Lárusar fyrir félagið. Hann lét sér
alla tíð mjög annt um fjármál fé-
lagsins, með góðum árangri, og var
um skeið gjaldkeri stjórnar.
Á löngum ferli sínum á sviði
ferðamála varð Lárus Ottesen vitni
að mikilli þróun og stórstígum
framförum, og átti hann reyndar
dijúgan þátt í þeirri sókn og þeim
sigrum, sem við njótum nú góðs
af. Mæt Ferðafélagskona, er kynnt-
Alla elskusemi hans og um-
hyggjusemi fyrir okkur hveiju og
einu viljum við þakka af heilum
huga og segja:
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Börn, tengdabörn
og barnabörn.
Hinn fyrsti sumardagur er að
kveldi og sól hnígur til viðar. En
það eru fleiri sólir að hníga til við-
ar. Lífssól vinar míns frá æskudög-
um er að slokkna þetta kvöld. Sjúk-
ur, þreyttur maður fær lausn frá
kvöi. Hann kveður í návist ástvina
o g hljóðlega líður hann burt úr þess-
ari jarðvist.
Nú, þegar fuglar íslands heija
sinn söng á nýju vori, þagnar síð-
asta söngröddin úr Smárakvartett
Akureyrar. Kvartett sem með ljúf-
um söng sínum skemmti lands-
mönnum um árabil og gerir enn.
Ég ætla ekki að rekja hér lífshlaup
Jósteins, það þekkja þeir sem þessi
orð eru ætluð. Ég ætla að láta hug-
ann reika til æskuáranna. Áranna,
þegar Steini var sá maður fullorðinn
og mér óvandabundinn er mér þótti
einna vænst um. ;Hann var barngóð-
W í^eð'álfcrr^ðxinl. Ég Wffirf'HFé Ifu-
ist Lárusi vel meðan hann enn
sinnti stjórnarstörfum og farar-
stjórn, lét svo um mælt við mig,
að Lárus hafí, sem brautryðjandi,
„mörgum fremur ræktað þann
garð, sem félagsmenn og aðrir
njóta nú“.
Árið 1939, er Lárus hóf stjórnar-
störf sín í félaginu, voru ferðahætt-
ir um margt aðrir en nú gerist, svo
sem kunnugt er, og skemmtiferðir
voru almenningi enn eigi svo tamar
sem síðar varð; voru og margir
tálmar í vegi ferðamannsins: óbrú-
aðar ár og óvegir á leið til margra
þeirra staða, sem síðar hafa náð
hvað mestri hylli ferðamanna eftir
að bætt var úr hindrunum. Beitti
Ferðafélagið sér mjög fyrir umbót-
um í samgöngumálum á þessum
árum, ekki hvað síst utan byggða,
og lögðu margir merkir hugsjóna-
menn þar hönd á plóginn. Þess má
t.d. geta, að á fyrstu stjórnarárum
Lárusar voru enn farnar hestaferð-
ir á vegum Ferðafélagsins, enda
þá ekki öðru farartæki til að dreifa
á ýmsum ferðaslóðum. Síðar fylgd-
ist Lárus með tækniþróun hóp-
ferðabifreiða og vegabótum fyrir
þær, auk þess sem tekið var að
nota flug í ferðastarfseminni. Sem
dæmi um þann vöxt, sem varð í
ferðum félagsins frá því Lárus gekk
í forystusveit þess, má geta þess,
að árið 1939, sem var gott ferða-
ár, voru farnar 29 ferðir á vegum
þess, með rúmlega eitt þúsund far-
þega alls, en árið 1975, þegar Lár-
us hafði setið þijátíu og sex ár í
stjórn, voru ferðirnar það ár rúm-
lega tvö hundruð og farþegafjöld-
inn um sex þúsund. Á stjórnarferli
Lárusar byggði félagið einnig
marga ijallaskála, sem auðvelduðu
mjög ferðalög um óbyggðir og
bættu öryggi ferðamanna þar. Má
geta nærri, að þessi þróun hefur
glatt ferðafrömuðinn Lárus Ottes-
en, þótt líklegt megi telja, að hann
hafi — líkt og margir samferða-
menn hans — jafnframt saknað
einhvers af því, sem nýi tíminn og
tæknin ruddu úr vegi.
Árið 1980 var Lárus Ottesen,
að verðleikum, kjörinn heiðursfé-
lagi í Ferðafélagi íslands. Mega
nú félagsmenn horfa á bak trygg-
um félaga og stuðningsmanni
margra hinna helstu framfaramála,
sem félagið hefur beitt sér fyrir.
Fyrir hönd stjórnar félagsins og
félagsmanna allra færi ég Lárusi,
að leiðarlokum, þakkir fyrir allt það
hugsjóna- og brautryðjandastarf,
er hann vann félaginu um áratuga
skeið af einstakri elju og ósér-
hlífni. Jafnframt flyt ég aðstand-
endum Lárusar innilegar samúðar-
kveðjur vegna fráfalls hans.
Páll Sigurðsson, forseti
Ferðafélags Islands.
Iega hann strauk mér um kinn,
þegar hann heilsaði mér, er við
móðir mín komum í heimsókn.
Ég man hve gaman var að fara
með honum að kaupa fisk úr kerr-
unum, við bryggjurnar, og bera
heim í vírspotta, og anda um leið
að sér kaffíbrennslulyktinni í kaup-
félagsgilinu, þá var alltaf sólskin.
Ég man hve fallegur mér þótti
Steini þegar hann var kominn í kjól
og hvítt á leið á söngskemmtun.
Ég man fyrstu gjöfina sem ég
fékk frá útlöndum. Steini færði mér
tvo bolta er hann kom úr siglingu.
Þeir voru fallegustu boltarnir í
Austurbæjarskólanum þann vetur-
inn.
Ég man ungling óánægðan með
sjálfan sig og útlit sitt. Steini kom
í heimsókn og við matarborðið sneri
hann sér að móður minni og sagði,
„mikið hefur hún Sigga falleg
augu“. Þessum orðum gleymi ég
aldrei. Sjálfstraustið óx til muna.
Jósteinn hafði lag á að gleðja lítil
hjörtu.
Á seinni árum lágu leiðir okkar
lítið saman. Veröldin er svo breyti-
leg. Ég kveð Jóstein með þökk fyr-
ir gömul kynni og óska honum góðr-
ar heimkomu. Ætli þeir bíði ekki
bak við sólarlagið, gömlu söngvinir
hans, og þá verður sungið „Logn
og bííða, sumarsól".
Ástvinum Jósteins sendi ég hug-
heilar samúðarkveðjur.
Sigríður Magnúsdóttir.
Jósteinn Konráðs-
son — Minning