Morgunblaðið - 11.09.1994, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 11. SEPTEMBER 1994 17
Morgunblaðið/Jón Páll Ásgeirsson
SKIPVERJAR á Baldvini Þorsteinssyni taka flottrollið. Norðmenn hafa miklar áhyggjur af notkun
flottrolls í Smugunni, þeir banna notkun þess á sínum miðum.
norsku línuna og stundum teygt
sig aðeins innfyrir eða lent í því
óvart. Yfirleitt voru þama eitt eða
tvo norsk varðskip á sífelldri sigl-
ingu með línunni og að sópa
mönnum yfir ef þess gerðist þörf.
Yfírleitt fór þetta fram í vinsemd,
báðir aðilar virtust hafa skilning
á stöðu hvors annars. Það var
helst ef einhver skipstjórinn ætl-
aði að fara að deila við strand-
gæsluna um línuna að þeir byrstu
sig og skipuðu mönnum að hafa
sig yfír á stundinni. Stundum
þurftu þeir að gefa gula spjaldið
og þá fóm menn ekki eins innar-
lega næst. Menn fengu greiðlega
upplýsingar hjá strandgæsluskip-
unum og virtust fá jákvæða af-
greiðslu ef þeir spurðu fyrirfram
um það hvernig þeir ættu að haga
sér þegar þeir þurftu að fara inn-
fyrir við ákveðnar aðstæður. Það
var því ekkert stríðsástand í
Smugunni þann tíma sem ég var
þar.
Hvíldinni fegnir
Þegar veiðin minnkaði aftur
síðastliðinn mánudag fengu sjó-
mennirnir aftur sex tíma hvíld
„Gullgral-
arahugsun-
arhátturinn
virOist ráð-
andi hjá
sumumá
meðan aðrir
sjúmenn
ganga með
sanni vel um
auðlindina"
LÉTT var yfir annarri vaktinni í langþráðri pásu í Barða NK þegar blaðamaður kom um borð.
Drottningin þeirra, Hrönn Hjálmarsdóttir háseti, er lengst til hægri. Barðamenn salta aflann.
SIGURÐUR Ásgeir Kristinsson, héraðslæknir í Smugulæknishéraði, setur brotna hendi Ingvars
Stefánssonar af Margréti EA gifs í sjúkraskipinu Óðni.'
eftir hvetja sex tíma vakt. Og þá
gafst tími til að þrífa skipin að-
eins en þau voru orðin ansi sjúsk-
uð eftir törnina. Þegar rólegra er
fara menn gjarnan í kaffi í önnur
skip og til að skiptast á mynd-
böndum. Það er tilbreyting frá líf-
inu um borð þar sem myndböndin
stytta mönnum helst stundirnar.
Á sumum skipum er spilað og
teflt en menn segja að það hafí
minnkað. Aðstaðan um borð í
skipunum er ákaflega misjöfn. í
flaggskipi flotans, Baldvini Þor-
steinssyni EA, er hún til dæmis
til fyrirmyndar. Góðar setustofur
og hreinlætisaðstaða. Gufubað,
heilsurækt og nuddpottur. Kokk-
arnir láta ekki sitt eftir liggja við
að láta mönnum líða sem best,
það er sunnudagsmatur oft í viku
hjá mörgum þeirra, enda sagði
einn kokkurinn að strákunum
veitti ekki af orkunni í öllu þessu
puði.
Stímið í Smuguna og heim tek-
ur íjóra til fímm sólarhringa hvora
leið þar sem stundum sést hvorki
land né skip heilu dagana og sjó-
fuglarnir eina lífið sem vart verð-
ur við. Menn þurfa misjafnlega
mikið að vinna þennan tíma.
Stundum eru 18 tímar milli vakta
og nefndu menn dæmi um menn
sem svæfu allan þann tíma.
Hluturinn getur orðið góður
Menn leggja þetta á sig fyrir
hlutinn sem getur verið góður.
Frystitogararnir voru að fram-
leiða afurðir fyrir 4-5 milljónir á
sólarhring dögum saman þegar
veiðin var góð. Það skilaði háset-
unum 50 þúsund krónum á dag.
Kaupið er mun minna aðra daga
og ekkert þegar skipið er á sigl-
ingu út og heim og ekkert þegar
menn taka sér frí í landi sem
gjarnan er þriðja hvern túr. Afla-
hlutur háseta getur verið nálægt
800 þúsund krónum fyrir liðlega
mánaðartúr þegar skip kemur
heim með þorskflök að verðmæti
70-80 milljónir kr. Stærstu skipin
gera væntanlega enn stærri túra
í Smuguna, eru þá lengur að, og
getur túrinn fært mönnum eitt-
hvað á aðra milljón. Sjómennirnir
fóma miklu fyrir þessar tekjur,
eins og fram kom í samtali við
einn þeirra hér í blaðinu, þeir
missa af fjölskyldulífi og frí-
stundastörfum. Einn nefndi það
sem orsök mikilla fjarvista að það
væri opinbert leyndarmál að
hjónaskilnaðir væru fleiri á frysti-
togurunum en öðrum skipum.
Þessar áætluðu tölur um tekjur
eiga aðeins við um frystiskipin
þegar vel gengur. í Smugunni em
einnig ísfísktogarar og togarar
sem salta aflann um borð. ísfísk-
togararnir þurfa að hitta á góðan
afla, geta ekki verið nema nokkra
daga að veiðum og fer meirihluti
tímans í siglingu. Hásetarnir era
ánægðir ef þetta gengur upp en
þekkja það margir hvað það þýðir
að fara ónýta túra í Smuguna.
Ekki era öll skipin að gera það
gott þó fréttir berist af góðum
afla í Smugunni. Það fer eftir
búnaði skipanna og svo auðvitað
kallinum í brúnni hvað veiðist.
Þeir einir nutu aflahrotunnar á
dögunum sem höfðu flottroll.
Nokkur skip vora aðeins með
botntroll og þegar þau fóru á flot-
trollssvæðið þar sem þorskurinn
veiddist á línunni milli Smugunnar
og 200 mflna fískveiðilögsögu
Noregs fylltust troll þeirra af
hausum, roði, beinum og dauðum
físki úr hinum skipunum.
Sljórnlausar veiðar
Ekkert eftirlit er með veiðunum
þarna norður frá. Óðinn átti
reyndar að mæla möskva og físk
en hefur lítið komist í það vegna
þjónustu við skipin, einkanlega við
slasaða og veika sjómenn sem
komið hefur í ljós að sannarlega
var þörf á og menn era þakklátir
fyrir. Það leikur einnig vafí á því
hvaða heimild varðskipsmenn
hafa til að skipta sér af veiðum á
þessu alþjóðlega hafsvæði.
Það hendir enginn smáfíski sem
spurður er um það, hvorki á Is-
landsmiðum né í Smugunni, en
sjómenn telja að á öðram skipum
sé verið að henda stærri fiski í
Smugunni en heima. Þá er vafa-
mál að stóru hölin sem menn vora
að fá, margir tugir tonna, hafi
nýst nema að hluta því fískurinn
þarna er lélegri en menn eiga að
venjast heima og var farinn að
skemmast eftir nokkra klukku-
tíma. Gullgrafarahugsunarháttur-
inn virðist ráðandi hjá sumum á
meðan aðrir sjómenn ganga með
sanni vel um auðlindina. Umræður
um þessar stjórnlausu veiðar
koma oft upp í spjalli við sjómenn-
ina. Gjarnan á þeim nótunum að
þeim þætti þetta ástand ekki til
fyrirmyndar en á meðan ekki
næðust samningar við Norðmenn
um kvóta fyrir íslendinga þarna
væri ekkert við því að gera. Töldu
margir að þessi mikli afli íslend-
inga í sumar og haust myndi knýja
Norðmenn að samningaborðinu.