Morgunblaðið - 11.09.1994, Side 21

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
SUNNUDAGUR 11. SEPTEMBER 1994 21
Formyrkvuð auðnin
LEIKUST
Frú Emilía
MACBETH
Þýðingf; Matthias Jochumsson. Leik-
gerð: Hafliði Arngrímsson, Guðjón
Pedersen og Grétar Reynisson. Þjálf-
un leikara: Sylvia von Kospoth.
Hljóðstjórn: Hrannar Ingimarsson.
Málfræði: Margrét Pálsdóttir. Lýs-
ing: Jóhann Bjarni Pálmason. Bún-
ingar: Helga I. Stefánsdóttir. Leik-
mynd: Grétar Reynisson. Leikstjóm:
Guðjón Pedersen.
MYRKUR hugur og tómleiki eru
það andrúmsloft, sem ríkir í sýningu
Frú Emilíu á fyrsta verkefni leikárs-
ins, Macbeth. Inn í myrkrið og tóm-
leikann, sem stendur föstum fótum,
á blóðugum vígvelli, skerast við og
við geislar af fagurri tónlist, eins
og til að minna á að verkið á sér
stað á jörðinni en ekki í helvíti; að
finna megi, jafnvel í þeim heimi,
sem Macbeth ferðast um, fegurð
og vonameista, hvernig sem Mac-
beth reynir að eyða honum.
Aðstandendur Frú Emilíu fara
eigin leiðir í uppsetningunni á Mac-
beth. Stytta verkið verulega og
fækka persónum, svo mikið, að
konungurinn skoski, nær að myrða
alla í kringum sig, nema þann
mann, sem ekki var fæddur af konu,
Macduff.
Áherslan er á grimmdina, en
ekki það afl, sem myndast þegar
tveir valdasjúkir og óttaslegnir ein-
staklingar, sem Macbeth og hans
spúsa eru, ná að virkja glæpahneigð
sína saman. Samband þeirra er orð-
ið svo kalt og tómt að tortímingar-
áráttan er það eina, sem heldur
þeim saman. Að öðru leyti er sam-
band þeirra ekki skoðað.
Þar sem sýningin snýst um morð
á morð ofan, verður heildarmyndin
ógeðfelld. En tilgangurinn er jú sá
að sýna hvert stríð og styijaldir,
með sínum morðum í milljónavís,
leiða mannshugann. Við hvern
dauðann, forherðist hann; finnur til
valds síns yfir lífinu en á um leið
í baráttu við hinn dvínandi ljós-
geisla, sem innra með honum býr.
I leikgerðinni framkvæmir Macbeth
sjálfur þau morð, sem hann þarf á
að halda og því verður sú spurning
ágeng, hvort það er ekki sá, sem
tekur ákvörðun um styijaldarmorð,
sem ber ábyrgð á hveijum þeim,
sem tortímt er. Og skilaboðin eru
skýr; í hvert sinn sem mannslíf er
tekið, formyrkvar það mannshug-
ann, afskræmir tilveru okkar og
skapar auðn. Þegar litið er yfir
heimsmyndina, má spyija hvort
okkur gangi ekki bara bærilega að
fikra okkur til heljar.
Það má til sanns vegar færa að
hægt sé að túlka verk Shakespear-
es á ótal vegu og þessi sýning á
Macbeth sé ein leiðin. Persónur eru
fáar; hefur verið fækkað til muna
og mörgum persónum Shakespear-
es komið fyrir í hverri og einni. Því
miður gerist það, við þessa einföld-
un, að persónurnar verða fremur
eins og fulltrúar fyrir ákveðið afl,
en heildstæðar persónur. Hver og
ein þeirra fær illa notið sín; þær
eru ekki nægilega raunverulegar til
að maður nái sambandi við þær.
Eins og í alvöru styijöldum, eru þær
leiddar fram á sviðið til slátrunar.
Af einhveijum ástæðum virkar það
ekki á leiksviði.
Sýningin er mjög köntuð og svo
rúin mennsku - með sín alheims-
skilaboð - að harmleikurinn í verk-
inu kemst illa í gegn. Leiksviðið er
gríðarlega breitt, leikarar fáir og
enginn þeirra nægilega öflugur til
að fylla þetta gímald af þeirri
spennu, sem verkið felur í sér.
Leikmynd og búningar eru heldur
ekki vel til þess fallin að hjálpa leik-
urunum við túlkunina. I leikmynd-
inni er það minimalisminn, sem
ræður ríkjum; bleyta, drulla, nokkr-
ir stólar og forljótur, blár plastdúk-
ur, sem afmarkar sviðið. Búningar
eru eintóna, meira og minna svart-
hvítir og formlausir. Það er hreint
ekki undur að leikararnir eigi erfitt
með að skapa textaflutningi sínum
einhvern karakter.
í hlutverki Macbeths er Þór
Tulinius. Hann hefur, því miður,
ekkert í þennangeggjaða og flókna
mann að gera. I fyrsta lagi skortir
Þór þá útgeislun og vald á sviði sem
dregur skilyrðislaust að sér athygli
áhorfandans. í öðru lagi er radd-
beitingu hans og framsögn mjög
ábótavant. Svipbrigði og textameð-
ferð eru rýr og komust sveiflur
Macbeths, illska ótti og örvænting
ekki nógu vel til skila. Það er ekki
nóg að halla höfðinu út á hlið, gera
sig stífan í hálsinum og stilla auga-
steinana á störu.
Lady Macbeth olli líka vonbrigð-
um - en af öðrum ástæðum. Edda
Heiðrún Backmann fer með hlut-
verkið og er sú leikkona, sem hefur
burði til að skila því með eftirminni-
legum hætti. En Lady Macbeth lifn-
ar illa á sviðinu og er hér búninga-
hönnuði mjög ótvírætt um að
kenna. Lady Macbeth er klædd eins
og bresk kennslukona í svarta
dragt, með þröngu pilsi, sem nær
niður að hnjám, innundir jakkanum
ljós blússa, sem er hneppt upp í
háls og þar innan undir eitthvert
korselett, sem takmarkar hreyfi-
möguleika. Háhælaðir skór eru enn
frekar til að auka á stirðleikann.
Hvers vegna í ósköpunum að velja
leikkonu, sem hefur eins sterkan
kynþokka á sviði og Edda Heiðrún
hefur, þegar Lady Macbeth er al-
gerlega ,,de-sexúalíseruð“'. Hún
getur ekki beitt líkamanum og það
heftir aðra tjáningu. Þetta er jú
allt samtengt; það verður mesta
basl að koma svipbrigðum og blæ-
brigðaríkri raddbeitingu í gegnum
þennan múr. Samt sem áður bar
Edda Heiðrún af í meðferð textans
f sýningunni.
Sex aðrir leikarar eru í sýning-
unni. Það eru þau Þröstur Guð-
bjartsson í hlutverki Duncans,
ÞÓR TULINIUS fer með hlut-
verk þess geggjaða Macbeths.
Skotakonungs, Kjartan Bjarg-
mundsson í hlutverki Banquo,
Helga Braga Jónsdóttir leikur
ungrú Rosse, Steinn Ármann
Magnússon leikur Macduff, Ása
Hlín Svavarsdóttir leikur frú Mac-
duff og Jóna Guðrún Jónsdóttir fer
með hlutverk örlaganomina He-
kötu. Allar þessar persónur hafa
takmarkað vægi. Þær em fyrst og
fremst textaflytjendur, sem skal
slátrað á altari þeirra takmarkana,
sem sýningunni em sniðnar. Þar
komust þeir Þröstur og Kjartan
næst því að skapa einhveija karakt-
era - en því miður, þeir eru líka
fyrstir í kisturnar. Eftir það væntir
maður svo sem ekki mikils.
Það er alveg ótrúlegt hversu þrí-
eykinu Guðjóni, Hafliða og Grétari
em mislagðar hendur. Þeir eiga það
til að setja upp ógleymanlegar sýn-
ingar á borð við Jónsmessunætur-
draum (Nemendaleikhús leikárið
1993-1994), sem maður hefði get-
að séð aftur og aftur, en geta svo
brugðið sér yfir í þessa líka endem-
is tilgerð og innihaldsleysi. Þeir
hafa gengið of langt í táknrænum
umbúnaði sýningarinnar. Hún verð-
ur ekki nógu áhugaverð fyrir aug-
að, tjáningarleiðum leikaranna eru
skorður settar og þótt textavinna
hafi greinilega verið mikil, er fram-
sögn heilt yfir ekki nógu góð. Ljósi
punkturinn er valið á tónlistinni.
Súsanna Svavarsdóttir
1 /i w/v IÐ fl auglýsingasímann 991999 Sláiö inn númerið 71.
NEWCASTLE ferðir á
NEWCASTLE verði
Þér býðst ekki ódýrara verslunarævintýri!
Fjórir dagar frá kr. 25.450 með öllu*
Allar ferðir seldar á stað-
greiðsluverði til 12. september.
Enn bjóðum við íslendingum ótrúlegt
verð og fyrsta flokks gistingu í þessari
einstöku verslunar- og menningarborg.
Ef þú tryggir þér 4, 5 eða 8 daga ferð
fyrir 12. september, færðu meira að segja
raðgreiðslurnar reiknaðar út frá stað-
greiðsluverði!
► Stærsta verslunar- og afþreyingarmið-
stöð Evrópu í Metro Center.
► Allir farþegar okkar fá vel útilátinn
„farareyri": Afsláttarbók með allt að £0%,
afslætti í tugum verslana og veitinga:1
► Blómlegt menningarlíf, vöndu
bráðskemmtileg söfn.
^ Vinsælar skoðunarferðió IViislan,
víkingasafnið, marl^ðlgí stalarnir
- allt á sínum
3Íð:
*Staði
Innifali
ferði
flugval
september.
orgunverður,
elli erlendis og
►
►
►
►
Vegna gífulegrar eftirspurnar höfum við opið í dag milli kl. 14-18
Umboðsmenn:
Akranes - Versl. Hjá Allý, Skólabraut 3, sími 93-12575.
Borgarnes - Ingi Ingimundarson, Borgarbraut 46, sími 93-71150.
Selfoss - Bryndís Brynjólfsdóttir, Austurvegi 38, 800 Selfossi, sími 98-21022.
Vestmannaeyjar - Sigurður Guðmundsson, Bröttugötu 35, sími 98-11782.
Keflavík - Aðalstöðin, Margrét Ágústsdóttir, Hafnargötu 86, sími 92-11518.
Fáskrúðsfjörður - Dóra Gunnarsdóttir, Hlíðargötu 38, sími 97-51179.
Grindavík - Sigrún Sigurðardóttir, umboðsskrifstofa VÍS, Víkurbraut 62, sími 92-67880.
Neskaupsstaður - Tröllanaust, Hafnarbraut 52, sími 97-71444.
Farðu vel með peningana
þína og veldu Newcastle!
Það þykir hvergi ódýrara að versla -
í Newcastle. Sú staðreynd,
kostlegu vöruúrvali í aðlaðe
verslunarmiðstöðvum,
Newcastle verðskutó^ðS^yS^Píeðal
eftirsóttustu vqj^tó|ft)ora»Evrópu.
Og NewcatíttX^ihjáfrÍvel ennþá
betur á móti ALÍS farþegum en öðrum,
því jslendingar njóta allt að 20% afsláttar
lf MWþ^dm vörum og þjónustu í
lum og á veitingastöðum.
>á á enn eftir að draga endurgreiðsluna
á söluskattinum frá! Það eru því fáir sem
nýta peningana sína jafn vel og
íslendingar í Newcastleferð!
Frábærir golfvellir í næsta nágrenni.
Eldfjörugt miðborgarlíf.
Vandaðir og vel staðsettir gististaðir.
2.000 kr. afsláttur á mann ef 20 eða fleiri
ferðast saman.