Morgunblaðið - 17.09.1994, Blaðsíða 14

14 LAUGARDAGUR 17. SEPTEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
IMEYTEINIDUR
Heilsuvörur
unnar úr
Bláa lóninu
HEILSUFÉLAGIÐ við Bláa lónið hefur nú hafið framleiðslu á baðsalti,
sem er að öllu leyti til eimað og unnið úr hráefnum, sem er að fínna í
Bláa lónsvatninu sjálfu. Að sögn Kristins Benediktssonar, staðarhaldara
Bláa lónsins, hófst framleiðslan um mitt sumar og síðan hefur varan ekki
stoppað við í hillum baðhússins við lónið, þar sem það er einungis selt enn
sem komið er að minnsta kosti.
Þá eru uppi hugmyndir um frek-
ari framleiðslu heilsuvara úr hráefn-
um Bláa lónsins. Meðal annars eru
uppi áform um pökkun kísils í
lofttæmdar umbúðir enda markaður
fyrir hendi, að sögn Kristins, en
hingað til hafa eingöngu Samtök
psoriasis- og exemsjúklinga haft
kísilinn á boðstólum.
Heilsufélagið áformar jafnframt
framleiðslu á rakakremi, sem unnið
verður úr hráefnum lónsins, en til-
raunaframleiðsla á því hófst fyrir
rúmu ári er þýskir psoriasis-sjúkl-
ingar komu hingað til lands til með-
ferðar, sem gaf mjög jákvæðar nið-
urstöður. Meðferðin var byggð
þannig upp að fyrst fóru menn í bað
í lóninu, báru síðan á sig rakakrem-
ið áður en þeir fóru í Ijósameðferð.
Við það að nota kremið opnaðist
húðin og var móttækilegri fyrir Ijós-
unum. Rakakrems-framieiðslan hef-
ur verið í samvinnu við Lyfjaverslun
ríkisins. Að sögn Kristins er verið
að skoða fleiri möguleile á þessu
sviði og er eitt og annað á döfinni.
Hvað baðsaltinu viðkemur aftur
á móti, er það selt í 100 gramma
pakkningum á 435 kr. í notkunar-
reglum segir: „Hellið baðsaltinu,
50-100 grömmum, út í heitt bað-
vatn. Látið það leysast alveg upp
og liggið í baðinu í 15-20 mín.“ Þar
með ættu menn að vera komnir með
„lækningamátt“ Bláa lónsins út í
baðið heima hjá sér.
Morgunblaðið/BB
ÞORBJÖRG Heidi Jóhannsen með pakka af baðsalti, sem eimað
hefur verið úr Bláa lóninu.
Hrönn Vilhelmsdóttir opnar verslun með sængurfatnað
Ljósmynd/Jón Páll Vilhelmsson
BARNARÚMTEPPI úr bómullarefni.
Málar og þrykkir
mynstur og texta
á bómull og silki
HRÖNN í vinnustofu sinni.
DRAUMUR margra listamanna
er efalítið að geta lifað af list-
inni. Hrönn Vilhelmsdóttir
textilhönnuður freistar þess nú
að láta drauminn rætast. Ný-
lega opnaði hún verslun og
vinnustofu, Textílkjallarann, á
Barónsstígnum þar sem hún
selur einungis textílvörur eftir
sjálfa sig.
„Mér finnst ég eiginlega vera
orðin sambland af Iista-, iðnað-
ar-, og kaupmanni. Eg hef sér-
hæft mig í hönnun á textílvörum
í svefnherbergi; sængurverum,
rúmteppum og náttfötum, auk
ýmiss annars smávarnings. Allt
flokkast þetta undir nytjalist,
þ.e. listmunir sem hafa nota-
gildi. Mér fannst tímabært að
opna verslun, því eftirspurn eft-
ir vörum mínum hefur aukist
jafnt og þétt undanfarið. Þetta
er ósköp þægilegt, ég bý á efri
hæðinni og verslunin og vinnu-
stofan er í kjallaranum.“
Vers númer 510 og 511
Hrönn útskrifaðist úr textíl-
deild Myndlista- og handíða-
skólans 1990. Hún tók eitt ár
til viðbótar í iðnhönnun; fram-
haldsnámi sem þá var á til-
raunastigi í skólanum. Hrönn
málar ekki aðeins og þrykkir,
heldur saumar allt sjálf. Hún
er vön saumaskap, tók 100 tíma
saumanámskeið sem valfag í
MA og vann lengi á saumastofu.
Aritaðan sængurfatnað segir
Hrönn afar vinsælan og fólki
finnist gaman að gefa persónu-
legar gjafir í vöggu- eða skírn-
argjöf. „Ég hef þróað aðferð til
að rita nöfn eða texta á efni.
Oftast er ég beðin um að rita
nafn barns á sængurverið og
síðan hef ég yfirleitt fijálsar
hendur varðandi liti, myndir
eða mynstur. Nýverið hringdi
kona og pantaði sængurvera-
sett með versi númer 510 og
511 og þá var vitaskuld ekkert
annað fyrir mig að gera en ná
í sálmabókina."
Hrönn er búin að prófa
þvottaþol litanna og segir þá
ekki mást af, þrátt fyrir marga
ára þvotta. Aðspurð um verð
segist hún selja ungbarnasæng-
urverasett úr bómull á 4.900 kr.
og rúmteppi á hjónarúm,
250x200 cm, á um 25 þúsund
krónur.
Ef framtakið gengur vel ætl-
ar Hrönn að fá aðstoð við
saumaskapinn og hafa jafn-
framt gardínur og dúka á boð-
stólum.
Kæliskápar með freoni
á bannlista um áramót
Morgunblaðið/Árni Helgason
SESSELJA Pálsdóttir og Þórhildur Pálsdóttir í verslun sinni.
Gjafavöruverslun
opnuð í Stykkishólmi
FRÁ OG með næstu áramótum verð-
ur bannað að flytja inn og selja
kæli- og frystiskápa með freoni.
Freon er klórflúorkolefni, CFC, og
er talið mjög skaðlegt ósonlaginu,
sem ver lífríki jarðar gegn útfjólublá-
um geislum sólar. Bannið er skv.
reglugerð umhverfisráðuneytisins
um varnir gegn mengun af völdum
klórflúorkolefna og halóna frá 1.
ágúst 1993, en allar þjóðir hins vest-
ræna heims eru um þessar mundir
að draga úr og hætta framleiðslu
CFC skv. svokallaðri Montreal-bók-
un.
Framboð á kæli- og frystiskápum
er gífurlega mikið hér á landi, en
að undanförnu hefur sá markaður
tekið miklum stakkaskiptum, eftir
því sem Neytendablaðið komst að
við gerð markaðskönnunar, sem birt
var í maí sl. „Fyrir fáum misserum
fengust ekki kæliskápar hérlendis
nema með freoni en nú
geta umhverfisvænir
neytendur kæst yfir því
að úrval freonlausra
kæliskápa er orðið tals-
vert og fer vaxandi. Mik-
ið vantar þó á að allir
geti boðið upp á freon-
lausa skápa en um næstu
áramót verður alfarið
bannað að selja kæli-
skápa með freoni hér-
lendis,“ segir m.a. í
samantekt Neytendablaðsins.
í stað klórflúorkolefnis nota nú
margir framleiðendur vetnisflúorkol-
efni, HFC. Það er ekki talið skaða
ósonlagið en er á hinn bóginn eitt
þeirra efna sem stuðla að auknum
gróðurhúsaáhrifum. Gera má ráð
fyrir að á næstu árum verði því skipt
út fyrir enn vænni kælivökva og
þegar eru komnir á markað erlendis
skápar, sem hafa hvorki CFC né
HFC. Þynning ósonlagsins og aukin
gróðurhúsaáhrif eru ekki aðskilin
vandamál. Hluti þeirra lofttegunda,
sem valda þynningu ósonlagsins,
valda einnig gróðurhúsaáhrifum.
Aukin gróðurhúsaáhrif gætu m.a.
leitt til þess að eyðimerkur stækka
og skógar eyðast, jarðræktarhéruð
þorna upp, sjávarstaða hækkar, vi-
skerfi raskast og ræktunarmörk
færast til.
Þeir, sem þurfa að losa sig við
kæli- og frystiskápa með freoni ættu
að leggja áherslu á að koma þeim í
gámastöð, þar sem kælivökvanum
er tappað af og hann endurnýttur.
Sólhlíf jarðar
í bæklingi, sem verið
er að gefa út á vegum
Hollustuverndar ríkis-
ins og umhverfisráðu-
neytisins, segir að óson-
lagið sé sólhlíf jarðar-
innar. Það verndi menn,
dýr og gróður gegn
skaðlegri útfjólublárri
geislun frá sólu. „Óson
er lofttegund, sem er
að finna í lofthjúpi jarðar. Magn
þess er mest í heiðhvolfinu í 20-50
km hæð frá jörðu í svonefndu óson-
lagi. Óson myndast og brotnar niður
í lofthjúpnum. Það, sem nú er að
gerast, er að losun klórflúorkolefna
og skyldra efna frá iðnaði og ann-
arri starfsemi raskar eðlilegu jafn-
vægi þannig að niðurbrotið er hrað-
ara en mynduninrEftir því sem los-
un CFC er meiri, þeim mun hraðar
þynnist ósonlagið. Ef losun ósoneyð-
andi efna verður stöðvuð næst jafn-
vægi smám saman aftur.
Það eru aðallega klórflúorkolefni
sem valda þynningu ósonlagsins. Ein
klórfrumeind getur eyðilagt mörg
þúsund ósonsameindir. Önnur efni,
sem stuðla að þynningu ósonlagsins
eru t.d. halónar, sem notaðir eru í
slökkvitæki og glaðloft.“
Ósongat hefur verið að myndast
yfir Suðurskautslandinu sl. 15 ár og
sömuleiðis hefur ósonlagið verið að
þynnast yfir Norðurpólnum á undan-
förnum árum.
Afleiðingarnar
Þynning ósonlagsins hefur í för
með sér aukna útfjólubláa geislun
til jarðar sem m.a. gæti veikt ónæm-
iskerfi manna og fjölgað tilfellum
augnsjúkdóma. Gert er ráð fyrir að
þynning ósonlagsins um 1% gæti
fjölgað tilfellum húðkrabbameins um
4%. Þetta þýðir að á næstu árum
getur orðið hættulegra að vera úti
í sól, einkum fyrir þá sem eru með
viðkvæma húð. Mikil útfjólublá
geislun skaðar jurtir og dregur úr
vexti þeirra og röskun verður á vist-
kerfi sjávar.
Stykkishólmi - Nýlega opnuðu
þær Sesselja Pálsdóttir og Þórhildur
Pálsdóttir verslun í Stykkishólmi
og er hún til húsa í hluta af því
húsrými sem verslunin Hólmakjör
rak starfsemi sína í.
í viðtali við fréttaritara sögðu
GAMLIR danskir eikarskápar, for-
láta skrifborð úr hnotu, gamaldags
lampar, sófaborð og borðstofusett í
anda ömmu og alltaf heitt á könn-
unni. Fyrir nokkru opnuðu hjónin
Ágústa Karlsdóttir og Ásgeir Tóm-
asson antíkverslunina Hjá ömmu við
Gránufélagsgötu á Akureyri en það
er fyrsta verslunin af því tagi þar
um slóðir.
„Við bjuggum í Danmörku í lið-
lega íjögur ár. Þar sem við höfum
áhuga á gömlum munum fórum við
að líta í kringum ökkur eftir gömlum
húsgögnum, aðallega á Fjóni. Við
þær að þama myndi verða vandað
val af gjafavörum allskonar, smá-
vörur og ýmislegt annað sem kæmi
fólkinu í bænum að gangi og eins
myndu þær hafa á boðstólum
íþrótta- og barnafatnað.
sáum að það er áhugi fyrir þessu
heima og engin búð á Akureyri sem
selur slíkan varning.
Ásgeir segir að í Danmörku sé
fólk sem annist innkaupin fyrir þau.
Til stendur að bjóða fólki að koma
með sérstakar óskir og fá síðan
aðila í Danmörku til að leita að hlut-
unum.
Viðbrögðin hafa verið góð, fólk
hefur verið að koma og skoða og
Ágústa og Ásgeir eru bara bjartsýn
á að antíkverslunin Hjá ömmu eigi
framtíð fyrir sér á Akureyri. Versl-
unin er opin frá 13-18 virka daga.
Freon er talift
mjög skaftlegt
ósonlaginu,
sem ver lífríki
jarftar gegn
útfjólubláum
geislum sólar.
Heitt á könnunni
hjá ömmu á Akureyri