Morgunblaðið - 17.09.1994, Blaðsíða 18

18 LAUGARDAGUR 17. SEPTEMBER 1994
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Skemmtilegir
opnunartónleikar
Gallerí Art-Hún
Sýning á
þrívíddar-
verkum
VESTUR-íslenska listakonan Móa
Romig Boyles mun halda sýningu
á verkum sínum í Gallerí Art-Hún,
Stangarhyl 7, dagana 17. septem-
ber til 2. október. Verk Móu eru
óvenjuleg og vinnur hún úr ýmsum
efnum, t.d. tuskum, leir, pappa, tré
o.fl.
Móa er þekkt vestan hafs fyrir
óvenjulegan stíl en í þrívíddarverk-
um hennar kemur fram mikil sköp-
unar- og lífsgleði og gagnrýnendur
eru á einu máli um það að hún feti
ekki troðnar slóðir í list sinni, segir
í fréttatilkynningu. Sjálf segir Móa
að listsköpun veiti henni gleði, en
mesta gleði fái hún þegar hún sér
listunnendur brosa á sýningum
hennar.
Art-Hún er sameiginlegur vinnu-
og sýningarsalur fimm listkvenna,
en þær hafa starfað saman um
fímm ára skeið. Þær eru Elínborg
Guðmundsdóttir, Erla Axelsdóttir,
Helga Ármanns, Margrét Gunnars-
dóttir og Sigrún Gunnarsdóttir.
Sýningin verður opin alla virka
daga frá kl. 12-18 en frá kl. 14-18
um helgar.
-----♦ ♦ ♦-----
Lísa K. sýnir á
Akureyri
LÍSA K. Guðjónsdóttir opnar sýn-
ingu á grafíkverkum í Gallerí Allra-
Handa, Grófargilinu Akureyri, í
dag, laugardag kl. 13.
Þetta er fjórða einkasýning Lísu,
en hún hefur tekið þátt I fjölda
samsýninga hér heima, á Norður-
löndunum, víða í Evrópu og Banda-
ríkjunum. Flest verkin eru unnin á
þessu ári.
Sýningin stendur til 2. október.
TÓNLIST
Iláskólabíó
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Einleikari: Þorsteinn Gauti Sigurðs-
son. Hljómsveitarstjóri: Rico Sacc-
ani. Tónverk eftir Shostakovitsj,
Rakhmaninov, Dvorák, Borodin,
Chabrier og Stravinslqj. Kynnir var
Edda Heiðrún Backman leikkona.
Fimmtudagur 15. september, 1994.
SAMKVÆMT venju hóf Sinfón-
íuhljómsveit íslands vetrarstarf
sitt með kynningartónleikum og
að þessu sinni var efniviður tón-
leikanna að mestu rússneskur að
uppruna, utan tvö verk, það fyrra
eftir Dvorák og seinna eftir
franska tónskáldið Emmanuel
Chabrier. Fyrsta verk tónleikanna
var Hátíðarforleikur eftir Shos-
takovitsj, hressilegt verk, sem var
vel leikið undir stjórn Saccini. Pag-
anínitilbrigðin, eftir Rakhmaninov,
eru tæknilega vel gerð, bæði fyrir
píanóið og hljómsveitina en með
þeim annmarka, að vera mjög laus
í formi, sérstaklega um miðbikið,
er Rakhmaninov leikur sér með
stef, sem nýtur mikillar frægðar
en tekur of mikið frá formheild
verksins og er því eins og nýtt
tónverk, af allt annarri gerð en
tilbrigðin sjálf. Þorsteinn Gauti lék
verkið af miklu öryggi en hljóm-
sveitin í heild hljómaði á köflum
allt of sterkt, á móti hófstilltum
leik Þorsteins.
Forleikurinn að Karnivalsvít-
unni, eftir Dvorák, var næst á
efnisskránni og var þetta glaðlega
verk á stundum svolítið laust bund-
ið í hryn. Eitt fallegasta verk tón-
leikanna var næturljóðið úr öðrum
strengjakvartettinum, eftir Borod-
in (í aðalefnisskrá tilgreint sem
strengjasvíta). Þrátt fyrir sársauka
í einstaka háu tóntaki fíðlanna, var
leikur sveitarinnar gæddur djúpri
og tilfínningaþrunginni íhugun. í
Espagna, eftir Chabrier, er að
fínna andstæðu íhyglinnar hjá
Borodin. Þar blómstrar alvörulaus
leikurinn, skemmtilegur og mjög
vel útfærður fyrir hljómsveitina,
sem skilaði þessari leikandi tónlist
með glæsibrag.
Síðasta verk tónleikanna bar af
öllu því sem gat að heyra á þessum
tónleikum, hvað snertir reisn og
snilld, en hér er um að ræða svítu
nr. 2, úr ballettinum Eldfuglinn,
eftir Stravinskíj. Svítan er í fímm
þáttum og hefst á dulúðugum inn-
gangi og er inngangsstefið byggt
á sérkennilegu trítónus-ferli. Ánn-
ar þátturinn er kraftmikill dans
eldfuglsins en á eftir honum er
einn fegursti kafli nútímatónlistar,
dans prinsessunnar, og þar áttu
einstaka hljóðfæraleikarar hljóm-
sveitarinnar afburða fallega leikn-
ar tónlínur. Tónverkinu lýkur á
baráttu myrkrahöfðingjans Karstei
og Invans prins, sem nýtur hjálpar
frá eldfuglinum og endar þessi
barátta með tortímingu Karsteis
og því að álagaljötramir hrynja
af prinsessunni, kastali illskunnar
hverfur og Invan prins fær hönd
prinsessunnar förgu.
Við frumflutning verksins varð
Stravinskíj heimsfrægur á einni
nóttu, þvílík var hrifning áheyr-
enda og rússneski ballettinn og
Fogin, sérstaklega, var rómaður
fyrir einstaklega fmmlega sýn-
ingu. Hljómsveitin lék þetta meist-
araverk mjög vel undir lifandi
stjórn Saccini og ef þessi flutning-
ur gefur tóninn varðandi tónleika
vetrarins, er góðs að vænta um
framhaldið.
Jón Ásgeirsson
Nöturleg náttúra
MYNPLIST
Álafosshúsið
MÁLVERK
Haukur Dór. Opið laugardaga og
sunnudaga kl. 13-17 út september.
Aðgangur ókeypis
FTRIR fáum árum tók að mynd-
ast óformleg listamiðstöð í yfirgefn-
um húsum klæðaverksmiðju Ála-
foss í Mosfellsbæ, og á skömmum
tíma kom nokkur fjöldi listamanna
sér þar fyrir með því að innrétta
vinnustofur og aðra aðstöðu í
nokkmm byggingum.
í fyrstu var nokkuð við haft, og
listamenn samtaka um að hafa opið
fyrir almenning um helgar yfir sum-
arið, en í ár hefur einhverra hluta
vegna heyrst minna af slíku. Lista-
fólkið er þó þarna enn, og nú stend-
ur einmitt yfir sýning í vinnustofu
Hauks Dórs, en hann hefur haft
aðstöðu á þessum stað í rúm þrjú ár.
Haukur Dór hefur sett upp nokk-
um fjölda myndverka í vinnustof-
unni, sem er einnig rúmgóður og
bjartur sýningarsalur, með ákjðs-
anlegri lýsingu. Hér em bæði stórar
og litiar myndir, flestar unnar með
akrýl og bleki á pappír og striga.
Aferðin er mikilvægur þáttur f
verkum listamannsins, og þar skipt-
ir efnisnotkunin miklu; í mörgum
myndanna er pappír lagður ofan á
strigann, og aðalmyndefnið unnið á
hann, en striginn sjálfur gerður að
eins konar ramma um ímyndina.
Handgerður pappírinn (sem m.a.
er frá Nepal) lifnar allur undir lit-
unum, herpist upp og magnar þau
form sem listamaðurinn setur þar
niður. Þetta er einkum áberandi í
rninni verkunum, þar sem
rammi strigans verður
áberandi og oft drungaleg-
ur þáttur heildarinnar, en
er einnig til staðar í mörg-
um hinna stærri, þó með
örlítið öðrum hætti sé.
Viðfangsefni Hauks Dór
Ijalla nú með öðrum hætti
en áður um það umhverfí
sem mótar manninn. í sýn-
ingarskrá bendir Aðal-
steinn Ingólfsson á að þau
beinist nú helst að „...
tengslum manneskjur.nar
hér á norðurhjara við harð-
hnjóskulega náttúruna allt
um kring, óendanlega ríka
að þjóðsögum og munn-
mælum. Upp úr villtu
landslagi málverka hans
spretta verur sem eru í
senn ofur mannlegar og
grimmilega ómennskar."
Þessi nöturlegi heimur blasir
hvarvetna við í stærri málverkun-
um, sem oftar en ekki tengjast
ósigrum mannsins fyrir aðstæðum,
hvort sem þær mótast af völdum
manna eða náttúrunnar. „Ferðalok
Eyvindar“ sýnir óumflýjanleg örlög
útlagans, og „Döpur er Halla“ kall-
ar til fyrri myndarinnar frá hinum
enda veggjarins; í „Dýrið deyr“ er
blóði roðið yfir útlínur skepnunnar,
sem náttúran hefur lagt að velli.
„Fórnað“ vísar til hinnar eilífu fórn-
ar kristninnar, en hér er það ekki
upphafin drottinsdýrð sem er við-
fangsefnið, heldur angist hinnar
mannlegu þjáningar; innrömmun
flatarins verður til að einangra hana
enn frekar.
I minni verkunum er efnisgildi
pappírsins áberandi, og ímyndirnar
oft á jákvæðari nótum. „Riddarinn
á hvíta hestinum" minnir um margt
á hinn fræga riddara Marino Mar-
ini, og liturinn færir hann yfir á
annað tilverustig; „Ilmandi" er eilít-
ið ögrandi samsetning vegna óvissu
um hveiju er lyktað af, og „Kona
og höfuð“ sýnir vel hversu ríkan
þátt pappírinn á í verkinu. í öllum
þessum myndum er rammi málaður
utan um ímyndina, og mismunandi
grámi og grófleiki hans á sinn þátt
í að skapa hér magnaða heild.
Hér er á ferðinni góð sýning frá
hendi vandvirks listamanns, sem
lætur ekki að hafa hátt um sig;
sýningin er þannig einvörðungu
opin um helgar (eða eftir samkomu-
lagi), og er rétt að hvetja listunn-
endur til að koma við í vinnustof-
unni við Álafossveg við fyrsta tæki-
færi.
Eiríkur Þorláksson
ATRIÐI úr frönsk/rúmensku myndinni Svikum.
Nöturlegur harm-
leikur skálds
KVIKMYNPIR
Kvikmyndahátíð
A m n cs ty
REGNBOGINN
SVIK - „TRAHIR"
Leikstjóri: Radu Mihaileanu. Aðal-
hlutverk: Jean-Pierre Laforce og
Dominique Wamier. Frönsk/rúm-
ensk. Franskt tal. Enskur texti. 1992.
OPNUNARMYNDIN á kvik-
myndahátíð íslandsdeildar mann-
réttindasamtakanna Amnesty Int-
emational er frönsk/rúmensk og
heitir Svik eða „Trahir". Hún ger-
ist í Rúmeníu á árunum eftir stríð
og fram undir 1980 og segir frá
ljóðskáldi sem stungið er í fangelsi
eftir að hafa andmælt Stalín á
prenti. Þar má hann dúsa í 11 ár
en sleppur þegar hann selur sál
sína alræðisvaldinu, gefur reglu-
legar skýrslur um félaga sína og
vini og heldur sig frá pólitískum
kveðskap. Árin líða og hann verður
þjóðskáld Ceaucescu-stjórnarinnar
en samviskan nagar hann alla tíð
og jafnvel eftir að hann sleppur
úr landi hefur leynilögreglan ekki
sagt sitt síðasta.
Myndin er á frönsku með frönsk-
um leikurum en tekin í Rúmeníu
og er áhrifamikil lýsing á þeim
ofsóknum og andlega ofbeldi sem
ljóst er að margir hafa mátt þola
í austantjaldslöndunum. Hún er
lýsing á þjóðfélagi þar sem engum
er að treysta, allir geta verið á
mála hjá hugsunarlögreglunni,
besti vinur þinn er notaður til að
segja leyndarmál þín yfirvöldum,
eiginkonan gæti verið ein af þeim
sem kjaftar frá.
En sterkust er hún þó í útlistun
á hinni kaldhæðnislegu tvíræðni
sem þjóðskipulag er byggist á ótta,
fangelsun og dauða þegnanna fyr-
ir minnstu frávik, getur útdeilt
fólki eins og aðalpersónunni, Jorge
Vlaicu. Hann er þjóðskáld í landi
sem setur hann í fangelsi ef hann
yrkir sannfæringu sína og vinnur
ekki sem uppljóstrari. Og ef hann
hættir eða flýr úr landi er hann
strax útmálaður sem uppljóstrari
er kom fjölda manna í fangelsi.
Þannig er engin leið úr klemmunni
eftir að þú situr einu sinni fastur
í netinu. Líf þitt er eign ríkisins
og þar er mannúðin handahófs-
kennd.
Svik er fjarska vel leikin undir
hófsamri og stilltri leikstjórn Radu
Mihaileanu sem dregur skýrum
dráttum upp nöturlega mynd af
persónulegum harmleik og sam-
viskustríði skáldsins sem í engu
fékk ráðið örlögum sínum.
Vitnisburður
— „Testament"
„Testament“ er bresk heimildar-
mynd frá 1988 eftir John
Akomfrah. Hún segir frá útlaga
frá Ghana, Abenu að nafni, sem
snýr aftur eftir 20 ára útlegð og
rifjar upp sögu landsins í kringum
1966 þegar marxistastjóm Kwame
Nkrumah var steypt af stóli og
Abene flýði land. Frásögnin er
slitrótt mjög og blandað er í hana
fréttamyndum, þjóðsöngvum, svið-
settum atriðum og goðsögulegum
þáttum úr sögu Ghana. Einnig
ræðir Abena, sem búsett er í Bret-
landi, við samtímamenn sína í land-
inu á milli þess sem hún reynir að
ná tali af þýska leikstjóranum
Werner Herzog sem staddur er í
Ghana við kvikmyndun Þræla-
strandarinnar. Hér er á ferðinni
einkar persónulegur leiðangur um
pólitíska fortíð landsins en
Akomfrah veður úr einu í annað —
hvað kemur Herzog þessu við? —
og markmiðið er ekki alltaf ljóst.
Arnaldur Indriðason
Kvikmyndahátíð
Amnesty í dag
A KVIKMYNDAHATIÐ Amnesty
í Regnboganum verða sýndar þijár
myndir í dag, laugardag.
Bandaríska myndin Defending
our lives verður sýnd kl. 17. Þetta
er heimildarmynd sem fjallar um
konur sem fangelsaðar hafa verið
fyrir að bana karlmönnum sem
misþyrmdu þeim. Hrikalegar frá-
sagnir þeirra afhjúpa bæði umfang
og vægðarleysi ofbeldis sem á sér
stað á bandarískum heimilum.
Reporting on Death frá Perú
verður sýnd kl. 19 og kl. 23. Mynd-
in er byggð á mannskæðri upp-
reisn sem gerð var í fangelsinu
E1 Sexo í Perú 1984. í beinni út-
sendingu horfðu milljónir áhorf-
enda á hvernig æstir fangar pynd-
uðu gísla sína.
Argentíska myndin Tango
Feroz verður sýnd kl. 21. Hún
segir sögu nokkurra ungra hug-
sjónamanna í Buenos Aires í lok
sjöunda áratugarins og kynna
þeirra af alþjóðlegum mótmælum
gegn stríðinu í Víetnam og tónlist-
arbyltingunni í kjölfar Bítlanna.

í