Morgunblaðið - 17.09.1994, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 17. SEPTEMBER 1994 21
AÐSENDAR GREINAR
Til athugnnar fyrir
Friðrik Sophusson
FJÁRMÁLARÁÐHERRA góður:
Fyrir nokkrum dögum hitti ég hér
á ganginum á skrifstofu Dagsbrúnar
gamlan vin minn og félaga sem nú
hefur hætt störfum. Hann stóð þar
í biðröð þeirra sem komnir voru til
að hitta lögmann Dagsbrúnar og
sagðist þurfa að kæra álagðan skatt
á sig. Eg varð hvumsa við. Hvers
vegna þurfti rösklega sjötugur mað-
ur sem kominn er á eftirlaun að
kæra álagðan skatt, maður sem erf-
iðað hefur langa starfsævi og alltaf
staðið í skilum með allt sitt? Gat
verið að einhver mistök hefðu hér
orðið? Hafði persónufrádrátturinn
gleymst? Þurfti maður með 64 þús-
und króna lífeyristekjur virkilega að
borga um þrjú þúsund krónur í skatt
á mánuði?
I upphafi voru iðgjöld í lífeyris-
sjóði dregin frá skatttekjum manna.
enda hefðu lífeyrissjóðir ekki komist
á fót hefðu iðgjöldin reiknast með
skatttekjunum. En þetta fyrirkomu-
lag var afnumið og þessi vinur minn
og aðrir lifeyrisþegar hafa um nokk-
urt skeið greitt af launum sínum í
sjóðinn eftir að hafa greitt af þeim
skatta. Þarna er um tvísköttun að
ræða sem er skattasiðleysi. Nú eru
þeir krafðir um skatt af þessum pen-
ingum aftur þegar þeir eru hættir
störfum. En ekki nóg með það:
Á sínum tíma var því
lofað að skattleysis-
mörk yrðu við 62 þús-
und króna mánaðar-
tekjur. Það loforð var
ekki haldið. Þau voru
færð niður í 57 þúsund
og látið er í veðri vaka
að þau lækki enn frek-
ar, jafnvel niður í 52
þúsund kr. Á sama tíma
og skattar á gróða fyr-
irtækja eru stöðugt og
markvisst lækkaðir þá
er skattbyrði aukin meir
og meir á láglaunafólki
og lífeyrisþegum. En
það hefur ekki verið lát-
ið þar við sitja að lækka
skattleysismörkin heldur hefur skatt-
prósentan stöðugt verið að stíga og
er nú 41,86%.
Áður en staðgreiðslukerfi skatta
var komið á fót þá voru í gildi þijú
skattþrep. Það var afnumið þegar
staðgreiðslukerfið gekk í gildi og
skattar innheimtir samkvæmt einu
skattþrepi. Því var lofað að þetta
fyrirkomulag yrði aðeins til bráða-
birgða en ekkert bendir til þess að
skattþrepum verði fiölgað. Þvert á
móti hefur þú nú sagst ætla að af-
nema svonefndan hátekjuskatt og
þú veist það vel að ekki mun það
draga úr ijárlagahallan-
um. Þú telur þig
kannski vita að það sé
meiri peninga að finna
hjá lágtekjufólki og líf-
eyrisþegum.
Vel veit ég það að
Verslunarráð öskrar á
þig og heimtar frekari
skattalækkanir á gróða
fyrirtækjanna. Ég veit
það líka að öflugur hóp-
ur hátekjuinanna krefst
þess að hátekjuskattur
verði aflagður og mér
virðist að þú sért
hlynntur hvoru tveggja.
Ég hef ekki orðið þess
var að þú sért hlynntur
því að frítekjumarkið sem er 57.227
krónur á mánuði en var áður 62
þúsund, þurfi að hækka. Kannski
fínnst þér eðlilegt að maður með
milljón á mánuði borgi sama pró-
sentuhlutfall í skatt eins og maður
með 75 þúsund á mánuði. „Af ávöxt-
unum skuluð þér þekkja þá.“
En þar sem ég veit að þú hefur
snoturt hjartalag þá vil ég mælast
til þess að þú snúir af þeirri braut
að lækka stöðugt skatta á gróða
fyrirtækja og hátekjumanna og að
leggja stöðugt þyngri byrðar á lág-
tekjufólk og lífeyrisþega. Ég mælist
Guðmundur J.
Guðmundsson
En þar sem ég veit að
þú hefur snoturt hjarta-
lag þá vil ég mælast til
þess að þú snúir af þeirri
braut að lækka stöðugt
skatta á gróða fyrir-
tækja og hátekju-
manna, segir Guð-
mundur J. Guðmunds-
son, og að leggja
stöðugt þyngri byrðar á
lágtekjufólk og
lífeyrisþega.
til þess að þú þess í stað hækkir frí-
tekjumarkið upp í 65-70 þúsund
krónur og að þú afnemir tvísköttun
á lífeyri. Það skal að vísu viðurkennt
að fyrrverandi ríkisstjórn átti sinn
þátt í því því að hækka skattana á
lágtekjufólki með því að lækka frí-
tekjumark og hækka skattaprósent-
una og þáverandi fjármálaráðherra
réttlætti það sem bráðabirgðaráð-
stöfun.
Verði þessu óréttlæti ekki breytt
er ég ansi hræddur um að komandi
kjarasamningar verði þér erfiðir.
Höfundur er formaður
verkamannafélagsins
Dagsbrúnar.
Fjölskyldan
í Hewlett-
Packard
geisla-
prenturum
HP LaserJet 4L & 4ML
Tilvalinn geislaprentari fyrir
einstaklinga og smærri fyrirtæki.
300 dpi + RET*. 4 síður á mínútu.
HP LaserJet 4L á einstöku tilboði
kr.69.900
stgr. m. vsk.
HP LaserJet 4P & 4MP
Hágæða 600 punkta útprentun
i fyrirferðalitlum geislaprentara.
600 dpi + RET*. 4 síður á mínútu.
HP LaserJet 4P
SÓKNARBÖRN á
Selfossi og víðar hafa
látið í ljós vilja sinn með
ótvíræðum hætti í mál-
um sem fjölmiðlar fluttu
inn á hvert heimili í
landinu. Ekki er um
sambærileg mál að ræða
að öðru leyti en því að
ósamræmis gætti í þess-
um tilvikum milli þess
sem trúnaðarmenn
kirkjunnar lögðu
áherslu á og þess sem
sóknarbörn vildu. Og nú
telja kirkjuyfirvöld nóg
komið. Öllum hljóti að
vera ljóst að það sem
gerðist á Selfossi sé
kornið sem fyllti mælinn og nú verði
að hverfa til betri siða. Ráðning sókn-
arpresta sé best komin í höndum
biskups og ráðherra kirkjumála og
leggja beri til grundvallar menntun
og reynslu.
Ég get vel ímyndað mér að það
sé fylgi við þessa skoðun innan
prestastéttarinnar, en
ég fyrir mitt leyti vil
lýsa vantrausti á slíka
tilhögun. Ég get ekki
séð að mikil menntun
og reynsla prests skipti
nokkru máli fyrir sókn-
arbörn hans. Prest-
lærður maður getur
varið áratugum í lær-
dóm og rannsóknir án
þess að vera vitund
betur til þess fallinn að
vera sóknarprestur.
Aftur á móti gerir það
hann eflaust að eftir-
sóttum háskólakenn-
ara. Mikill lærdómur
umfram hefðbundið
guðfræðinám er fyrst og fremst fyr-
ir guðfræðinginn sjálfan. Það gerir
hann auðugan að þekkingu og dýpk-
ar væntanlega skilning hans á fræð-
unum en það eykur ekki endilega
mannvit hans, kærleik og umburðar-
lyndi. Góði hirðirinn er $á sem ann-
ast vel sína sauði, en ekki sá sem
Daginn sem það verður
sett í lög að ráðning
sóknarpresta sé í hönd-
um yfirvalda einna, seg-
ir Jónína Michaels-
dóttir, segi ég mig úr
þjóðkirkjunni - ogþað
munu fleiri gera.
hefur varið lengstum tíma í landbún-
aðarháskóla.
Sama má segja um starfsreynslu.
Hún er aðeins ávinningur ef hún
hefur nýst viðkomandi til þroska. Það
gerir reynslan hreint ekki alltaf og
áreiðanlega síst þar sem menn þurfa
ekki að gera annað en bíða í röðinni
þar til kemur að þeim. Kona sem
hefur alið tíu börn þarf ekki að vera
betra foreldri en sú sem hefur alið
tvö, þó að hún hafi farið fleiri ferðir
á fæðingardeildina. Nýútskrifaður
guðfræðingur með manndómsiund,
guðsneista í bijóstinu, samkennd
með öðru fólki og vilja til að verða
að gagni er eftirsóknarverður sókn-
arprestur. Það getur sá sem hefur
þjónað mörgum sóknum og skrifað
lærðar ritgerðir sannarlega verið
líka, en það eru áreiðanlega hvorki
ritgerðirnar né fjöldi sóknanna sem
gera hann að góðum presti.
Sóknarprestur er sá sem bankar
upp á hjá manni þegar sorgin vitjar
manns. Hann er sá sem tengist við-
kvæmustu stundum fjölskyldunnar,
bæði þeim björtustu og þeim erfið-
ustu. Þetta er ekkert venjulegt starf
og það er undarlegt viðhorf að sókn-
arbörnin varði ekkert um hver skipar
þessa stöðu. Nú er heimild til að við-
hafa kosningu ef tiltekinn fjöldi sókn-
arbarna fer fram á það. Þetta nýttu
Selfyssingar sér þegar átti að
skammta þeim starfsreynslu og
menntun í staðinn fyrir prest. Þess
vegna er nú rætt um að afnema
þessi lýðréttindi. Til að hlífa prestum
við því að hlíta vali sóknarbarna!
Daginn sem það verður sett í lög
að ráðning sóknarpresta sé í höndum
yfirvalda einna, segi ég mig úr þjóð-
kirkjunni - og það munu fleiri gera.
Höfundur er rithöfundur og
starfar að markaðsmálum.
Góði hirðirinn
Jónína
Michaelsdóttir
Forvamir
Að ná tökum á tilverunni
UNDANFARIN sjö ár hefur
menntamálaráðuneytið í samvinnu
við Lionshreyfinguna unnið mark-
visst að því að gera grunnskólum
kleift að nýta námsefnið Að ná tök-
um á tilverunni, Lions-Quest, í upp-
eldis- og forvarnarstarfi. En Lions-
hreyfingin kynnti efnið fyrir stjórn-
völdum árið 1987. Foreldrasamtökin
Vímulaus æska eiga einnig aðild að
samstarfinu. Tilefni þess að á þetta
er bent hér er sú umræða sem verið
hefur nokkuð áberandi í fjölmiðlurn
að undanförnu um forvarnir í áfeng-
is- og fíkniefnamálum.
Námsefnið Að ná tökum á tilver-
unni er ætlað 12-14 ára nemendum.
í því er kennd „lífsleikni" (life skills)
þar sem áhersla er lögð á að kenna
nemendum ýmsa fæmi sem eflir fé-
lags- og persónuþroska þeirra. Nem-
endur fást við þætti eins og sam-
skiptahæfni, sjálfstraust, ábyrgð,
dómgreind og samvinnu svo fátt eitt
sé nefnt. Slik kennsla er nú talin sá
kostur sem helst gæti skilað árangri
í forvarnarstarfi á mörgum sviðum
Þátttaka foreldra í máli
barnanna er, að mati
Aldísar Yngvadóttur
og Þórunnar Gests-
dóttur, veigamikill
þáttur í kennslu
efnisins „Að ná tökum
á tilverunni“.
mannlegrar tilveru.
Foreldrar þera höfuðábyrgð á upp-
eldi bama sinna. Skólinn á ekki og
getur ekki sinnt því hlutverki án
samvinnu við heimilin. Samstarf for-
eldra og skóla er því lykilatriðið í
forvarnarstarfi. Þátttaka foreldra í
námi barna sinna er veigamikill þátt-
ur í kennslu efnisins Að ná tökum á
tilverunni og fer hún fram með ýms-
um hætti.
Kennarar þurfa að sækja nám-
skeið til kynningar og undirbúnings
fyrir kennslu efnisins. Slík námskeið
hafa verið haldin á vegum Lions-
hreyfingarinnar og menntamála-
ráðuneytisins síðan 1988 og hafa
samtals um 800 kennarar sótt þau.
Menntamálaráðuneytið heldur uppi
þjónustu við þessa kennara til að
styrkja þá í starfi.
Námsefnið er kennt á skipulegan
hátt í nokkrum stærstu sveitarfélög-
um landsins, þar á meðal í Reykja-
vik. Skólaárið 1993-94 fengust um
4.500 nemendur við námsefnið.
Að ná tökum á tilverunni hefur
hlotið viðurkenn-
ingu á alþjóðavett-
vangi. í fréttabréfi
á vegum deildár inn-
an Alþjóðaheilbrigð-
ismálastofnunarinn-
ar (WHO) er farið
afar lofsamlegum
orðum um það.1 Á
þessu ári hlaut
námsefnið viður-
kenningu samtaka í
Kanada sem vinna
að þróun mennta-
mála (OACD - The
Ontario Association
for Curriculum De-
velopment).2
Þessum upplýs-
ingum er komið á framfæri í ljósi
þess að af og til gerist það að ýmsir
aðilar hefja átak í nafni forvarna.
Slíkt varpar oft skugga á það starf
sem verið er að vinna af fagfólki
samkvæmt þeim leiðum sem taldar
eru líklegastar t.il að skila árangri.
Forvarnarstarf krefst faglegra
vinnubragða.
'Skills for Lifc. Newsletter.
WllO/MNH/NLSL/92.1. No. 1. ágúst 1992.
'Timaritið Lion. Júli-ágúst 1994. Blaðnr. 166.
Aldis Yngvadóttir er
vcrkefnisstjóri Lions-Quest.
Þórunn Gestsdóttir er ritstjóri og
félagi í Lionslireyfingunni.
kr. 137.500
stgr. m. vsk.
HP LaserJet 4 PLUS
&4M PLUS
Nýr HP geislaprentari með hágæða
600 punkta útprentun. Hraðvirkur.
600 dpi + RET*. 12 síður á minútu.
HP LaserJet 4 PLUS
kr.209.900
stgr. m. vsk.
HP LaserJet 4Si
& 4Si MX
Hraðvirkur alhliða geislaprentari
fyrir meðalstór og stór netkerfi.
600 dpi + RET*. 16 siðurá mínútu.
HP LaserJet 4Si
kr.414.900
stgr. m. vsk.
Kynntu þér heila fjölskyldu
af Hewlett-Packard
geislaprenturum
hjá Tæknivali.
* dpi = Upplausn ^
punkta á tommu.
RET = HP
upplausnaraukning.
Tæknival
Skeifunni 17 - Sími (91) 681665
Fax (91)680664
BRYNJAR - HÖNNUN /1