Morgunblaðið - 29.09.1994, Qupperneq 4

4 FIMMTUDAGUR 29. SEPTEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
FISKVEIÐIDEILAN
Bjögúlfur EA er farinn frá Noregi og Óttar Birting losnar kannski í dag
Urðu að leggja fram
31 milljón í tryggingu
Björgúlfur EA lét úr höfn í Tromsö í Nor-
egi aðeins um klukkutíma eftir að norsk
yfirvöld höfðu komist að niðurstöðu um sekt-
ir vegna veiða skipsins á Svalbarðasvæðinu.
Framkvæmdastjóri Ottars Birtings sagðist í
samtali við Pétur Gunnarsson gera sér
vonir um að skipið losnaði í dag.
BJÖRGÚLFUR EA lét úr höfn
í Tromsö klukkan sex að
íslenskum tíma í gær eftir
að yfirvöld í Tromsö höfðu staðfest
móttöku á bankaábyrgð frá Útgerð-
arfélagi Dalvíkinga hf. vegna 13
milljóna sektar og upptökufjár sem
norsk yfirvöld ákváðu að gera út-
gerð skipsins að greiða. Skömmu
áður en skipið lagði úr höfn vildi
Sigurður Haraldsspn, skipstjóri á
Björgúólfi, ekkert um það segja
hvort skipið héldi heim á leið eða
færi aftur til veiða. Útgerð Óttars
Birtings, sem krafin er um 18 millj-
ónir íslenskra króna í sektir og
upptökufé, höfðu ekki iagt fram
bankaábyrgð í gærkvöldi, en Elma
Þórarinsdóttir, framkvæmdastjóri
útgerðarinnar, sagðist bjartsýn á
að það tækist í dag.
Skipstjórar og útgerðir beggja
skipanna höfnuðu boði norskra
stjórnvalda um að ljúka máli vegna
meintra ólöglegra veiða á fisk-
vemdarsvæði Norðmanna við Sval-
barða með þeim hætti að greiða
fyrrgreindar fjárhæðir. Málið mun
því fara fyrir héraðsdóm í Tromsö
3. janúar nk. þar sem ríkissaksókn-
ari í Noregi mun flytja það.
Ákvörðun norskra yfirvalda um
13 og 18 milljóna sektir og upp-
tökufé byggist m.a. á viðurkenning-
um skipstjóranna á afla á Sval-
barðasvæðinu, en þeir hafa játað
við yfirheyrslur að hafa veitt þar.
Sigurður Haraldsson, skipstjóri á
Björgúlfi, játaði að hafa veitt 3 tonn
af fiski við Svalbarða og Jón Olsen,
skipstjóri Óttars Birtings, sagði lög-
reglu í Tromsö að hann hefði veitt
10,5 tonn á Svalbarðasvæðinu, en
afgangurinn af þeim 300 tonnum,
sem skipið hefur fengið upp úr sjó
eftir 5 vikna veiðiferð, væri fenginn
annars staðar úr Barentshafi.
Hærri sekt en búist var við
Ottar Nielsen, norskur lögfræð-
ingur Skriðjökuls hf., sagði að sekt-
arfjárhæðirnar væru u.þ.b. helm-
ingi hærri en hann hefði átt von á
ef miðað væri við það að ákvörðun
norskra yfirvalda væri byggð á fyrr-
nefndum afla á Svalbarðasvæðinu.
Lögfræðingurinn sagðist bjartsýnn
á að geta fengið fjárhæðirnar lækk-
aðar og kvaðst telja nánast öraggt
aö fjárhæðirnar fengjust lækkaðar
fyrir dómi. Hann kvaðst telja góðar
líkur á sýknun.
Trals Fyhn, lögreglustjóri í
Tromsö, sagði á blaðamannafundi
í gær að fjárhæð sektanna væri að
nær öllu leyti miðuð við niðurstöðu
matsmanna á verðmæti skipa og
búnaðar, en þáttur aflans væri svo
lítill að hann hefði nær engin áhrif
á Qárhæðimar. Ottar Nielsen segir
að miðað við fýrri yfirlýsingar
ákæravalds um að sektir og upp-
tökufé sé að jafnaði 5-10% af nið-
urstöðu mats á heildarverðmæti
afla, skips og veiðarfæra, sé ljóst
að verið sé með óbeinum hætti að
refsa íslendingum fyrir veiðar í
Smugunni.
Þær fjárhæðir sem norska lög-
reglan lagði í gær fyrir skipstjórana
Morgunblaðið/Ingve Olsen
ELMA Þórarinsdóttir, framkvæmdastjóri Skriðjökuls hf. sem
gerir út Ottar Birting, stóð í ströngu í Noregi í gær ásamt
skipstjóra Ottars Birtings, Jóni Olsen.
LÖGREGLUYFIRVÖLD í Tromsö gerðu grein fyrir niðurstöðu
málsins á blaðamannafundi í gær. Frá vinstri Lars Fause, aðstoð-
arlögreglustjóri, Truls Fyhn, lögreglustjóri, og Einar Petersen.
og útgerðirnar að greiða sundurlið- lenskar krónur í sekt vegna ólög-
ast þannig að hvoram skipstjóra er legra veiða á vemdarsvæðinu. Jafn-
gert að greiða um 750 þúsund ís- framt er útgerðarfélögunum tveim-
ur, Útgerðarfélagi Dalvíkinga hf.
og Skriðjökli hf. á Hornafirði, gert
að greiða um 2,5 milljónir króna í
svokallaða fyrirtækjasekt, viðurlög
sem nýleg lagaheimild er fyrir í
Noregi og hefur aðeins áður verið
beitt í máli Hágangs að sögn Ott-
ars Nielsens. Þá var Útgerðarfélagi
Dalvíkinga gert að greiða um 10
milljónir króna í svokallað upp-
tökufé, en upptökuféð sem Skrið-
jökli var gert að greiða nemur um
15 milljónum króna. Trollpokar þeir
sem notaðir voru við veiðar skip-
anna á Svalbarðasvæðinu voru
haldlagðir í Tromsö í gær og verða
þeir, að sögn lögreglu, lagðir fram
sem sönnunargögn við réttarhöldin.
Upptaka veiðarfæranna veldur
skipunum þó ekki vandræðum, að
sögn skipstjóra þeirra, þar sem
bæði hafa aðra trollpoka um borð.
„Ætla ekki að borga sekt“
„Ég greiði aldrei neina sekt, fýrr
sit ég í norsku fangelsi," sagði Jón
Olsen, skipstjóri Óttars Birtings, í
samtali við Morgunblaðið eftir að
honum hafði verið kynnt ákvörðun
norskra yfirvalda um viðurlög.
Hann kvaðst búast við að mæta til
réttarhaldanna í Tromsö í janúar
og halda uppi vörnum. Sigurður
Haraldsson, skipstjóri á Björgúlfi,
sagðist á þessu stigi ekkert vilja
segja um hvort hann mætti við rétt-
arhöldin eða greiddi sektina verði
hann dæmdur til þess fyrir dómi.
„Þessa stundina hugsa ég ekki um
annað en að komast héðan út,“
sagði hann.
Eins og fyrr sagði var ljóst að
útgerð Óttars Birtings tækist ekki
í gær að leggja fram ábyrgð sem
tryggði að skipið kæmist úr höfn.
Elma Þórarinsdóttir, framkvæmda-
stjóri útgerðarinnar, sagðist þó
bjartsýn á að málið leystist í dag.
í skipinu væra um 200 lestir af
afurðum, en útflutningsverðmæti
þeirra er 18-20 milljónir. Hún sagði
að m.a. væri hugsanlegt að selja
afurðirnar til að fá fjármagn fyrir
tryggingu. Elma sagði að eigendur
skipsins væru sjómannafjölskyldur
á íslandi sem hefðu veðsett hús sín
vegna skipakaupanna og ættu á
hættu að missa heimili sín tækist
þeim ekki að fá skipið leyst úr haldi
þar sem enginn íslenskur banki
hefði viljað taka Skriðjökul í við-
skipti. Til bankakerfisins þýddi
væntanlega ekkert að leita í þessu
máli. Elma sagðist vera að skoða
ýmsar leiðir, sem vonandi skiluðu
árangri í dag, en vildi ekki upplýsa
nánar hvað þar væri á ferðinni, en
sagðist hvorki njóta fyrirgreiðslu
opinberra aðila né stjómmálamanna
á íslandi. Hún sagði að ekki hefði
komið til tals að Fáskrúðsfjarðar-
hreppur, sem þegar er í um 30
milljóna ábyrgðum vegna Óttars
Birtings, tæki á sig auknar ábyrgð-
ir vegna málsins.
Jónas Haraldsson, lögfræðingur LÍÚ
Helmingi hærri
sektir en venja
er í Noregi
JÓNAS Haraldsson, lögfræðingur
Landssambands íslenskra útvegs-
manna, segir að samkvæmt upplýs-
ingum sem hann hafi frá norskum
aðilum séu sektarfjárhæðirnar sem
norsk lögregluyfirvöld og ákæru-
valdið ákváðu í gær í máli Björg-
úlfs EA og Óttars Birtings, helm-
ingi hærri en venja er í sambærileg-
um tilvikum þegar skip hafa verið
tekin í norskri landhelgi. „Þeir telja
að þarna sé verið að setja fram
mun hærri kröfur um refsingu held-
ur en eðlilegt geti talist miðað við
dómafordæmi og það sé þá gert í
ákveðnu pólitísku skyni,“ sagði Jón-
as.
Skipstjóramir neituðu að gang-
ast undir dómsátt og greiða sekt-
arfjárhæðirnar og verður málinu
því vísað til héraðsdóms í Tromsö
þar sem það verður tekið fyrir 3.
janúar. Jónas sagði að ákveðið hefði
verið að halda uppi vörnum í þessu
máli og Islendingar hefðu nú góðan
tíma til að undirbúa' málsvörn í
samráði við þjóðréttarfræðinga og
starfsmenn utanríkisráðuneytisins.
„Við höfum engu að tapa en dómur-
inn gæti komist að þeirri niðurstöðu
að refsigrundvöll skorti að þjóðar-
rétti út frá Svalbarðasamkomulag-
inu og að þeir yrðu að sýkna Björg-
úlf, sem hefði þá þýðingu að Norð-
mönnum væri óheimilt að taka okk-
ar skip á Svalbarðasvæðinu. Þetta
tekur auðvitað einhver ár og getur
margt gerst þangað til,“ sagði Jón-
as.
Óvíst hvort norskir dómstólar
leysa réttarágreininginn
Þorsteinn Pálsson sjávarútvegs-
ráðherra segir að það hafi alfarið
verið í höndum útgerða skipanna
að ákveða hvort þær tækju boði um
dómsátt.
Þorsteinn var spurður hvort ís-
lensk stjórnvöld myndu veita út-
gerðarmönnum aðstoð í dómsmál-
inu: „Þeir sem flytja málið fyrir
hönd islenska skipsins eiga að sjálf-
sögðu kost á að fá aðstoð varðandi
allar upplýsingar um þjóðréttarlega
stöðu deilunnar. Hins vegar höfum
við þráfaldlega vakið á því athygli,
að það er allsendis óvíst að norskir
dómstólar dæmi um þjóðréttar-
skuldbindingar Norðmanna. Þeir
skoða fyrst og fremst hvort norsk
lög standast norska stjórnaískrá
og það er því óvíst að norskir dóm-
stólar leysi úr réttarágreiningi milli
þjóðanna. Ef það mál leysist ekki
með samningum þá þarf að fá úr
því skorið fyrir Alþjóðadómstólnum
í Haag,“ sagði Þorsteinn.
Búðahreppur veitti Óttari Birting ábyrgð
Hefðí ekki samþykkt
veiðar við Svalbarða
LARS Gunnarsson, oddviti Búða-
hrepps, segir að Skriðjökull hf., eig-
andi togarans Óttars Birtings, sem
færður hefur verið til hafnar í Nor-
egi vegna veiða á Svalbarðasvæðinu,
muni líklega neyðast til að reka mál
skipsins samkvæmt panamískum
lögum, en skipið er skráð í Panama.
Útgerð skipsins hefur ekki óskað
eftir aðstoð hreppsins við að útvega
bankatryggingu vegna 18 milljóna
sektar sem skipið var í gær dæmt
til að greiða.
í júlí á síðasta ári veitti Búða-
hreppur Skriðjökli ábyrgð fyrir 30
milljóna króna láni, sem tryggt er
með fyrsta veðrétti í skipinu. Lars
segir að það hafi verið án skilyrða
hendi hreppsins.
„Hefðum við hins vegar verið
spurðir, hefðum við aldrei samþykkt
að skipið færi þama inn,“ sagði Lars.
Hann svaraði játandi er spurt var
hvort hreppsyfirvöld óttuðust um
hagsmuni sína. Hins vegar taldi hann
að útgerðin ætti að geta útvegað
bankaábyrgðir fyrir sektinni þar sem
skipið væri með um 30 milljóna afla-
verðmæti í lestinni.
Óskar liðsínnis stjórnvalda
Sveitarstjóm Búðahrepps skrifaði
forsætisráðherra á sunnudag og ósk-
aði eftir að mál Óttars Birtings fengi
sömu meðferð og mál Björgúlfs EA,
en íslenzk stjómvöld hafa aðeins
mótmælt töku síðarnefnda togarans.
„Hentifánaskipin landa öllum sín-
um afla á íslandi og era mönnuð ís-
lendingum. Lagaákvæði kom í veg
fyrir að hægt væri að skrá það á
Islandi vegna aldurs," sagði hann.
„Það var verið að vinna í því að Ótt-
ar Birting fengi íslenzka skráningu,
og það var maður að vinna í því síð-
ast þegar togarinn var í landi, að
réttur okkar yrði tryggður hvað það
varðar, tiyggingabréf og annað slíkt.“